به گزارش شهدای ایران؛ «چه کسی حق دارد نوشته‌های کثیرالانتشار آوینی را بازنشر کند: «واحه»‌یا «روایت فتح»؟» عنوان گزارشی است که روز گذشته خبرگزاری تسنیم منتشر و در آن به این نکته اشاره داشت که چندی پیش اجازه انتشار آثار شهید آوینی به صورت انحصاری در اختیار همسر او قرار گرفت. حالا انتشارات روایت فتح 5 جلد از یک مجموعه 15 جلدی از نوشته‌های او مه پیش از این در رسانه‌های کثیرالانتشار منتشر شده و متعلق به آنان بوده است را چاپ کرده است و اکنون سؤال این است که تکلیف ادامه انتشار این آثار چیست؟ این مسأله‌ای است که به نظر می‌رسد باید میان دو انتشارات «روایت فتح» و «واحه» حل و فصل شود.

علایی:‌ به دنبال تعامل با انتشارات واحه برای رفع مشکل هستیم

علایی مدیر انتشارات روایت فتح در پاسخ به این پرسش می‌گوید: انتشارات روایت فتح در تلاش است تا با خانم مریم امینی مدیر انتشارات واحه مذاکره کند و به شکلی خوب و با همکاری و مساعدت ایشان تفاهمی ایجاد شود تا مجموعه پنج‌جلدی «با من سخن بگو» در بازار در دسترس علاقه‌مندان قرار گیرد و به مرحله جمع‌آوری نرسد.

وی ادامه داد:‌ مجموعه پنج جلدی «با من سخن بگو»‌ سال 92 مجوز نشر گرفته و آماده انتشار بود،‌ بنده نیز در جریان واسپاری حقوق نشر نبودم،‌ تا اینکه در ایام نمایشگاه کتاب تهران آثار منتشر شد. مدیریت سابق بر این باور بود که این کتاب‌ها جزو کتاب‌های شهید آوینی محسوب نمی‌شده است،‌ حتی از اداره حقوقی وزارت ارشاد نیز استعلام شفاهی گرفته بودند که جزو حق مولف نبوده است.

مریم امینی مدیر انتشارات واحه و همسر شهید آوینی که طبق قانون اجازه انتشار آثار او را به صورت انحصاری در اختیار دارد،‌ درباره مشکلات پیش آمده در راستای انتشار این کتاب‌ها می‌گوید:‌ بیش از 12 سال آثار شهید آوینی توسط انتشارات روایت فتح و انتشارات ساقی که مرتبط با روایت فتح است،‌ منتشر می‌شد. این انتشارات برای تک تک کتاب‌های  شهید آوینی با من قرار داد بسته است،‌ چه برای چاپ کتاب و چه برای تجدید چاپ کتاب‌ها‌، بنابراین این نکته که انتشارات روایت فتح بیان کرده که از واسپاری اجازه انتشار آثار شهید به بنده بی‌خبر بوده است،‌ قابل قبول نیست،‌ چرا که می‌دانسته که من مالک آثار شهید آوینی هستم. کلا این موضوع واسپاری یک موضوع تشریفاتی است. طبق قانون، حقوق مؤلف پس از مرگ وی انحصاراً در اختیار ورثه قرار می‌گیرد. این چیزی است که نه هیچ شخص و نهادی می‌تواند به خانواده واسپاری کند یا از خانواده بگیرد. این حقوق از سال 72 در اختیار من بوده است. نشر واحه هم مستقلاً در اینجا موضوعیت ندارد. من به عنوان همسر شهید آوینی و مالک حقوق قانونی آثار می‌توانم اجازه چاپ اثر را به هر انتشاراتی که مناسب بدانم بدهم. کما اینکه پیش از انتشارات روایت فتح و ساقی این آثار توسط کانون فرهنگی هنری ایثارگران منتشر می‌شد.

وی ادامه داد: پس از این 12 سال‌، شرایطی پیش آمد که  من دیدم این امکان را دارم که بتوانم کتاب‌ها را چاپ کنم. از ارشاد مجوز نشر به نام نشر واحه گرفتم و از آن به بعد خود، اقدام به چاپ کتاب‌ها کردم. اکنون سرشناسه این مجموعه 5 جلدی که منتشر شده است،‌ «مرتضی آوینی» است، کلاً هر نوشته‌ای که در کتاب استفاده شده عین نوشته‌های شهید آوینی است، واضح است که این نوشته‌ها مالک دارد و باید حقوق آن رعایت شود. مضافاً اینکه من دو بار در دو سال گذشته برای ارشاد نامه رسمی نوشتم، چون این اتفاق در جریان بود و من می‌دانستم  و نمی‌خواستم چنین ماجراهایی پس از چاپ پیش آید.

امینی: طبق قانون، من اجازه چاپ را به هر انتشاراتی که مناسب بدانم، می‌دهم

امینی تصریح کرد:  اصولاً موضوع چاپ آثار شهید آوینی موضوعی نیست که بشود آن را به رفراندوم گذاشت که نشر واحه چاپ کند یا انتشارات روایت فتح. موضوعی است که قانون تکلیف آن را به صراحت مشخص کرده است، اما در ایران متاسفانه به این مسئله توجه نمی‌شود. اکنون نیز این اتفاق یک مشکل شخصی نیست و همان‌طور که درباره شهید مطهری و شخصیت‌های مشهور دیگر، این یک مسأله قانونی است که حقوق آثار متعلق به خانواده است و بدون اجازه خانواده، اثر نمی‌تواند منتشر شود، درباره شهید آوینی نیز اگر قرار است،‌ کتابی متشکل از نوشته‌های او منتشر شود بدون اجازه خانواده ممکن نیست. اما اگر قرار است درباره ایشان تحقیق و پژوهشی منتشر شود و در آن  پژوهش پاراگرافی از نوشته‌های وی درج شود مشکلی نیست‌. اصولاً بحث بر سر چاپ آثار است وگرنه درباره شهید آوینی هر کس با هر تفکری می‌تواند مطلب یا کتاب بنویسد و به خانواده ارتباطی ندارد. کما اینکه کتاب‌ها و مطالب زیادی درباره او به چاپ رسیده و مسئله‌ای نبوده است. اگر اسم این را می‌گذارند انحصارگرایی باید سعی کنند قانون را عوض کنند، چون قانون این حقوق را در اختیار خانواده قرار داده است.

وی در پاسخ به این پرسش که برخی این ابهام را مطرح می‌کنند که برخی نریشن‌ها و مقالات و سرمقاله‌های شهید آوینی بارها و بارها در رسانه‌های کثیرالانتشار منتشر شده است و این حقوق متعلق به این رسانه‌ها است،‌ بنابراین مشمول حقوق مولف نمی‌شود‌، گفت:‌ چنین چیزی صحت ندارد، طبق قانون حمایت از حقوق مؤلف وزارت ارشاد تعریف اثر مشخص است،‌ این چیزی نیست که من و شما بر اساس برداشت خودمان از قانون تعریف کنیم. شهید آوینی در زمان حیات بعضی مقالات خود را تدوین کرد و به صورت  3 کتاب به چاپ رساند. بقیه نوشته‌های او که در جاهای مختلف از جمله نشریه سوره منتشر شده، بعداً به صورت کتاب جمع‌آوری و چاپ شده است. حتی نریشن‌ها هم به صورت کتاب جمع‌آوری و چاپ شده است. اگر بخشی از مقاله ایشان در روزنامه و مجله‌ای منتشر شود،‌ مانع ندارد،‌ ولی اینکه مجموعه‌ای از نوشته‌ها به صورت کتاب منتشر شود،‌ خیر. طبق قانون حقوق تمام آثار مکتوب شهید آوینی متعلق به خانواده است.

همسر شهید آوینی اضافه کرد: اگر غیر از این باشد،‌ همه جا پر می‌شود‌، از آثار شهید آوینی که توسط ناشران مختلف منتشر شده است. همان طور که در مورد شهید مطهری حتی در حد انتشار یک پاراگراف هم باید اجازه بگیرند، استفاده از آثار شهید آوینی نیز طبق قانون بدون رعایت حق مولف نادرست است،‌ بنابراین استفاده از نوشته‌های شهید آوینی که پیش از این در نشریات نیز منتشر شده است،‌ حد و حدود دارد که این حد و حدود در قانون تعریف شده است. در جلسه‌ای که با حضور بنده و آقای علایی در وزارت ارشاد برگزار شد،‌ مطرح شد که نریشن‌ها هم تا وقتی که به صورت فیلم پخش می‌شود، هیچ مشکلی ندارد، حقوق فیلم هم متعلق به صدا و سیما یا روایت فتح است و به ما ربطی ندارد، ولی وقتی آن نریشن به صورت نوشته در می‌آید و منتشر می‌شود، این مسئله قانونی نیست و نیاز به اجازه از خانواده دارد.

وی افزود:‌ در مورد اقدام روایت فتح‌، نیز این فتح باب بدی می‌شود‌، چرا که فردا به عنوان مثال حوزه هنری نیز می‌تواند مدعی شود که نوشته‌های شهید در مجله سوره منتشر شده است،‌ بنابراین حقوق آن برای حوزه هنری است. این مسائل، مسائل خوبی نیست. برای این موارد قانون صریح وجود دارد و باید رعایت شود.

امینی درباره این موضوع که مدیران انتشارات روایت فتح گفته بودند که به دنبال تعامل برای حل ماجرا به شکل مسالمت‌آمیز هستند‌، گفت:‌ باید دید پیشنهاد آقایان چیست. فعلاً که ماجرا در مسیر  قانونی است.

به نظر می‌رسد روند قانونی برای تعیین تکلیف انتشار آثار جدید برگرفته از دست‌نوشته‌های شهید آوینی در انتظار نظر اداره کتاب خواهد بود. اینکه خانواده شهید آوینی درباره این 5 کتاب تصمیم بگیرند که کدام ناشر آن را منتشر کند، واحه یا روایت فتح؟ و یا اینکه مالکیت این بخش از آثار او به دلیل انتشار در فضای رسانه‌ها متعلق به خانواده در نظر گرفته نشود، همه و همه در آینده نزدیک روشن خواهد شد و تصمیم نهایی می‌تواند پاسخی به این سؤال باشد که آیا موجی درباره مالکیت آثار شهید آوینی مجدداً به راه خواهد افتاد یا نه؟ آیا این 5 کتاب خمیر می‌شوند یا تعامل روایت فتح و خانواده شهید آوینی به نتیجه می‌رسد؟