معاون تبلیغ حوزه‌های علمیه گفت: رهبر معظم انقلاب اسلامی در پیامی تاریخی به مناسبت یکصدمین سالگرد بازتأسیس حوزه علمیه قم، «بلاغ مبین» را به عنوان مهمترین وظیفه حوزه برشمرده و ترسیم خطوط اصلی و فرعی تمدن نوین اسلامی را از برترین مصادیق آن دانسته‌اند.
به گزارش شهدای ایران به نقل از فارس، حضرت آیت‌الله خامنه‌ای رهبر معظم انقلاب اسلامی در پیامی به همایش بین‌المللی یکصدمین سالگشت بازتأسیس حوزه علمیه قم، ضمن تبیین عناصر و کارکِردهای گوناگون حوزه به بیان الزامات تحقق یک «حوزه پیشرو و سرآمد» که نوآور، بالنده، به‌روز، پاسخگوی مسائل نوپدید، مهذّب، دارای روحیه پیشرفت و مجاهدت و هویت انقلابی و همچنین مستعد برای طراحی نظامات اداره جامعه است، پرداختند و تأکید کردند: مهمترین وظیفه حوزه «بلاغ مبین» است که از برترین مصادیق آن ترسیم خطوط اصلی و فرعی تمدّن نوین اسلامی و تبیین و ترویج و فرهنگ‌سازی آن در جامعه است.
در رابطه با پیام مقام معظم رهبری درباره حوزه علمیه قم و تأکید ایشان بر بلاغ مبین با حجت‌الاسلام والمسلمین حسین رفیعی نماینده مجلس خبرگان رهبری در خوزستان و معاون تبلیغ حوزه‌های علمیه کشور گفت‌وگو کردیم.
متن گفت‌وگوی خبرنگار گروه حوزه و دانشگاه خبرگزاری فارس با حجت‌الاسلام والمسلمین رفیعی را در زیر می‌خوانید:
مقام معظم رهبری حوزه را به مثابه یک موجود زنده، پویا و فعال توصیف کرده‌اند
فارس: حاج آقا لطفا در ابتدا توضیح مبسوطی درباره پیام مقام معظم رهبری داشته باشید؟
حجت الاسلام والمسلمین رفیعی:
مقام معظم رهبری زمان ویژه‌ای را به نگارش این پیام اختصاص دادند و برخی از برنامه‌های خود را کاهش دادند تا با مطالعه و دقت، این پیام را تدوین کنند که در تاریخ هشتم اردیبهشت‌ماه به اتمام رسید.
نثر این پیام از نظر ادبی شباهت بسیاری به بیانیه گام دوم انقلاب دارد و از جامعیت، دقت و ظرافت برخوردار است، یکی از نکات برجسته این پیام آن است که اگر بخواهیم عناوین مختلفی برای آن در نظر بگیریم، می‌توان آن را «پیام حوزه‌های علمیه» یا «منشور حوزه پیشرو و سرآمد» نامید، اما در حال حاضر به عنوان پیام یا منشور شناخته می‌شود.
این پیام حاوی نکته‌ای اساسی است که مقام معظم رهبری حوزه را به مثابه یک موجود زنده، پویا و فعال توصیف کرده‌اند و انتظاراتی از آن دارند تا به عنوان نهادی اثرگذار در سراسر جهان عمل کند، این اثرگذاری می‌تواند ابعاد و اشکال متنوعی داشته باشد، برای تحقق حوزه پیشرو و سرآمد در جهان، عناصر و ارکانی وجود دارد که باید به آن‌ها توجه شود، این امر مستلزم گفتمان‌سازی، فرهنگ‌سازی و ترویج این مباحث در جامعه و میان حوزویان است.
نکته حائز اهمیت دیگر این است که مخاطب این پیام، تمامی حوزه‌های علمیه اعم از حوزه خواهران، برادران و حوزه بین‌الملل هستند و همه آن‌ها به عنوان مخاطب درجه اول محسوب می‌شوند، به‌ویژه حوزه علمیه قم که به عنوان ستاره درخشان حوزه‌های علمیه شناخته می‌شود.
فارس: نهادهای دیگر هم می‌توانند مخاطب این پیام باشند؟
حجت الاسلام والمسلمین رفیعی:
این پیام از منظر نهادی و ساختاری نیز جامعیت دارد، علاوه بر حوزه‌ها، نهادهای دیگری مانند دانشگاه‌ها و سایر نهادهای فرهنگی کشور نیز مخاطب این پیام هستند و می‌توانند آن را به گفتمان و فرهنگ تبدیل کنند.
فارس: در این پیام به برخی وقایع تاریخی شکل گیری حوزه هم اشاره شده است، لطفا در این رابطه هم توضیح بفرمایید.
حجت الاسلام والمسلمین رفیعی:
این پیام شامل سرفصل‌های متعددی است که می‌توان به آن‌ها اشاره کرد، مقام معظم رهبری در این پیام به وقایع تاریخی تأسیس حوزه اشاره کرده‌اند، برای مثال در سال‌های ۱۲۹۲ تا ۱۲۹۷ هجری شمسی همزمان با جنگ جهانی اول و در سال‌های آغازین شکل‌گیری حوزه، جنگ جهانی دوم رخ داد.
همچنین، ورود متفقین به ایران و حاکمیت رضا شاه به عنوان پادشاه قاجار در فضایی از اختناق سیاسی و دینی، شرایط سختی را برای حوزویان ایجاد کرده بود، طلاب اجازه فعالیت آزاد نداشتند و حتی گاهی برای درس خواندن مجبور بودند صبح از قم خارج شوند و شب بازگردند، در چنین شرایطی، حوزه علمیه توسط مرحوم آیت‌الله حائری تأسیس شد، در حالی که استکبار و استعمار در غرب آسیا و کشورهای اسلامی حاکم بود.
همچنین، تجربه شکست‌خورده‌ای از قرن پانزدهم میلادی و دوره رنسانس وجود داشت، در آن زمان، کلیسا به عنوان نماد دینی با پیشرفت‌های علمی و نظریه‌های جدید مخالفت می‌کرد و دانشمندان را زندانی، تبعید یا اعدام می‌کرد؛ این تقابل میان علم و دین، به باور ناکارآمدی دین در اداره جامعه منجر شد و این تفکر که دین از سیاست جداست و نمی‌تواند نظام اجتماعی ایجاد کند، رواج یافت؛ این دیدگاه در کشورهای اسلامی نیز تأثیر گذاشت و در ایران، تحت تأثیر ملی‌گرایی، پان‌عربیسم و پان‌ترکیسم، تقویت شد.
در چنین فضایی، حوزه علمیه در شرایط اختناق و تقابل گفتمانی و نظامی شکل گرفت، مرحوم آیت‌الله حائری با کنار گذاشتن مرجعیت عامه، به قم آمدند و حوزه را تأسیس کردند.
این اقدام، کاری بزرگ و امانت الهی بود که تنها امین‌الله قادر به انجام آن است، ایشان با تأسیس حوزه، شجره طیبه‌ای را بنا نهادند که ریشه‌های آن ثابت و شاخه‌های آن در آسمان است، این حوزه در دوران اختناق به حیات خود ادامه داد و حتی پس از درگذشت ایشان، با وجود تصور برخی که حوزه نابود خواهد شد، به رشد خود ادامه داد.
مرحوم آیت‌الله حائری علاوه بر تأسیس حوزه، به تربیت اخلاقی، نخبه‌پروری، تولید علم و تربیت مبلغ پرداختند.
ایشان اجازه تبلیغ و نقل روایت را به هر فردی نمی‌دادند و تنها افراد با سواد، پخته و با تقوا اجازه منبر رفتن داشتند. همچنین، در مواجهه با مشکلات اجتماعی، مانند سیل، به ساخت خانه برای مردم و اعزام مبلغان به خارج از کشور اقدام کردند. این اقدامات نشان‌دهنده پیوند عمیق حوزه با مردم بود که به فتح قلب‌ها و انسجام اجتماعی منجر شد.
در ادامه، پس از مرحوم آیت‌الله حائری، مراجع بزرگی مانند مرحوم آقای حجت، صدر و خونساری با وحدت و حمایت از مرجعیت آیت‌الله بروجردی، به تقویت حوزه کمک کردند، این مرجعیت، بستری برای ظهور شخصیت‌هایی مانند امام خمینی فراهم کرد که در دوره اختناق، به شبهات پاسخ می‌دادند و اسلام را به فرهنگ تبدیل کردند.
فارس: در حال حاضر شاخصه‌های حوزه علمیه کنونی به چه شکل است؟
حجت الاسلام والمسلمین رفیعی:
امروزه حوزه علمیه باید پویا، پیشرو و آگاه به تحولات جهانی باشد، مقام معظم رهبری تأکید دارند که حوزه باید تمدن‌ساز، امیدآفرین و آرمان‌ساز باشد.
فارس: دستیابی به این امر مستلزم انجام چه فعالیت‌هایی است؟
حجت الاسلام والمسلمین رفیعی:
این امر مستلزم تولید فکر، تربیت نیروی انسانی، گفتمان‌سازی و فرهنگ‌سازی است، یکی از راهبردهای تمدنی، امت‌سازی است که در مظاهری مانند حج، اربعین، جبهه مقاومت و بیداری اسلامی دیده می‌شود، امروز مسأله فلسطین و غزه به محور اتحاد آزادی‌خواهان جهان تبدیل شده است.
حوزه علمیه باید با تکیه بر فطرت، عقلانیت، فقاهت و قرآن، به تولید فقه امت‌ساز بپردازد، موضوعات جدیدی مانند مسائل پزشکی، هسته‌ای، ثروت و تعاملات جهانی نیازمند اجتهاد پویا و توجه به عناصر زمان و مکان است، حوزه باید با پژوهش‌های عمیق، ارتباط با مردم و جوانان را تقویت کند و در برابر شبهات و هجمه‌ها پاسخگو باشد.
فارس: در این زمینه شما به عنوان معاون تبلیغ حوزه‌های علمیه برنامه‌های عملیاتی خواهید داشت؟
حجت‌الاسلام والمسلمین رفیعی:
بله، همایشی با حضور معاونین تبلیغ سراسر کشور برگزار خواهد شد تا این پیام به محور بحث‌ها تبدیل شود.
مبلغ امروز نیازمند نظام معرفتی، بصیرتی، روان‌شناختی و مهارتی است تا بتواند با جامعه هدف ارتباط برقرار کند.
همچنین، تعامل حوزه و دانشگاه برای تولید نظامات اجتماعی، سیاسی و فرهنگی ضروری است، این تعامل در قالب تفاهم‌نامه‌ها و دبیرخانه‌های مشترک در حال پیگیری است، اما باید تقویت شود.
در جمع‌بندی، این منشور یک سند تحول بنیادین برای حوزه‌های علمیه است که می‌تواند حوزه را به جایگاه پیشرو و سرآمد برساند، مشروط بر اینکه به عنوان اولویت اصلی قرار گیرد و با انسجام، نقش‌آفرینی نهادها و فرهنگ‌سازی اجرایی شود.
