بسیاری از کارشناسان و دلسوزان نظام از همان ابتدا به رویکردهای وزارت خارجه نقد جدی داشتند اما این انتقادات از سوی دولتی ها جدی گرفته نمی شد و رئیس جمهور بارها با سخنرانی هایی، توهین هایی را متوجه منتقدان برجام ساخت اما در نهایت مشخص شد که منتقدان برجام دغدغه صحیحی داشتند و امروز نیز با انتقاد از ادامه این رویه، معتقدند که وزارت خارجه طی این سال ها رویکرد انقلابی نداشته و تنها  با دیپلماسی بی ثمر لبخند اداره شده و از همین رو نیازمند یک تحول درونی است.  

دیپلماسی اقتصادی به عنوان یکی از گزاره های مهم در وزارت خارجه که می توانست گشایش های بسیاری در عرصه اقتصادی ایجاد کند، در این دولت به شدت مورد غفلت قرار گرفت. در نگاه دیپلمات های دولت تدبیر و امید که تنها دیپلماسی لبخند را فهم می کردند و با خط کش این نوع دیپلماسی طی مسیر می نمودند، دیپلماسی اقتصادی کاری ناممکن بود و شاید طاقت فرسا به نظر می رسید. 

 

میدان و دیپلماسی نیز دو عبارتی بودند که طی ماه های اخیر و بعد از انتشار فایل گفتگوی صوتی محمد جواد ظریف،وزیر امور خارجه که در آن گفتگو دیپلماسی را قربانی میدان می دانست، بسیار بر سر زبان ها افتاد و در تقابل یکدیگر قرار گرفت، درحالی که اساسا دیپلماسی برای نقش آفرینی بیشتر به میدانِ مقاومت بسیار نیاز دارد. به نظر می رسد دستگاه دیپلماسی دولت سیزدهم باید رویکرد انقلابی در پیش بگیرد و علاوه بر برقراری ارتباط عمیق و دوستانه با کشورهای همسایه، در تلاش باشد که بتواند با دیپلماسی حرفه ای و اقتصادی، گره از مشکلات کشور باز کند.

 

وزارت خارجه باید از درون متحول شود

 

ابوالفضل ظهره‌وند دیپلمات و سفیر سابق ایران در ایتالیا و افغانستان در گفت‌وگو با خبرنگار سیاسی تهران پرس معتقد است که رویکرد وزارت خارجه در دولت حسن روحانی در طرح تقابل دیپلماسی با میدان اشتباه بوده و اعتقاد وزارت خارجه به اینکه دیپلماسی قربانی میدان شده، تفکر وحشتناکی است. 

 

وی در این باره گفت:  یکی از مشکلات این سال‌های وزارت خارجه -که باید از آن به عنوان یک آفت یاد کنیم- این بود که وزارت خارجه نتوانست رویکرد‌های متناسب و متناظر با رویکرد‌های انقلاب را در دستور کار قرار دهد. 

 

ظهره وند بر این باور است که انتخاب گزینه وزارت خارجه بسیار حساس است و رئیس جمهور منتخب  باید مراقب لابی ها برای معرفی گزینه وزارت خارجه باشد. 

 

از دید این دیپلمات با سابقه کشورمان، راهبری وزارت خارجه کلید پیروزی آیت الله رئیسی است و بر همین مبنا هم سازمان وزارت خارجه باید از درون متحول شود و هم ماموریت‌ها و مسئولیت‌های خارجی تحول یابند.

 

وزیرخارجه دولت آینده باید در حوزه دیپلماسی اقتصادی کار کرده باشد

حسین کنعانی مقدم کارشناس مسائل بین‌الملل در گفت‌وگو با خبرنگار سیاسی تهران پرس نیز با تاکید بر توجه وزیر خارجه آتی به دیپلماسی اقتصادی مطرح کرد: معتقدم وزیرخارجه آینده باید در حوزه دیپلماسی اقتصادی کار کرده باشد و توانایی این را داشته باشد چون یکی از وظایف وزیر خارجه در صحنه بین الملل، رفع تحریم‌ها، دورزدن و خنثی کردن تحریم‌هاست. لذا این موضوع قاعدتا باید جزو ماموریت وزیر خارجه دولت بعدی باشد.

 

 

وی نیز "مرد میدان" بودن را از مولفه های مهم دیپلماسی و ویژگی لازم وزیر خارجه آینده عنوان کرده که با داشتن این ویژگی ، وزیر خارجه جدید با تشر بیگانگان میدان را خالی نمی گذارد و می تواند از حقوق ملت دفاع کند و وزارت خارجه را به سمت و سویی ببرد که بتوانیم شاهد گشایش هایی در مسائل مختلف باشیم.

 

آثار اقتصادی برجام در کشور حس نشد

حسن هانی زاده کارشناس مسائل بین الملل در گفت و گو با تهران پرس نیز با انتقاد از روند مذاکرات برجامی در طول سال های گذشته اظهار داشت: در طی این سال ها، لبخندها و دادن امتیاز به کشورهای غربی نتیجه نداد و جامعه ایرانی نتوانست آثار اقتصادی برجام را در داخل و در عرصه های معیشتی و اقتصادی خود دریافت کند به همین دلیل تجربه ثابت کرده مماشات و دادن امتیازهای زیادی به غرب هیچ نتیجه ای نداشته است.

 

 

وی با تاکید بر به سرانجام رساندن مذاکرات برجامی عنوان کرد: باید برجام با ادبیات پر چالش تر و با تاکید بر انسجام داخلی و وحدت ملی و همکاری طیف های سیاسی و طبق شرایط والگوهای ایرانی و اسلامی به عنوان یک توافق نامه بین المللی مورد پیگیری قرار گیرد و در این راستا اگر کشورهای غربی بخواهند همچنان دنباله روی سیاست های امریکا باشند، طبیعتا ایران به همان مسیر کاهش تعهدات برجامی ادامه خواهد داد.

 

وزیر خارجه آینده باید بتواند وزارت خارجه را کارآمد کند

محمود محمدی کارشناس مسائل سیاسی در گفت‌وگو با تهران پرس نیز به برخی ویژگی‌های لازم برای تصدی جایگاه وزارت خارجه در دولت سیزدهم اشاره کرد و گفت: وزیر خارجه دولت آتی باید یک چهره شناخته شده بین المللی، منطقه‌ای و مسلط به مسائل سیاست خارجی باشد که هم مقبولیت بین المللی پیدا کند و هم مقبولیت داخلی داشته باشد.

 

 این کارشناس مسائل سیاسی در ادامه بیان کرد: شخص وزیر خارجه آینده باید از تجربه، دانش، مهارت و توانمندی برای پیشبرد دستگاه دیپلماسی در شرایط پرتنش کنونی منطقه و جهان برخوردار باشد و به ساختار، وظایف و شیوه های کارآمدتر کردن دستگاه سیاست خارجی نیز اشراف داشته باشد. طبعا درچنین صورتی موفق خواهد بود.

 

اکنون که سی و اندی روز به آغاز دولت سیزدهم مانده، توجه ها به این وزارت خانه کلیدی معطوف شده است و بسیاری از قاطبه مردم و مسئولین دلسوز نظام انتظار دارند گزینه ای برای وزارت خارجه معرفی شود که «مردِمیدان» باشد، با ایجاد تحول جدی در وزارت خارجه، دیپلماسی لبخند را کنار بزند و سیاست های وزارت خارجه را بر مبنای دیپلماسی مقاومت و بهره گیری از دیپلماسی اقتصادی پیش ببرد.

 

وزارت امور خارجه باید کارآمد و با اقتدار باشد

به نظر می رسد وزارت امور خارجه به عنوان یکی از مجری های اصلی سیاست های خارجی جمهوری اسلامی ایران باید کارآمدی لازم را در حوزه های سیاسی، بین المللی و اقتصادی داشته باشد و نمی توان با تکیه بر سیاست دیپلماسی لبخند، مشکلات کشور در حوزه تحریم ها را رفع نمود و به همین دلیل باید وزیر امور خارجه تخصص لازم در حوزه دیپلماسی اقتصادی و سیاسی داشته باشد و بتواند از طریق مذاکرات بین المللی، گره های اقتصادی کشور را رفع کند و بتواند کشور را در مسیر پیشرفت، رونق اقتصادی و کارآمدی سوق دهد و با اقتدار لازم در میز مذاکره با کشورهای مذاکره کننده بنشیند و با اقتدار از عزت و آبروی ایران دفاع نماید. به نظر می رسد طی کردن این مسیر در دولت آینده می تواند راهکار موثری در رفع تحریم ها و رونق اقتصادی در کشورمان داشته باشد و وزارت امور خارجه با کارآمدی لازم می تواند قدم های موثری برای کشور بردارد.