اصطلاحات و کلمات جالب به کار رفته توسط اهالی سیاست همیشه مورد توجه مردم و رسانه ها بوده است.
علی لاریجانی، رئیس مجلس، یکی از افرادی است که در بسیاری از موارد اصطلاحات جالبی درباره موضوعات سیاسی به کار برده است. او در سمتهای مختلفی که داشته در برخورد با موضوعات مختلف اصطلاحاتی به کار برده است که بعضاً جدید و دارای دقت بالایی در موضوع مورد نظر است، البته در برخی شوخیهای اخیر برخی از مایههای تمسخر را نیز میتوان مشاهده کرد که از رئیس مجلس شورای اسلامی جمهوری اسلامی ایران انتظار نمیرود. در هر حال، بر آن شدیم که برخی از این اصطلاحات جالب را در ادامه مرور کنیم.
۱. شل دینی بیوت صالحه!
جدیدترین اصطلاح به کار رفته توسط علی لاریجانی به مدتی پیش بازمیگردد که برخی از منسوبان به بیت حضرت امام (ره) اقدام به اظهار نظرهای خلاف عرف و ساختارشکنانه نمودند و اظهار نظرهای عجیبی در مورد حجاب و ... نمودند. این سخنان عکسالعمل های بسیاری از مسئولین را در پی داشت. لاریجانی نیز در نطق پیش از دستور خود در مجلس شورای اسلامی گفت: «امروز ما نیاز به انقلاب رنگ‌ها در حجاب نداریم. همیشه در اکثر روستاها زنان با لباس‌های رنگی حجاب داشته و دارند و کسی هم ایرادی نگرفته است. این امور جنبه عرفی و تناسب با محل دارد. اصل بر پوشیدگی و عفاف است. امروز اگر نیاز به انقلابی باشد به جای انقلاب رنگ‌ها، نیاز به انقلاب جهت بهبود معیشت مردم است. به انقلاب اراده‌ها، به انقلاب انگیزه‌ها در تحقق اسلام و صیانت از دین و میراث امام و شهدا و عزتمندی داریم. ممکن است در جامعه عده‌ای شل دین باشند، اما شل دینی هنر نیست که به آن افتخار شود و آن را ترویج کنند آنهم کسانی که از بیوت صالحه انقلاب هستند. تربیت انسان‌های مسلکی و مؤمن و انقلابی هنر است، که باید مورد توجه صاحب‌نظران و رسانهها قرار گیرد.»[۱]
در جریان جلسه رأی اعتماد به وزرای دولت یازدهم علی لاریجانی در حالی که ریاست مجلس را بر عهده داشت با یکی از وزرای دولت شوخیای کرد که با جایگاه او در ریاست مجلس اصلاً تناسبی نداشت. او وقتی نمایندگان برای روبوسی به سمت وزیر پیشنهادی اطلاعات رفته بودند، به کنایه خطاب به نمایندگان گفت: «آنقدر هم وزیر اطلاعات بوسیدنی نیست، سلیقه هم چیز خوبیه!» شوخی دیگر لاریجانی در همین روز و خطاب به ظریف اتفاق افتاد. در این شوخی لاریجانی خطاب به نمایندگان درباره ظریف گفت: «باز این معانقات شروع شد، البته کیفیت ایشان بهتر است!» این اتفاق در روز رأیگیری برای سه وزیر باقیمانده دولت نیز ادامه یافت و لاریجانی در آن جلسه دوباره وزیر اطلاعات را مورد خطاب قرار داد و گفت: «آقای علوی اگر فرصت کردید روی صندلی بنشینید و صحبتهای وزیر پیشنهادی علوم، تحقیقات و فناوری را استماع کنید، هر چند که زیبایی شما بیشتر از این حرفهاست!»[۲] این کنایههای لاریجانی که مربوط به ظاهر وزرا و رنگ پوست آنان بود اعتراض بسیاری از نمایندگان و طرفداران دولت قرار گرفت و عده زیادی معتقد بودند که لاریجانی با شوخیهای نابجایی که انجام داد شأن ریاست مجلسی خود را رعایت نکرده و به دولت اهانت کرده است.
۳. دریدگی گفتاری
یکی دیگر از اصطلاحات بدیع لاریجانی «دریدگی گفتاری» بود. او که درگیریهای زیادی با رئیس جمهور دولتهای نهم و دهم داشت بدون نام بردن از احمدی نژاد گفت: «متأسفانه افراد گمان می‌کنند، در هر زمان باید هر مطلبی را عنوان کنند. شاید اگر بنده این نکته را عرض کنم، گستاخی تلقی شود، ولی در کشورمان با پدیده‌ای مواجه شدیم که شاید بتوان نامش را دریدگی گفتاری نامید؛ یعنی مراعات حال یکدیگر را نکردن، پنجه کشیدن به صورت یکدیگر. این مسئله حتماً آشفتگی ایجاد می‌کند. شما اگر در خانواده‌ای باشید که روابط عاطفی بر آن حاکم نباشد، وضع خانواده به هم خواهد ریخت و در جامعه هم این مسئله در مراتب بالا‌تر وجود دارد. ... امام (ره) هیچگاه در بیانات خود در عین انقلابی بودن، به شخصی توهین نمی‌کرد و ما نیز باید ایشان را الگوی خود قرار دهیم.»[۳]
۴. تیراندازی سیاسی
در سال ۸۹ که اختلافات میان اصولگرایان زیاد شد، لاریجانی وارد معرکه شد و یکی دیگر از اصطلاحات جدید خود را رو کرد. او خطاب به اصولگرایانی که با یکدیگر اختلاف داشتند گفت: «ممکن است اختلاف سلیقه وجود داشته باشد، اما نباید تبدیل به کدورت و جریانات علیه هم شود که در نتیجه آن تیراندازی سیاسی که به مصلحت کشور نیست، آغاز شود.»[۴]
۵. مشتزنی سیاسی
همانطور که می دانید در فتنه ۸۸ لاریجانی مواضعی دیرهنگام گرفت. اما او در آذر ماه ۸۸ و در دفاع از رئیس دولت دهم یک اصطلاح جدید خلق کرد و فضای کشور را به رینگ بوکس تشبیه کرد. لاریجانی درباره اوضاع کشور در آن دوره گفت: «هر اقدامی هم که دولت احمدی‌نژاد انجام می‌دهد یک گروه با آن مخالفت می‌کنند. آقای احمدی‌نژاد نیز که امروز سکان‌دار ریاست جمهوری کشور است، فرد خدوم و پرتلاشی است و دغدغه انقلاب را دارد، چرا باید دنبال تخریب باشیم؟ درون برخی نقدها نوعی بغض وجود دارد، این روش درست زیستن نیست؛ یعنی فضای سیاسی کشور نیازمند نوعی روشن‌بینی و حقیقت‌یابی است. در فضای مشتزنی سیاسی حقیقت کشف نمی‌شود.»
۶. جوجهتیغی سیاسی
لاریجانی در هنگام دبیری شورای عالی امنیت ملی نیز اصطلاحات و کلمات جالبی را در سخرانیهای خود به کار میبرد که در بسیاری از موارد توجه رسانههای خارجی را نیز به خود جلب می کرد. یکی از این اصطلاحات هنگامی بود که بوش برای چندمین بار دستیابی ایران را به سلاح هستهای برای دنیا خطرناک خوانده بود و گفته بود جهان آزاد از ما میپرسند که چرا جلوی دستیابی ایران به سلاح هستهای را نگرفتهاید. لاریجانی در پاسخ به این ادعای بوش، گفته بود: «نباید به حرف‌های بی‌ارزش جوجه‌تیغی‌های سیاسی گوش کرد. آنها هر از گاهی اظهاراتی بی‌محتوا درباره فعالیت‌های هستهای ایران مطرح می‌کنند، اما کسانی که مدعی هستند باید سند درست برای صحت سخن خود ارائه دهند.»[۵]
۷. درّ غلطان و آب نبات
اما شاید معروفتترین و پرکاربردترین اصطلاح مورد استفاده لاریجانی «معامله درّ غلطان با آب نبات» باشد. او پس از بیانیه پاریس و در حالی که روحانی دبیری شورای عالی امنیت ملی را بر عهده داشت گفته بود که ایران در این بیانیه در غلطان داد و آب نبات تحویل گرفت. پس از صحبتهای لاریجانی بسیاری از اعضای دبیرخانه شورای عالی امنیت ملی از دست او ناراحت شدند، اما او در سال ۸۶ دوباره صحبت خود را تکرار کرد و گفت: «در آن زمان که آقای روحانی مسئول مذاکرات مسایل هستهای ایران بودند از راه‌هایی استفاده میکردند که راه‌های صحیحی برای مذاکره نبود و من مکرراً به آنها در خصوص عواقب اینگونه مذاکرات هشدار داده بودم که هنوز هم معتقدم در آن زمان درّ غلطان را دادیم و آب‌نبات گرفتیم.» پس از استفاده لاریجانی از این اصطلاح کاربرد آن در کشور بسیار بالا رفت و بسیاری از سیاستمداران در مواقعی که ما معامله کمسودی را انجام میدادیم از این اصطلاح استفاده میکردند، حتی یکی از نمایندگان مجلس تماس تلفنی روحانی با اوباما را معامله درّ غلطان با آب نبات توصیف کرد.
۸. لولوی شورای امنیت
یکی دیگر از اصطلاحات لاریجانی که در رسانههای مختلف بسیار خبرساز شد جمله او درباره تهدیدهای غربیها بود. او در یکی از سخنرانیهای خود گفته بود: «با نشان دادن لولوی شورای امنیت مردم ایران رو به قبله نمی‌شوند.»
این جمله در رسانههای مختلف خارجی انعکاسهای جالبی داشت و این رسانهها بدون توجه به معنای کنایی آن به ترجمه تحتاللفظی آن پرداخته بودند. برخی از این ترجمهها عبارت است از:
ترجمه نیوزویک: علی لاریجانی گفته است که اگر شورای امنیت مثل موجوداتی که بچهها را می ترسانند ظاهر شود، مردم ایران به سوی قبله مسلمانان جهان دراز نمیکشند.
ترجمه نشریه اسپانیایی ال پائیس: علی لاریجانی گفت که اگر شورای امنیت چیز ترسناکی را هم به ایرانیان نشان دهد، باز هم مردم ایران به سوی عربستان سعودی نمیخوابند.
ترجمه نشریه فرانسوی اومانیته: علی لاریجانی گفت که دراز کشیدن ایرانیان به سوی مرکز اعتقادات مسلمانان بستگی به این دارد که آنها از موجودات افسانهای بترسند، این یک داستان ایرانی است.[۶]
نتیجه گیری
همه اصطلاحات استفاده شده توسط لاریجانی در یک موضوع مشخص و با یک ادبیات مشخص نبوده است. او گاهی در فضای سیاست خارجی و در مقام دبیری شورای عالی امنیت ملی اصطلاحات جدیدی را استفاده کرده است و گاهی نیز در نزاع ها و مشکلات داخلی. به نظر میرسد، در مقاطعی که لاریجانی در سیاست خارجی و در مواجهه با دشمنان از اصطلاح خاصی استفاده کرده توانسته به تهدیدهای خارجی به خوبی پاسخ دهد، اما در مواضع داخلی اغلب اصطلاحهای سیاسی لاریجانی همراه با طعنه و کنایه جالب بوده است. توصیف لاریجانی بسیاری دقیق و خوب بوده و توانسته یک پدیده را با اصطلاحی جدید نشان دهد؛ نمونه این مورد هم توصیف برخی از اعضای بیوت صالحه انقلاب به «شل دینی» است که بسیار دقیق و بجا به کار گرفته شد.
