برگزاری انتخابات مجلس در ایران با نگاه ملی در مقابل نگاه های استانی چالش هایی را در بر دارد که دربر گیری آن نه تنها به انتخابات بلکه قبل از انتخابات و در جریان ثبت نام های انتخاباتی و نیز تا پس از برگزاری انتخابات هم ادامه دارد.
شهدای ایران: برگزاری انتخابات در هر کشور به منزله تصمیم گیری مستقیم یا غیر مستقیم در اداره امور کشور است از این رو شهروندان هر جامعه برای نقش آفرینی در سرنوشت جامعه خود در انتخابات مشارکت می کنند.
اگرچه رسالت مشارکت مردم در امور اداره یک جامعه در همه جای دنیا یک مفهوم را داراست اما براساس قانون مدنی هر کشور این مشارک رنگ و بوی مختلفی دارد.
در بسیاری از کشورهای اروپایی به دلیل فعالیت چشم گیر و موثر احزاب سیاسی گردانندگان اصلی انتخابات همین احزاب و جریانات سیاسی هستند در ایران اما به دلیل پررنگ نبودن فعالیت احزاب ، نقش آفرینی جریانات سیاسی چپ و راست در انتخابات های مختلف چندان قابل توجه نبوده و عوامل متعدد دیگری در نتیجه انتخابات تاثیرگذار است که در این بین تبلیغات قبل از برگزاری ماراتون های سیاسی از پراثرترین این عوامل به شمار می رود.
ماراتونی سیاسی با وعده های رنگارنگ
برگزاری انتخابات مجلس شورای اسلامی از آنجا که فرصتی است برای رقابت چهره های مختلف سیاسی، فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی در سطوح مختلف از همه شهرها و استانها، خود از مقوله های مهمی است که همواره با حواشی و نکات تامل برانگیز بسیاری همراه بوده است.
از مهمترین ویژگی های برگزاری انتخابات مجلس می توان به مقوله غیرملی بودن آن پرداخت بدین معنی که در هر حوزه و شهرستانی افراد براساس موقعیت و نیازهای خود در آن استان در این ماراتون سیاسی مشارکت می کنند و همین امر خود بستری فراهم می کند تا داوطلبان نمایندگی امور مردم برای جلب آرا بیشتر وعده های مختلف با رنگ و بوی متفاوتی بدهند که این وعده ها از استانی به استان دیگر متفاوت است. ضمن اینکه این امر در نحوه تبلیغات کاندیداها نیز اثرگذار است به دین صورت که شاید کارایی یک وعده غذا در یک حوزه انتخابیه برابری کن با ماهها تلاش برنامه ریزی شده در کاندیدا در حوزه ای دیگر.
در یک شهرستان کم آبی و مشکلات کشاورزی معضل مردم است، کاندیداهای شعار «آبرسانی» می دهند، در جایی بیکاری معضل است وعده ایجاد اشتغال ، در جایی دیگر مرز نشینی و مشکلات آن که وعده تبدیل شدن به منطقه آزاد اقتصادی راه کار جمع آوری رای می شود . این در حالی است که از حوزه های کوچک به سمت شهرهای بزرگتر و مراکز استانها رنگ و بوی مطالبات مردمی ملی تر و با نگاه کلان تر همراه است که به فراخور آن وعده های کاندیداها نیز ملی گرایانه تر می شود.
در تهران و دیگر کلان شهرها، کاندیداها برای جلب نظر مردم وعده آزادی بیان، حمایت از حقوق زنان، اصلاح قوانین کلان کشوری از جمله قانون انتخابات، بهبود معیشت مردم، اصلاح برخی روابط بین المللی و مواردی که بیشتر در برگیرنده مواضع ملی گرایانه است، می دهند و این وجه تمایز انتخابات مجلس در حوزه های کوچک و کلان شهرهاست.
تفاوت انتخابات در کلان شهرها و حوزه های کوچک
روند برگزاری انتخابات مجلس در ایران با در نظر گرفتن نگاه ملی و فراملی در مقابل نگاه های استانی اما می تواند مقدمه ای برای بروز مشکلات متعدد باشد مشکلاتی که دربرگیری آن تنها به انتخابات محدود نشده بلکه قبل از انتخابات و در جریان ثبت نام های انتخاباتی تا پس از برگزاری انتخابات ادامه دارد.
در نظام های سیاسی مشخص و تعریف شده مثل تهران و سایر کلان شهرها که نگاه ها در آن ملی تر است کاندیداها کسانی را شامل می شود که در طول سال های متمادی تجربه های کلان مدیریتی و سابقه ی حضور در مسایل اجتماعی و سیاسی را دارند. همین تجربه مدیریتی و خط فکری کاندیدا می تواند راهنمای مردم برای رای دادن باشد چرا که مردم با رجوع به سوابق ارائه شده و بررسی آن تصمیم گیری می کنند. از این رو کسانی که قصد نامزدی در انتخابات دارند باید داری شرایط خاص باشد.
در نظام سیاسی ایران طی سال های گذشته قانون انتخابات و شرایط انتخاب شوندگان از استاندارد تثبیت شده ای برخوردار نبوده است و در دوره های مختلف خصوصا در آستانه انتخابات با رای نمایندگان مجلس دست خوش تغییر شده است. این امر به خصوص درباره انتخابات مجلس شورای اسلامی بیش از همه به چشم می خورد همین امر باعث می شود که کار انتخاب پیچیده تر شود.
راهکاری برای عدالت انتخاباتی و شایسته سالاری
یکی از مقوله های مهم که همواره در ادوار مختلف مجلس نمایندگان حوزه های مختلف به دنبال تحقق آن هستند مسئله استانی شدن انتخابات است. نمایندگان مجلس شورای اسلامی در ادوار مختلف و معمولا در ماه های پایانی فعالیت شان تلاش می کنند تا انتخابات مجلس شورای اسلامی را استانی کنند؛ طرحی که همواره با توفیق همراه نبوده و توسط شورای نگهبان تأیید نمی شود.
در حقیقت پیشنهاد دهندگان به استانی شدن انتخابات مجلس بر این باورند با استانی شدن انتخابات نماینده‌ای که انتخاب می‌شود ملی بوده و تخصصی عمل کند اما این پیشنهاد تا کنون نتوانسته از فیلتر شورای نگهبان عبور کند.
در بررسی ابعاد این طرح روشن است که هدف از استانی شدن انتخابات این بوده، نماینده‌ای که انتخاب می‌شود ملی باشد و تخصصی عمل کند، اما با این شرایط نماینده‌ای که انتخاب می‌شود باید باز هم رأی شهرستان خود را داشته باشد و از آنجا که برای کسب رای شهرستان خود باید وعده هایی مطابق نیاز حوزه انتخابیه خود بدهد خود به خود از داشتن نگاه ملی به مسائل محروم خواهد شد.
«حسین مظفر»، عضو هیئت عالی نظارت مجمع تشخیص مصلحت نظام درباره معایب استانی شدن انتخابات مجلس معتقد است استانی شدن انتخابات موجب کاهش مشارکت مردمی و همچنین کم‌رنگ شدن رقابت‌های انتخاباتی می‌شود ضمن اینکه وقتی انتخابات استانی شود شناخت مردم نسبت به کاندیدا‌هایی که به آن‌ها رأی می‌دهند، کاهش پیدا می کند. افزایش هزینه های انتخاباتی از دیگر آثار استانی شدن انتخابات است چرا که تمامی نامزد‌ها به‌خلاف انتخابات‌های گذشته باید در سطح استان تبلیغ کنند.
بدون شک نظام انتخابات در ایران، به تدوین آیین نامه ای پیشرفته نیاز دارد تا احزاب نیز برای کادر سازی و آماده کردن افراد واجد شرایط برای نمایندگی مردم در جایگاه های مختلف برنامه ریزی کنند.
این امر موجب خواهد شد مهمترین اختلاف بین انتخابات های استانی و کلان شهرها یعنی برخورداری از نگاه ملی به حداقل برسد، هزینه های انتخاباتی تا اندازه قابل توجهی کاهش یافته، عدالت انتخاباتی و شایسته سالاری محقق شود و مردم از سردرگمی برای مشارکت در انتخاب نجات پیدا کنند.
اگرچه رسالت مشارکت مردم در امور اداره یک جامعه در همه جای دنیا یک مفهوم را داراست اما براساس قانون مدنی هر کشور این مشارک رنگ و بوی مختلفی دارد.
در بسیاری از کشورهای اروپایی به دلیل فعالیت چشم گیر و موثر احزاب سیاسی گردانندگان اصلی انتخابات همین احزاب و جریانات سیاسی هستند در ایران اما به دلیل پررنگ نبودن فعالیت احزاب ، نقش آفرینی جریانات سیاسی چپ و راست در انتخابات های مختلف چندان قابل توجه نبوده و عوامل متعدد دیگری در نتیجه انتخابات تاثیرگذار است که در این بین تبلیغات قبل از برگزاری ماراتون های سیاسی از پراثرترین این عوامل به شمار می رود.
ماراتونی سیاسی با وعده های رنگارنگ
برگزاری انتخابات مجلس شورای اسلامی از آنجا که فرصتی است برای رقابت چهره های مختلف سیاسی، فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی در سطوح مختلف از همه شهرها و استانها، خود از مقوله های مهمی است که همواره با حواشی و نکات تامل برانگیز بسیاری همراه بوده است.
از مهمترین ویژگی های برگزاری انتخابات مجلس می توان به مقوله غیرملی بودن آن پرداخت بدین معنی که در هر حوزه و شهرستانی افراد براساس موقعیت و نیازهای خود در آن استان در این ماراتون سیاسی مشارکت می کنند و همین امر خود بستری فراهم می کند تا داوطلبان نمایندگی امور مردم برای جلب آرا بیشتر وعده های مختلف با رنگ و بوی متفاوتی بدهند که این وعده ها از استانی به استان دیگر متفاوت است. ضمن اینکه این امر در نحوه تبلیغات کاندیداها نیز اثرگذار است به دین صورت که شاید کارایی یک وعده غذا در یک حوزه انتخابیه برابری کن با ماهها تلاش برنامه ریزی شده در کاندیدا در حوزه ای دیگر.
در یک شهرستان کم آبی و مشکلات کشاورزی معضل مردم است، کاندیداهای شعار «آبرسانی» می دهند، در جایی بیکاری معضل است وعده ایجاد اشتغال ، در جایی دیگر مرز نشینی و مشکلات آن که وعده تبدیل شدن به منطقه آزاد اقتصادی راه کار جمع آوری رای می شود . این در حالی است که از حوزه های کوچک به سمت شهرهای بزرگتر و مراکز استانها رنگ و بوی مطالبات مردمی ملی تر و با نگاه کلان تر همراه است که به فراخور آن وعده های کاندیداها نیز ملی گرایانه تر می شود.
در تهران و دیگر کلان شهرها، کاندیداها برای جلب نظر مردم وعده آزادی بیان، حمایت از حقوق زنان، اصلاح قوانین کلان کشوری از جمله قانون انتخابات، بهبود معیشت مردم، اصلاح برخی روابط بین المللی و مواردی که بیشتر در برگیرنده مواضع ملی گرایانه است، می دهند و این وجه تمایز انتخابات مجلس در حوزه های کوچک و کلان شهرهاست.
تفاوت انتخابات در کلان شهرها و حوزه های کوچک
روند برگزاری انتخابات مجلس در ایران با در نظر گرفتن نگاه ملی و فراملی در مقابل نگاه های استانی اما می تواند مقدمه ای برای بروز مشکلات متعدد باشد مشکلاتی که دربرگیری آن تنها به انتخابات محدود نشده بلکه قبل از انتخابات و در جریان ثبت نام های انتخاباتی تا پس از برگزاری انتخابات ادامه دارد.
در نظام های سیاسی مشخص و تعریف شده مثل تهران و سایر کلان شهرها که نگاه ها در آن ملی تر است کاندیداها کسانی را شامل می شود که در طول سال های متمادی تجربه های کلان مدیریتی و سابقه ی حضور در مسایل اجتماعی و سیاسی را دارند. همین تجربه مدیریتی و خط فکری کاندیدا می تواند راهنمای مردم برای رای دادن باشد چرا که مردم با رجوع به سوابق ارائه شده و بررسی آن تصمیم گیری می کنند. از این رو کسانی که قصد نامزدی در انتخابات دارند باید داری شرایط خاص باشد.
در نظام سیاسی ایران طی سال های گذشته قانون انتخابات و شرایط انتخاب شوندگان از استاندارد تثبیت شده ای برخوردار نبوده است و در دوره های مختلف خصوصا در آستانه انتخابات با رای نمایندگان مجلس دست خوش تغییر شده است. این امر به خصوص درباره انتخابات مجلس شورای اسلامی بیش از همه به چشم می خورد همین امر باعث می شود که کار انتخاب پیچیده تر شود.
راهکاری برای عدالت انتخاباتی و شایسته سالاری
یکی از مقوله های مهم که همواره در ادوار مختلف مجلس نمایندگان حوزه های مختلف به دنبال تحقق آن هستند مسئله استانی شدن انتخابات است. نمایندگان مجلس شورای اسلامی در ادوار مختلف و معمولا در ماه های پایانی فعالیت شان تلاش می کنند تا انتخابات مجلس شورای اسلامی را استانی کنند؛ طرحی که همواره با توفیق همراه نبوده و توسط شورای نگهبان تأیید نمی شود.
در حقیقت پیشنهاد دهندگان به استانی شدن انتخابات مجلس بر این باورند با استانی شدن انتخابات نماینده‌ای که انتخاب می‌شود ملی بوده و تخصصی عمل کند اما این پیشنهاد تا کنون نتوانسته از فیلتر شورای نگهبان عبور کند.
در بررسی ابعاد این طرح روشن است که هدف از استانی شدن انتخابات این بوده، نماینده‌ای که انتخاب می‌شود ملی باشد و تخصصی عمل کند، اما با این شرایط نماینده‌ای که انتخاب می‌شود باید باز هم رأی شهرستان خود را داشته باشد و از آنجا که برای کسب رای شهرستان خود باید وعده هایی مطابق نیاز حوزه انتخابیه خود بدهد خود به خود از داشتن نگاه ملی به مسائل محروم خواهد شد.
«حسین مظفر»، عضو هیئت عالی نظارت مجمع تشخیص مصلحت نظام درباره معایب استانی شدن انتخابات مجلس معتقد است استانی شدن انتخابات موجب کاهش مشارکت مردمی و همچنین کم‌رنگ شدن رقابت‌های انتخاباتی می‌شود ضمن اینکه وقتی انتخابات استانی شود شناخت مردم نسبت به کاندیدا‌هایی که به آن‌ها رأی می‌دهند، کاهش پیدا می کند. افزایش هزینه های انتخاباتی از دیگر آثار استانی شدن انتخابات است چرا که تمامی نامزد‌ها به‌خلاف انتخابات‌های گذشته باید در سطح استان تبلیغ کنند.
بدون شک نظام انتخابات در ایران، به تدوین آیین نامه ای پیشرفته نیاز دارد تا احزاب نیز برای کادر سازی و آماده کردن افراد واجد شرایط برای نمایندگی مردم در جایگاه های مختلف برنامه ریزی کنند.
این امر موجب خواهد شد مهمترین اختلاف بین انتخابات های استانی و کلان شهرها یعنی برخورداری از نگاه ملی به حداقل برسد، هزینه های انتخاباتی تا اندازه قابل توجهی کاهش یافته، عدالت انتخاباتی و شایسته سالاری محقق شود و مردم از سردرگمی برای مشارکت در انتخاب نجات پیدا کنند.
