شهدای ایران: روزنامه همدلی در یادداشتی با عنوان «ظریف؛ خستگی سیاسی یا رخوت کرونایی؟» نوشت:«ظریف را چه شده است؟ ممکن است اینگونه به نظر آید که خسته از دوران سنگین ریاست بر ساختمان میدان مشق، بسیار زودتر از موعد، چشم به شمارهانداز معکوس پایان تدبیر و امید دوخته است، تا تن فرسوده شده در هر چه خارجه و بینالملل و دیپلماسی را مجالی دهد برای آسودن. این البته از منظری شاید بهحق باشد و انصاف، اما به واقع در جغرافیای چنین چهار راه حوادثی، چونان مسئولیتی، اینگونه رکودی را برنمیتابد».
این روزنامه اصلاح طلب در ادامه نوشت:« گویا بدون برجام، ظریف آن وزیر خارجه همیشگی نیست، شخصیتی که البته او خواسته یا ناخواسته اینگونه برای خویش، تعریف کرد. می توان گفت در حال حاضر، سرعت قطار دیپلماسی، آنچنان کاهش یافته است که گویا سیاست خارجی دولت در حال رسیدن به یک سکون محض است. در این میان، محدودیتهای کرونایی هم مزید بر علت شده و این روند را به سوی یک تعطیلی مطلق سوق داده است. تنها گاهی خبرهایی میرسد از صحبتهای تلفنی آقای وزیر با چند همتای خارجی و بس. گفتوگوی تلفنی با وزیر خارجه کوبا، افغانستان، پاکستان، ترکمنستان و مانند این، که در نهایت اخباری دو خطی از آن مبنی بر صحبت دو همتای امور خارجه و گفتوگوی آنها در مورد اوضاع منطقه و جهان، در رسانهها منتشر میشود». هنوز فرصت قابل توجهی تا پایان دوره دولت دوازدهم باقی مانده است و این انفعال زودهنگام از جانب دستگاه دیپلماسی کشور، قدری عجیب به نظر میرسد».
همدلی در ادامه نوشت:«فشار تحریمها بر شانههای مردم صبور این خاک، بیشتر از گذشته است. اگر چه دل بر عزت این خاک دارند و کماکان همراه هستند، اما این حقیقت از مسئولیت ظریفی که بر مسند وزارت خارجه نشسته است، نمیکاهد. این وظیفه، بهانه نمیطلبد. «در توان من نیست»، «نمیگذارند»، «نمیشود» و «نمیتوانم»، در آن جای ندارد که اگر داشت، قبول اینچنین مسئولیتی محلی از اِعراب نداشت».
این روزنامه اصلاح طلب در ادامه نوشت:« گویا بدون برجام، ظریف آن وزیر خارجه همیشگی نیست، شخصیتی که البته او خواسته یا ناخواسته اینگونه برای خویش، تعریف کرد. می توان گفت در حال حاضر، سرعت قطار دیپلماسی، آنچنان کاهش یافته است که گویا سیاست خارجی دولت در حال رسیدن به یک سکون محض است. در این میان، محدودیتهای کرونایی هم مزید بر علت شده و این روند را به سوی یک تعطیلی مطلق سوق داده است. تنها گاهی خبرهایی میرسد از صحبتهای تلفنی آقای وزیر با چند همتای خارجی و بس. گفتوگوی تلفنی با وزیر خارجه کوبا، افغانستان، پاکستان، ترکمنستان و مانند این، که در نهایت اخباری دو خطی از آن مبنی بر صحبت دو همتای امور خارجه و گفتوگوی آنها در مورد اوضاع منطقه و جهان، در رسانهها منتشر میشود». هنوز فرصت قابل توجهی تا پایان دوره دولت دوازدهم باقی مانده است و این انفعال زودهنگام از جانب دستگاه دیپلماسی کشور، قدری عجیب به نظر میرسد».
همدلی در ادامه نوشت:«فشار تحریمها بر شانههای مردم صبور این خاک، بیشتر از گذشته است. اگر چه دل بر عزت این خاک دارند و کماکان همراه هستند، اما این حقیقت از مسئولیت ظریفی که بر مسند وزارت خارجه نشسته است، نمیکاهد. این وظیفه، بهانه نمیطلبد. «در توان من نیست»، «نمیگذارند»، «نمیشود» و «نمیتوانم»، در آن جای ندارد که اگر داشت، قبول اینچنین مسئولیتی محلی از اِعراب نداشت».
در سالهای اخیر کارشناسان و صاحبنظران بارها بر این مسئله تاکید کردند که یکی از نقاط ضعف جدی دولت این است که وزارت «امور خارجه» به وزارت «امور برجام» تقلیل پیدا کرده است.
دولت روحانی که با تمسخر منتقدان، مدعی بود که مسلط به «زبان دیپلماسی» است، قواعد بدیهی همچون «توازن تعهدات»، «همزمانی اجرای تعهدات»، «اخذ تضمین از طرف مقابل» و «پیش بینی برگشت پذیری امتیازات واگذار شده در صورت نقض عهد» که قاعده عقلی هر قرارداد حقوقی است را مطلقاً در برجام رعایت نکرد و عملاً توافق، به شکل دو مرحلهای (واگذاری نقد و یکجای امتیازات در مقابل وعدههای نسیه تدریجی و فاقد ضمانت طرف مقابل) تدوین و اجرا شد.
از سوی دیگر، ناکارآمدی در دیپلماسی منطقهای، فشل بودن دیپلماسی اقتصادی، سفارتخانه های بدون سفیر در چین و هند، رفتارهای تحقیرآمیز مستمر اروپا در اخراج و بازداشت دیپلماتهای ایرانی و تعرض به سفارتخانههای ایران در اروپا و...از جمله نقاط ضعف و قصور و تقصیرهای وزارت خارجه در سالهای اخیر بود.
آقای ظریف همچنین در دوره وزارت خود، اظهاراتی همچون «آمریکا می تواند با یک بمب تمام سیستم دفاعی ما را از کار بیاندازد» و «خبر خوب این بود که دوست من عادل الجبیر (وزیر خارجه وقت آلسعود) با حضور ایران، به مذاکرات وین بیاید... ۵۰۰ زائر ما در مراسم حج کشته شدند اما ما روابط خود را قطع نکردیم حتی روابط خود با عربستان را کاهش هم ندادیم » و«ما (ایران و عربستان) برای مستثنی کردن یکدیگر و تبدیل شدن به قدرتمندترین در منطقه، منطقه را نابود کردهایم» و «پولشویی در کشور ما یک واقعیت است و کسانی که هزاران میلیارد تومان پولشویی میکنند به راحتی دهها میلیارد هم برای مخالفت با پولشویی هزینه میکنند!» و...را در کارنامه خود ثبت کرده است.
متاسفانه آقای ظریف در 7 سال اخیر نتوانست کارنامه قابل قبولی ارائه دهد و دستگاه دیپلماسی کشورمان یکی از ضعیف ترین دوره های خود را در سالهای اخیر تجربه کرد.