عباس عبدی از فعالین اصلاح‌طلب: «دست اصلاح‌طلبان برای محاجه با حصرکنندگان بسته‌تر از آقای مطهری است، زیرا در زمان خودشان چنین حصری را برای مرحوم آیت‌الله منتظری عملاً پذیرفته بودند و الآن نمی‌توانند به‌راحتی خلاف آن را ادعا کنند.»
به گزارش شهدای ایران، یکی از موضوعات مورد توجه برخی رسانه‌ها و شخصیت‌های سیاسی در این روزها مسئله حصر سران فتنه و مناقشه بر سر این موضوع است. با وجود اینکه عده‌ای سعی در غیرقانون نشان دادن این حصر دارند اما باید خاطر نشان ساخت که تصمیم گیری در رابطه با این موضوع به مصوبه شورای عالی امنیت ملی و تصمیم اعضای این شورا برای حفظ مصالح ملی و جلوگیری از رسیدن آسیب بیشتر به منافع مردم مربوط می‌شود. (1)
اقدامات غیرقانونی صورت گرفته توسط سران فتنه و برنامه ریزی سرویس‌های خارجی برای سوء استفاده از این موضوع آسیب‌های فراوانی را برای کشور در زمینه‌های اقتصادی، سیاسی و بین المللی در طول هشت ماه به دنبال داشت که با توجه به برنامه ریزی‌های صورت گرفته برای شروع فتنه ای جدید در بهمن ماه سال 89 تصمیم به حصر سران فتنه در شورای عالی امنیت ملی به تصویب رسید. (2)
در این بین در کنار بسیاری از رسانه‌های خارجی و حتی برخی از مقامات آمریکایی و اسرائیلی که دغدغه رفع حصر سران فتنه را دنبال می‌کنند، طیفی از اصلاح‌طلبان نیز در داخل کشور به دنبال عمومی کردن مطالبات خود برای برداشته شدن حصر هستند. نکته قابل توجه در این زمینه این است که این مطالبه از جانب طیفی صورت می‌گیرد که قبل از این از دست اندرکاران و حامیان حصر آیت الله منتظری با دلایلی مشابه حصر سران فتنه 88 بودند.
این مسئله به قدری مشخص و واضح است که عباس عبدی از فعالین اصلاح‌طلب نیز در یکی از یادداشت‌های خود به این مسئله اشاره می‌کند و ادعای اصلاح‌طلبان برای رفع حصر را در حالی که خود از دست اندرکاران و حامیان حصر آیت‌الله منتظری بودند بی‌مورد می‌داند. وی در این زمینه می‌نویسد: «دست اصلاح‌طلبان برای محاجه با حصرکنندگان بسته‌تر از آقای مطهری است، زیرا در زمان خودشان چنین حصری را برای مرحوم آیت‌الله منتظری عملاً پذیرفته بودند و الآن نمی‌توانند به‌راحتی خلاف آن را ادعا کنند». (3)
عباس عبدی: دست اصلاح‌طلبان برای محاجه با حصرکنندگان بسته‌تر از آقای مطهری است، زیرا در زمان خودشان چنین حصری را برای مرحوم آیت‌الله منتظری عملاً پذیرفته بودند و الآن نمی‌توانند به‌راحتی خلاف آن را ادعا کنند.
نقش اصلاح طلبان بیش از حصر نیز در قضایای آقای منتظری عیان بود؛ بگونه ای که عبدالله نوری و اسدالله بیات از فعالین این جریان سیاسی در دهه 70 و 80، نقش مهمی در تخریب شخصیت منتظری داشتند. اسدالله بادامچیان در مصاحبه خویش با مجله اصلاح طلب نسیم بیداری می‌گوید: «آن معممی که در کتاب گفته‌ام تا قبل از عزل، تابلوی دفتر نمایندگی آقای منتظری را نصب کرده بود، آقای اسدالله بیات (زنجانی) است. آن زمان در مساجد، دفتر نمایندگی قائم مقام رهبری نبود اما آقای بیات در مسجدش در نارمک تهران، تابلویی سر در مسجد زده بود با همین عنوان. مردم محل از آقای منتظری پرسیدند و او کبتی پاسخ داد که وی دفتر نمایندگی قائم مقام رهبری ندارد. آقای بیات اعتنایی نکرد. ولی همان شب که آقای منتظری از قائم مقامی عزل شد، ایشان تابلو دفتر را پایین آورده و در بین نماز مغرب و عشاء گفته بود که «ما از همان اول هم می‌دانستیم که این آشیخ عقلش به سیاست نمی‌رسد!» من پس از عزل وی که به دیدن آقای منتظری رفته بود این ماجرا را برایشان نقل کردم، خیلی ناراحت شدند و گفتند واقعاً آشیخ اسدالله چنین حرفی زده؟ که من گفتم بله...یکی دیگر از این افراد آقای عبدالله نوری بود. در همین دیدار، آقای منتظری خیلی از رفتار آقای نوری در ماجرای عزل ناراحت بود و گفت شبانه آمده‌اند دیوار بتونی را با دریل در طول شب خراب کرده‌اند و نگذاشته‌اند ما شب بخوابیم. مگر نمی‌شد این کار را صبح بکنند؟ من هم به شوخی به ایشان گفتم ناراحت نباشد، آقای نوری بنا به تبعیت از ولی فقیه این کار را نکرده، بنا به منافعش این کار را کرده، فردا هم منافعش عوض می‌شود و اقتضا می‌کند که به شما نزدیک شود و بالاخره می‌آید و با شما رفیق می‌شود. عباس آقازمانی (ابوشریف) هم از دیگر افرادی بود که می‌توانم از وی در اینجا یاد کنم. بعد از قضایایی مهدی هاشمی رفته بودم دیدن آقای منتظری. من با او رفیق هستم. او را جلوی محوطه دیدم و گفتم برای چه اینجا آمدی، اوضاع مناسب نیست. عباس آنجا حرفی زد که خیلی در من تأثیر گذاشت. او گفت: «ما خر را یه وری سوار بودیم و به محض اینکه بفهمیم اوضاع خراب است، می‌پریم پایین.» به او گفتم پس تا حالا داشتی خر سواری می‌کردی؟ بعد گفتم که عباس جان این کار را نکن. هر جا هستی به وظیفه عمل کن.»(4)
با توجه به این مسئله در این یادداشت به نقش و تأثیر اصلاح‌طلبان در حصر آیت الله منتظری اشاره‌ای خواهیم داشت.
الف) شورای عالی امنیت ملی؛
تصمیم به حصر آیت الله منتظری به منظور حفظ مصالح و منافع مردم در جلسه شورای عالی امنیت ملی به تصویب رسیده بود. اکثریت ترکیب اعضای شورای عالی امنیت ملی در زمان تصویب این حصر در اختیار اصلاح‌طلبان بود که این مسئله می‌تواند نشان دهنده نقش اصلاح‌طلبان در حصر آیت الله منتظری باشد. ترکیب اعضای شورای عالی امنیت ملی عبارت بود از سید محد خاتمی (رئیس جمهور)، علی اکبر ناطق نوری (رئیس وقت مجلس)، محمد یزدی (رئیس وقت قوه قضائیه)، کمال خرازی (وزیر امور خارجه وقت)، عبدالله نوری (وزیر وقت کشور)، محمد علی نجفی (رئیس وقت سازمان امور برنامه و بودجه)، حسن روحانی (دبیر وقت شورا)، علی لاریجانی (که پس از فوت سیداحمد خمینی جانشین او شده بود)، حسن فیروزآبادی (رییس ستاد فرماندهی کل نیروهای مسلح)، دری نجف آبادی (وزیر وقت اطلاعات) به عنوان دو نماینده منتخب رهبری بود که با ریاست سید محمد خاتمی رئیس جمهور وقت و رئیس شورای عالی امنیت ملی یک هفته بعد از سخنرانی 23 آبان سال 1376 تشکیل شد و تصمیم به حصر آیت الله منتظری گرفت.
ب) دولت اصلاحات؛
برخلاف ادعاهای امروز اصلاح‌طلبان، اعضای دولت اصلاحات نقش مؤثری را در حصر آیت الله منتظری با توجه به شرایط و مصالح آن روز مردم و نظام جمهوری اسلامی داشتند که مختصراً به برخی از این موارد اشاره خواهد شد.
1. سید محمد خاتمی رئیس دولت اصلاحات؛
با پیروزی سید محمد خاتمی در انتخابات ریاست جمهوری هفتم، آیت الله منتظری از جمله کسانی بشمار می‌رفت که در پیامی این پیروزی را به وی تبریک گفت: «انتخاب جنابعالی در شرایط فعلی ایران یک انتخاب عادی نبود بلکه یک انقلاب مردمی بود در برابر وضع موجود 76»(5)
ارسال این پیام و سخنرانی آقای منتظری در 23 آبان 1376، نشانگر تحلیل غلط و اشتباه وی از تحولات بعد از دوم خرداد می‌داد. وی در سخنانی علیه مقام معظم رهبری، به رئیس جمهور وقت پیشنهاد می‌کند که «من اگر جای شما بودم می‌رفتم پیش رهبر و می‌گفتم: شما مقامت محفوظ، احترامت محفوظ، ولی 22 میلیون مردم به من رأی دادند، به من هم که رأی دادند این 22 میلیون، همه می‌دانستند که رهبر کشور به کسی دیگر نظر دارد. دفترشان و خودشان همه، شخص دیگری را تأیید می‌کردند، 22 میلیون آمدند به ایشان رأی دادند، معنایش این است که ما آن تشکیلات را قبول نداریم. رأی این 22 میلیون معنایش این است که ما آن را که شما می گویید قبول نداریم.»(6) در مقابل سید محمد خاتمی جزو اولین نفراتی بود که نسبت به سخنان آیت الله منتظری واکنش نشان داد، وی در مصاحبه تلویزیونی خود تنها چند روز بعد از سخنرانی آیت الله منتظری در گزارشی به مردم در مورد روند انتخاب وزرا و فعالیت‌های دولت و مسئله ولایت فقیه مطالب مهمی را عنوان کرد: «در رأس دیدارها، هفته ای یک بار در خدمت مقام معظم رهبری دیدار داریم که از آرا و نظرات ایشان بهره می‌گیریم و اگر مطالبی باشد خدمتشان عرض می‌کنیم... نظارت عالیه و اشراف عالیه با رهبری است که همه قوای سه گانه زیر نظر ایشان کار می‌کنند و این خودش یک امر هماهنگی خوبی را ایجاد می‌کند و اصلاح راهکارها، ثانیاً استقلال قوا و تفکیک قوا یک چیزی است، این که همه قوا باید در چارچوب اختیارات و وظایف قانونی خود عمل بکنند، چیز دیگری است... با کسی که نظام را قبول ندارد و در فکر براندازی است با زبان امنیتی و تنبیهی باید برخورد کرد البته حتی الامکان تنبیهی به معنای لغوی کلمه و برخوردهای امنیتی هم در جای خودش است اصلاً دستگاه امنیتی برای این است که امینت را در جامعه حفظ کند... اگر پیرو امام‌اند و ولایت فقیه را قبول دارند که خب اکثریت دارند، این قانون اساسی ما ولایت فقیه را به عنوان یکی از اصول نظام در آورده و دیگر نظریه فقهی نیست. اصل نظام است و در قانون اساسی ما هم آمده و مخالفت با آن مخالفت با نظام است...»(7) در این راستا بود که شورای عالی امنیت ملی بری است سید محمد خاتمی تصمیم بر این گرفت که آقای منتظری را حصر نمایند. اکبر اعلمی از نمایندگان مجلس ششم که تلاش‌هایی برای برداشته شدن حصر آیت‌الله منتظری انجام داده بود در این زمینه می‌گوید: «دولت خاتمی و شورای عالی امنیت ملی تحت ریاست او رسماً و عملاً در حبس خانگی آیت الله منتظری مشارکت داشتند.» اعلمی به درخواست‌های خود و چند تن دیگر از نمایندگان برای رفع حصر و نامه به سید محمد خاتمی اشاره می‌کند که نتیجه‌ای به بار نداشته است. وی همچنین به تذکر کتبی خود و چند تن از نمایندگان مجلس در دی ماه سال 81 به سید محمد خاتمی نیز اشاره دارد. (8)
اکبر اعلمی: دولت خاتمی و شورای عالی امنیت ملی تحت ریاست او رسماً و عملاً در حبس خانگی آیت الله منتظری مشارکت داشتند.
2. مجید انصاری معاون پارلمانی دولت اصلاحات؛
مجید انصاری نیز به عنوان یکی از اعضای ارشد مجمع روحانیون مبارز و معاون پارلمانی دولت اصلاحات در سال آخر ریاست جمهوری سید محمد خاتمی، از حامیان حصر آیت الله منتظری بود. وی در زمان حصر آیت الله منتظری در حمایت از این حصر و درستی آن می‌گوید:
«اولاً ایشان برخلاف اصول صریح و متعدد قانون اساسی که میثاق ملی و مظهر اراده و رأی قاطع ملت ایران است به تفسیر غلط و نادرست از ولی فقیه و شرایط و اختیارات ولی فقیه پرداخته و بگونه‌ای تحریک آمیز مخاطبان خود را علیه این جایگاه رفیع و ولی فقیه منتخب خبرگان ملت مورد خطاب قرار داده است...ثانیاً ایشان برخلاف مبانی روشن و آشکار فقهی حضرت امام و برخلاف نظریات فقهی و نوشتارها و گفته‌ها وسابقه عملکرد خود در دوران قائم مقامی رهبری، ولایت فقیه را در حد ناظر فاقد اختیار معرفی کرده است. ثالثاً اظهارات غیرمسئولان و توصیه‌های غیرعملی و اختلاف برانگیز ایشان موجب تضعیف دولت کریمه حضرت حجت الاسلام و المسلمین جناب آقای خاتمی که منتخب اکثریت قاطع ملت ایران است، می‌شود و عملاً به سنگ اندازی و مشکل تراشی در مسیر راه دولت جدید همت گماشته است. از همه مهم‌تر اینکه برخلاف نصیحت و وصیت امام راحل (س) در نامه ششم فروردین 68، ایشان همچنان با تأثیرپذیری از اطرافیان ناصالح خود به مشکل تراشی علیه نظام پرداخته و در قالب نصیحت و امر به معروف و نهی از منکر به زشت‌ترین منکرات که تضعیف نظام مقدس جمهوری اسلامی است، پرداخته است. مردم وفادار و شریف ایران که همواره پیروی از آرمان‌های امام برایشان به معنای اطاعت از امام زمان (عج الله) مطرح است، فراموش نخواهند کرد که عملکرد غیرقابل توجیه منتظری در یکی دو سال آخر عمر امام آنچنان فشار روحی بر امام وارد ساخت که امام با چشمی خونبار و کمری شکسته آرزوی مرگ کردند و اقدامات وی را در راستای خدمت به لیبرال‌ها و منافقین ارزیابی فرمودند. ای کاش آقای منتظری برای مصلحت دنیا و آخرت خود و مصالح ملت بزرگوار ایران، یک بار دیگر نصایح دلسوزانه پدر پیر انقلاب اسلامی امام خمینی (ره) را مطالعه و به آن عمل می‌کرد.»(9)
3. علی یونسی وزیر اطلاعات دولت اصلاحات؛
از دیگر حامیان حصر آیت الله منتظری در دولت اصلاحات که سخنان تندی نیز بعد از برداشته شدن حصر علیه ایشان بیان کرد، علی یونسی وزیر اطلاعات بود. وی در جلسه خانه احزاب که چندی بعد از برداشته شدن حصر آیت الله منتظری برگزار شده بود، چنین اظهار کرد: «صحبت‌های امام برای ما حجت است و اجازه نمی‌دهیم کسی منتظری را وارد فعالیت‌های سیاسی کند؛ این عمل جرم است و با شدت با آن برخورد می‌کنیم و از احزاب خواسته‌ایم که به دیدار آقای منتظری نروند.»(10)
ج) مجلس ششم؛
مجلس ششم و هیات رئیسه آن که در اختیار اصلاح‌طلبان قرار داشت نیز یکی دیگر از ارگان‌هایی است که به خاطر حفظ مصالح مردم و جلوگیری از ایجاد فتنه‌هایی که خسارت آن به مردم باز می‌گردد در برابر برداشته شدن حصر آیت الله منتظری مقاومت می‌کرد.
مهدی کروبی رئیس مجلس ششم یکی از منتقدین آیت الله منتظری بود که نامه انتقادی معروف وی به همراه سید حمید روحانی و امامی جمارانی به آیت الله منتظری در بهمن ماه سال 67 مؤید این مسئله است. وی در قسمت پایانی نامه خود به آیت الله منتظری می‌نویسد: «ما در پایان لازم می دانیم که راه امام و خط امام را به شما یاد آوری کنیم. ما بر این باوریم که حضرتعالی اگر به زندگی و راه امام عنایت بیشتری داشته باشید و آن را دریابید و به کار بندید در زندگی سیاسی شما 180 درجه دگرگونی پدید خواهد آمد و راه دیگری در پیش خواهید گرفت.» (11)
مهدی کروبی خطاب به منتظری: ما بر این باوریم که حضرتعالی اگر به زندگی و راه امام عنایت بیشتری داشته باشید و آن را دریابید و به کار بندید در زندگی سیاسی شما 180 درجه دگرگونی پدید خواهد آمد و راه دیگری در پیش خواهید گرفت.
نگاه انتقادی کروبی به عملکرد آیت الله منتظری در سالهای بعد از فوت امام خمینی (ره) نیز ادامه پیدا می‌کند و بنابر نقل اکبر اعلمی نماینده مجلس ششم -که مشغول جمع آوری امضا از نمایندگان مجلس برای قرائت بیانیه‌ای به منظور برداشته شدن محدودیت‌ها بود- قرائت این بیانیه با دخالت مهدی کروبی و دادن قول مساعد برای پیگیری این مسئله متوقف شد. وی با اشاره به خودداری هیأت رئیسه از خواندن این بیانیه در مجلس می‌نویسد: «از اینرو در دیماه سال 1381 مقارن با ایامی که آیت الله منتظری در اثر بازداشت خانگی طولانی مدت دچار بیماری و افسردگی شدید شده بودند، دوباره بیانیه بایگانی شده را به جریان انداختیم و چون هیات رئیسه برخلاف آئین نامه داخلی مجلس از قرائت آن از تریبون مجلس خودداری می‌ورزید، این بار در تاریخ 24/10/81 مشابه با متن بیانیه، تذکر مکتوبی خطاب به خاتمی رئیس جمهور و رئیس شورای عالی امنیت ملی تهیه شد تا پس از قرائت خلاصه آن در مجلس، برای رئیس جمهور ارسال شود.»(12)
همین نگاه انتقادی کروبی به عملکرد آیت الله منتظری باعث شد که حضور وی در منزل آیت الله منتظری بعد از فوت ایشان و به منظور عرض تسلیت به خانواده ایشان با اعتراض دختر ایشان مواجه شود. به طوریکه دختر آقای منتظری در واکنش به حضور کروبی ضمن "فرصت طلب" خواندن وی گفت: «آقای کروبی تا الان کجا بودید. الان که پدرم از دنیا رفته همه به فکر وی افتاده‌اید. شما در سخت‌ترین روزهای پدرم یا علیه وی موضع گرفتید و یا با سکوت خود وی را تنها گذاشتید.»(13)
نتیجه گیری؛
تصمیم به حصر فتنه گران به معنای محاکمه نیست بلکه اقدامی پیشگیرانه و قانونی است که با تصمیم شورای عالی امنیت ملی برای جلوگیری از وقوع فتنه و ایجاد هزینه برای کشور و مردم صورت گرفته است. قبل از این نیز به دلیل برخی اقدامات و اظهارات آیت الله منتظری، محدودیت‌هایی برای ایشان ایجاد شده بود که از قضا برخی از اصلاح‌طلبانی که در حال حاضر مخالف حصر سران فتنه هستند و برای عمومی کردن مطالبه رفع حصر تلاش‌های زیادی انجام می‌دهند، موافق ایجاد محدویت و حصر ایشان بودند. با توجه به اینکه همان دلایلی که برای ایجاد محدودیت و حصر آیت الله منتظری وجود داشت در حال حاضر نیز برای حصر و ایجاد محدودیت برای سران فتنه وجود دارد، بنابراین تلاش‌های اصلاح‌طلبان و مطالبات آن‌ها برای برداشته شدن حصر مسئله‌ای بی مورد و در تناقض با رفتارهای قبلی این طیف می‌باشد.
پی نوشت؛
1.http://fararu.com/fa/news/218741
2.http://www.mehrnews.com/news/2434801
3.http://www.tasnimnews.com/Home/Single/623323
4.نشریه «نسیم بیداری» شماره 42/ آذر 92
5.نامه به سید محمد خاتمی، مورخ 5/3/76
6.http://jahannews.com/vdciyzaz3t1ayq2.cbct.html
7.روزنامه ایران 27/8/76 و روزنامه کیهان 27/8/76 و همشهری 27/8/76
8.http://bazaferinieazad.blogspot.com/2011/05/blog-post_20.html
9.http://www.rajanews.com/news/27567
10.http://snn.ir/print/127162
11.http://alef.ir/vdcb88b0.rhbgapiuur.html?60141
12.https://www.balatarin.com/permlink/2010/9/20/2194492
13.http://www.khabaronline.ir/detail/31862
*محمد خوانساری، کارشناس ارشد علوم سیاسی/ گروه سیاسی اندیشکده برهان/ انتهای متن
اقدامات غیرقانونی صورت گرفته توسط سران فتنه و برنامه ریزی سرویس‌های خارجی برای سوء استفاده از این موضوع آسیب‌های فراوانی را برای کشور در زمینه‌های اقتصادی، سیاسی و بین المللی در طول هشت ماه به دنبال داشت که با توجه به برنامه ریزی‌های صورت گرفته برای شروع فتنه ای جدید در بهمن ماه سال 89 تصمیم به حصر سران فتنه در شورای عالی امنیت ملی به تصویب رسید. (2)
در این بین در کنار بسیاری از رسانه‌های خارجی و حتی برخی از مقامات آمریکایی و اسرائیلی که دغدغه رفع حصر سران فتنه را دنبال می‌کنند، طیفی از اصلاح‌طلبان نیز در داخل کشور به دنبال عمومی کردن مطالبات خود برای برداشته شدن حصر هستند. نکته قابل توجه در این زمینه این است که این مطالبه از جانب طیفی صورت می‌گیرد که قبل از این از دست اندرکاران و حامیان حصر آیت الله منتظری با دلایلی مشابه حصر سران فتنه 88 بودند.
این مسئله به قدری مشخص و واضح است که عباس عبدی از فعالین اصلاح‌طلب نیز در یکی از یادداشت‌های خود به این مسئله اشاره می‌کند و ادعای اصلاح‌طلبان برای رفع حصر را در حالی که خود از دست اندرکاران و حامیان حصر آیت‌الله منتظری بودند بی‌مورد می‌داند. وی در این زمینه می‌نویسد: «دست اصلاح‌طلبان برای محاجه با حصرکنندگان بسته‌تر از آقای مطهری است، زیرا در زمان خودشان چنین حصری را برای مرحوم آیت‌الله منتظری عملاً پذیرفته بودند و الآن نمی‌توانند به‌راحتی خلاف آن را ادعا کنند». (3)
عباس عبدی: دست اصلاح‌طلبان برای محاجه با حصرکنندگان بسته‌تر از آقای مطهری است، زیرا در زمان خودشان چنین حصری را برای مرحوم آیت‌الله منتظری عملاً پذیرفته بودند و الآن نمی‌توانند به‌راحتی خلاف آن را ادعا کنند.
نقش اصلاح طلبان بیش از حصر نیز در قضایای آقای منتظری عیان بود؛ بگونه ای که عبدالله نوری و اسدالله بیات از فعالین این جریان سیاسی در دهه 70 و 80، نقش مهمی در تخریب شخصیت منتظری داشتند. اسدالله بادامچیان در مصاحبه خویش با مجله اصلاح طلب نسیم بیداری می‌گوید: «آن معممی که در کتاب گفته‌ام تا قبل از عزل، تابلوی دفتر نمایندگی آقای منتظری را نصب کرده بود، آقای اسدالله بیات (زنجانی) است. آن زمان در مساجد، دفتر نمایندگی قائم مقام رهبری نبود اما آقای بیات در مسجدش در نارمک تهران، تابلویی سر در مسجد زده بود با همین عنوان. مردم محل از آقای منتظری پرسیدند و او کبتی پاسخ داد که وی دفتر نمایندگی قائم مقام رهبری ندارد. آقای بیات اعتنایی نکرد. ولی همان شب که آقای منتظری از قائم مقامی عزل شد، ایشان تابلو دفتر را پایین آورده و در بین نماز مغرب و عشاء گفته بود که «ما از همان اول هم می‌دانستیم که این آشیخ عقلش به سیاست نمی‌رسد!» من پس از عزل وی که به دیدن آقای منتظری رفته بود این ماجرا را برایشان نقل کردم، خیلی ناراحت شدند و گفتند واقعاً آشیخ اسدالله چنین حرفی زده؟ که من گفتم بله...یکی دیگر از این افراد آقای عبدالله نوری بود. در همین دیدار، آقای منتظری خیلی از رفتار آقای نوری در ماجرای عزل ناراحت بود و گفت شبانه آمده‌اند دیوار بتونی را با دریل در طول شب خراب کرده‌اند و نگذاشته‌اند ما شب بخوابیم. مگر نمی‌شد این کار را صبح بکنند؟ من هم به شوخی به ایشان گفتم ناراحت نباشد، آقای نوری بنا به تبعیت از ولی فقیه این کار را نکرده، بنا به منافعش این کار را کرده، فردا هم منافعش عوض می‌شود و اقتضا می‌کند که به شما نزدیک شود و بالاخره می‌آید و با شما رفیق می‌شود. عباس آقازمانی (ابوشریف) هم از دیگر افرادی بود که می‌توانم از وی در اینجا یاد کنم. بعد از قضایایی مهدی هاشمی رفته بودم دیدن آقای منتظری. من با او رفیق هستم. او را جلوی محوطه دیدم و گفتم برای چه اینجا آمدی، اوضاع مناسب نیست. عباس آنجا حرفی زد که خیلی در من تأثیر گذاشت. او گفت: «ما خر را یه وری سوار بودیم و به محض اینکه بفهمیم اوضاع خراب است، می‌پریم پایین.» به او گفتم پس تا حالا داشتی خر سواری می‌کردی؟ بعد گفتم که عباس جان این کار را نکن. هر جا هستی به وظیفه عمل کن.»(4)
با توجه به این مسئله در این یادداشت به نقش و تأثیر اصلاح‌طلبان در حصر آیت الله منتظری اشاره‌ای خواهیم داشت.
الف) شورای عالی امنیت ملی؛
تصمیم به حصر آیت الله منتظری به منظور حفظ مصالح و منافع مردم در جلسه شورای عالی امنیت ملی به تصویب رسیده بود. اکثریت ترکیب اعضای شورای عالی امنیت ملی در زمان تصویب این حصر در اختیار اصلاح‌طلبان بود که این مسئله می‌تواند نشان دهنده نقش اصلاح‌طلبان در حصر آیت الله منتظری باشد. ترکیب اعضای شورای عالی امنیت ملی عبارت بود از سید محد خاتمی (رئیس جمهور)، علی اکبر ناطق نوری (رئیس وقت مجلس)، محمد یزدی (رئیس وقت قوه قضائیه)، کمال خرازی (وزیر امور خارجه وقت)، عبدالله نوری (وزیر وقت کشور)، محمد علی نجفی (رئیس وقت سازمان امور برنامه و بودجه)، حسن روحانی (دبیر وقت شورا)، علی لاریجانی (که پس از فوت سیداحمد خمینی جانشین او شده بود)، حسن فیروزآبادی (رییس ستاد فرماندهی کل نیروهای مسلح)، دری نجف آبادی (وزیر وقت اطلاعات) به عنوان دو نماینده منتخب رهبری بود که با ریاست سید محمد خاتمی رئیس جمهور وقت و رئیس شورای عالی امنیت ملی یک هفته بعد از سخنرانی 23 آبان سال 1376 تشکیل شد و تصمیم به حصر آیت الله منتظری گرفت.
ب) دولت اصلاحات؛
برخلاف ادعاهای امروز اصلاح‌طلبان، اعضای دولت اصلاحات نقش مؤثری را در حصر آیت الله منتظری با توجه به شرایط و مصالح آن روز مردم و نظام جمهوری اسلامی داشتند که مختصراً به برخی از این موارد اشاره خواهد شد.
1. سید محمد خاتمی رئیس دولت اصلاحات؛
با پیروزی سید محمد خاتمی در انتخابات ریاست جمهوری هفتم، آیت الله منتظری از جمله کسانی بشمار می‌رفت که در پیامی این پیروزی را به وی تبریک گفت: «انتخاب جنابعالی در شرایط فعلی ایران یک انتخاب عادی نبود بلکه یک انقلاب مردمی بود در برابر وضع موجود 76»(5)
ارسال این پیام و سخنرانی آقای منتظری در 23 آبان 1376، نشانگر تحلیل غلط و اشتباه وی از تحولات بعد از دوم خرداد می‌داد. وی در سخنانی علیه مقام معظم رهبری، به رئیس جمهور وقت پیشنهاد می‌کند که «من اگر جای شما بودم می‌رفتم پیش رهبر و می‌گفتم: شما مقامت محفوظ، احترامت محفوظ، ولی 22 میلیون مردم به من رأی دادند، به من هم که رأی دادند این 22 میلیون، همه می‌دانستند که رهبر کشور به کسی دیگر نظر دارد. دفترشان و خودشان همه، شخص دیگری را تأیید می‌کردند، 22 میلیون آمدند به ایشان رأی دادند، معنایش این است که ما آن تشکیلات را قبول نداریم. رأی این 22 میلیون معنایش این است که ما آن را که شما می گویید قبول نداریم.»(6) در مقابل سید محمد خاتمی جزو اولین نفراتی بود که نسبت به سخنان آیت الله منتظری واکنش نشان داد، وی در مصاحبه تلویزیونی خود تنها چند روز بعد از سخنرانی آیت الله منتظری در گزارشی به مردم در مورد روند انتخاب وزرا و فعالیت‌های دولت و مسئله ولایت فقیه مطالب مهمی را عنوان کرد: «در رأس دیدارها، هفته ای یک بار در خدمت مقام معظم رهبری دیدار داریم که از آرا و نظرات ایشان بهره می‌گیریم و اگر مطالبی باشد خدمتشان عرض می‌کنیم... نظارت عالیه و اشراف عالیه با رهبری است که همه قوای سه گانه زیر نظر ایشان کار می‌کنند و این خودش یک امر هماهنگی خوبی را ایجاد می‌کند و اصلاح راهکارها، ثانیاً استقلال قوا و تفکیک قوا یک چیزی است، این که همه قوا باید در چارچوب اختیارات و وظایف قانونی خود عمل بکنند، چیز دیگری است... با کسی که نظام را قبول ندارد و در فکر براندازی است با زبان امنیتی و تنبیهی باید برخورد کرد البته حتی الامکان تنبیهی به معنای لغوی کلمه و برخوردهای امنیتی هم در جای خودش است اصلاً دستگاه امنیتی برای این است که امینت را در جامعه حفظ کند... اگر پیرو امام‌اند و ولایت فقیه را قبول دارند که خب اکثریت دارند، این قانون اساسی ما ولایت فقیه را به عنوان یکی از اصول نظام در آورده و دیگر نظریه فقهی نیست. اصل نظام است و در قانون اساسی ما هم آمده و مخالفت با آن مخالفت با نظام است...»(7) در این راستا بود که شورای عالی امنیت ملی بری است سید محمد خاتمی تصمیم بر این گرفت که آقای منتظری را حصر نمایند. اکبر اعلمی از نمایندگان مجلس ششم که تلاش‌هایی برای برداشته شدن حصر آیت‌الله منتظری انجام داده بود در این زمینه می‌گوید: «دولت خاتمی و شورای عالی امنیت ملی تحت ریاست او رسماً و عملاً در حبس خانگی آیت الله منتظری مشارکت داشتند.» اعلمی به درخواست‌های خود و چند تن دیگر از نمایندگان برای رفع حصر و نامه به سید محمد خاتمی اشاره می‌کند که نتیجه‌ای به بار نداشته است. وی همچنین به تذکر کتبی خود و چند تن از نمایندگان مجلس در دی ماه سال 81 به سید محمد خاتمی نیز اشاره دارد. (8)
اکبر اعلمی: دولت خاتمی و شورای عالی امنیت ملی تحت ریاست او رسماً و عملاً در حبس خانگی آیت الله منتظری مشارکت داشتند.
2. مجید انصاری معاون پارلمانی دولت اصلاحات؛
مجید انصاری نیز به عنوان یکی از اعضای ارشد مجمع روحانیون مبارز و معاون پارلمانی دولت اصلاحات در سال آخر ریاست جمهوری سید محمد خاتمی، از حامیان حصر آیت الله منتظری بود. وی در زمان حصر آیت الله منتظری در حمایت از این حصر و درستی آن می‌گوید:
«اولاً ایشان برخلاف اصول صریح و متعدد قانون اساسی که میثاق ملی و مظهر اراده و رأی قاطع ملت ایران است به تفسیر غلط و نادرست از ولی فقیه و شرایط و اختیارات ولی فقیه پرداخته و بگونه‌ای تحریک آمیز مخاطبان خود را علیه این جایگاه رفیع و ولی فقیه منتخب خبرگان ملت مورد خطاب قرار داده است...ثانیاً ایشان برخلاف مبانی روشن و آشکار فقهی حضرت امام و برخلاف نظریات فقهی و نوشتارها و گفته‌ها وسابقه عملکرد خود در دوران قائم مقامی رهبری، ولایت فقیه را در حد ناظر فاقد اختیار معرفی کرده است. ثالثاً اظهارات غیرمسئولان و توصیه‌های غیرعملی و اختلاف برانگیز ایشان موجب تضعیف دولت کریمه حضرت حجت الاسلام و المسلمین جناب آقای خاتمی که منتخب اکثریت قاطع ملت ایران است، می‌شود و عملاً به سنگ اندازی و مشکل تراشی در مسیر راه دولت جدید همت گماشته است. از همه مهم‌تر اینکه برخلاف نصیحت و وصیت امام راحل (س) در نامه ششم فروردین 68، ایشان همچنان با تأثیرپذیری از اطرافیان ناصالح خود به مشکل تراشی علیه نظام پرداخته و در قالب نصیحت و امر به معروف و نهی از منکر به زشت‌ترین منکرات که تضعیف نظام مقدس جمهوری اسلامی است، پرداخته است. مردم وفادار و شریف ایران که همواره پیروی از آرمان‌های امام برایشان به معنای اطاعت از امام زمان (عج الله) مطرح است، فراموش نخواهند کرد که عملکرد غیرقابل توجیه منتظری در یکی دو سال آخر عمر امام آنچنان فشار روحی بر امام وارد ساخت که امام با چشمی خونبار و کمری شکسته آرزوی مرگ کردند و اقدامات وی را در راستای خدمت به لیبرال‌ها و منافقین ارزیابی فرمودند. ای کاش آقای منتظری برای مصلحت دنیا و آخرت خود و مصالح ملت بزرگوار ایران، یک بار دیگر نصایح دلسوزانه پدر پیر انقلاب اسلامی امام خمینی (ره) را مطالعه و به آن عمل می‌کرد.»(9)
3. علی یونسی وزیر اطلاعات دولت اصلاحات؛
از دیگر حامیان حصر آیت الله منتظری در دولت اصلاحات که سخنان تندی نیز بعد از برداشته شدن حصر علیه ایشان بیان کرد، علی یونسی وزیر اطلاعات بود. وی در جلسه خانه احزاب که چندی بعد از برداشته شدن حصر آیت الله منتظری برگزار شده بود، چنین اظهار کرد: «صحبت‌های امام برای ما حجت است و اجازه نمی‌دهیم کسی منتظری را وارد فعالیت‌های سیاسی کند؛ این عمل جرم است و با شدت با آن برخورد می‌کنیم و از احزاب خواسته‌ایم که به دیدار آقای منتظری نروند.»(10)
ج) مجلس ششم؛
مجلس ششم و هیات رئیسه آن که در اختیار اصلاح‌طلبان قرار داشت نیز یکی دیگر از ارگان‌هایی است که به خاطر حفظ مصالح مردم و جلوگیری از ایجاد فتنه‌هایی که خسارت آن به مردم باز می‌گردد در برابر برداشته شدن حصر آیت الله منتظری مقاومت می‌کرد.
مهدی کروبی رئیس مجلس ششم یکی از منتقدین آیت الله منتظری بود که نامه انتقادی معروف وی به همراه سید حمید روحانی و امامی جمارانی به آیت الله منتظری در بهمن ماه سال 67 مؤید این مسئله است. وی در قسمت پایانی نامه خود به آیت الله منتظری می‌نویسد: «ما در پایان لازم می دانیم که راه امام و خط امام را به شما یاد آوری کنیم. ما بر این باوریم که حضرتعالی اگر به زندگی و راه امام عنایت بیشتری داشته باشید و آن را دریابید و به کار بندید در زندگی سیاسی شما 180 درجه دگرگونی پدید خواهد آمد و راه دیگری در پیش خواهید گرفت.» (11)
مهدی کروبی خطاب به منتظری: ما بر این باوریم که حضرتعالی اگر به زندگی و راه امام عنایت بیشتری داشته باشید و آن را دریابید و به کار بندید در زندگی سیاسی شما 180 درجه دگرگونی پدید خواهد آمد و راه دیگری در پیش خواهید گرفت.
نگاه انتقادی کروبی به عملکرد آیت الله منتظری در سالهای بعد از فوت امام خمینی (ره) نیز ادامه پیدا می‌کند و بنابر نقل اکبر اعلمی نماینده مجلس ششم -که مشغول جمع آوری امضا از نمایندگان مجلس برای قرائت بیانیه‌ای به منظور برداشته شدن محدودیت‌ها بود- قرائت این بیانیه با دخالت مهدی کروبی و دادن قول مساعد برای پیگیری این مسئله متوقف شد. وی با اشاره به خودداری هیأت رئیسه از خواندن این بیانیه در مجلس می‌نویسد: «از اینرو در دیماه سال 1381 مقارن با ایامی که آیت الله منتظری در اثر بازداشت خانگی طولانی مدت دچار بیماری و افسردگی شدید شده بودند، دوباره بیانیه بایگانی شده را به جریان انداختیم و چون هیات رئیسه برخلاف آئین نامه داخلی مجلس از قرائت آن از تریبون مجلس خودداری می‌ورزید، این بار در تاریخ 24/10/81 مشابه با متن بیانیه، تذکر مکتوبی خطاب به خاتمی رئیس جمهور و رئیس شورای عالی امنیت ملی تهیه شد تا پس از قرائت خلاصه آن در مجلس، برای رئیس جمهور ارسال شود.»(12)
همین نگاه انتقادی کروبی به عملکرد آیت الله منتظری باعث شد که حضور وی در منزل آیت الله منتظری بعد از فوت ایشان و به منظور عرض تسلیت به خانواده ایشان با اعتراض دختر ایشان مواجه شود. به طوریکه دختر آقای منتظری در واکنش به حضور کروبی ضمن "فرصت طلب" خواندن وی گفت: «آقای کروبی تا الان کجا بودید. الان که پدرم از دنیا رفته همه به فکر وی افتاده‌اید. شما در سخت‌ترین روزهای پدرم یا علیه وی موضع گرفتید و یا با سکوت خود وی را تنها گذاشتید.»(13)
نتیجه گیری؛
تصمیم به حصر فتنه گران به معنای محاکمه نیست بلکه اقدامی پیشگیرانه و قانونی است که با تصمیم شورای عالی امنیت ملی برای جلوگیری از وقوع فتنه و ایجاد هزینه برای کشور و مردم صورت گرفته است. قبل از این نیز به دلیل برخی اقدامات و اظهارات آیت الله منتظری، محدودیت‌هایی برای ایشان ایجاد شده بود که از قضا برخی از اصلاح‌طلبانی که در حال حاضر مخالف حصر سران فتنه هستند و برای عمومی کردن مطالبه رفع حصر تلاش‌های زیادی انجام می‌دهند، موافق ایجاد محدویت و حصر ایشان بودند. با توجه به اینکه همان دلایلی که برای ایجاد محدودیت و حصر آیت الله منتظری وجود داشت در حال حاضر نیز برای حصر و ایجاد محدودیت برای سران فتنه وجود دارد، بنابراین تلاش‌های اصلاح‌طلبان و مطالبات آن‌ها برای برداشته شدن حصر مسئله‌ای بی مورد و در تناقض با رفتارهای قبلی این طیف می‌باشد.
پی نوشت؛
1.http://fararu.com/fa/news/218741
2.http://www.mehrnews.com/news/2434801
3.http://www.tasnimnews.com/Home/Single/623323
4.نشریه «نسیم بیداری» شماره 42/ آذر 92
5.نامه به سید محمد خاتمی، مورخ 5/3/76
6.http://jahannews.com/vdciyzaz3t1ayq2.cbct.html
7.روزنامه ایران 27/8/76 و روزنامه کیهان 27/8/76 و همشهری 27/8/76
8.http://bazaferinieazad.blogspot.com/2011/05/blog-post_20.html
9.http://www.rajanews.com/news/27567
10.http://snn.ir/print/127162
11.http://alef.ir/vdcb88b0.rhbgapiuur.html?60141
12.https://www.balatarin.com/permlink/2010/9/20/2194492
13.http://www.khabaronline.ir/detail/31862
*محمد خوانساری، کارشناس ارشد علوم سیاسی/ گروه سیاسی اندیشکده برهان/ انتهای متن
