برای مسئولین فرهنگی مان متأسفم که این را متوجه نیستند که با صرفا باشعار «مرگ بر منافق» ، مشکل حل نمی شود. او موظف است به عنوان مسئول فرهنگی دغدغه این کار را داشته باشد.
به گزارش خبرنگار سرویس فرهنگی پایگاه خبری شهدای ایران؛ کتاب عکس «سال سی» که مجموعه ای نفیس از عکسهای ماندگار انقلاب اسلامی از سال 57 تا پایان 87 است، از سوی سازمان هنری رسانه ای اوج منتشر شده و 17 بهمن با حضور اقشار مختلف مردم و هنرمندان در تالار وحدت رونمایی می شود. به این انگیزه پای صحبت رضا طاهرخانی، مولف و مدیر پروژه این کتاب نشستیم تا با روند شکل گیری این کتاب کم نظیر واقع شویم. آنچه می خوانید حاصل این گفتگوست؛
چی عاملی انگیزه اولیه تدوین این کتاب را در شما به وجود آورد؟
خلأیی بزرگ در زمینه هنر و تاریخ در کشور داریم که وقتی این خلأ در زمینه کارهای مکتوب جمع می شود، جایی به نام خلأ آرشیو خودش را نشان می دهد. ما هیچ آرشیو درست و قابل ارایه ای در کشور برای معرفی تاریخ معاصر کشور نداریم. چیزی که گویای تاریخ یک کشور باشد، اعم از انقلاب یا غیر از انقلاب، وجود ندارد. این اتفاق، دلیل اصلی اش، بی انگیزگی آدم هاست و دلیل این بی انگیزگی به نظر من، مدیریت های کوتاه مدتی است که آدم ها در آن به اتفاقات، ریشه ای فکر نمی کنند. به این فکر می کنند که مدت کوتاهی مدیر یک مجموعه خواهند بود و در این مدت، کار عمیق و ریشه ای محتوایی، معنی پیدا نمی کند. روزمرگی باعث شده که ما از کارهای اساسی مان غافل شویم.
یعنی در حوزه عکس هم این معضل وجود دارد؟
بله؛ در حوزه عکس، با وجود اینکه تولیدات زیادی در کشور داشتیم و دلیل آن هم پتانسیل بالای خبری در ایران بوده، چرا که در یک دهه، ایران کانون خبری دنیا بود، ولی خروجی خودمان از آن، نزدیک به صفر است!
در حال حاضر وضعیت مان در این زمینه چگونه است؟امروز به مقطعی رسیده ایم که هم سندهای تصویری ما در آستانه آسیب پذیری است و هم اینکه جماعت بسیار زیادی پیدا شدند که با صرف هزینه های کلان، برای ما از نگاه دشمنان مان، تاریخ نگاری می کنند. مثل رسانه های ضد انقلاب که مشغول ذهن سازی تاریخی برای نسل های جدیدند. برخی مسئولین در ایران هم ایفای نقش می کنند که در قالب های کلیشه ای محصور شده اند و درک نمی کنند که بایستی با هر نسل، به اقتضای همان نسل صحبت کرد. بنابراین جوان امروزی که یک کتاب خارجی با کیفیت عکس و چاپ و گرافیک از او دلبری می کند، نمونه های استاندارد ایرانی آن را نمی بیند. این باعث شکافی شده که تاریخ نگاران ضد انقلاب، برنده آن هستند.
مثالی برای این ادعا دارید؟
مثلا شبکه منافقین در یک سال گذشته از خودش بالغ بر 1000 ساعت تاریخ نگاری برای 30 سال گذشته ایران داشته است. نسل جدید نمی داند که این آدم ها صدها نفر را در کوچه و خیابان به فجیع ترین وضع به شهادت رسانده اند و حالا، تنها چیزی که از آنها می بیند، مثلا تحلیل نهج البلاغه، سخنرانی های مذهبی و اینطور مطالب است!
آنوقت همه هم دست وی دست گذاشته اند...
برای مسئولین فرهنگی مان متأسفم که این را متوجه نیستند که با صرفا باشعار «مرگ بر منافق» ، مشکل حل نمی شود. او موظف است به عنوان مسئول فرهنگی دغدغه این کار را داشته باشد. این آدم ها حقوق نظام را می گیرند و باید دغدغه تبلیغ و حفظ انقلاب اسلامی را داشته باشند. مثلا سازمان تبلیغات اسلامی با بودجه ای بالغ بر ده ها میلیارد تومان بودجه در سال می تواند تحول شگرفی در زمینه فرهنگسازی جامعه انجام دهد اما مسئولان آن صادقانه و با شهامت کلاه خودشان را قاضی کنند که چه جایگاهی در میان مردم دارند.
یادمان هست که رهبر معظم انقلاب هم در این زمینه دغدغه های زیادی داشته و دارند...
دقیقا. رهبر انقلاب در سال 89، چهار بار درباره تاریخ نگاری انقلاب اسلامی صحبت کردند. یک جمله ایشان این است: «انقلاب اسلامی ایران و نحوه شکل گیری، وقوع حوادث پس از آن و ایستادگی 30 ساله و سرافرازی ملت ایران در مقابل چالش های بزرگ بین المللی، موضوع بسیار عظیم و فرهنگ سازی برای ملت هاست و متأسفانه موضوعی با چنین عظمت، دچار غفلت واقع شده و در زمینه نگارش تاریخ انقلاب اسلامی و تولید کتاب و دیگر محصولات فرهنگی تقریبا کار خاصی انجام نشده است. باید در خصوص نگارش تاریخ صحیح و واقعی انقلاب اسلامی کاری جدی انجام و غفلت های گذشته جبران شود.»
آقای وزیر ارشاد خب بیاید جواب بدهد که برای تحقق این مهم چه کار کرده است. دو سال مکرر و پی در پی من با ایشان مذاکره کردم و نامه ها و تماس های متعددی از سوی ریاست جمهوری ایشان را موظف به حمایت از این کار کرد. اما وقتی آدم ها درگیر کارهای روزمره و همایش های زودگذر دهان پرکن اما بی خاصیت می شوند، نتیجه این است که کارهای اساسی حوزه فرهنگ، معلق می ماند و هیچ کس نمی تواند پیش وجدان خود در مقام مسئول بگوید برای نظام فرهنگی کشور یک کار ماندگار انجام داده ام. شمایی که کار نمی کنید، حداقل از این کار حاضر و آماده حمایت کنید! اگر وظیفه تان این نیست، پس چیست؟ تعدادی از مسئولان و دست اندرکاران فرهنگی هم این کار را دیدند و به ارزش آن پی بردند ولی حتی حاضر نشدند از اعتبار خود هزینه کنند.
من ادعا دارم این کتاب به تنهایی وظیفه بسیاری از دستگاه های فرهنگی را انجام داده، مثلا وزارت ارشاد هر سه ماه، بالغ بر 15 میلیارد تومان به مطبوعات، سهمیه و یارانه کاغذ می دهد. آن هم به مطبوعاتی که برخی شان در جهت منافع ضد انقلاب کار می کنند. آن وقت برای حمایت از این کتاب و انتشارش، اینقدر کوتاهی کردند.
تاخیر در انتشار این کتاب، ضررهای مالی هم به دنبال داشت؟
این کتاب باید سال گذشته به چاپ می رسید و همین کوتاهی باعث شد که نزدیک به 2 میلیارد، هزینه ها بیشتر شود و در حال حاضر مجبوریم به جای 70 هزار نسخه به 10 هزار نسخه بسنده کنیم. این را آن آدمی باید جواب بدهد که از آبان سال 90، نامه را نگه داشته و دستور رییس جمهور را عملی نکرد.
اسم می برید؟
استاندار تهران که بخشی از بودجه فرهنگی دولت در اختیار ایشان است به رغم نامه ها و دستوراتی که از ریاست جمهوری داشتیم و استانداری موظف شده بود که هزینه انتشار این کتاب را بدهد، تعلل کرد و این تعلل های مکرر آقای استاندار کار را به جایی رساند که کتابی با قیمت 25هزار تومان به قیمت 70 هزار تومان رسید.
در روند تدوین این کتاب چه میزان عکس دیدید؟
بالغ بر 5 میلیون عکس را ما دیدیم و خیلی از عکس ها را هم نتوانستیم ببینیم. این نگاتیوها در روزنامه ها و رسانه های مختلف و بخشی از آن هم در دست عکاسان است که در شرایط غیرمساعد نگهداری می شود. بسیاری از نگاتیوها در حال آسیب دیدن است. مثلا یک ارگان، از داخل گونی، اسلایدها را در می آورد و به ما می داد. اینها را اگر به دست یک خارجی بدهی، بهترین کتاب را از آن در می آورد. بعد عکاس آن به لحاظ عکاسی خبری، می شود غول دنیا.
به این نکته توجه داشته باشیم، صحبت هایی که بنده در خصوص حمایت ها و عدم حمایت ها می کنم، اصلا منظور درخواست کمک نیست، این دقیقا وظیفه یک نظام است که برای ثبت تاریخ خود هزینه کند. ما موظفیم با درنظر گرفتن شعور بصری نسل جدید، محتوایی که مطمئنیم درست است را به آنها ارایه کنیم. این کتاب را حداقل 200 دانشجوی دختر و پسر که شاید به ظاهر کاری به انقلاب نداشتند، دیدند و همه شان مشتاق شدند که این کتاب را بعد از چاپ، داشته باشند. مدام هم با ایمیل و تماس تلفنی، پیگیر بودند که کار چاپ کتاب، چه شد؟...
از گروه کارشناسی این کتاب هم برایمان بگویید.
چون تعداد عکس ها و حجم آنها بالا بود، باید تیم های کارشناسی، کار انتخاب را انجام می دادند. عموم کسانی که مشغول این کار شدند، یا کارشناس عکاسی بودند، یا دبیر سرویس عکس خبرگزاری ها و روزنامه ها و یا تبحری در دنیای عکاسی داشتند.
حدود 6 ماه یک شورای سیاستگزاری را تشکیل دادم. افراد با تخصص های مختلفی در این شورا بودند. نتیجه یکسری کارهای تحقیقاتی در این شورا بررسی می شد و مهندسی فکری کتاب انجام می گرفت. که براساس آن مهندسی فکری که از هر سال، فهمی را برداشت می کردند، لیست هایی تهیه می شد که براساس آن، عکس ها انتخاب می شد و این شد یک کتاب تاریخی درست، که دارد بر مبنای یک سری عکس های گزینش شده هنری پیش می رود. و الا اگر 5 عکس خوب را کنار هم بگذاریم ولی مفهوم را منتقل نکند، اتفاق خاصی نمی افتد. کما اینکه این کار حداقلی هم در جامعه ما نیفتاده.
عکس های برگزیده ما هم شامل دو دسته بودند. یکی عکس های دیده نشده و دیگری عکس هایی که نمی شد آنها را از تاریخ حذف کرد.
آغاز کار اجرایی کتاب دقیقا چگونه شکل گرفت؟
این کتاب شروعش در خبرگزاری جمهوری اسلامی(ایرنا) در زمان مدیریت آقای بهداد استارت خورد و با تغییراتی که در مدیریت خبرگزاری رخ داد، این تعامل فسخ شد. الباقی ماجرا رجنامه ای بود که تا الان برایتان تعریف کردم تا اینکه سرانجام سازمان هنری رسانه ای اوج با نظر آقای صفار هرندی و درایت دوست عزیزم آقای احسان محمدحسنی به این جمع بندی رسیدند که انتشار این کتاب از اولویت های مهم فرهنگی کشور است و امروز سازمان اوج ناشر یک اثر ملی نفیس و فاخر در زمینه عکاسی خبری و تاریخ ایران شده است.
* فکر می کنید تیراژ 10 تا 15 هزار جلد برای چنین کتابی، پاسخگوست؟
این کتاب اگر در مرحله توزیع هم با حالتی حرفه ای روبرو باشد، تلقی من، عبور از تیراژ 200000 نسخه است. این کتاب فاخرترین کاری است که برخی کارشناسان معتقدند تا آخر تاریخ، نمونه اش نخواهد آمد و طبیعی است که چنین کتابی، مخاطبان فراوانی هم داشته باشد.
***
گفتنی است کتاب «سال سی» سه شنبه 17 بهمن ماه ساعت 18 و سی دقیقه با حضور اقشار مختلف مردم و هنرمندان در تالار وحدت رونمایی می شود.
