مجید تخت روانچی، معاون اروپا و آمریکای وزارت خارجه ایران هم اعلام کرد روابط تهران و لندن از امروز بدون حضور "حافظ منافع" از سر گرفته میشود.
به این ترتیب فعالیت دفاتر حفاظت منافع متوقف شده و کارداران غیر مقیم، محمد حسن حبیب الله زاده و آجی شارما این وظایف را انجام خواهند داد. به گفته آقای تخت روانچی از روز پنجشنبه پرچمهای ایران و انگلیس در سفارتخانههای این دو کشور برافراشته شده است.
ششم آذر ماه 1390 بود که مجلس طرحی دو فوریتی را با 179 رأی به تصویب رساند که وزارت امور خارجه را موظف میکرد در چارچوب "حفظ منافع ملی و دفاع از حقوق ملت بزرگ ایران" ظرف دو هفته، روابط سیاسی را با دولت انگلیس به سطح کاردار تنزل داده و روابط اقتصادی و بازرگانی را نیز به حداقل ممکن برساند، طراحان این طرح علت تصویب این طرح را تحریم بانک مرکزی ایران توسط دولت انگلیس، نقش دستگاه امنیتی این کشور در ترور دانشمندان هسته ای ایران و «نقش مخرب» این کشور درحوادث پس از انتخابات سال 88 ذکر کردند.
در مقدمه این طرح که به امضای 20 نفر از نمایندگان رسیده، آمده است که "دولت انگلیس با تصمیم خصمانه اخیر خود یک بار دیگر سیاست کینه توزانه خود را در قبال ملت و دولت جمهوری اسلامی ایران نشان داد، جدای از کارنامه سیاه دولت انگلیس در قبال ملت ایران قبل از پیروزی انقلاب اسلامی که مملو از خیانت و جنایت است عملکرد این کشور پس از پیروزی انقلاب اسلامی ادامه همان سیاست است که نمونه آن حمایت همه جانبه از گروهکهای تروریستی است، داشتن روابط عادی با این کشور به هیچ وجه قابل قبول منطق بر منافع جمهوری اسلامی ایران نیست".
دو روز پس از تصویب طرح کاهش روابط با انگلیس تعدادی از دانشجویان تجمع اعتراضی را مقابل سفارت انگلیس در ایران برگزار کردند. دانشجویان در اقدامی که بعدها مورد انتقاد رهبر معظم انقلاب قرار گرفت حصار امنیتی نیروهای پلیس را کنار زده و وارد حیاط سفارت انگلیس شدند.
وزارت امور خارجه انگلیس در اولین واکنش به این اقدام اعلام کرد همه دیپلماتهای خود را از ایران خارج کرده و به دیپلماتهای ایرانی نیز 48 ساعت مهلت داده تا خاک لندن را ترک کنند؛ اقدامی که دستگاه دیپلماسی کشورمان آن را "انفعالی و شتاب زده" دانست.
به این ترتیب اقدامات روابط ایران و انگلیس در نازلترین سطح قرار گرفت و سفارت سوئد به عنوان حافظ منافع انگلیس در تهران و سفارت عمان نیز به عنوان حافظ منافع جمهوری اسلامی در لندن فعالیت خود را آغاز کردند.
اما پس از انتخابات سال جاری و با سفر دکتر روحانی به نیویورک و شرکت در مجمع عمومی سازمان ملل و گفتگوی مستقیم "محمد جواد ظریف" با "هیگ" وزیرخارجه انگلیس، برخی کارشناسان و مقامات از احتمال بازگشایی سفارت و آغاز دوباره روابط دو کشور در آینده نزدیک خبر دادند.
بر همین اساس اواخر مهر ماه سال جاری خبری مبنی بر توافق ایران و انگلیس برای برقراری روابط دیپلماتیک و بازگشایی مجدد سفارتخانهها از طریق "انتخاب کاردار غیر مقیم" پس از دو سال قطع رابطه رسمی بین تهران - لندن منتشر شد.
این خبر ابتدا از سوی انگلیسیها منتشر شد که "ویلیام هیگ" علیرغم تأکیدش بر بازگذاشتن کانالهای ارتباطی با ایران گفته بود، "ما باید صداقت دولت ایران را کاملاً بسنجیم".
در ادامه این فرآیند ایران "محمدحسن حبیباللهزاده" و انگلستان "آجی شارما" (Ajay Sharma) را به عنوان کاردار غیر مقیم معرفی کردند. در نهایت ایران و انگلیس در تاریخ 16 مهرماه توافق کردند ارتباطشان را به سطح کاردار غیرمقیم ارتقاء دهند و از تاریخ اول اسفند ااین موضوع اجرایی شد.
البته اعضای کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس اعلام کردند که هر گونه ارتقا روابط بالاتر از سطح کاردار باید به تصویب مجلس برسد.
محمدحسن آصفری؛ عضو هیئت رئیسه کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی در گفتگو با باشگاه خبرنگاران در این باره گفت: در مصوبه مجلس شورای اسلامی در دوره هشتم مبنی بر سطح کاهش روابط میان جمهوری اسلامی ایران و انگلیس، سطح روابط با دولت انگلیس، "کاردار" تعیین شد اما این دولت بریتانیا بود که روابط میان دو کشور را به صورت یکطرفه قطع کرد بنابراین تعیین کاردار مقیم و ثابت در آینده نزدیک که مسئولان وزارت خارجه آن را اعلام کردند بر اساس مصوبه مجلس است.
آصفری ادامه داد: دولت برای تعیین کاردار، دفتر حافظ منافع و پیگیری امورات میتواند مستقل عمل کند اما برای ارتقای سطح روابط در سطح سفیر باید لایحهای به مجلس شورای اسلامی تقدیم کند .
بر اساس گزارش های منتشر شده توسط نهادهای امنیتی و نمانیدگان مجلس انگلیس از جمله کشورهایی است که از در پوشش فعالیت های دیپلماتیک و فعالیت های مربوط به سفارت، اقدامات جاسوسی و امنیتی انجام میدهد.
نقش سفارت انگلیس در فتنه سال 88 و نقش سازمان جاسوسی این کشور در ترور دانشمندان هسته ای به اعرتفا جان ساورز، از جمله دلایلی است که در تایید این ادعا مطرح می شود.
از سوی دیگر تعداد قابل توجهی از دانشجویان ایرانی و یا فرزندان برخی از مسئولان برای ادامه تحصیل در انگلیس زندگی می کنند.
محمد مهدی شهریاری عضو کمیسیون امنیت ملی مجلس هشتم در همین زمینه در گفتگویی خبر داده بود در سال 89 حدود 400 نفر از فرزندان مسئولان کشور در انگلیس تحصیل می کنند. مهدی هاشمی،فرزند اکبر هاشمی رفسنجانی نیز پس از مطرح شدن اتهاماتی درباره نقش وی در پرونده های اقتصادی و فتنه 88 از ایران خارج شد و به انگلیس رفته بود.
کاهش روابط دیپلماتیک ایران و انگلیس سبب شده بوداز یک سوتا انگییس پایگاه امنیتی خود در ایران از دست بدهد و از سوی دیگر مشکلاتی نیز برای ایرانیان مقیم انگلیس به وجود بیاید.
اما سئوالی که باید مسئولان وزارت امور خارجه به آن پاسخ گویند بر اساس کدام تغییر رفتار دولت انگلیس حاضر به پذیرش ارتقا سطح روابط با این کشور شدند؟
مقامات ارشد وزارت امور خارجه که با توجیه محرمانه بودن مسائل دیپلماتیک حاضر به انتشار عمومی مسائل این حوزه نیستند آیا بیان علت ارتقا سطح روابط با انگلیس را نیز جز مسائل محرمانه می دانند؟
آیا دستگاه دیپلماسی ایران همانند وزارت امور خارجه انگلیس که برای ارتقا سطح روابط با مجلس عوام مشورت کرده است با مجلس شورای اسلامی مشورتی داشته است ؟
و سئوال اساسی آنکه چرا همانند موضوع هسته ای مقامات وزارت امور خارجه برای ارتقا روابط با انگلیس چراغ خاموش و بدون اطلاع نهادهای نظارتی پیش می روند، این در حالی است که عامل اصلی مصوبه مجلس برای کاهش سطح روابط با انگلیس، یعنی تحریم بانک مرکزی ایران از سوی این کشور، همچنان پابرجا بوده و تغییری در رویه دولت خبیث انگلیس صورت نگرفته است.