حضور مؤثر رئیس جمهور در عشقآباد
مسعود پزشکیان عصر جمعه ۲۱ آذر از سفر خود به ترکمنستان بازگشت؛ سفری که فرصتی برای تقویت روابط ایران با همسایگان آسیای مرکزی و پیشبرد همکاریهای انرژی، ترانزیت و اقتصادی فراهم کرد.
به گزارش شهدای ایران به نقل از فارس، بازگشت مسعود پزشکیان از ترکمنستان در عصر جمعه ۲۱ آذر ماه را می توان به عنوان ادامه یک مرحله تازه از فعال شدن دیپلماسی همسایگی ایران در آسیای مرکزی دانست.
ترکمنستان از نزدیکترین همسایگان ایران است؛ نه فقط بهخاطر مرز مشترک، بلکه بهدلیل پیوندهای زبانی، فرهنگی و تاریخی که ریشه در یک حوزه تمدنی مشترک دارد.
این سفر وزن خود را از همین بستر واقعی میگیرد؛ بستری که اگرچه تاکنون به اندازه ظرفیتش فعال نشده، اما امید میرود با تلاش های مسولان دولت حرکت در این مسیر با شتاب بیشتری انجام شود.
ترکمنستان برای ایران یک همسایه معمولی نیست. کشوری است که در میانه قلب ژئوپلیتیک آسیای مرکزی نشسته؛ نقطهای که هر قدرت منطقهای یا جهانی، برای دسترسی پایدار به انرژی، ترانزیت و بازارهای اوراسیایی به آن نیاز دارد.
مرز ۹۹۲ کیلومتری با ایران و دسترسی مشترک به دریای خزر، این کشور را به طبیعیترین دروازه ایران برای ورود به آسیای مرکزی تبدیل میکند.
همین موقعیت باعث شده که هرگونه تعامل میان تهران و عشقآباد، بهطور مستقیم بر مسیرهای حملونقل منطقه، کریدورهای شمال–جنوب، و تجارت ایران با اوراسیا تأثیر بگذارد.
سفر پزشکیان از آن جهت مهم است که در زمانهای انجام میشود که اهمیت کریدورها و مسیرهای ترانزیتی به اوج خود رسیده.
قزاقستان، ترکمنستان و ایران سهضلعی یک مسیر زمینی–دریایی هستند که آسیا را به اروپا متصل میکند.
تجربه موفق خط آهن قزاقستان–ترکمنستان–ایران نشان میدهد که این سه کشور میتوانند جریان تجارت را در منطقه تغییر دهند.
در چنین نقطهای، حضور رئیسجمهور ایران در عشقآباد معنای عملی پیدا میکند: فعال کردن دوباره زیرساختهایی که در سالهای اخیر کمتر از ظرفیتشان مورد استفاده قرار گرفتهاند.
ترکمنستان خود مالک ذخایر عظیم گاز طبیعی است و ایران نیز با دسترسی به آبهای آزاد، مسیر مطمئن اتصال این کشور به بازارهای جهانی انرژی محسوب میشود.
از همین روست که تعامل ایران و ترکمنستان همیشه بُعد انرژی دارد؛ از تبادل گاز گرفته تا همکاریهای برق و مسیرهای انتقال.
پزشکیان در فرودگاه مهرآباد نیز با اشاره به همین محور اعلام کرد که تقویت مسیرهای انرژی، راهی است برای کاهش اثرگذاری تحریمها و گسترش همکاریهای عملی با همسایگان.
پزشکیان در سفر خود فقط در نشست صلح و اعتماد شرکت نکرد؛ بلکه از فرصت استفاده کرد تا بر ایده ایران درباره اتصالپذیری منطقهای تأکید کند.
از نگاه ایران، هر استان مرزی اگر بتواند تعامل خود را با همسایگان تقویت کند، عملاً بخشی از تحریمها را بیاثر میکند و اقتصاد کشور را از نقطه مرزی بازسازی میکند.
عشقآباد یکی از همان نقاطی است که اگر مسیرهای انرژی و حملونقل میان دو کشور فعال بماند، متغیرهای اقتصادی ایران را بهطور مستقیم تحت تأثیر قرار میدهد.
در حاشیه اجلاس بینالمللی صلح و اعتماد، رئیسجمهور ایران مجموعهای از دیدارهای راهبردی با سران سه کشور روسیه، عراق و پاکستان داشت که هرکدام بازتابدهنده محورهای اصلی سیاست منطقهای تهران و فرصتی برای تقویت تعاملات دوجانبه بود.
در دیدار با ولادیمیر پوتین، موضوع اجرای توافق جامع همکاریهای راهبردی ایران و روسیه در مرکز گفتوگوها قرار گرفت.
تهران بر عملیاتیسازی مفاد این توافق و ضرورت تسریع طرف روس در نهاییکردن روند اجرای آن تأکید کرد؛ اقدامی که نشان میدهد روابط دو کشور از سطح سیاسی فراتر رفته و وارد فاز کاربردی و زیرساختی شده است.
دیدارهای پزشکیان با روسای جمهور عراق و پاکستان نیز بُعد مکمل همین رویکرد را آشکار کرد. در گفتوگو با رئیسجمهور عراق، پروژه ریلی بصره–شلمچه، توسعه ارتباطات مرزی و سرمایهگذاری مشترک در اولویت قرار گرفت تا مسیر اتصالپذیری اقتصادی دو کشور تقویت شود.
در دیدار با نخستوزیر پاکستان نیز بر پیگیری عملی توافقات حملونقلی و مرزی که در سفر اخیر تهران - اسلامآباد نهایی شده بود تأکید شد؛ مسیری که جایگاه ایران را در ترانزیت منطقهای و همکاریهای شرقی تثبیت میکند.
مجموعه این دیدارها نشان داد سفر پزشکیان به ترکمنستان تنها یک حضور تشریفاتی نبود، بلکه بستری برای فعالسازی شبکهای از تعاملات هدفمند با همسایگان کلیدی ایران بود.
در نهایت باید گفت که روابط ایران و ترکمنستان ظرفیتهایی دارد که شاید در ظاهر کمتر دیده شده باشد، اما در عمل بسیار تعیینکنندهاند.
این کشور همچنان یکی از مسیرهای مهم ایران به سمت چین، قزاقستان، ازبکستان و حتی روسیه است. هر مقدار که همکاریها عمیقتر شود، ایران در معادلات اوراسیا دست بازتری خواهد داشت.
ایران برای ترکمنستان نیز تنها کشوری است که میتواند همزمان مسیر مطمئن انرژی، مسیر ترانزیت و شریک فرهنگی قابلاعتماد باشد.
روابط تهران و عشقآباد ریشه تاریخی دارد و اهمیت راهبردی و سفر پزشکیان گامی است در جهت بالفعل کردن ظرفیتها، از انرژی تا ترانزیت، از فرهنگ تا همکاریهای منطقهای.
در معادلات امروز منطقه، حضور داشتن گاهی مهمتر از هر توافقی است؛ و سفر پزشکیان به ترکمنستان دقیقاً چنین نقشی ایفا کرد.
