"برادر شیطان" در غزه؛ رمزگشایی از مأموریت تازه تونی بلر
نام تونی بلر، مهندس جنگ عراق، بار دیگر در مرکز تحولات فلسطین قرار گرفته است. اسرائیل در چارچوب طرحی تازه قرار است اداره غزه را به او بسپارد؛ اما چرا دوباره بلر؟ مأموریت تازه‌اش در غزه چیست؟
شهدای ایران: سرویس بین الملل/رسانه‌های اسرائیلی طی چند روز اخیر، بارها از وجود طرحی نوشته‌اند که براساس آن، تونی بلر نخست‌وزیر پیشین بریتانیا قرار است پس از توقف عملیات نظامی اسرائیل در نوار غزه، مدیریت نهاد بین‌المللی ویژه‌ای برای اداره این باریکه را برعهده گیرد. این طرح شامل تشکیل سه نیروی امنیتی با بودجه‌ای بالغ بر ۳۸۷.۵ میلیون دلار است.به‌نوشته هاآرتص، ساختار این نهاد به‌صورت هرمی و چندلایه طراحی شده است؛ در رأس آن دیپلمات‌های برجسته بین‌المللی و سرمایه‌داران قرار دارند و در سطح اجرایی، فلسطینی‌ها امور را در زمین مدیریت خواهند کرد. این نهاد با عنوان «هیأت بین‌المللی انتقالی برای غزه (جیتا)» در قالب سندی ۲۱ صفحه‌ای تنظیم شده و قرار است توسط یک شورای بین‌المللی اداره شود.هاآرتص همچنین نوشت: «رئیس این هیأت بالاترین مقام اجرایی سیاسی در غزه خواهد بود، اما با هماهنگی نزدیک با تشکیلات خودگردان فلسطین فعالیت خواهد کرد».
یک منبع در کابینه اسرائیل، که نامش فاش نشده، گفته که بلر قرار است شخصاً ریاست این هیأت را برعهده گیرد.در مقابل، حسام بدران عضو دفتر سیاسی جنبش حماس، بلر را «شخصیتی نامطلوب در فضای فلسطینی» توصیف کرد و گفت هیچ طرحی از طریق واسطه‌ها درباره آتش‌بس دریافت نشده است.او افزود: «ارتباط هر طرحی با این فرد نامطلوب، برای ملت فلسطین نشانه‌ای شوم است؛ چراکه بلر شخصیتی منفی است و برای جنایاتی که مرتکب شده به ویژه نقشش در جنگ عراق (۲۰۰۳ تا ۲۰۱۱)، سزاوار محاکمه بین‌المللی است».این مقام حماس، بلر را «برادر شیطان» خواند و گفت: «او هیچ خیری برای مسئله فلسطین، عرب‌ها یا مسلمانان نداشته و نقش تخریبی و جنایت‌بارش سال‌هاست برای همه عیان است.
یک منبع در کابینه اسرائیل، که نامش فاش نشده، گفته که بلر قرار است شخصاً ریاست این هیأت را برعهده گیرد.در مقابل، حسام بدران عضو دفتر سیاسی جنبش حماس، بلر را «شخصیتی نامطلوب در فضای فلسطینی» توصیف کرد و گفت هیچ طرحی از طریق واسطه‌ها درباره آتش‌بس دریافت نشده است.او افزود: «ارتباط هر طرحی با این فرد نامطلوب، برای ملت فلسطین نشانه‌ای شوم است؛ چراکه بلر شخصیتی منفی است و برای جنایاتی که مرتکب شده به ویژه نقشش در جنگ عراق (۲۰۰۳ تا ۲۰۱۱)، سزاوار محاکمه بین‌المللی است».این مقام حماس، بلر را «برادر شیطان» خواند و گفت: «او هیچ خیری برای مسئله فلسطین، عرب‌ها یا مسلمانان نداشته و نقش تخریبی و جنایت‌بارش سال‌هاست برای همه عیان است.
بلیر و کمیته چهارجانبه بین‌المللی؛ تثبیت محاصره
تونی بلر بین سال‌های ۲۰۰۷ تا ۲۰۱۵ به‌عنوان نماینده ویژه کمیته چهارجانبه بین‌المللی برای صلح در خاورمیانه فعالیت داشت؛ نهادی که با وجود مأموریتش برای برقراری صلح، در عمل نتوانست به اهداف خود دست یابد و سیاست‌های اشغال و شهرک‌سازی اسرائیل که مغایر با قوانین بین‌المللی بود، ادامه یافت.بلر در میان فلسطینی‌ها چهره‌ای نامطلوب تلقی می‌شود، چراکه در دوران ریاستش بر کمیته چهارجانبه، به جانبداری از اسرائیل متهم شد. تشکیلات خودگردان فلسطین نیز بارها اعلام کرده که نقش بلر در این کمیته منفی بوده، به‌ویژه در تنظیم بیانیه‌هایی که حقوق فلسطینی‌ها را نادیده می‌گرفت.کمیته چهارجانبه (متشکل از ایالات متحده، اتحادیه اروپا، روسیه و سازمان ملل) پس از پیروزی جنبش حماس در انتخابات پارلمانی فلسطین در سال ۲۰۰۶، تصمیماتی اتخاذ کرد که منجر به اعمال محاصره سیاسی و اقتصادی علیه دولت حماس در غزه شد.این کمیته شرط رفع محاصره را کنار گذاشتن مقاومت، به‌رسمیت شناختن اسرائیل و پایبندی به توافقات پیشین، از جمله توافق‌نامه‌های اسلو و نقشه راه اعلام کرد.نتیجه این تصمیم، محاصره‌ای شدید بود که تا امروز ادامه دارد؛ کمک‌های مالی به‌شدت کاهش یافت، اسرائیل محاصره زمینی و دریایی را تشدید کرد و محدودیت‌های سنگینی بر گذرگاه‌ها از جمله گذرگاه رفح اعمال شد.
تونی بلر بین سال‌های ۲۰۰۷ تا ۲۰۱۵ به‌عنوان نماینده ویژه کمیته چهارجانبه بین‌المللی برای صلح در خاورمیانه فعالیت داشت؛ نهادی که با وجود مأموریتش برای برقراری صلح، در عمل نتوانست به اهداف خود دست یابد و سیاست‌های اشغال و شهرک‌سازی اسرائیل که مغایر با قوانین بین‌المللی بود، ادامه یافت.بلر در میان فلسطینی‌ها چهره‌ای نامطلوب تلقی می‌شود، چراکه در دوران ریاستش بر کمیته چهارجانبه، به جانبداری از اسرائیل متهم شد. تشکیلات خودگردان فلسطین نیز بارها اعلام کرده که نقش بلر در این کمیته منفی بوده، به‌ویژه در تنظیم بیانیه‌هایی که حقوق فلسطینی‌ها را نادیده می‌گرفت.کمیته چهارجانبه (متشکل از ایالات متحده، اتحادیه اروپا، روسیه و سازمان ملل) پس از پیروزی جنبش حماس در انتخابات پارلمانی فلسطین در سال ۲۰۰۶، تصمیماتی اتخاذ کرد که منجر به اعمال محاصره سیاسی و اقتصادی علیه دولت حماس در غزه شد.این کمیته شرط رفع محاصره را کنار گذاشتن مقاومت، به‌رسمیت شناختن اسرائیل و پایبندی به توافقات پیشین، از جمله توافق‌نامه‌های اسلو و نقشه راه اعلام کرد.نتیجه این تصمیم، محاصره‌ای شدید بود که تا امروز ادامه دارد؛ کمک‌های مالی به‌شدت کاهش یافت، اسرائیل محاصره زمینی و دریایی را تشدید کرد و محدودیت‌های سنگینی بر گذرگاه‌ها از جمله گذرگاه رفح اعمال شد.
جانبداری از اشغالگر
تونی بلر در ژوئن ۲۰۰۷ به‌عنوان نماینده ویژه کمیته چهارجانبه بین‌المللی منصوب شد؛ مأموریتی که هدف آن سامان‌دهی کمک‌های بین‌المللی به فلسطینی‌ها و نظارت بر ابتکارات اقتصادی و نهادی برای آماده‌سازی زمینه تشکیل دولت فلسطینی بود.با این حال، مقامات تشکیلات خودگردان بارها بلر را به جانبداری از اسرائیل و خدمت به سیاست‌های اشغالگرانه آن متهم کردند. آن‌ها معتقد بودند که بلر در مقام ریاست کمیته چهارجانبه، نقش منفی در تدوین بیانیه‌هایی ایفا کرده که حقوق فلسطینی‌ها را نادیده می‌گرفت.از سوی دیگر، جنبش حماس نیز بارها از زبان شهید اسماعیل هنیه رئیس دفتر سیاسی و نخست‌وزیر پیشین فلسطین، خواستار توقف سیاست‌های تحمیلی این کمیته و نقش آن در تشدید محاصره غزه شده بود.بسیاری از ناظران سیاسی، انتصاب بلر به این سمت را پاداشی از سوی ایالات متحده برای نقش او در حمله به عراق دانستند؛ به‌ویژه به‌دلیل نزدیکی‌اش به سیاست‌های نومحافظه‌کاران در واشنگتن.بلر همچنین از تصمیم دولت جورج بوش برای قطع کمک‌ها و روابط با دولت فلسطینی تحت رهبری حماس حمایت کرد؛ «مگر آن‌که این جنبش اسرائیل را به‌رسمیت بشناسد، خشونت را کنار بگذارد و به توافقات پیشین میان فتح و اسرائیل پایبند باشد».
تونی بلر در ژوئن ۲۰۰۷ به‌عنوان نماینده ویژه کمیته چهارجانبه بین‌المللی منصوب شد؛ مأموریتی که هدف آن سامان‌دهی کمک‌های بین‌المللی به فلسطینی‌ها و نظارت بر ابتکارات اقتصادی و نهادی برای آماده‌سازی زمینه تشکیل دولت فلسطینی بود.با این حال، مقامات تشکیلات خودگردان بارها بلر را به جانبداری از اسرائیل و خدمت به سیاست‌های اشغالگرانه آن متهم کردند. آن‌ها معتقد بودند که بلر در مقام ریاست کمیته چهارجانبه، نقش منفی در تدوین بیانیه‌هایی ایفا کرده که حقوق فلسطینی‌ها را نادیده می‌گرفت.از سوی دیگر، جنبش حماس نیز بارها از زبان شهید اسماعیل هنیه رئیس دفتر سیاسی و نخست‌وزیر پیشین فلسطین، خواستار توقف سیاست‌های تحمیلی این کمیته و نقش آن در تشدید محاصره غزه شده بود.بسیاری از ناظران سیاسی، انتصاب بلر به این سمت را پاداشی از سوی ایالات متحده برای نقش او در حمله به عراق دانستند؛ به‌ویژه به‌دلیل نزدیکی‌اش به سیاست‌های نومحافظه‌کاران در واشنگتن.بلر همچنین از تصمیم دولت جورج بوش برای قطع کمک‌ها و روابط با دولت فلسطینی تحت رهبری حماس حمایت کرد؛ «مگر آن‌که این جنبش اسرائیل را به‌رسمیت بشناسد، خشونت را کنار بگذارد و به توافقات پیشین میان فتح و اسرائیل پایبند باشد».
شبهه‌های فساد
رسانه‌های بریتانیایی در دوران فعالیت تونی بلر به‌عنوان نماینده ویژه کمیته چهارجانبه بین‌المللی، او را به فساد مالی و سوءاستفاده از موقعیت خود متهم کردند؛ اتهاماتی که طبق گزارش‌ها، میلیون‌ها دلار به حساب‌های شخصی‌اش وارد کرده است.روزنامه دیلی‌میل در سال ۲۰۱۱ نوشت که بلر از جایگاه خود در کمیته چهارجانبه برای واسطه‌گری در معاملات بزرگ استفاده کرده و از این طریق ثروت قابل‌توجهی اندوخته است. این روزنامه تأکید کرد که بلر در چهار سال فعالیت خود هیچ دستاورد سیاسی نداشت، اما در عوض ثروت هنگفتی به‌دست آورد.تحقیقات شبکه چهار بریتانیا نیز تضادهای آشکار منافع را فاش کرد؛ از جمله اینکه برخی ابتکارات اقتصادی بلر در مناطق تحت کنترل تشکیلات فلسطینی و غزه، به نفع شرکت‌هایی بوده که از مشتریان او محسوب می‌شدند، مانند بانک سرمایه‌گذاری «جی‌پی مورگان».روزنامه «ساندی تلگراف» نیز در سال ۲۰۱۴ گزارشی منتشر کرد که نشان می‌داد بلر چگونه از موقعیت خود برای ایجاد روابط تجاری با شاهزادگان ابوظبی بهره برده و قراردادی برای استخراج معادن در کلمبیا امضا کرده است. این روابط اکنون پشتوانه فعالیت شرکت مشاوره‌ای او در امارات، کلمبیا و کشورهای دیگر شده‌اند.بلر در میانه سال ۲۰۱۵ از سمت خود در کمیته چهارجانبه استعفا داد و پس از آن، این کمیته نماینده جدیدی منصوب نکرد. آخرین دور مذاکرات فلسطینی–اسرائیلی در سال ۲۰۱۳ با میانجی‌گری آمریکا برگزار شد، اما به‌دلیل پافشاری نتانیاهو بر ادامه شهرک‌سازی و امتناع از آزادی اسرای قدیمی فلسطینی، این مذاکرات متوقف شد.
رسانه‌های بریتانیایی در دوران فعالیت تونی بلر به‌عنوان نماینده ویژه کمیته چهارجانبه بین‌المللی، او را به فساد مالی و سوءاستفاده از موقعیت خود متهم کردند؛ اتهاماتی که طبق گزارش‌ها، میلیون‌ها دلار به حساب‌های شخصی‌اش وارد کرده است.روزنامه دیلی‌میل در سال ۲۰۱۱ نوشت که بلر از جایگاه خود در کمیته چهارجانبه برای واسطه‌گری در معاملات بزرگ استفاده کرده و از این طریق ثروت قابل‌توجهی اندوخته است. این روزنامه تأکید کرد که بلر در چهار سال فعالیت خود هیچ دستاورد سیاسی نداشت، اما در عوض ثروت هنگفتی به‌دست آورد.تحقیقات شبکه چهار بریتانیا نیز تضادهای آشکار منافع را فاش کرد؛ از جمله اینکه برخی ابتکارات اقتصادی بلر در مناطق تحت کنترل تشکیلات فلسطینی و غزه، به نفع شرکت‌هایی بوده که از مشتریان او محسوب می‌شدند، مانند بانک سرمایه‌گذاری «جی‌پی مورگان».روزنامه «ساندی تلگراف» نیز در سال ۲۰۱۴ گزارشی منتشر کرد که نشان می‌داد بلر چگونه از موقعیت خود برای ایجاد روابط تجاری با شاهزادگان ابوظبی بهره برده و قراردادی برای استخراج معادن در کلمبیا امضا کرده است. این روابط اکنون پشتوانه فعالیت شرکت مشاوره‌ای او در امارات، کلمبیا و کشورهای دیگر شده‌اند.بلر در میانه سال ۲۰۱۵ از سمت خود در کمیته چهارجانبه استعفا داد و پس از آن، این کمیته نماینده جدیدی منصوب نکرد. آخرین دور مذاکرات فلسطینی–اسرائیلی در سال ۲۰۱۳ با میانجی‌گری آمریکا برگزار شد، اما به‌دلیل پافشاری نتانیاهو بر ادامه شهرک‌سازی و امتناع از آزادی اسرای قدیمی فلسطینی، این مذاکرات متوقف شد.
کمیته چهارجانبه که در سال ۲۰۰۲ تشکیل شد، شامل سازمان ملل، اتحادیه اروپا، ایالات متحده و روسیه است و مأموریت آن، کمک به مذاکرات صلح خاورمیانه، توسعه اقتصادی فلسطین و آماده‌سازی نهادها برای تشکیل کشور فلسطین عنوان شده بود.
صلح اقتصادیدر سال ۲۰۰۸، تونی بلر طرحی برای برقراری صلح ارائه داد که بر توسعه اقتصاد فلسطین و پیوند آن با منافع غرب و اسرائیل استوار بود؛ طرحی که بعدها با عنوان «صلح اقتصادی» شناخته شد و هدف آن، تهی‌سازی مسئله فلسطین از ابعاد استعمار، اشغال، سیاست و تاریخ آن بود.این پروژه با هزینه‌های بسیار بالا همراه بود؛ از جمله برگزاری جلسات مکرر در هتل «امریکن کولونی» طی چهار سال، رزرو دائم ۱۵ اتاق، تأمین امنیت توسط نیروهای بریتانیایی، بیش از صد سفر به منطقه و استخدام ده‌ها کارشناس و مشاور با هزینه سازمان ملل. با این حال، پس از حدود هشت سال، نتیجه نهایی آن شکست بود.مهم‌ترین محورهای این طرح شامل ساخت شهرک‌های صنعتی مشترک میان اسرائیل، تشکیلات خودگردان فلسطین و اردن برای ایجاد فرصت‌های شغلی برای هزاران فلسطینی در کرانه باختری و غزه بود.همچنین، طرح مذکور شامل فراهم‌سازی امکان کار فلسطینی‌ها در اسرائیل از طریق دفاتر کاریابی، جایگزینی نیروی کار خارجی با فلسطینی‌ها و ایجاد چتر حمایتی بین‌المللی از سوی کشورهای غربی برای تأمین بودجه سالانه یک میلیارد دلاری تشکیلات خودگردان بود. اما بحران مالی جهانی مانع از تحقق این حمایت‌ها شد و تلاش برای بازسازی محیط اقتصادی فلسطین نیز با موانعی روبه‌رو شد، به‌ویژه در زمینه تسهیل ارتباطات مرزی میان اردن و فلسطین.به‌نوشته روزنامه «هاآرتص»، دلایل شکست این پروژه سه مورد بود که در دولت نتانیاهو فراهم نشد: نخست، قانع‌کردن فلسطینی‌ها به اینکه اقتصاد مهم‌تر از تشکیل دولت است؛ دوم، مواجهه با چالش کنترل حماس بر غزه و تمایل این جنبش به ایجاد پایگاه نظامی علیه اسرائیل؛ و سوم، جلب حمایت جامعه جهانی از طرح صلح اقتصادی.
موضع ریشه‌دار ضد فلسطین
تونی بلر در کارنامه خود مخالفت با تلاش‌های فلسطین برای عضویت در سازمان ملل متحد را دارد. او این اقدام را «برانگیزاننده برخوردهای عمیق» دانست. او حتی دولت محافظه‌کار بریتانیا به ریاست دیوید کامرون که به نزدیکی با اسرائیل شناخته می‌شد را به عدم حمایت از این تلاش فلسطینی سوق داد و موضع بریتانیا را به مجموعه‌ای از تعهدات و تضمین‌های بین‌المللی و فلسطینی به نفع اسرائیل گره زد.
اعتراف دیرهنگام
در سال ۲۰۱۷، تونی بلیر برای نخستین‌بار اذعان کرد که او و دیگر رهبران جهان در پیروزی حماس در انتخابات فلسطین در سال ۲۰۰۶، با تسلیم شدن در برابر فشارهای اسرائیل برای تحریم فوری این جنبش، مرتکب اشتباه شدند.بلر گفت که جامعه جهانی باید تلاش کند «حماس را به گفت‌وگو بکشاند، و این شاید در آینده رخ دهد».
*منبع:خبرگزاری فارس
تونی بلر در کارنامه خود مخالفت با تلاش‌های فلسطین برای عضویت در سازمان ملل متحد را دارد. او این اقدام را «برانگیزاننده برخوردهای عمیق» دانست. او حتی دولت محافظه‌کار بریتانیا به ریاست دیوید کامرون که به نزدیکی با اسرائیل شناخته می‌شد را به عدم حمایت از این تلاش فلسطینی سوق داد و موضع بریتانیا را به مجموعه‌ای از تعهدات و تضمین‌های بین‌المللی و فلسطینی به نفع اسرائیل گره زد.
اعتراف دیرهنگام
در سال ۲۰۱۷، تونی بلیر برای نخستین‌بار اذعان کرد که او و دیگر رهبران جهان در پیروزی حماس در انتخابات فلسطین در سال ۲۰۰۶، با تسلیم شدن در برابر فشارهای اسرائیل برای تحریم فوری این جنبش، مرتکب اشتباه شدند.بلر گفت که جامعه جهانی باید تلاش کند «حماس را به گفت‌وگو بکشاند، و این شاید در آینده رخ دهد».
*منبع:خبرگزاری فارس
