راه‌اندازی شبکهٔ TRT فارسی نشان می‌دهد جنگ رسانه‌ای علیه ایران وارد فاز جدیدی شده است؛ پروژه‌ای که برخی آن را تلاشی برای جعل هویت ملی و تضعیف انسجام ایرانیان می‌دانند. این روایت‌سازی‌های جعلی تا چه حد می‌تواند برای «ملت ایران» خطرناک باشد؟
به گزارش شهدای ایران به نقل از فارس،بعد از موج فراگیر سریال‌های ضدفرهنگی و ضدملی ترکیه‌ای که سال‌ها کشورمان را درگیر خود کرد و هنوز آثار و عوارض آن را در پیکرهٔ جامعه و فرهنگ ایرانی شاهد هستیم، حالا ترکیه در مرحلهٔ دیگری از جنگ رسانه‌ای خود با کشورمان، بخش فارسی‌زبان تلویزیون دولتی ترکیه با نام «TRT فارسی» را راه‌اندازی کرده است.
اقدامی که بسیاری از کارشناسان رسانه و مسائل راهبردی آن را در راستای جعل هویت و تعمیق شکاف‌های قومی و مذهبی، و نیز با چشم‌انداز تجزیه‌طلبی تحلیل می‌کنند.
در این گزارش به این موضوع و بعضی از تحلیل‌های پیرامون آن می‌پردازیم.
شبکهٔ TRT فارسی مجوز ندارد!
بخش فارسی‌زبان تلویزیون دولتی ترکیه با نام «TRT فارسی» راه‌اندازی شد. خبری که واکنش‌های زیادی را به دنبال داشت.
«حسین شریعتمداری» مدیرمسئول روزنامهٔ «کیهان» از اولین کسانی بود که به صدور مجوز برای راه‌اندازی این شبکه در کشورمان اعتراض کرد و با تأکید بر ماهیت ضدایرانی محتوای منتشره در این شبکه که قبلاً یک سایت در فضای مجازی بود، صدور چنین مجوزی را «شرم‌آور» دانست.
بعد از انتشار این یادداشت، روابط عمومی معاونت امور رسانه و تبلیغات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی اعلام کرد که «هیچ‌گونه مجوزی برای فعالیت بخش فارسی شبکهٔ تلویزیونی تی‌آرتی ترکیه صادر نکرده است و آنچه تحت عنوان فعالیت با مجوز این شبکه مطرح شده، صحیح نیست.»
با این حال اساس راه‌اندازی چنین شبکه‌ای و محتوای ضدایرانی آن باعث نگرانی بسیاری از کارشناسان شده است.
هدف TRT فارسی، مفهوم‌زدایی از «ملت ایران»
دکتر «احسان موحدیان»، مدرس دانشگاه و کارشناس روابط بین‌الملل، در واکنش به راه‌اندازی بخش فارسی تلویزیون دولتی ترکیه، در توییتر نوشت «کار تلویزیون فارسی اردوغان، روایت‌سازی جعلی از ایران و ایرانی بودن با هدف پایان دادن به حس تعلق جمعی ما به یک کشور است.»
او معتقد است TRT فارسی با ارائهٔ روایت‌های جعلی از تاریخ، فرهنگ، مذهب و آیین‌های ایرانی، به دنبال تضعیف حس تعلق ملی ایرانیان و جایگزین کردن آن با حس تعلق قومی یا مذهبی است.
موحدیان با اشاره به تجربیات مشابه در کشورهایی مثل سوریه و افغانستان توضیح می‌دهد «کاری کردند تا اتباع این کشورها به جای حس تعلق ملی، حس تعلق قومی و مذهبی و... داشته باشند و در برابر تجاوز خارجی، بدون مقاومت تسلیم شوند.»
موحدیان، هدف این شبکه را طبق شعار اعلام‌شده این‌طور شرح داده است «در آینده پیوند مردم نقاط مختلف کشور را با روایت‌سازی جعلی از تاریخ، فرهنگ، مذهب و آیین‌های دسته‌جمعی مردم ایران سست خواهند کرد تا اتباع هر تکه از ایران به کشور دیگری احساس تعلق‌خاطر کنند، نه مردم بقیهٔ نقاط ایران؛ تا بدون شلیک یک گلوله ایران تسلیم شود. شعاری که میت [دستگاه اطلاعاتی ترکیه] قبلاً ابداع کرد «تبریز، باکی، آنکارا؛ بیز هارا، فارسلارها!» یعنی «تبریز، باکو، آنکارا؛ ما کجا به فارس‌ها مربوطیم؟» مبنای نظری راه‌اندازی TRT فارسی است.»
این مدرس دانشگاه معتقد است این اقدامات بخشی از یک راهبرد بزرگتر است که با حمایت رسانه‌های کشورهای مختلف از جمله ترکیه، انگلیس، آمریکا، باکو و رژیم صهیونیستی اجرا می‌شود و هشدار می‌دهد ایران قومیت‌زده با بمباران رسانه‌ای این اضلاع «ایرانی خواهد شد که ساکنانش دیگر حامی هم نیستند.»
موحدیان برای دفع این شر و تهدید رسانه‌ای پیشنهاد می‌کند «باید دست و پای TRT فارسی در ایران قطع شود و همکاری با آن جرم باشد! جاسوس‌خانهٔ «یونس امره» که به اسم کار فرهنگی و آموزشی، جوجه‌پانترک تربیت می‌کند، تعطیل شود. ایران هم از لاک دفاعی خارج شود و پاسخ‌های فرهنگی و رسانه‌ای خود را برای تبیین ابعاد ملت بودن ایرانیان نشر دهد!»
در واقع این کارشناس ۳ راهکار «مقابلهٔ قانونی با فعالیت‌های TRT فارسی»، «تعطیلی مراکز فرهنگی مرتبط با ترکیه» و «پاسخ‌های فرهنگی و رسانه‌ای ایران» را برای مقابله با تهدید این شبکه پیشنهاد می‌کند.
ترکیه می‌خواهد خودش را به‌عنوان قدرت منطقه‌ای دیکته کند
بعضی از کارشناسان نیز تأسیس TRT فارسی را اقدامی شبیه به تأسیس شبکهٔ BBC با هدف نفوذ نرم و فرهنگی در راستای پیشبرد سیاست‌های استعماری انگلستان در کشورهای دیگر تحلیل کردند و اهداف تجزیه‌طلبی را دربارهٔ شبکهٔ فارسی‌زبان ترکیه مردود دانستند.
به‌طور مثال «وحید بهمن» فعال سیاسی اپوزیسیون در واکنش به تأسیس این شبکه گفت «آنها ادعا کردند که برای پخش حقیقت و همدلی بیشتر از نظر فرهنگی و تاریخی با مردمان منطقه، این شبکه را راه انداخته‌اند. این دروغ و یاوه‌ای بیش نیست. شماها اینجا هستید برای پیگیری سیاست‌های دولت خودتان؛ تا سیاست‌ها و جنگ نرم ترکیه را در منطقه پیگیری کنید. همان کاری که BBC هم ۹۰ سال پیش شروع کرد؛ همان کاری که سعودی‌ها با اینترنشنال شروع کردند. شماها اینجا هستید تا منویات و خواسته‌های دولت خود را در قالب برنامه‌های خوش‌آب و رنگ به مخاطب فارسی‌زبان خود قالب کنید.»
او با بیان اینکه ترکیه سرمایهٔ عظیمی در بخش رسانه‌ای دارد، گفت «ترکیه در راستای نفوذ فرهنگی و جنگ نرم خود تلاش دارد خودش را به عنوان قدرت منطقه‌ای همه جا دیکته کند. این تلویزیون رسمی ترکیه و منعکس‌کنندهٔ سیاست‌های رسمی دولت ترکیه است. و این حمله باید از طرف ما جدی گرفته شود.»
این فعال اپوزیسیون، این استدلال را که «مردم آذربایجان نشسته‌اند تا رجب طیب اردوغان، این پیر خرفت، بیاید آنها را [از ایران] جدا کند» توهین‌آمیز تلقی کرد و اهداف تجزیه‌طلبی را در پس پردهٔ تأسیس شبکهٔ TRT فارسی مردود دانست و گفت «اردوغان این را کجای دلش می‌خواهد بگذارد که چندده هزار شیعهٔ دوازده‌امامی روز عاشورا و تاسوعا وسط اردبیل و تبریز، اباالفضل‌گویان فریاد می‌کشند؟! حقایق را که نمی‌توانیم عوض کنیم. دولت ترکیه چندین سال است که با علویان خودش مشکل دارد. این موضوع در ترکیه به یک بحث امنیتی تبدیل شده است.»
سیاست‌هایی که صهیونیست‌ها طراحی می‌کنند
بد نیست نگاهی هم به سخنان «زاهد سوباجی» رئیس رادیو و تلویزیون دولتی ترکیه (TRT) داشته باشیم که در مراسم افتتاحیهٔ سال تحصیلی ۲۰۲۴-۲۰۲۵ دانشگاه «اولوداغ بورسا» ترکیه گفته بود «ما تا پایان سال جاری شبکهٔ TRT فارسی را افتتاح خواهیم کرد. راه‌اندازی این شبکه باعث ناراحتی ایران خواهد شد. اما این کار را می‌کنیم. ما باید ایران را آشفته کنیم! در تمام ۴۱ زبان و لهجه‌ای که برنامه‌های تلویزیونی و رادیویی تولید می‌کنیم، باید کیفیت پخش‌های خارجی را به سطح بالاتری برسانیم.»
بعضی کارشناسان نیز با توجه به این اظهارات، تحلیل کردند که طراحی سیاست‌های رسانه‌ای ترکیه در اتاق فکر ناتو و صهیونیست‌ها انجام می‌شود و بابت تعلل در قبال این اقدامات هشدار دادند.
هشداری که جدی گرفته نشد
در مجموع بسیاری از کارشناسان، راه‌اندازی شبکهٔ TRT فارسی را با چشم‌انداز تجزیه‌طلبانه و با هدف جعل هویت، تحریف تاریخ و تعمیق گسل‌های قومیتی در جامعهٔ ایرانی دانسته‌اند که قرار است از آن تریبون، فتنه‌های آینده در داخل کشور و در راستای سیاست‌های کشور همسایهٔ سوریه هدایت شود!
با نگاهی به فعالیت بخش انگلیسی‌زبان تلویزیون ملی ترکیه، یکی از اهداف واضح آن، جعل هویت و تحریف تاریخی برداشت می‌شود. به‌عنوان مثال، کاربران زیادی در شبکه‌های اجتماعی به استفادهٔ مکرر این شبکه از نام جعلی «خلیج عربی» به جای «خلیج فارس» اعتراض کرده‌اند.
یا بعضی فعالان رسانه‌ای درخصوص هسته‌های قوم‌گرا در مدیریت فرهنگی استان‌های شمال‌غرب کشور هشدار داده‌اند که در برابر تحریفات عمدی سکوت می‌کنند یا خود پشت این تحریف‌ها هستند؛ مثلاً کسانی که رقص لزگی و جعلیات باکو-ترکیه را به اسم فرهنگ و هنر آذربایجان جا می‌زنند.
این در حالی است که رهبر انقلاب ۴ سال پیش در سالروز قیام ۲۹ بهمن مردم تبریز در این باره هشدار داده و فرموده بودند «نگذارید تاریخ افتخارآمیز آذربایجان و تبریز تحریف شود!»
