در صورت تصویب نهایی این طرح، «شورای ساماندهی پایتخت» و دولت مکلف می‌شوند ظرف 2 سال طرح جامع ساماندهی را تهیه و در جهت انتخاب مکان مناسب برای انتقال پایتخت سیاسی و اداری اقدام کند.

آلودگی شدید هوا، مشکل حمل و نقل درون شهری و ترافیک، مشکلات ناشی از رشد فزاینده شهر، زلزله از جمله مشکلاتی است که کلان شهر تهران با آن درگیر است و از این همین رو برخی از مسئولان برای رفع این مشکلات تصمیم گرفته اند پایتخت را منتقل کنند این در حالی است که بسیاری از شهرهای ایران با موضوع آلودگی هوا در گیر هستند و بهتر است مسئولان فکری به حال رفع این مشکل کنند نه اینکه صورت مسئله را پاک کنند.

برای انتقال پایتخت از تهران باید اقدامات کارشناسانه ای انجام شود و نباید برای این کار مهم عجولانه تصمیم گرفت.

احمد مسجد جامعی رئیس شورای اسلامی شهر تهران در این باره گفت: بحث جابه جایی پایتخت مطرح شده که این موضوع غیر کار شناسانه است.

وی ادامه داد: ما باید برای رفع مشکل شهر تهران راهکار منطقی و اصولی اتخاذ کنیم نه اینکه بخواهیم بار پایتخت را به شهر دیگری از کشور انتقال دهیم و این در واقع پاک کردن صورت مسئله حساب می شود.

رئیس شورای اسلامی شهر تهران اضافه کرد: چندی پیش برخی از نمایندگان بحث جداسازی ری و شمیرانات از تهران را داشتند و هم اینک نیز بحث جابه جایی پایتخت مطرح می شود.

مسجد جامعی بیان کرد: هم اکنون تهران با معضلاتی چون آلودگی هوا ، آلودگی صوتی ، ترافیک، ساخت و سازهای غیر مجاز و غیره روبروست که برای رفع این مشکلات باید تمامی دستگاه ها و همچنین نمایندگان مجلس و شورای شهر با یکدیگر همکاری داشته باشند.

وی تصریح کرد: قطعا جابه جایی پایتخت غیرمنطقی است و این طرح شتابزده است، چرا که در حال حاضر در بسیاری از شهر ها میزان آلودگی هوا از شهر تهران بالا تر است.

رئیس شورای اسلامی شهر تهران در ادامه با اشاره به اینکه اکثر قریب به اتفاق اعضای شورای شهر تهران با جابه جایی پایتخت مخالف هستند، گفت: باید تدابیر لازم برای رفع مشکلات تهران اتخاذ شود که امیدواریم با توجه به فرصت دو ساله به طرح انتقال پایتخت کشور، راهکار مناسبی اتخاذ شود.

طرح انتقال پایتخت بعد از تصویب کلیات در مجلس موافق و مخالفانی داشت.  جواد جهانگیرزاده، نماینده ارومیه، یکی از مخالفان این طرح بود.

وی در خصوص مخالفت خود گفت:  تغییر پایتخت یک امر حاکمیتی است. البته مجلس می‌تواند در همه امور قانونگذاری کند اما این یک امر حاکمیتی است و طبیعتاً در این خصوص، علاوه بر مجلس، دولت و سایر ارکان قدرت باید نظر مشخصی داشته باشند.

وی بیان کرد: در شرایط فعلی، انتقال پایتخت به هر جای کشور، مستلزم پذیرش هزینه‌های بسیار زیاد است. ما الان در کشور بیش از 4000 طرح بر زمین‌مانده و نیمه‌تمام داریم. بحث انتقال پایتخت، تقریباً معادل همه این طرح‌های نیمه‌تمام می‌تواند هزینه‌زا باشد. بنابراین انجام چنین پروژه‌ای به لحاظ اقتصادی قابل قبول نیست.

این نماینده مجلس بیان کرد: ما در کجای کشورمان محلی داریم که پایتخت جدید ایران باشد؟ اگر شهر دیگری پایتخت شود، یعنی در پانزده تا بیست سال آینده، حداقل دو سه میلیون نفر به ساکنان آن شهر اضافه خواهد شد. در این صورت چطور می‌توانیم امکانات لازم برای زندگی این افراد را فراهم کنیم؟

به گفته جهانگیری، انتقال پایتخت به لحاظ اداری و سیاسی، همراه با انتقال امور اقتصادی به پایتخت جدید نیست. در این صورت، ما یک پایتخت سیاسی و یک پایتخت اقتصادی خواهیم داشت. این تجربه در خیلی از کشورهای جهان ناموفق بوده است. در کشورهای معدودی مثل چین و استرالیا و کانادا و مصر وجود دارد. ولی در این کشورها، ماهیت شهرها متفاوت است. یعنی شهری که کنار دریا است، پایتخت اقتصادی می‌شود. الان قرار است پایتخت جدید کجا تشکیل شود؟ در کنار سواحل خلیج فارس؟ این که امکان‌پذیر نیست.

قائید رحمت نماینده موافق در خصوص انتقال پایتخت با بیان اینکه باید خیلی زودتر به فکر انتقال پایتخت اداری - سیاسی از تهران می بودیم، افزود: برخی شهرداران گذشته نیز اعلام کرده بودند که باید پایتخت اداری و سیاسی را از تهران خارج کنیم که بعدها برخی مسئولان شهرداری برنامه های تعریف کردند مبنی بر اینکه نیازی به انتقال پایتخت نیست و باید پایتخت در تهران باقی بماند.

وی با بیان اینکه راهکارهای مقطعی و موقتی برای حل مشکل آلودگی هوای تهران، جوابگو نیست، خاطرنشان کرد: هرچند یکبار با گسترش آلودگی هوای پایتخت، مدارس، مهدهای کودک و مراکز آموزشی را تعطیل می کنیم که این تعطیلی ها نیز علاوه بر اینکه آسیب های آموزشی به همراه دارد، سبب سردرگمی خانواده ها نیز می شود.

عضو کمیسیون اجتماعی مجلس افزود: با تعطیلی یکباره مدارس و مهدهای کودک در تهران، ممکن است کودکان به واسطه حضور والدین در محل کار، تنها بمانند که این خود آسیب های زیادی ممکن است به کودکان وارد سازد و نظم حاکم بر سبک زندگی و ساختار خانواده ها را برهم بزند.

 ایده انتقال پایتخت از تهران به یک شهر دیگر برای اولین بار در جریان جنگ جهانی اول بر زبان‌ها افتاد. پس از آن هم این ایده به تناوب و با بهانه‌های مختلف مطرح شد.

از 25 سال پیش تاکنون چندین بار این موضوع مطرح شده است. در سال‌1364و همچنین پس از پایان جنگ تحمیلی در سال 1368سیاستگذاران به این طرح به‌عنوان راه برون‌رفت احتمالی از مشکلاتی که تهران را احاطه کرده بود نگاه می‌کردند. اما سرانجام اجرای طرح ساماندهی تهران را بر تغییر پایتخت یا انتقال مرکز سیاسی ترجیح داده شد و طرح تغییر پایتخت به نفع ساماندهی تهران کنار گذاشته شد. این موضوع در سال‌های نخستین دهه 70 نیز مطرح شد و باز پیگیری آن بی‌نتیجه ماند، تا اینکه مجمع تشخیص مصلحت نظام آبان‌ماه 1388 در جریان بررسی سیاست‌های کلی نظام، انتقال مرکز سیاسی کشور از تهران را به تصویب رسانید و در نهایت چند روز پیش هم مجلسی ها کلیات انتقال پایتخت از تهران را تصویب کردند.

بعد از مشکلات آلودگی هوا و وارونگی هوا امسال مشکل کمبود آب نیز جدی شده است. بارش های کم  سالانه و بهره برداری از سفره های زیرزمینی و پایین رفتن بیش از حد آنها زنگ خطر دیگر برای تهران به صدا در آورده است و مسئولان برای بیرون رفت از این مشکلات تصمیم گرفته اند پایتخت را منتقل کنند.

بر اساس این گزارش، تهران پرجمعیت ترین شهر ایران، بزرگترین شهر غرب آسیا و چهل و دومین شهر بزرگ جهان است. حدود  25درصد تولید ثروت در کشور در تهران است. تمام مراکز تصمیم گیری و مدیریتی ملی در تهران مستقر هستند، با توجه به تمرکز مراکز سیاسی، اقتصادی و مالی در تهران حجم تردد در معبر این شهر را بالا و بالاتر می برد تا جایی که  روزانه 13تا 14میلیون لیتر بنزین در تهران مصرف می‌شود که همراه با گازوئیل مصرفی، سالیانه دست کم 10 میلیون تن گاز کربنیک در تهران تولید می‌شود و آثار سوء آلایندگی بر سلامت مردم دارد و عامل کاهش متوسط عمر شهروندان تهرانی شده است. شهر تهران همواره در معرض خطر زلزله قرار دارد. وجود گسل‌های تهران همواره این شهر را در معرض خطر قرار داده‌ است که هر کدام توان ایجاد زلزله‌های 5/7 ریشتری را دارند این عوامل از جمله دلایل موافقت برخی از افراد با انتقال پایتخت است.

هزینه و بار مالی زیاد انتقال پایتخت،  پابرجا بودن مشکلات تهران مانند آلودگی هوا، ترافیک، کمبود آب ، نبود زیرساخت مناسب در شهرهای دیگر،   حل نشدن ریشه ای مشکل: با انتقال پایتخت به هر شهر دیگر مشکلات تهران مانند ترافیک، آلودگی هوا و ... نیز منتقل می شود. علاوه بر این شهر های بزرگ کشور مانند اصفهان و تبریز و مشهد نیز از مشکلاتی مشابه تهران رنج می برند از جمله دلایل مخالفان این طرح است.

همچنین توجه بیشتر به راهکارهای اجرایی دولت الکترونیک با هدف پاسخگویی بهتر دولت و کاهش ترددها در شهر،  سرمایه گذاری بیشتر در بخش حمل و نقل عمومی و به خصوص توسعه سریعتر خطوط مترو، فرهنگ سازی در جهت استفاده از وسایل حمل و نقل عمومی به جای وسایل شخصی،  توجه بیشتر به توسعه دیگر شهرها با هدف کم کردن تمرکز از تهران و کند کردن روند مهاجرت به این شهر از جمله راه کارهای برون رفت از مشکلات کلان شهر تهران است که در صورتی که مسئولان با یکدیگر هماهنگ شوند می توانند این مشکلات را برطرف کنند بدون اینکه پایتخت را منتقل کنند.

محمد باقر قالیباف شهردار تهران در خصوص طرح انتقال پایتخت گفت که طرح انتقال پایتخت ممکن نیست.

شهردار تهران با بیان اینکه طرح انتقال پایتخت به دلیل مشکلات اقتصادی ممکن نیست گفت: متاسفانه کمترین نگاه‌ها به شهرداری است و امروز شهرداری‌ها در دولت هیچ جایی ندارند.

وی ادامه داد: مدیریت شهری مجموعه‌ای از شورای شهر و شهرداری است و فکر می‌کنم مهمترین چالش در این عرصه این باشد که به لحاظ اداری و اجرایی دچار مشکلات جدی و اساسی هستیم.

شهردار تهران با بیان اینکه 70 درصد جمعیت کشور شهرنشین هستند، گفت: معتقدیم ساختار اداری و اجرایی و نوع نگاه به این موضوع باید تغییر کند و شهرداری‌ها نیز دیده شوند که در این صورت دولت می‌تواند به امورات تولی‌گری و حاکمیتی خود بپردازد و اجازه دهد امور غیردولتی و اجرایی‌ها به نهادهایی مثل شهرداری واگذار شود و در شهرداری‌ها نیز سیستم را به گونه‌ای تعریف کنیم که اگر مردم توان اجرای کاری را داشتند اجازه آن کار را به مردم دهیم.

وی به طرح مجلس مبنی بر انتقال پایتخت سیاسی و اداری از تهران اشاره و تصریح کرد: بحث جابجایی مرکز سیاسی موضوع جدیدی نیست و در دهه 70 هم نیز بحث و مکان‌یابی شده بود اما این اتفاق رخ نداد.

شهردار تهران افزود: امروز هم به دلیل مشکلات اقتصادی و تامین اعتبار چند صد هزار میلیاردی برای این طرح به نظر می‌رسد این کار ممکن نیست. علاوه بر این ما در پرداخت حقوق یارانه‌ها نیز دچار مشکل هستیم و تضمینی نیست که حتی با اجرایی شدن این طرح مشکلات تهران دو چندان نشود.

قالیباف در این ارتباط خاطرنشان کرد:‌ البته مجلس فرصتی دو ساله برای بررسی آن داده است. بنده هم نه به عنوان شهردار بلکه به عنوان مدیری که تجربه‌ای داشته‌ام می‌گویم با یک تغییر رویکرد می‌توانیم مشکل تهران را درست کنیم.

مسئولان شهری معتقدند که انتقال پایتخت از تهران عملی نیست. مهدی چمران رئیس سابق شورای شهر گفت: در شرایط کنونی و به‌ویژه مسائل اقتصادی، انتقال سیاسی پایتخت عملی نیست و به جای اجرای این طرح باید تلاش کرد تا مشکلات مردم تهران برطرف شود.

وی با اشاره به نبود زیرساخت‌ها و مکان مناسب در اطراف شهر تهران برای انتقال سیاسی پایتخت ادامه داد: به‌وجود آوردن زیرساخت‌ها، سرمایه و هزینه هنگفتی می‌خواهد که در شرایط اقتصادی فعلی امکان پذیر نیست. در حال حاضر کلان شهر تهران با مشکلات فراوانی از جمله آلودگی هوا و ترافیک که دغدغه امروز مردم شده مواجه است و باید به فکر حل آنها باشیم.

عضو شورای شهر تهران افزود: پرند که از گزینه‌های این طرح است به لحاظ زیربنایی شرایط کافی برای انتقال پایتخت را ندارد و با اضافه شدن مراکز سیاسی به این شهر، نه تنها مشکلی برطرف نمی شود بلکه مشکلات آن و حتی مردم تهران افزایش پیدا می‌کند.

همچنین محمود صلاحی معاون برنامه ریزی توسعه شهری و امور شورا با تاکید بر اینکه نمی‌گویم انتقال پایتخت در دنیا تجربه نشده است، تصریح کرد: مشاهده کشورهایی که در آن پایتخت منتقل شده گواه آن است که این انتقال به خاطر کاهش جمعیت نبوده است.

وی افزود: درحالی که برآوردهایی بین سی تا 40هزار میلیارد تومان برای انتقال تهران مطرح شده است با علم و یقین می گویم اگر یک سوم این بودجه ظرف پنج سال در اختیار شهرداری قرار گیرد، برای ساماندهی و کاهش آلودگی هوای تهران کفایت می کند و نتیجه می دهد.

موضوع انتقال پایتخت هر چند وقت یک بار مطرح می شود و دوباره از یادها می رود ولی همچنان مشکلات کلان شهر تهران به قوت خود باقی می‌ماند و بهتر است مسئولان راه‌کارهای اساسی برای رفع این مشکلات در نظر بگیرند.