به گزارش شهدای ایران، درحالی دولت در روز ملی فناوری هسته‌ای ژست پیشرفت گرفته است که تعطیلی هشت ساله صنعت هسته‌ای کشورمان و عبور از خطوط قرمز نظام در برجام منجر به عقب رفت بسیاری شده است.
 
به گزارش رجانیوز: مراسم پانزدهمین سالگرد روز ملی فناوری هسته‌ای دیروز (شنبه) ۲۱ فروردین ماه با حضور حسن روحانی رئیس‌جمهور برگزار شد.
 
علی اکبر صالحی رئیس‌سازمان انرژی اتمی هم در این مراسم طی سخنانی مدعی شد به رغم همه محدودیت‌ها و تحریم‌ها، طرح‌های مختلف در حوزه‌های علوم و فنون هسته‌ای با قدرت پیگیری شده است.
 
کمالوندی نیز به این مساله اشاره کرد که در مراسم روز فناوری هسته ای از شروع تست مکانیکال IR9 رونمایی خواهد شد که 50 سو ظرفیت دارد یعنی ما ازظرفیت «یک سو» داریم به ظرفیت «50 سو» می رسیم.
 
دولت نیز با انتشار  اولین تصاویر از  سانتریفیوژ بومی IR9 مانور رسانه‌ای فراوانی بر روی این مساله انجام داد.
 
این در حالی است که تحقیق و توسعه در صنعت هسته‌ای کشورمان جزو خطوط قرمز مطرح شده توسط رهبرانقلاب بوده است و اساسا استفاده و به کارگیری از سانتریفیوژهای IR9 باید هشت سال قبل عملیاتی می‌شد.
 
بررسی دقیق‌تر نشان می‌دهد که سازمان انرژی اتمی نه‌تنها طی این سال‌ها برخلاف بیانات صریح رهبر معظم انقلاب عمل کرده بلکه در عمل خطوط قرمز وضع شده را توسط ایشان نیز نقض کرده است؛ اقدام اخیر سازمان انرژی اتمی نیز به طور واضحی همین مسئله را تائید می‌کند که در ادامه به آن خواهیم پرداخت.
 
قبلا رهبر معظم انقلاب خطوط قرمز مربوط به تحقیق و توسعه را در دو سخنرانی بسیار مهم خود اعلام کردند؛ سخنرانی اول مربوط به بیستم فروردین 1393 در دیدار با مدیران، متخصصان و کارشناسان سازمان انرژی اتمی است که ایشان تصریح می‌کنند که در نتیجه مذاکرات «حرکت علمی، هسته‌ای به هیچ وجه نباید متوقف یا کند شود» و «مذاکره کنندگان ایرانی باید بر ادامه تحقیق و توسعه و پیشرفت هسته‌ای پافشاری کنند»
 
سخنرانی دوم هم دقیقاً یک سال بعد (20/1/94)  است که در دیدار با  مداحان ایشان خاطرنشان می‌کنند:
« نکته‌ی آخر در این زمینه؛ توسعه‌ی علمی و فنّی هسته‌ای در ابعاد گوناگون، به‌هیچ‌وجه نبایستی متوقّف بشود. توسعه باید ادامه پیدا کند، توسعه‌ی فنّی. حالا محدودیّتهایی را ممکن است لازم بدانند قبول بکنند، ما حرفی نداریم. برخی از محدودیّتها را قبول کنند، امّا توسعه‌ی فنّی حتماً بایستی ادامه پیدا بکند و با شدّت و قدرت پیش برود. این عرایض ما است، حرفهای ما به برادرانمان اینها است. این حرفها را ما در جلسات خصوصی هم گفتیم؛ عمدتاً در طول این یک سال و نیم با رئیس‌جمهور محترم، و بعضاً در موارد نادری هم به مسئول مذاکرات که وزیر محترم خارجه‌ی ما است گفتیم. این حرفهای من است؛ امّا حالا این خواسته‌ها را اینها با کدام شیوه‌ی مذاکراتی میتوانند تأمین کنند، این به عهده‌ی خودشان است؛ بروند بنشینند شیوه‌های درست مذاکراتی را پیدا کنند،از آدمهای مطّلع و امین بهره‌مند بشوند، از نظرات منتقدین مطّلع بشوند و آنچه را لازم است انجام بدهند. این هم مربوط به مسئله‌ی هسته‌ای.»
 
پس از بیانات رهبر انقلاب مشخص است که اولاً توسعه‌ی علمی و فنّی هسته‌ای در ابعاد گوناگون، به‌هیچ‌وجه نبایستی متوقّف بشود. ثانیاً توسعه‌ی فنّی حتماً بایستی ادامه پیدا بکند و با شدّت و قدرت پیش برود. اما در عمل چه اتفاقی رخ داده است؟
 
متاسفانه مسئولین دولت و مذاکره کنندگان عملاً در مذاکرات صورت گرفته به نقض آشکار خطوط قرمز رهبر انقلاب پرداختند. مرحله اول این عقب نشینی از توافق ژنو آغاز شد که به موجب پذیرش ادامه تحقیق  و توسعه جاری، جمهوری اسلامی ایران عملاً از انجام تحقیق و توسعه بر روی تمامی دیگر نسل‌های سانتری‌فیوژ  محروم ماند؛ چنان‌که در متن توافق ژنو در این‌باره آمده است:
 
Iran will continue its safeguarded R&D practices, including its current enrichment R&D practices, which are not designed for accumulation of the enriched uranium.
 
ایران کارهای تحقیق و توسعه تحت پادمان خود شامل کارهای تحقیق و توسعه جاری غنی¬سازی خود را که با هدف انباشت اورانیوم غنی¬شده صورت نمی¬گیرد، ادامه خواهد داد.
 
لذا مشخصاً و به موجب توافق ژنو تحقیق و توسعه ایران محدود به سانتری‌فیوژ IR4، IR5، IR6 و IR8 شد. یعنی اولین عقب‌نشینی از خطوط قرمز!
 
در توافق لوزان علاوه بر تاکید مجدد بر این مسئله، گام دیگر عقب‌نشینی با پذیرش محدودیت‌های زمانی شکل گرفت. چنانکه در این توافق در رابطه با تحقیق وتوسعه می‌خوانیم:
 
Iran's research and development on centrifuges will be carried out on a scope and schedule that has been mutually agreed
 
تحقیق و توسعه ایران روی ماشین های سانتریفیوژ، بر اساس یک جدول زمانی و دامنه ای که توسط  طرفین توافق شده است، انجام خواهد شد.
 
لذا پر واضح است که تحقیق و توسعه نه‌تنها بدون محدودیت و کاملاً آزاد در نظرگرفته نشده بود بلکه کاملاً محدود و براساس جدول و زمانبندی خاص مورد توافق غربی‌ها و هماهنگی آنها انجام خواهد گرفت و دست طرف غربی برای تحمیل محدودیت‌های مدنظر به ایران کاملاً بازگذاشته شده بود. فکت شیت مذاکرات لوزان که توسط وزارت امور خارجه منتشر شده نیز به صراحت بر این مسئله تاکید کرده و می‌گوید:
 
براساس راه‌حل‌های به دست آمده ایران برنامه تحقیق و توسعه خود را روی ماشین‌های پیشرفته ادامه خواهد داد و مراحل آغاز و تکمیل فرایند تحقیق و توسعه سانتریفیوژهای IR-4 ،IR-5 ،IR-6- و IR-8 را در طول دوره زمانی 10ساله برنامه جامع مشترک اقدام ادامه خواهد داد.
 
اما وضعیت تحقیق و توسعه در برجام را باید بسیار بدتر از توافق ژنو و لوزان ارزیابی کرد. چنان‌که در برجام با پذیرش محدودیت‌های بیشتر و جدیدتر ابتدا در یک تعهد تمسخر آمیز تیم مذاکره کننده پذیرفت که به مدت 10 سال تنها بر روی تک ماشین سانتری‌فیوژ IR5 تحقیق و توسعه انجام دهد! در بند 36 پیوست یک برجام در توضیح این مسئله آمده است:
 
36- Iran will test a single IR-5 centrifuge machine for 10 years.
 
36 -ایران به مدت 10 سال به انجام آزمایشات بر روي تک ماشین سانتریفیوژ 5-IR ادامه خواهد داد.
 
ثانیاً مطابق با بند 34 پیوست یک برجام تحقیق و توسعه بر روی سانتری‌فیوژ IR4 محدود به یک زنجیره 164‌تایی و آن هم تا 30 نوامبر 2015 شده است
 
گفتنی است پیش از نیز رئیس جمهوری در نشست خبری مهرماه 98 خود با رسانه های داخلی و خارجی از سانتریفیوژهای پیشرفته IR9  رونمایی کرده بود. همان زمان این اقدام با تاخیر شش ساله به عنوان یک اقدام بسیار مهم در چارچوب گام سوم کاهش تعهدات برجامی ایران مطرح شده بود. اما نمایشی بودن گام‌های دولت باعث شد تا استفاده از سانتریفیوژهای نسل جدید و پیشرفته علی رغم خطوط قرمز رهبرانقلاب به مدت هشت سال به تاخیر بیافتد.