در اساسنامه اتحادیه عرب آمده است که این اتحادیه برای تثبیت روابط در هم تنیده میان کشورهای عربی تشکیل شده و اساس آن بر احترام به استقلال و حاکمیت کشورها استوار است و در راستای منافع عمومی کشورهای عربی و بهبود وضعیتشان و تأمین آینده و آرزوها و آمالشان تلاش می‌کند. در اهداف شکل گیری این اتحادیه همچنین بر اصل مهم دیگر از جمله آزادی از سلطه بیگانگان و رسیدن به وحدت در بین اعضای این کشورها مورد تاکید قرار گرفته است.

با گذشت ۷۵ سال از تأسیس و شکل گیری اتحادیه عرب، چه دستاوردی این سازمان عربی برای اعراب داشته است؟ در پاسخ باید گفت که هیچ سودی برای اعراب ندارد. بحران‌های متعددی که جهان عرب با آن دست به گریبان است از سوریه و جنگ یمن گرفته تا جنگ داخلی در لیبی و فلسطین، همگی گواهی برای این است که از اتحادیه عرب جز کالبد بی جان نمانده است.

اتحادیه‌ای که همه از پذیرش ریاست آن فرار می‌کنند

اوضاع به جایی رسیده است که کشوری حاضر نیست ریاست سالانه و دوره‌ای اتحادیه عرب را برعهده بگیرد. ریاست دوره‌ای هرساله طبق حروف الفبا منتقل می‌شود و چنانچه کشوری حاضر به پذیرش آن نشود، کشور بعدی می‌تواند کاندیدا شود.

تشکیلات خودگردان در اعتراض به نوع رفتار دبیرخانه اتحادیه عرب در قبال سازش امارات و بحرین با رژیم صهیونیستی حاضر نشد ریاست شورای اتحادیه عرب را بپذیرد. پس از فلسطین، قطر نیز حاضر به پذیرش این پست نشد. سپس نوبت به جزایر کومور رسید که این کشور نیز کنار کشید. پس از آن کویت و لبنان نیز گفتند که ترجیح می‌دهند در موقعیت بهتری ریاست شورای اتحادیه عرب را بپذیرند.

اصولاً اتحادیه عرب هیچ زمانی نتوانسته نهادی برای حل اختلافات میان کشورهای عربی باشد. بلکه بالعکس بحران‌ها به درون خود اتحادیه کشیده شده و به دو گانگی منجر شده است.

در بحران سوریه ضعف و کم اعتباری و گسست این سازمان عربی بیش از پیش خود را نشان داد و برخی کشورهای عضو این اتحادیه از جمله سعودی در راستای براندازی بشار اسد رئیس جمهوری مشروع و قانونی سوریه با حمایت مالی و تسلیحاتی گسترده از تروریست‌ها، حرکت کردند، هر چند که دست خالی برگشتند و ناکام ماندند.

بحران سوریه پاشنه آشیل اتحادیه عرب را آشکارتر کرد

کشورهای ذی نفوذ این اتحادیه به جای حضور مؤثر برای حل بحران سوریه، عضویت سوریه را تعلیق کردند. برخی کشورهای عضو اتحادیه عرب از جمله اردن، مصر، تونس، الجزایر و عراق از لزوم بازگشت دولت سوریه به اتحادیه عرب سخن گفته‌اند؛ اما برخی دیگر به علت سرسپردگی به رژیم صهیونیستی و آمریکا مسیر دیگری را طی کردند و این در شرایطی است که دمشق اصولاً چندان مشتاق به بازگشت به این اتحادیه نیست و عمر آن‌را تمام شده می‌داند.

کدام اتحادیه و چه اتحادی؟ مگر می‌شود که ریاض که زمام امور این اتحادیه را در دست گرفته است در حمایت از دمشق موضع گیری کند یا به نفع پایان بحران یمن که خود به وجود آورنده آن است، حرکت کند؟