شهدای ایران: از سال ۷۹ به این سو و از سر یک بی تدبیری، جهاد سازندگی در وزارت کشاورزی ادغام شد. نهالی که می‌رفت با فرهنگ ایثارگرانه ۸ سال دفاع مقدس پا بگیرد و در محرومیت‌زدایی خودی نشان بدهد تبدیل به جریانی وابسته به نظام بروکراسی اداری و پشت میزی شد و ثمری نداد.

در حوالی همان سال‌ها بود که گروه‌های خودجوش بسیجی راه جهاد برای مقابله با فقر و محرومیت دورافتاده ترین ده‌کوره‌ها را در پیش گرفتند. به طوری که حالا بعد از ۲۰ سال اگر به این عقبه باریک و دقیق نگاه کنیم، خواهیم دید کارهای روی زمین مانده دولت‌ها و وعده‌های اجرایی نشده یک دو جین مسئول عالی‌رتبه به گمنام‌ترین شکل ممکن توسط همین جوان‌هایی که خواستگاه‌شان تفکر روشن و راستین معمار انقلاب حضرت امام خمینی(ره ) بوده است به سرانجام رسید و محقق شد. بی تعارف اگر بخواهیم کلاه‌مان را قاضی کنیم در مقابل انقلابی‌گری و تفکر بسیجی  این جوان‌های گمنام الباقی جریان‌های این چند دهه چیزی جز چرخه‌ای از دور باطل هستند. 

چه کسی است که نداند از پس برگزاری و در امتداد همین تفکر در اردوهای جهادی بود که شهید حججی ها و بلباسی ها پا به جبهه های مبارزه با تکفیری ها گذاشتند و برای همیشه جادوانه شدند. این شهدا عمیقا متاثر از فرهنگ و مکتب بسیج بودند و سال ها در قالب برگزاری همین اردوهای جهادی مشق خودسازی کردند. سال گذشته با فرمان ۹ بندی رهبر انقلاب کارنامه و عملکرد این جهادگران بسیج سازندگی از مظلومیت در آمد و بیش از پیش مورد توجه قرار گرفت. در جریان زلزله سر پل ذهاب در کردستان، خروشان شدن سیل در استان های گلستان و لرستان و خوزستان و همچنین با شیوع بیماری کرونا مردم کوچه به کوچه شهرها این جوان های بی ادعا را در کنار خود یافتند و خدمت بی چشم داشت شان به چشم باور آمد.

«سرهنگ زهرایی» رییس بسیج سازندگی کشور در گفت و گوی پیش رو از افتتاح پروژه های محرومیت زدایی در سالروز این پیام گفت و خبر از تکریم خانواده های شهدای جهادی و پیگیری مطالبات آن ها داد.

***خیلی ها واژه جهاد سازندگی را عبارتی مانده در سال های نخستین بعد از جنگ تحمیلی می دانند. با ادغام شدن این جریان در وزارت کشاورزی و ضابطه دار شدن آن ماهیت و فلسفه جهاد برای همه به حاشیه رفت. سابقه گروه های خودجوش در بسیج سازندگی به چه زمانی بر می گردد؟

نظام مقدس جمهوری اسلامی بال پروازی به نام جهاد سازندگی داشت. تاریخ چند دهه گذشته نشانگر این است که این نهاد در کنار بسیج و سپاه چه خدماتی به مردم ارائه داده و باعث چه محرومت زدایی هایی در سال های نخستین انقلاب اسلامی شده است. در سال ۱۳۷۹ جهاد سازندگی در وزارت کشاورزی ادغام شد و پس از مدتی و از سر بی تدبیری به جای این که جهادی کشاورزی داشته باشیم کشاورزی جهادی شد و به چرخه نظام اداری افتاد. از همان سال بود که گروه های جهادی خودجوش برای رفع محرومیت دست به کار شدند. همان موقع خبر فعالیت این جوانان گمنام به گوش حضرت آقا رسید. ایشان فرمودند خوب است که این گروه هاساماندهی شوند و با عنوان بسیج سازندگی از آن ها صیانت و پشتیبانی به عمل بیایند. این ها تبدیل به گروه بسیج مستقلی شدند که دیگر قابل ادغام نبودند.

*** آیا از بدو تصمیم برای ساماندهی این گروه ها دولت ها نیز مکلف به حمایت و پشتیبانی از این گروه ها شدند. منظور این است که این جمع از نیروی داوطلب با چه سطح از حمایت به این گروه تازه تاسیس در بسیج سر و شکل دادند؟

پیش از صحبت های مقام معظم رهبری ساماندهی برای این گروه ها وجود نداشت. بعد از بیانات حضرت آقا دولت نیز مکلف به رفع نیازهای این گروه های بسیجی برای برگزاری اردوهای جهادی شد. بعد از تشکیل بسیج سازندگی رویه برگزاری این اردو ها منظم تر و هدفمندتر شد. سامانه اطلسی از این گروه ها بوجود آمد. مناطق محروم و کم برخوردار اولویت بندی شدند و از سویی دیگر رسیدگی و ثبت و ضبط و صیانت از این گروه های جهادی زیر مجموعه وظایف بسیج سازندگی قرار گرفت.

***یعنی برای تشکیل هر گروه جهادی قدم اول این بود که این گروه ها به متولیان این سازمان معرفی شوند؟ آیا با گروه هایی که مجوز نداشتند برخوردی صورت می گرفت؟

تشکیل این گروه ها فرایند منظم و تایید شده ای به خود گرفت. الان همان طور که برای تشکیل یک موسسه فرهنگی نیاز به تایید وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی وجود دارد و همان طور که برای شکل دادن به یک سمن باید به سازمان اجتماعی وزارت کشور مراجعه شود گروه های جهادی نیز برای شروع فعالیت باید زیر مجموعه بسیج سازندگی کشور قرار بگیرند. این طور نیست که با این گروه ها برخوردی انجام شود؛ اما مسئله این است که الان برای هر جهادگری حکم صادر می شود. این جهادگر ها بیمه می شوند و هر اتفاقی برای آن ها رخ بدهد ما در این زمینه باید پاسخگو باشیم. هدف از ساماندهی این گروه ها چنین مواردی بوده است. در واقع مجوز داشتن این گروه ها مزیت هایی دارد که رسیدن به اهداف محرومیت زدایی را نیز در دسترس قرار می دهد.

***ثبت شدن نام این گروه ها و اعضای آنها در سامانه اطلس بسیج سازندگی چه مزیت هایی برای جهادگران و همچنین محرومیت زدایی از مناطق کم برخوردار دارد؟

ببینید در وهله اول باید این مطرح باشد که قصد امر و نهی به این گروه ها وجود ندارد. این ساماندهی مزیت های متعددی دارد. بدون این حرکت ممکن بود رشد این نهال و این تفکر متوقف شود. هدفمند کردن فعالیت این گروه ها از مهم ترین علل این ساماندهی است. در نتیجه پایش های نیروهای بسیج سازندگی است که اولویت خدمات رسانی به روستاها و شهرستان ها روشن می شود. اگر این گروه ها بی هدف و بدون رصد شدن به فعالیت بپردازند ممکن است نتیجه تلاش های شان به هدر برود. ممکن است به نقطه ای بروند که چند گروه جهادی دیگر آنجا مشغول هستند. ممکن است هیچ گاه متوجه نشوند در نقطه ای دیگر از کشورمان تا چه اندازه به وجود و حضور آن ها نیاز است. در واقع ساماندهی نقطه توقف بی برنامه حرکت کردن است.

*** یعنی بسیج سازندگی در جهت دادن به حرکت داوطلبانه گروه های جهادی وارد عمل شده است؟

بله و این از فرمایشات رهبر معظم انقلاب بود که فرمودند بسیج می تواند به دولت برای رفع محرومیت ها جهت دهی کند و این مطالبه را داشتند که جهادگرها با اصل قرار دادن خودسازی معنوی در این سفرهای جهادی باعث ایجاد یک گفتمان پویا شوند.

***خیلی از جهادگرها دیدار سال گذشته مقام معظم رهبری با جوانان اردوهای جهادی را نقطه عطفی در تاریخ ۲۰ ساله فعالیت رسمی این گروه ها قلمداد می کنند. مهم ترین مطالبه های رهبری از جهادگرها در این دیدار چه بود و به چه نتیجه ای رسید؟

همان طور که عنوان شد ایشان به حرکت هدفمند این جهادگرها تاکید داشتند. در این جلسه بود که فرمودند این گروه ها باید با نهادهای پشتیبانی باید ارتباط بگیرند و به این شکل مسیر این حرکت انقلابی در رفع محرومیت زدایی هموارتر شود. تاکید دیگر ایشان به ایجاد گفتمان تفکر جهادی در جای جای کشور بود. ایشان به جهادگرها این توصیه را داشتند که با رفتار و تفکر و عملکردشان ما به ازای خودشان را در آن مناطق دور افتاده ایجاد کنند. باور درست و به حق ایشان این بود که اگر پروژه ای در شهری پیشرفت فیزیکی بالایی داشته باشد؛ اما در تفکر مردم آن نقطه جنبش جهادی ایجاد نشده باشد یعنی که این کار و این اردوی جهادی نیمه کاره و ابتر مانده است چرا که این تفکر و گفتمان جهادی است که می تواند این مسیر را پیش ببرد و موجب رفع محرومیت های دیگر شود.

***یکی از خواسته های روشن و پیگیرانه مقام معظم رهبری از سال گذشته تاکنون انعکاس هنرمندانه حضور و تاثیر فعالیت های جهادی در نقاط دور افتاده کشور بوده است. ایشان از این گله داشتند که در سیمای ملی و دیگر رسانه ها آن طور که باید مستندی تصویری و یا حتی مکتوب از عملکرد دو دهه ای این جوان ها اثر فاخری یافت نمی شود. به بیان ایشان آن چه تا به حال به شمار اندک تولید شده نیز گویای روحیه والای این جهادگران بی ادعا نیست و مطلب را آن طور که باید به مخاطب نمی رسد. با توجه به این رهنمون ها در زمینه شناساندن این تفکر و جریان و همچنین معرفی شهدای جهادگر این عرصه چه برنامه هایی دارید؟

پیش از هر چیز باید به این نکته اشاره کنم که ما بیش از فعالیت هایی که در این یک سال انجام شده به تحقق افقی که ایشان ترسیم کرده اند توجه داریم. یعنی در واقع نیمه خالی لیوان برای مان مهم تر است و در راستای تحقق رهنمون های مقام معظم رهبری این فعالیت ها ادامه خواهند داشت. روز دهم مرداد طی برنامه ای هماهنگ با بسیج شورای استان ها اقدام به افتتاح طرح های فرهنگی و عمرانی و خدماتی خواهیم کرد که در مدت این یک سال توسط گروه های جهادی به سرانجام رسیدند. گزارشی دقیق از عملکرد گروه های جهادی که درگیر کمک رسانی به نقاط سیل زده و همچنین خدمات رسانی در زمینه مقابله با بیماری کرونا بودند تهیه شده است که انشاالله در سالروز دیدار حضرت آقا با جهادگران این گزارش در اختیار رسانه ها نیز قرار خواهد گرفت. همه جهادگران ما در ۵۰۰ شهرستان ۲۲ استان به طور همزمان در سالروز پیام ۹ بندی حضرت آقا پیمان هم عهدی برای تحقق این اهداف خواهند بست و در کنار این رویداد ها در مراسمی از خانواده ۳۸ شهید جهادگر تقدیر به عمل خواهد آمد.

***خبر داریم که در شهرستان ها و استان های مختلف پروژه های بسیج سازندگی با نام مبارک این شهدای جهادگر افتتاح خواهند شد. هدف از این نامگذاری ها و برگزاری یادواره برای تقدیر از این خانواده این شهدای گمنام چیست؟

از ابتدای شروع خودجوش این حرکت ها هرسال تعدادی از این جهادگران بی ادعا در حین انجام ماموریت و در اردوی جهادی طی سانحه و اتفاقی جان عزیزشان را فدای خدمت به محرومان کرده اند. این عزیزان نه کارمند جایی بودند. تعهدی به نهادی نداشتند و وابسته به هیچ حزب و جناح و گروهی هم نبودند. تنها برای رضای خدا پا در این مسیر گذاشتند و به مظلوم ترین شکل ممکن جان خود را تقدیم این حرکت انقلابی در رفع فقر و محرومیت کردند. اعتقاد ما این است که اولین کسی که این شهدا را از مظلومیت درآورد خود حضرت آقا بودند. ایشان با دعوت و دیدار با بسیجیان جهادگر و بیان آن نکته ها که حالا تبدیل به سند راهبردی اردوهای جهادی شده است توجهات را به سمت این شهدا نیز سوق دادند.

ما اخیرا با تعدادی از همکاران به دیدن خانواده های این عزیزان رفتیم. نگران از این بودیم که چه رفتاری با ما خواهند داشت. اما نوع میزبانی آن ها بسیار ما را خجالت زده کرد. این پدر و مادرهای معظم نه تنها گلایه و مطالبه ای نداشتند بلکه مشوق ما در ادامه برگزاری اردوهای جهادی نیز بودند. وقتی از فرزندان شان تعریف می کردند به خیال مان این طور بود که داریم شرحی از علمای تراز اول قم و نجف می شنویم. یعنی مطالب ظریفی را مطرح می کردند که ما پیش از این آن ها را در زندگینامه و سیره این علمای ربانی خوانده بودیم و باورمان نمی شد که این مطالب بخشی از عملکرد روزانه نوجوانی ۱۸ یا ۱۹ ساله بوده است. این شهدا واقعا لیاقت رسیدن به این مقام را داشته اند و البته برای از دست دادن چنین جوان های خودساخته ای متاسف هستیم. هدف از نامگذاری این پروژه ها به نام این شهدای بزرگوار عرصه جهاد سازندگی ادای دینی به آن ها و خانواده های معظم شان است.

***برخی از خانواده های این بزرگواران تنها یک مطالبه از مسئولانی نظیر شما دارند و آن هم پیگیری تصویب قانونی است که در آن جوانان جهادگری که در حین ماموریت جهادی جانشان را از دست می دهند به عنوان شهید محسوب شوند. در راستای تحقق این مطالبه به حق چه تلاش هایی از سوی بسیج سازندگی انجام شده است؟

باید اعتراف کنیم که خانواده این شهدای بزرگوار عزت نفس بالایی دارند. به این که فرزندشان در این راه جانش را فدا کرده افتخار می کنند. همه آن ها ولایت مدار هستند و به واسطه حسناتی که داشته اند توانسته اند چنین فرزندان پاک سرشتی را در دامن خود تربیت کرده و به سرانجام برسانند. این جوانان بی ادعا و گمنام در راه فقرزدایی جانشان را از دست داده اند و حتما شهید راه حق به حساب می آیند و این اصلا نیازی به موافقت فرد و عده ای ندارد. این جوانان عارف مسلک می توانند الگوی زنده و جاویدی برای همه طیف های جامعه باشند. باید در زمینه شناساندن این جوان ها اقدامات شایسته ای انجام شود. قصد داریم با تهیه گزارش ها و کتابچه ها و فیلم های مستند زندگی این جوان ها را به تصویر بکشیم و در نهایت جامعه را به سوال برسانیم که چرا این بزرگواران نباید با عنوان شهید خطاب شوند؟ در هر دوره ای انقلاب اسلامی شهدای خود را فدا کرده است. در ۸ سال دفاع مقدس در دفاع از حرم مطهر ائمه و جبهه مقاومت اسلامی هم این اتفاق افتاد

الان پرستاران و پزشکانی هم که در مقابله با بیماری کرونا متحمل سختی ها و مرارات های زیادی شده اند اگر در راه خدمت جانشان را از دست بدهند به عنوان شهید محسوب می شوند. همان طور که می بینید در این بین مظلوم ترین و گمنام ترین گروه همین شهدای جهادی هستند. این در حالی است که هر کدام از این جوان ها می توانستند تبدیل به شهید حججی ها و شهید بلباسی ها شوند. این شهدای معظم نیز از جهادگران عرصه محرومیت زدایی بودند و در این اردوها بود که به مرتبه خودسازی رسیدند. پس اگر جبهه امروز در انقلاب اسلای جبهه مبارزه با فاصله طبقاتی و فقر و محرومیت است باید شهدای این مسیر را الگو قرار دهیم و با اطلاق نام مبارک و به حق شهید به آن ها باعث دلگرمی خانواده های معظم آن ها و تجلیل از مقام بلند مرتبه شان شویم.

جالب است بدانید با وجود رخ دادن چنین سوانح و اتفاقاتی تعداد جهادگران ما کم نشدند بلکه بعد از شهادت این بزرگواران تنور این سفرهای جهادی گرم تر شد و جوان های بی ادعای ما که همه شان آرزوی شهادت دارند پرشورتر از قبل برای برگزاری این اردوها پای کار آمدند. کم ترین خدمت ما به خانواده های معظم این شهدا این است که در این راستا تلاش کنیم تا این عنوان به طور رسمی نیز به فرزندان آن ها اطلاق شود. در این زمینه نیز دو مسیر را در پیش گرفته ایم. نخستین مسیر این است که یک مطالبه عمومی در این زمینه صورت بگیرد. یعنی خود جهادگران که از جنس همین شهدای جهادگر هستند به معرفی سیره و رفتار و اخلاق این شهدا بپردازند و آن ها را مانند یک الگو به هم سن و سال های شان بشناسانند و بعد این سوال مطرح شود که چرا در قانون هنوز این شهدا به رسمیت شناخته نمی شوند. از سویی دیگر باید از طریق نظام بروکراسی و اداری نیز این جریان را پیگیری کنیم. در این زمینه چند دیدار با اعضای محترم فراکسیون محرومیت زدایی مجلس شورای اسلامی داشته ایم. کار تنظیم پیش نویس لایحه و قانونی با ادبیات مجلس هم در نتیجه این جلسات به جریان افتاده است و انشالله به زودی در این زمینه نیز شاهد اتفاق های مبارکی خواهیم بود.