مواضع گفتاری رئیس جمهور در روزهای کرونایی پیرامون اثرگذاری تحریم بر مقابله کرونا این سول را ایجاد می‌کند که آیا بیش از حد دامن زدن به این موضوع، نتیجه وارونه و معکوسی به همراه نخواهد داشت؟
رویارویی ایران با تحریم‌های آمریکا
سابقه‌ای چهل و چند ساله دارد و این اتفاق علیرغم همه محدودیت‌هایی که در
طول این سال‌ها بر کشور تحمیل کرده است، اتفاق جدیدی نیست و به طور کلی
می‌توان گفت، عمده تحریم‌ها علیه ایران از مقطع وقوع انقلاب ۵۷ و پس از
اِشغال سفارت آمریکا در تهران شکل گرفت و در پی چالش بر سر برنامه هسته‌ای
ایران شدت بیشتری یافت.
دولت‌های مختلف در ایران هر کدام با موضوع تحریم‌ها به شیوه و روش خود مواجه شدند، اما دولت یازدهم و دوازدهم از ابتدای روی کار آمدنش روشی متفاوت برای برخورد با تحریم‌ها اتخاذ کرد؛ روشی که با نگاهی خوشبینانه نسبت به کشورهای سردمدار تحمیلِ فشار و تحریم علیه ایران، ازجمله آمریکا، همراه بود.
حسن روحانی رئیس‌جمهور دولت‌های یازدهم و دوازدهم و بسیاری از دولتمردانش در بزنگاه‌های مختلف کشور، چوب تحریم را بر ناتوانی‌های خود علم کرده و تأثیر آن را در پیشبرد امور کشور چشمگیر عنوان می‌کنند. در آخرین نمونه از این نوع رویکرد می‌توان به مواضع دولت در پررنگ جلوه دادن تحریم‌ها در کنترل ویروس کرونا و مقابله با آن، اشاره کرد. رویکردی که مدام تاکید می‌کند تحریم‌ها اثرگذار بوده و این اثرگذاری مبارزه با کرونا را سخت کرده است. امروز دولتمردان بیش از آنکه به موضوع توان داخلی تاکید داشته باشند بر روی اثر تحریم‌ها تمرکز کردند و این تمرکز به گونه‌ای پیش رفته که حتی منجر به بزرگنمایی تحریم‌ها هم شده است.
به اعتقاد بسیاری از ناظران سیاسی، رئیس‌جمهور نه تنها در سخنان خود بر آتش تحریم‌ها و آثار آن بر کشورداری می‌دمد، بلکه در دیپلماسی و تماس‌هایی که مقامات کشورهای مختلف داشته است، محور اصلی خود را به گلایه از تحریم‌های آمریکا و سخت شدن مبارزه ایران با کرونا اختصاص داده است.
حسن روحانی از ابتدای سال ۱۳۹۹ تاکنون، علاوه بر انتشار پیامی خطاب به مردم آمریکا و سخنرانی در نشست مجازی جنبش عدم تعهد، با مقامات ۲۳ کشور جهان گفتگوی تلفنی کرده و در تماس تلفنی با ۱۶ تن از مقامات، تاکیداتی پیرامون موضوع تحریم و اثرگذاری آن بر روی اقتصاد کشورمان داشته است که در جدول زیر اهم محورهای مورد بحث طرفین ذکر شده است.
| ردیف |
دیپلماسی کرونایی رئیس‌جمهور |
محورهای گفتگو |
| ۱ |
پیامی خطاب به مردم آمریکا |
تضعیف نظام پزشکی و محدودیت منابع مالی در مدیریت بحران ایران، ناشی از سیاست‌های خصمانه دولت آمریکاست | مردم آمریکا به دولت کنگره آگاهی دهند که فشار و تحریم هیچگاه موفق نبوده است | دولت آمریکا با تداوم تحریم به یاری ویروس شتافته است | دولت آمریکا با اقدامات تحریمی صدها میلیارد دلار خسارت مستقیم به مردم ایران زده است | تحریم‌ها منجر به کاهش توان مردم ایران در مبارزه با کرونا و از دست دادن جانشان شده است |
| ۲ |
تماس تلفنی با «قیس سعید» رئیس‌جمهور تونس |
تونس علیه تحریم‌های ظالمانه و ضد انسانی آمریکا علیه ایران گام بردارد | جلوگیری از ارسال دارو، کمک‌های بشردوستانه و روابط بانکی ایران توسط آمریکا با قواعد انسانی در تعارض است |
| ۳ |
تماس تلفنی با «امانوئل مکرون» رئیس‌جمهور فرانسه |
دولت آمریکا با اعمال تحریم‌های غیرقانونی علیه ایران، مقررات بهداشتی سازمان بهداشت جهانی را زیرپا می‌گذارد | کشورهای دوست برای رفع تحریم‌ها آمریکا را تحت فشار قرار دهند | رفع تحریم‌ها و عمل به تعهدات از سوی اروپا، در شرایط خاص امروز، یک ضرورت است |
| ۴ |
تماس تلفنی با «نیکلاس مادارو» رئیس جمهور ونزوئلا |
تحریم‌های ظالمانه و غیرقانونی آمریکا در زمینه تولید نفت علیه ایران و ونزوئلا، برخلاف قواعد بین‌المللی و اصول انسانی است |
| ۵ |
تماس تلفنی با «جوزپه کونته» نخست وزیر ایتالیا |
انتظار داریم کشورهای اروپایی بویژه ایتالیا در برابر نقض مقررات آمریکا و مخالفتش با پرداخت وام از سوی صندوق بین‌المللی پول به ایران در این شرایط سخت تحریم، اقدامات لازم را انجام دهند |
| ۶ |
تماس تلفنی با «پدرو سانچز» نخست وزیر اسپانیا |
در این شرایط بسیار سخت، آمریکا همچنان تحریم‌های خود علیه ایران را تشدید می‌کند که حتی در زمینه دارو نیز اعمال می‌شود | با سیاست‌های خصمانه مقابله شود |
| ۷ |
تماس تلفنی با «ولادیمیر پوتین» رئیس‌جمهور روسیه |
آمریکا در این شرایط سخت تحریم‌های ظالمانه و غیرقانونی علیه ایران اعمال کرده و برای پرداخت وام توسط صندوق بین‌المللی پول مانع تراشی می‌کند | در این شرایط کشورهای دوست همکاری و روابط صمیمانه‌تری با هم داشته باشند |
| ۸ |
تماس تلفنی با «یووری موسوینی» رئیس‌جمهور اوگاندا |
با وجود شرایط سخت ناشی از شیوع ویروس کرونا، همچنان شاهد تشدید تحریم‌های آمریکا علیه ملت ایران هستیم | آنها در زمینه ارسال دارو و کمک‌های بشر دوستانه نیز مقررات را زیر پا گذاشته‌اند |
| ۹ |
تماس تلفنی با «شیخ تمیم بن حمد آل ثانی» امیر قطر |
آمریکا با اعمال تحریم‌های ظالمانه آمریکا علیه ایران، از جمله جلوگیری از پرداخت وام توسط صندوق بین‌المللی پول، اصول انسانی را زیرپا می‌گذارد |
| ۱۰ |
تماس تلفنی با «رجب طیب اردوغان» رئیس‌جمهور ترکیه |
همه کشورها باید در برابر فشارهای ضد انسانی آمریکا علیه ملت ایران، در این شرایط سخت، مواضع روشن و قاطعی اتخاذ کنند |
| ۱۱ |
تماس تلفنی با «جوکو ویدودو» رئیس جمهور اندونزی |
تحریم‌های آمریکا علیه ایران با حقوق بنیادین بشر در تعارض است | تحریم‌ها در شرایطی که همه کشورهای جهان در حال مبارزه با کرونا هستند، می‌تواند خطرناک باشد |
| ۱۲ |
تماس تلفنی با «شیء جین پینگ» رئیس‌جمهور چین |
امروز همه نیازمند کمک به یکدیگر هستند نه آنکه برخی به تحریم‌های ضد بشری خود ادامه دهند | امیدوارم با مقابله کشورهایی همچون چین با این تحریم‌ها، شاهد جهانی بدون تحریم باشیم |
| ۱۳ |
تماس تلفنی با «زوران میلانوویچ» رئیس‌جمهور کرواسی |
تحریم‌های آمریکا علیه ملت ایران اقدامی ضد بشری است | کشورهای اروپایی با اینگونه رفتارها مقابله کرده و مواضع جدی اتخاذ کنند |
| ۱۴ |
تماس تلفنی با «سیریل رامافوسا» رئیس جمهور آفریقای جنوبی |
متأسفانه آمریکا در شرایط اپیدمی کرونا در جهان، تحریم‌ها علیه ملت ایران را تشدید کرده و حتی از مبادله کالا در زمینه بهداشتی و درمانی به ایران جلوگیری می‌کند |
| ۱۵ |
تماس تلفنی با «عمران خان» نخست وزیر پاکستان |
قدردانی از مواضع پاکستان درخصوص مخالفت با تحریم‌های آمریکا علیه ایران |
| ۱۶ |
در نشست مجازی سران کشورهای عضو گروه تماس جنبش عدم تعهد |
آمریکا سال‌ها است با تحریم‌ها، مردم ایران را از دسترسی به حقوق خود محروم ساخته است | ایران همانند سایر کشورها در پی تهیه اقلام دارویی و تجهیزات پزشکی است ولی متأسفانه به دلیل تحریم‌های آمریکا شرکت‌های تولیدکننده این اقلام را به ایران نمی‌دهند | به واسطه تحریم، تهیه ملزومات پزشکی مورد نیاز برای ایران معمولاً طولانی‌تر و گاه ناممکن شده است | برنامه ایران برای مقابله با کرونا با چالش مواجه شده است |
| ۱۷ |
گفتگوی تلفنی با «آبه شینزو» نخست وزیر ژاپن |
با تشدید تحریم‌های آمریکا علیه ایران در زمینه تأمین تجهیزات پزشکی و تأمین مواد غذایی با مشکلات زیادی مواجهیم | آمریکا اگر ادعای آمادگی برای کمک به مردم ایران را دارد، به تحریم‌های غیرقانونی ایران پایان دهد |
| ۱۸ |
تماس تلفنی با «الکساندر فن دربلن» رئیس جمهور اتریش |
آمریکا تحریم‌های خود را در تأمین نیازهای دارویی و پزشکی ایران را ادامه می‌دهد | اهمیت فعالیت اروپا برای پایان تحریم غیر قانونی | اروپا اجازه ندهد رژیم صهیونیستی بی توجه به کرونا، با حمله به سوریه و لبنان و محاصره غزه، شرایط را بحرانی کند |
در این میان، بسیاری از سیاسیون اظهارنظر دلتمردان بخصوص شخص رئیس‌جمهور را ناشی از نوعی اتکا به غرب می‌دانند و این نوع رویکرد را موجب تشدید تحریم‌ها از سوی آمریکا تلقی می‌کنند.
حجت‌الاسلام حاج ابوالقاسم دولابی نماینده مردم استان زنجان در مجلس خبرگان رهبری می‌گوید: «اظهار نظرها پیرامون تأثیر فلج کننده تحریم‌ها بر مبارزه با کرونا اظهار نظر صحیحی نیست و این تصور که تحریم‌ها کشور ما را فلج کرده نشانه خودباختگی در برابر تهدیدهای پوچ و تو خالی دشمن است.»
از سوی دیگر زهره سادات لاجوردی منتخب مردم تهران در مجلس یازدهم تاکید می‌کند: «تحریم ها از ابتدای انقلاب اسلامی وجود داشته و پدیده نوظهوری نیست که مواجهه با آن همه کم کاری‌ها و نواقص موجود را ایجاد کرده باشد بلکه این ملت با اتکا به توان داخلی خود توانسته است بر بسیاری از مشکلات غلبه کند و اگر نوع نگاه ما مبتنی بر استفاده از توان داخلی و نیروهایی که در این زمینه موفق بوده و فعالیت کردند تغییر داده شود، می‌توانیم بر مشکلات پیروز شویم.»
به اعتقاد برخی سیاسیون از جمله اقبال شاکری منتخب مردم تهران در مجلس یازدهم «خوداظهاری مسئولین بر اثرگذاری تحریم در مهار بیماری کرونا در ایران مصداق بارز گرا دادن به دشمن است. وی می‌گوید: «مسئولین با این ادبیات و با به کاربردن تعابیر این چنینی به جای تمرکز بر افزایش ظرفیت‌های داخلی، در حال گرا دادن به دشمن خارجی هستند و بهتر است نحوه مدیریت و گفتمان مدیریتی خود را اصلاح کنند.»
علی خضریان منتخب مردم تهران در یازدهمین دوره مجلس شورای اسلامی نیز چالش مبارزه با کرونا را بی‌ارتباط با تحریم می‌داند و معتقد است: «مقابله با بیماری کرونا یک چالش مالی نیست که بخواهیم آن را به تحریم یا هر حوزه دیگری در حوزه‌های اقتصاد ارتباط بدهیم بلکه این چالش، یک چالش مدیریتی است. پیشنهاد من به دوستانی که هوادار آقای رئیس‌جمهور و دولتشان هستند این است که فرمول جدیدتری برای توجیه این بی تدبیری‌ها طراحی کنند.»
بر این اساس، بسیاری از سیاسیون معتقدند حتی اگر بر اثرگذاری تحریم‌ها در جمیع شرایط من جمله مبارزه با کرونا اعتقاد داشته باشیم، پرداختن بیش از حد انتظار دولتمردان به این موضوع و از سوی دیگر عدم توجه به ظرفیت‌های داخلی گامی مثبت برای تقلیل یا از بین بردن تحریم‌ها تلقی نمی‌شود بلکه برای عاملین تحریم‌های سخت، پیامی سرشار از ناتوانی، ضعف و استیصال بوده و نوعی گرا دادن و پالسی به نفع دشمن است.
