ره توشه معرفت
فرمود: اینان شیعیان ما نیستند. شیعه ما از آثار عبادت و بندگی در سیمایش شناخته می‌شود. در پیشانی‌اش اثر سجده پیداست و از کثرت نمازهای نیمه شب، چهره‌اش زرد است...
شهدای ایران: به خواست خدای متعال، همزمان با ماه مبارک رمضان، همه روزه مجموعه‌ای از احادیث موضوعی اهل‌بیت علیهم‌السلام با نام «ره‌توشه معرفت» تقدیم مخاطبین می‌شود. امیدواریم از نظرات و پیشنهادهای سازنده‌تان برخوردار شویم.
فضیلت شب زنده‌داری:
1. دستیابی به مقام محمود: «وَمِنَ اللَّیلِ فَتَهَجَّدْ بِهِ نَافِلَةً لَکَ عَسَی أنْ یبْعَثَکَ رَبُّکَ مَقاماً مَحْمُوداً»؛ (1) «و پاسی از شب را به تهجّد بپردازد تا برای تو به منزلة نافله‌ای باشد، باشد که پروردگارت تو را به مقام محمود برساند.»
2. رسیدن به رحمت الهی: «أمَّنْ هُوَ قانِتٌ آناءَ اللَّیلِ ساجِداً وقائِماً وَیحْذَرُ الاخِرَةَ وَیرْجُو رَحْمَةَ رَبِّهِ»؛ (2) « [آیا چنین کسی که کفر می‌ورزد بهتر است] یا کسی که در طول شب در سجده و قیام، خدا را پرستش می‌کند و از آخرت می‌ترسد و رحمت پروردگارش را امید دارد؟»
شب تاریک دوستان خدای
می‌بتابد چو روز رخشنده
...
وین سعادت به زور بازو نیست
تا نبخشد خدای بخشنده
3. آثار نماز شب:
1. عن ابی عبد الله علیه السلام أنَّهُ قالَ: «صَلوةُ اللَّیلِ تُحْسِنُ الخَلْقَ وَتُطیبُ الرِّیحَ وَتَدُرُّ الرِّزْقَ وَتَجْلِبُهُ وَتَذْهَبُ بِالْهَمِّ وَتَجْلُو البَصَرَ؛ (3) نماز شب صورت را نیکو و بدن را معطّر و روزی را ریزان و جلب می‌سازد و اندوه را بر طرف ساخته و چشم را روشنی می‌بخشد.»
2. عن الصادق علیه السلام عن آبائه عن امیر المؤمنین علیه السلام أنَّهُ قالَ: قالَ رَسُولُ اللهِ صَلی الله علیه وآله: «صَلوةُ اللَّیلِ مَرْضاةٌ لِلرَّبِّ وَحُبُّ المَلائِکَةِ وَسُنَّةُ الاَنْبِیاءِ وَنُورُ الْمَعْرِفَةِ وَأصْلُ الایمانِ وَراحَةُ الْاَبْدانِ وَکَراهِیةُ الشَّیطانِ وَسِلاحٌ عَلَی الْاَعْداءِ وَإجابَةٌ لِلدُّعاءِ وَقَبولٌ لِلاَعْمالِ وَبَرَکَةٌ فی الرِّزْقِ وَشَفیعٌ بَینَ صاحِبِها وَبَینَ مَلَکِ الْمَوْتِ وَسِراجٌ فی قَبْرِهِ وَفِراشٌ مِنْ تَحْتِ جَنْبَیهِ وَجَوابُ مُنْکِرٍ وَنَکیرٍ وَمونِسٌ وَزائِرٌ فی قَبْرِهِ؛ (4) نماز شب سبب خشنودی پروردگار و دوستی فرشتگان و سیرة پیامبران و نور معرفت و پایه ایمان و آسایش بدنها و نادوست داشتنی شیطان و سلاحی به روی دشمنان و مایه برآورده شدن دعا و پذیرش اعمال بندگان و برکت روزی [آنان] و شفاعت کننده بین نمازگزار و فرشته مرگ و چراغی در قبر او و بستری در زیر پهلوهایش و پاسخ منکر و نکیر و همدم و زیارت کنندة وی در قبرش می‌باشد.»
جان خویش از گریه‌های نیمه شب سیراب دار چون خدا خواهد که مان یاری کند
ای خدا! زاری ز تو مرهم ز تو
رحمتم موقوف آن خوش گریه‌هاست
چون گِرِست از بحر رحمت موج خاست
هر که او آگاه تر، رخ زردتر
کز درون او شعاع آفتاب آید برون
میل مان را جانب زاری کند
هم دعا از تو اجابت هم ز تو
هر که او بیدارتر، پر دردتر
پیش حق یک ناله از روی نیاز
به که عمری بی نیاز اندر نماز
4. نشانه شیعه:
امام سجاد علیه السلام در خانه نشسته بودند که کنیز حضرت عرض کرد: مولای من! عده‌ای در خانه آمده-اند و می‌گویند که از شیعیان شما هستند و اجازه ورود می‌خواهند. امام با شنیدن این سخن بسیار خوشحال شد و سراسیمه به سوی در حرکت کرد؛ به گونه‌ای که نزدیک بود با صورت بر زمین افتد.
پس از سلام و احوال پرسی در چهره‌های آنان خوب نگریست و بدون آنکه چیزی بگوید داخل خانه برگشت و فرمود: اینان شیعیان ما نیستند. شیعه ما از آثار عبادت و بندگی در سیمایش شناخته می‌شود. در پیشانی‌اش اثر سجده پیداست و از کثرت نمازهای نیمه شب، چهره‌اش زرد است و هنگامی که همگان در خواب به سر می‌برند او غرق در راز و نیاز با معبود خود است، اما اینان چنین نیستند.» (5)
....
[1]. اسرا / 79.
[2]. زمر / 9.
[3]. بحار الانوار، ج84، ص153.
[4]. همان، ص 68.
[5]. ضیات نور، ص 199: به نقل از بلاغه علی بن الحسین علیهما السلام، ص 54.
فضیلت شب زنده‌داری:
1. دستیابی به مقام محمود: «وَمِنَ اللَّیلِ فَتَهَجَّدْ بِهِ نَافِلَةً لَکَ عَسَی أنْ یبْعَثَکَ رَبُّکَ مَقاماً مَحْمُوداً»؛ (1) «و پاسی از شب را به تهجّد بپردازد تا برای تو به منزلة نافله‌ای باشد، باشد که پروردگارت تو را به مقام محمود برساند.»
2. رسیدن به رحمت الهی: «أمَّنْ هُوَ قانِتٌ آناءَ اللَّیلِ ساجِداً وقائِماً وَیحْذَرُ الاخِرَةَ وَیرْجُو رَحْمَةَ رَبِّهِ»؛ (2) « [آیا چنین کسی که کفر می‌ورزد بهتر است] یا کسی که در طول شب در سجده و قیام، خدا را پرستش می‌کند و از آخرت می‌ترسد و رحمت پروردگارش را امید دارد؟»
شب تاریک دوستان خدای
می‌بتابد چو روز رخشنده
...
وین سعادت به زور بازو نیست
تا نبخشد خدای بخشنده
3. آثار نماز شب:
1. عن ابی عبد الله علیه السلام أنَّهُ قالَ: «صَلوةُ اللَّیلِ تُحْسِنُ الخَلْقَ وَتُطیبُ الرِّیحَ وَتَدُرُّ الرِّزْقَ وَتَجْلِبُهُ وَتَذْهَبُ بِالْهَمِّ وَتَجْلُو البَصَرَ؛ (3) نماز شب صورت را نیکو و بدن را معطّر و روزی را ریزان و جلب می‌سازد و اندوه را بر طرف ساخته و چشم را روشنی می‌بخشد.»
2. عن الصادق علیه السلام عن آبائه عن امیر المؤمنین علیه السلام أنَّهُ قالَ: قالَ رَسُولُ اللهِ صَلی الله علیه وآله: «صَلوةُ اللَّیلِ مَرْضاةٌ لِلرَّبِّ وَحُبُّ المَلائِکَةِ وَسُنَّةُ الاَنْبِیاءِ وَنُورُ الْمَعْرِفَةِ وَأصْلُ الایمانِ وَراحَةُ الْاَبْدانِ وَکَراهِیةُ الشَّیطانِ وَسِلاحٌ عَلَی الْاَعْداءِ وَإجابَةٌ لِلدُّعاءِ وَقَبولٌ لِلاَعْمالِ وَبَرَکَةٌ فی الرِّزْقِ وَشَفیعٌ بَینَ صاحِبِها وَبَینَ مَلَکِ الْمَوْتِ وَسِراجٌ فی قَبْرِهِ وَفِراشٌ مِنْ تَحْتِ جَنْبَیهِ وَجَوابُ مُنْکِرٍ وَنَکیرٍ وَمونِسٌ وَزائِرٌ فی قَبْرِهِ؛ (4) نماز شب سبب خشنودی پروردگار و دوستی فرشتگان و سیرة پیامبران و نور معرفت و پایه ایمان و آسایش بدنها و نادوست داشتنی شیطان و سلاحی به روی دشمنان و مایه برآورده شدن دعا و پذیرش اعمال بندگان و برکت روزی [آنان] و شفاعت کننده بین نمازگزار و فرشته مرگ و چراغی در قبر او و بستری در زیر پهلوهایش و پاسخ منکر و نکیر و همدم و زیارت کنندة وی در قبرش می‌باشد.»
جان خویش از گریه‌های نیمه شب سیراب دار چون خدا خواهد که مان یاری کند
ای خدا! زاری ز تو مرهم ز تو
رحمتم موقوف آن خوش گریه‌هاست
چون گِرِست از بحر رحمت موج خاست
هر که او آگاه تر، رخ زردتر
کز درون او شعاع آفتاب آید برون
میل مان را جانب زاری کند
هم دعا از تو اجابت هم ز تو
هر که او بیدارتر، پر دردتر
پیش حق یک ناله از روی نیاز
به که عمری بی نیاز اندر نماز
4. نشانه شیعه:
امام سجاد علیه السلام در خانه نشسته بودند که کنیز حضرت عرض کرد: مولای من! عده‌ای در خانه آمده-اند و می‌گویند که از شیعیان شما هستند و اجازه ورود می‌خواهند. امام با شنیدن این سخن بسیار خوشحال شد و سراسیمه به سوی در حرکت کرد؛ به گونه‌ای که نزدیک بود با صورت بر زمین افتد.
پس از سلام و احوال پرسی در چهره‌های آنان خوب نگریست و بدون آنکه چیزی بگوید داخل خانه برگشت و فرمود: اینان شیعیان ما نیستند. شیعه ما از آثار عبادت و بندگی در سیمایش شناخته می‌شود. در پیشانی‌اش اثر سجده پیداست و از کثرت نمازهای نیمه شب، چهره‌اش زرد است و هنگامی که همگان در خواب به سر می‌برند او غرق در راز و نیاز با معبود خود است، اما اینان چنین نیستند.» (5)
....
[1]. اسرا / 79.
[2]. زمر / 9.
[3]. بحار الانوار، ج84، ص153.
[4]. همان، ص 68.
[5]. ضیات نور، ص 199: به نقل از بلاغه علی بن الحسین علیهما السلام، ص 54.
