شهدای ایران: به خواست خدای متعال، همزمان با آغاز ماه مبارک رمضان، همه روزه مجموعه‌ای از احادیث موضوعی اهل‌بیت علیهم‌السلام با نام «ره‌توشه معرفت» تقدیم مخاطبین می‌شود. امیدواریم از نظرات و پیشنهادهای سازنده‌تان برخوردار شویم.
اهمیت و ضرورت ذکر خدا در بیان قرآن و کلام اهل بیت:
1. شایستگی افراط در ذکر و یاد خداوند: «یا أیهَا الَّذینَ آمَنُوا اذْکُرُوا اللهَ ذِکْراً کثیراً»؛ (1) «ای کسانی که ایمان آورده‌اید خدا را بسیار یاد کنید.»
2. ذکر خدا در همه حالات: «وَاذْکُرْ رَبَّکَ فی نَفسِکَ تَضَرُّعاً وَخِیفَةً»؛ (2) «پروردگارت را در نفس خود از روی زاری و ترس یاد کن.»
3. ذکر خدا در هر شکل: «اَلَّذینَ یذکُرُونَ اللهَ قِیاماً وَقُعُوداً وَعَلَی جُنُوبِهِم وَیتَفَکَّرُونَ فی خَلقِ السَّموات وَالاَرْضِ» (3) ؛ «کسانی که خداوند را یاد می‌کنند درحالی که ایستاده، نشسته و خوابیده‌اند و در خلقت آسمانها و زمین تفکر می‌کنند.»
آثار ذکر خدا:
1. آرامش دلها: «ألا بِذِکْرِ اللهِ تَطمَئِنُّ القُلوبُ» (4) ؛ «آگاه باشید که با یاد خدا دلها آرام می‌گیرد.»
2. نیکو شدن اعمال: عن امیر المؤمنین علیه السلام أنَّهُ قالَ: «مَنْ عَمَرَ قَلبَهُ بِدَوامِ ذِکْرِهِ حَسُنَتْ أفْعالُهُ فِی السِرِّ وَالجَهْرِ (5) ؛ هر کس دلش را به دوام یاد خداوند معمور دارد، رفتار و کردارش در پنهان و آشکار نیکو می-شود.»
3. دژی مستحکم در برابر شیطان: عن النبی صلی الله علیه و آله أنَّهُ قالَ: «ذِکرُ اللهِ عَلَمُ الایمانِ وَبُرْءٌ مِنَ النِّفاقِ وَ حِصْنٌ مِنَ الشَّیطانِ وَحِرزٌ مِنَ النَّارِ؛ (6) یاد خدا نشانة ایمان و بیزاری از نفاق و حصاری محکم در برابر شیطان وحافظی است از آتش.»
4. مغفرت و حسنات: عن النبی صلی الله علیه و آله أنَّهُ قالَ: «مَن ذَکَرَ اللهَ فِی السُّوقِ مُخلِصاً عِندَ غَفلَةِ النّاسِ وَشُغْلِهِم بِما فیه کَتَبَ اللهُ لَهُ ألفَ حَسَنَةٍ وَیغفِرُ اللهُ لَهُ یومَ القِیامَةِ مَغْفِرَةً لَمْ تَخطُرْ عَلَی قَلبِ بَشَرٍ؛ (7) هر کس از روی اخلاص، خدا را در بازار آن هنگام که مردم از یاد خدا غافلند و به کار خویش مشغول‌اند، یاد نماید، خدا برایش هزار حسنه می‌نویسد و در روز قیامت او را می‌آمرزد به گونه‌ای که به قلب هیچ کسی خطور نکرده است.»
5. تبدیل شدن گناهان به حسنات: عن النبی صلی الله علیه وآله أنَّهُ قالَ: «مَا جَلَسَ قَومٌ یذکُرُونَ اللهَ إِلاّ ناداهُم مُنادٍ مِنَ السَّماءِ قُومُوا فَقَد بُدِّلَتْ سَیئاتِکُمْ حَسَناتٍ وَغَفَرتُ لَکُم جمیعاً؛ (8) هر گروهی برای یاد خدا در مجلسی بنشینند، یک منادی از آسمان به آنها ندا می‌دهد که برخیزید، گناهان‌تان تبدیل به حسنات گردیده و همه شما را بخشیدم.»
دوش مرغی به صبح می‌نالید
عقل و صبرم ببرد و طاقت و هوش
.
یکی از دوستان مخلص را
مگر آواز من رسید به گوش
.
گفت باور نداشتم که تو را
بانگ مرغی چنین کند مدهوش
.
گفتم این شرط آدمیت نیست
مرغ تسبیح گوی و من خاموش / (سعدی)
کاخ بهشتی:
رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمودند: « [در شب معراج] وقتی به عرش خدا رفتم وارد بهشت برین شدم. در آنجا فرشتگانی را دیدم که با خشتهای طلا و نقره ساختمانی بزرگ می‌سازند، ولی گاهی دست از کار میکشند. از آنان پرسیدم: چرا این چنین می‌کنید؟ گفتند: هر گاه به ما خشتهای این ساختمان برسد مشغول ساختن می‌شویم و هر گاه نرسد دست از کار می‌کشیم. پیامبر صلی الله علیه و آله فرمود: این خشتها چیستند؟ عرض کردند: سبحان الله والحمد لله ولا اله الا الله والله اکبر. وقتی که مؤمن این ذکرها را می‌گوید، ما ساختمان را برای او می‌سازیم و وقتی که ساکت می‌شود ما نیز از کار دست می‌کشیم.»
(9)
---------
[1]. احزاب / 41.
[2]. اعراف / 205.
[3]. آل عمران / 191.
[4]. رعد / 28.
[5]. غرر الحکم، ص 690 (یک جلدی).
[6]. مستدرک الوسائل، ج5، ص285.
[7]. شیخ حر عاملی، وسائل الشیعة، قم، مؤسسه آل البیت علیهم السلام، 1409ق، ج7، ص166.
[8]. همان.
[9]. بحار الانوار، ج18، صص 292 و 409؛ ج73، ص 346.
اهمیت و ضرورت ذکر خدا در بیان قرآن و کلام اهل بیت:
1. شایستگی افراط در ذکر و یاد خداوند: «یا أیهَا الَّذینَ آمَنُوا اذْکُرُوا اللهَ ذِکْراً کثیراً»؛ (1) «ای کسانی که ایمان آورده‌اید خدا را بسیار یاد کنید.»
2. ذکر خدا در همه حالات: «وَاذْکُرْ رَبَّکَ فی نَفسِکَ تَضَرُّعاً وَخِیفَةً»؛ (2) «پروردگارت را در نفس خود از روی زاری و ترس یاد کن.»
3. ذکر خدا در هر شکل: «اَلَّذینَ یذکُرُونَ اللهَ قِیاماً وَقُعُوداً وَعَلَی جُنُوبِهِم وَیتَفَکَّرُونَ فی خَلقِ السَّموات وَالاَرْضِ» (3) ؛ «کسانی که خداوند را یاد می‌کنند درحالی که ایستاده، نشسته و خوابیده‌اند و در خلقت آسمانها و زمین تفکر می‌کنند.»
آثار ذکر خدا:
1. آرامش دلها: «ألا بِذِکْرِ اللهِ تَطمَئِنُّ القُلوبُ» (4) ؛ «آگاه باشید که با یاد خدا دلها آرام می‌گیرد.»
2. نیکو شدن اعمال: عن امیر المؤمنین علیه السلام أنَّهُ قالَ: «مَنْ عَمَرَ قَلبَهُ بِدَوامِ ذِکْرِهِ حَسُنَتْ أفْعالُهُ فِی السِرِّ وَالجَهْرِ (5) ؛ هر کس دلش را به دوام یاد خداوند معمور دارد، رفتار و کردارش در پنهان و آشکار نیکو می-شود.»
3. دژی مستحکم در برابر شیطان: عن النبی صلی الله علیه و آله أنَّهُ قالَ: «ذِکرُ اللهِ عَلَمُ الایمانِ وَبُرْءٌ مِنَ النِّفاقِ وَ حِصْنٌ مِنَ الشَّیطانِ وَحِرزٌ مِنَ النَّارِ؛ (6) یاد خدا نشانة ایمان و بیزاری از نفاق و حصاری محکم در برابر شیطان وحافظی است از آتش.»
4. مغفرت و حسنات: عن النبی صلی الله علیه و آله أنَّهُ قالَ: «مَن ذَکَرَ اللهَ فِی السُّوقِ مُخلِصاً عِندَ غَفلَةِ النّاسِ وَشُغْلِهِم بِما فیه کَتَبَ اللهُ لَهُ ألفَ حَسَنَةٍ وَیغفِرُ اللهُ لَهُ یومَ القِیامَةِ مَغْفِرَةً لَمْ تَخطُرْ عَلَی قَلبِ بَشَرٍ؛ (7) هر کس از روی اخلاص، خدا را در بازار آن هنگام که مردم از یاد خدا غافلند و به کار خویش مشغول‌اند، یاد نماید، خدا برایش هزار حسنه می‌نویسد و در روز قیامت او را می‌آمرزد به گونه‌ای که به قلب هیچ کسی خطور نکرده است.»
5. تبدیل شدن گناهان به حسنات: عن النبی صلی الله علیه وآله أنَّهُ قالَ: «مَا جَلَسَ قَومٌ یذکُرُونَ اللهَ إِلاّ ناداهُم مُنادٍ مِنَ السَّماءِ قُومُوا فَقَد بُدِّلَتْ سَیئاتِکُمْ حَسَناتٍ وَغَفَرتُ لَکُم جمیعاً؛ (8) هر گروهی برای یاد خدا در مجلسی بنشینند، یک منادی از آسمان به آنها ندا می‌دهد که برخیزید، گناهان‌تان تبدیل به حسنات گردیده و همه شما را بخشیدم.»
دوش مرغی به صبح می‌نالید
عقل و صبرم ببرد و طاقت و هوش
.
یکی از دوستان مخلص را
مگر آواز من رسید به گوش
.
گفت باور نداشتم که تو را
بانگ مرغی چنین کند مدهوش
.
گفتم این شرط آدمیت نیست
مرغ تسبیح گوی و من خاموش / (سعدی)
کاخ بهشتی:
رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمودند: « [در شب معراج] وقتی به عرش خدا رفتم وارد بهشت برین شدم. در آنجا فرشتگانی را دیدم که با خشتهای طلا و نقره ساختمانی بزرگ می‌سازند، ولی گاهی دست از کار میکشند. از آنان پرسیدم: چرا این چنین می‌کنید؟ گفتند: هر گاه به ما خشتهای این ساختمان برسد مشغول ساختن می‌شویم و هر گاه نرسد دست از کار می‌کشیم. پیامبر صلی الله علیه و آله فرمود: این خشتها چیستند؟ عرض کردند: سبحان الله والحمد لله ولا اله الا الله والله اکبر. وقتی که مؤمن این ذکرها را می‌گوید، ما ساختمان را برای او می‌سازیم و وقتی که ساکت می‌شود ما نیز از کار دست می‌کشیم.»
(9)
---------
[1]. احزاب / 41.
[2]. اعراف / 205.
[3]. آل عمران / 191.
[4]. رعد / 28.
[5]. غرر الحکم، ص 690 (یک جلدی).
[6]. مستدرک الوسائل، ج5، ص285.
[7]. شیخ حر عاملی، وسائل الشیعة، قم، مؤسسه آل البیت علیهم السلام، 1409ق، ج7، ص166.
[8]. همان.
[9]. بحار الانوار، ج18، صص 292 و 409؛ ج73، ص 346.
