مدیر انتشارات «کتابستان معرفت» گفت: امسال تمام مناسبات ناشران به دلیل تعویق یا لغو نمایشگاه کتاب به هم خورد و گردش مالی سال گذشته نشر که حدود 130 میلیارد تومان بود، کلا از دست ناشر خارج شد.
شهدای ایران: محمد حقی، مدیر انتشارات «کتابستان معرفت» درباره لغو یا تأخیر نمایشگاه کتاب اظهار داشت: با توجه به اینکه طبق سال‌های گذشته نمایشگاه کتاب در اردیبهشت ماه برگزار می‌شد، ناشران مناسبات مالی و کتاب خود را بر اساس همین زمان‌بندی در نظر می‌گرفتند؛ یعنی اگر ناشری قصد چاپ ۱۰ یا ۲۰ کتاب را داشت، متناسب با ایام نمایشگاه کتاب را آماده می‌کرد. از سوی دیگر، مهم‌ترین مواجهه ناشران با مردم همین ایام نمایشگاهی بود؛ به دو منفعت. اول اینکه ناشر می‌توانست فارغ از مناسبات معمول فروشگاهی و دریافت چک در نمایشگاه کتاب رودررو ارائه دهد و پول آن را نقد دریافت کند.
* منفعت‌های نمایشگاه کتاب/ تمام مناسبات مالی ناشران دگرگون شد
وی به منفعت دوم اشاره کرد و توضیح داد: ناشر بر اساس اینکه مثلا تا ۲۰ اردیبهشت نمایشگاه برگزار می‌شود، روی مبلغی حساب کرده و تعهداتی برای خود ایجاد می‌کرد؛ از حق‌التالیف و ترجمه تا خرید کاغذ و... اما امسال تمام این مناسبات به هم خورد و گردش مالی که سال گذشته ۱۳۰ میلیارد تومان بود کلا از دست ناشر خارج شد.
*همه ناشران فروشگاه کتاب ندارند
حقی با تاکید بر اینکه تمام ناشران فروشگاه ندارند، افزود: از سوی دیگر بسیاری از ناشران هم اینطور نبوده که فروشگاه کتابی داشته باشند که روزگار خود را از آن طریق بگذرانند و کتاب بفروشند. هرچند برخی هم کتابفروشی دارند. این مسأله یعنی یکی از راه‌های درآمد نقدی را ناشر از دست داده است.
مدیر انتشارات کتابستان معرفت در بخش دیگری از سخنانش با تاکید بر این مسأله که ناشری که فروشگاه نداشت دچار ضرر بسیار شد، گفت: از سوی دیگر ۶ ماهه پایانی سال ۹۸ یعنی از شهریور تا بهمن، نمایشگاه‌های استانی کتاب کم‌رمق بود و ناشران از استقبال نشدن ناراحت بودند. در طول این ۶ ماهه تنها سه نمایشگاه کتاب استانی خوب داشتیم. در واقع نقدینگی در نمایشگاه استانی هم محقق نشد!
* اراده‌ای برای برون‌رفت از مشکلات نشر نیست!
به گفته این ناشر، از این سو هم نمایشگاه کتاب سی و سوم برگزار نشد. در واقع در بازه زمانی مهم ناشران به نقدینگی نرسیدند و نتوانستند امور خود را بگذرانند. این شرح آن چیزی است که امروز بر خانواده بزرگ ناشران می‌گذرد و متاسفانه اراده‌ای که بخواهد تصمیم خوبی برای بر برون رفت از این اتفاق اتخاذ کند، مشاهده نکردم.
* خانواده صنعت نشر دو هزار و ۷۰۰ میلیارد تومان گردش مالی دارد
حقی با بیان اینکه خانواده صنعت نشر دو هزار ۷۰۰ میلیارد تومان گردش مالی دارد و دهه‌ها هزار نفر مسیر ارتزاق شان به صورت مباشر از این صنعت است، ابراز داشت: ما با یک عدد قابل توجهی نویسنده مواجهیم که بخشی از آنها زندگی خود را از طریق نشر اداره می‌کنند. این بحران، دامنگیر همه شده است. علاوه بر ناشران، اهالی فرهنگ و هنر هم با این مسأله دست به گریبان شده‌اند.
وی اضافه کرد: پیشنهادهایی که برای این قصه به ذهنم می‌رسد، این است که ما امکاناتی برای رساندن کتاب به دست مردم به صورت جدی‌تر در نظر بگیریم. علی‌الظاهر امکانات پستی برای ناشر در نظر گرفته شده که انصاف نیست. پس سهم فروشگاه‌های کتاب چه می‌شود؟ آنها اولی هستند به این امکانات. از سوی دیگر ما در ارتباط‌گیری پاسخ‌های درستی نمی‌شنویم یا زیرساخت پاسخگویی به این حجم نیست و یا برنامه‌ای وجود ندارد؛ در حالی که این بدیهی‌ترین اقدامات است.
* تعامل جدی ارشاد با صداوسیما آغاز شود/ همه باید دست به دست هم دهند
مدیر انتشارات کتابستان معرفت با اشاره به اینکه وزارت ارشاد باید تعامل جدی با سامان صدا وسیما انجام دهد و مجموعه برنامه‌های منتج به فروش کتاب را برنامه‌ریزی کند، افزود: این برنامه‌ها می‌تواند اعم از مسابقات کتابخوانی و معرفی کتاب و ... باشد. همه باید پای کار بیایند و تنور نشر را گرم‌تر کنند.
* اعطای وام کم‌بهره و بلندمدت به ناشران پرکار/ بر اساس گردش مالی و تعداد کتاب، وام بدهید
وی با اشاره به اعطای وام به ناشران پرکار گفت: از سوی دیگر بالاخره این نشر مجموعه‌ای از عناصری است که کار می‌کند. با توصیفی که از ۶ ماهه سال گذشته و سه ماه امسال عرض کردم، نقدینگی نیست که آنها حقوق کارمندان را پرداخت کنند. بر اساس منطق عدل و انصاف در توزیع امکانات می‌توانند از طریق اعطای وام‌های بلندمدت که بر اساس گردش مالی سالانه یا بر اساس تعداد کتاب چاپ شده نشر است، گامی را بردارند؛ یعنی فلان ناشر سال گذشته ۱۰۰ هزار نسخه چاپ کرده بنابراین متناسب با عملکرد سال گذشته وام تخصیص یابد. البته وام سهل نه اینکه دریافت آن پیچ و خم اداری داشته باشد.
* اپ‌ها و برندهای معتبر را پای کار بیاورید/ پنجره ممتازی برای فروش کتاب ایجاد شود
حقی خاطرنشان کرد: پیشنهاد دیگر اینکه ما به یک سری بازارچه مجازی برای فروش کتاب احتیاج داریم که بخشی از زیرساخت‌ها وجود دارد. البته فروش دیجیتال کتاب مدنظرم نیست. به نظرم می‌رسد اگر برای سایت‌های فروش کتاب تسهیلاتی در نظر گرفته شود و یا با «اپ‌های» موجود و «برندها» وزارت ارشاد وارد مذاکره شود تا پنجره ممتازی برای فروش کتاب ایجاد کنند؛ مثل «دیجی کالا» یا «باسلام» این می‌تواند کمک‌کننده باشد.
* تقویت سایت‌های فروش اینترنتی کتاب/ خرید نقدی سایت‌ها از ناشران
وی در پایان خواستار تقویت سایت‌های فروش اینترنتی کتاب شد و گفت: این مسأله می‌تواند بخشی از ضرر ناشران را جبران کند. البته اگر بشود با این امکان که مثلا منجر به خرید نقدی سایت از ناشر شود (این امکان را ارشاد به سایت دهد) کمی از مشکلات حل خواهدشد؛ وگرنه اگر مجموعه تمهیدات رخ ندهد، ما با ورشکستگی جدی ناشران و تعطیلی نشر مواجه خواهیم شد. هر دولتی دوست دارد رشد شاخص‌های فرهنگی را ببیند، اما اگر این تدابیر اتخاذ نشود با افول جدی مواجه خواهیم شد که به این زودی جبران آن میسر نخواهد شد.
* اظهارات قبلی مدیر کتابستان معرفت
حقی سال پیش گفته بود: هر زمان نزدیک‌تری پس از سلامت جامعه می‌تواند گزینه مناسب برای برگزاری نمایشگاه کتاب باشد. به نظر بنده به عنوان یک ناشر که درگیر هزینه‌کرد در حوزه کتاب هستم، اولین فرصت برای اجرای نمایشگاه مطلوب‌تر، همین زمان است، اما اینکه آن را منوط به شرایط مدارس و دانشگاه‌ها کنیم، درست نیست. زیرا اگر نمایشگاه کتاب در زمانی برگزار شود که مدارس تعطیل باشد، ممکن است بازار نشر رونق بهتری داشته باشد. چرا که خانواده‌ها در تعطیلی، رفت و آمد آسان‌تری برای تهیه کتاب داشته باشند.
حقی گفته بود: من توصیه می‌کنم وزارت ارشاد «طرح بهاره کتاب» را در نیمه فروردین ماه با رقم قابل توجهی اجرا کند تا گردش مالی فروشگاه‌ها رونق گیرد. حتی می‌توان برای خرید غیرحضوری، ناشران ۱۰ درصد تخفیف درنظر بگیرند تا مخاطبان با این تخفیف تشویقی، به رونق نشر کمک کنند.
