شهدای ایران: صلوات شعبانیه دعایی نقل شده از امام سجاد (ع) که مستحب است در هر روز ماه شعبان هنگام ظهر شرعی و نیز شب نیمه شعبان خوانده شود. مضمون اصلی این صلوات بیان جایگاه اهل بیت (ع) و تأکید بر ولایت ایشان است.

شیخ طوسی در کتاب مصباح المتهجد نقل کرده است که امام سجاد (ع) در هر روز ماه شعبان هنگام زوال و نیز در شب نیمه شعبان این صلوات را می‌خوانده است.

در کتاب مفاتیح الجنان نیز این دعا در اعمال مشترکه ماه شعبان نقل شده است.

صلوات شعبانیه

در صلوات شعبانیه عبارت صلوات چندین بار تکرار شده است. خواننده این عبارات از خداوند می‌خواهد که درود خویش را بر حضرت محمد (ص) و خاندان او نازل کند.

آنچه در صلوات شعبانیه آمده بیشتر تأکید بر جایگاه اهل بیت پیامبر (ص) و امامان شیعه (ع) است.

نکاتی که در صلوات شعبانیه به آن اشاره شده است:

۱-اهل بیت پیامبر (ص)، گنجینه علم، محل رفت و آمد فرشتگان، جایگاه رسالت الهی و محل نزول وحی هستند.

۲-اهل بیت همچون کشتی نجات در موج‌های سهمگین هستند که هر کس به آن متمسک شود نجات می‌یابد و هر کس از ان باز ماند غرق خواهد شد.

۳-جلوتر رفتن از اهل بیت یا بازپس ماندن از ایشان مانع نجات است و کسانی به مقصود می‌رسند که همراه و ملازم اهل بیت باشند.

۴-خداوند رعایت حقوق اهل بیت و اطاعت از ایشان و پذیرش ولایت آنان را بر دیگران واجب کرده است.

۵-دعاکننده در این دعا از خداوند می‌خواهد که خانه قلبش را با اطاعت آباد کند و او را با معصیت به رسوایی نکشد.

۶-مضمون دیگر دعا طلب توفیق همیاری مستمندان و فقیران است.

۷- ماه شعبان ماهی است که پیامبر اسلام (ص) به خواندن نماز‌های آن و گرفتن روزه و شب زنده داری در آن مداومت داشته است.

۸-طلب توفیق پیروی از پیامبر اکرم (ص) در عمل به اعمال ماه شعبان و نیز طلب شفاعت ایشان و طلب عفو و رحمت الهی نیز جزو مضامین این دعاست.

مناجات شعبانیه

مناجات شعبانیه یکی از مناجات‌های مهم است که امیرالمؤمنین (ع) و امامان بعد از آن بزرگوار آن را تلاوت می‌کرده‌اند.

مناجات شعبانیه فراز‌های مفید و معارف بلندی نسبت به اظهار خضوع به درگاه الهی و مقامات انسان در مسیر کمال دارد، بر همین اساس مرحوم حاج شیخ عباس قمی می‌فرماید: خواندن این مناجات در مواقع دیگر هم مناسب است، برخلاف صلوات شعبانیه که در روز‌های ماه شعبان خوانده می‌شود، مناجات شعبانیه را می‌توان در ماه‌های دیگر خواند برخلاف صلوات شعبانیه که مختص ماه شعبان است: «وَ هَذَا شَهْرُ نَبِیِّکَ سَیِّدِ رُسُلِکَ شَعْبَانُ الَّذِی حَفَفْتَهُ مِنْکَ بِالرَّحْمَةِ وَ الرِّضْوَانِ؛ و آن شعبانی است که آن را به رحمت و رضوان خود آکندی» مفاتیح الجنان، فرازی از صلوات شعبانیة در این صلوات اسم‌هایی هست که خاص ماه شعبان است، به همین جهت نمی‌توانیم در ماه رجب یا ماه رمضان آن را بخوانیم.

شاید علت این که این دعا به مناجات معروف شده، از این جهت باشد که در خود دعا تعبیر مناجات آمده و البته مناجات بنده با خدای متعال نیز در مضامین آن مطرح شده و همچنین مناجات خدا با بنده بنابراین، شاید علت معروفیت دعا به مناجات همین مسائل باشد.

به طور کلی می‌توان گفت نیمی از این مناجات بصورت تضرع، التماس و زاری به درگاه الهی مطرح شده، یعنی حالات عجز و کوچکی و ذلت بنده با تعبیرات مختلف در آن بیان شده است.

یکی از ویژگی‌های مهم این مناجات این است که مضامین بسیار عمیق و بلندی در آن وجود دارد که در مناجات‌های دیگر کمتر این مضامین را می‌یابیم. ممکن است فراز‌های این مناجات در دعا‌های دیگر تکرار شده باشد؛ اما مجموع این مناجات، مناجات منحصربه فردی شده است. جملاتی در مناجات به ما تعلیم شده است که نظیر ندارد، در نتیجه مناجات شعبانیه یکی از نعمت‌های الهی به ما است و معارف نابی را در اختیار ما قرار داده است.