شهدای ایران؛ تیمسار داریوش ضرغامی که سال گذشته به همرزمان شهیدش پیوست، در تاریخ دفاع مقدس نمادی از مدیریت، شجاعت و ایثار بود. او که در نخستین روز‌های دفاع مقدس فرماندهی ۲۷۰ نفر از تکاوران نیروی دریایی را برعهده داشت، نقش بسزایی در دفاع از خرمشهر و مقاومت مقابل دشمن ایفا کرد. از ۲۷۰ تکاوری که تحت نظر ضرغامی به جنگ ورود کردند، ۲۵۳ نفر شهید یا زخمی شدند که این امر نشان از رزم عاشورایی ضرغامی و همرزمانش می‌داد. تیمسار ضرغامی دی ماه سال ۹۷ حین سخنرانی در خرمشهر سکته کرد و در همان دیاری از دنیا رفت که جوانی‌اش را صرف دفاع از آنجا کرده بود. سرتیپ «جعفر حسنلو» از رزمندگان و پژوهشگران دفاع مقدس در گفتگو با «جوان» از نقش تأثیرگذار تیمسار ضرغامی و تکاوران نیروی دریایی در نخستین روز‌های دفاع مقدس می‌گوید.

چطور شد که تکاوران نیروی دریایی ارتش پیش از شروع رسمی جنگ به مرز‌ها رفتند؟ آخر خیلی از واحد‌ها بعد از شروع جنگ به مناطق درگیری اعزام شدند.

بعثی‌ها پیش از شروع جنگ یک‌سری عملیات خرابکاری در مرز‌ها انجام می‌دادند. به همین خاطر شورای انقلاب و ارتش تصمیم گرفت تفنگداران نیروی دریایی را به خرمشهر گسیل کنند تا امنیت منطقه بیشتر حفظ شود. در این زمان هنوز جنگ به صورت رسمی شروع نشده بود. به عنوان نمونه در خرداد ۵۸ جبهه خلق عرب برخی اماکن دولتی و شهرداری را در خرمشهر اشغال کرد. شهید جهان‌آرا و ۱۷ نفر از همکارانش را گروگان گرفت و این تفنگداران نیروی دریایی بودند که به کمک آن‌ها رفتند و عناصر ضدانقلاب را پاکسازی کردند و امنیت را به منطقه برگرداندند. تکاوران نیروی دریایی ارتش پیش از شروع رسمی جنگ در ۳۱ شهریور سال ۱۳۵۹ در زمینه مبارزه با ضد انقلاب و عناصر دست‌نشانده بعثی فعالیت‌های خوبی داشتند.

توازن نیرو‌های دو طرف در نخستین روز‌های جنگ تحمیلی خصوصاً در جبهه جنوب به چه شکل بود؟
ارتش عراق با پنج لشکر به منطقه جنوب خوزستان حمله کرد. لشکر یک دشمن همان روز‌های پنجم مهر به کرخه رسید، لشکر ۹ بستان را ظرف چند روز اول به تصرف درآورد، لشکر پنج پادگان حمید و جاده اهواز- خرمشهر را گرفت و پیشروی کرد. بعثی‌ها دو لشکر دیگر را به سمت خرمشهر آوردند و ادعا کردند خرمشهر را ظرف سه روز به تصرف آن‌ها در می‌آورند. تعداد نیرو‌های مستقر در خرمشهر و نیرو‌های دشمن متجاوز قابل قیاس نبودند. ما در خرمشهر فقط نزدیک ۳ هزار نیرو داشتیم. گردان ۱۵۱ از لشکر ۹۲، تفنگداران نیروی دریایی، سپاه خرمشهر و نیرو‌های مردمی، دانشجویان دانشگاه افسری، یک گردان از ژاندارمری و لشکر ۷۷ به فرماندهی سیدشهاب‌الدین جوادی کمی بعد در منطقه حضور پیدا کرد و عملیات ثامن‌الائمه را انجام داد. تمام نیرو‌های ایران در شروع جنگ در آن منطقه این‌ها بودند. ۳ هزار نفر در مقابل بیش از ۱۲۰ هزار نیرو ایستادند و پیشروی دشمن را به تأخیر انداختند. اولین مسئله مهم انگیزه الهی رزمندگان بود. بچه‌های ما دلاورمردانه تا آخرین لحظه ایستادگی کردند.

شما هم در آن مقطع در منطقه عملیاتی بودید؟

آن زمان من در منطقه آبادان مسئولیت داشتم و پاسگاه‌های ما با پنج سرباز یک کیلومتر به یک کیلومتر امنیت منطقه را دیده‌بانی می‌کرد. واقعاً با این تعداد سرباز نمی‌شد آبادان را حفظ کرد و واقعاً خدا کمکمان کرد که توانستیم آبادان را حفظ کنیم.

حضور امیر ضرغامی و تکاوران در آن روز‌ها چه تأثیری در قدرت دفاعی مدافعان داشت؟

تکاوران نیروی دریایی را شورای انقلاب به فرماندهی داریوش ضرغامی به منطقه گسیل کرد. ایشان با ۲۷۰ نفر از تکاوران دریایی به خرمشهر رفت و در جنگ ۳۳ روزه ۲۵۳ نفر از نیروهایش شهید و زخمی شدند. فقط ۱۷ نفر سالم ماندند. این یعنی با تمام قوا ایستادند و جانشان را در این مسیر گذاشتند. امیر ضرغامی بار‌ها در جبهه مجروح شد ولی منطقه را ترک نکرد. در ۱۷ مهر وقتی پاسگاه شلمچه سقوط کرد، ایشان با تعداد اندکی از تکاوران نیروی دریایی به دشمن حمله و ۵۰ تانک دشمن را منهدم کرد. آن‌ها ضربه سنگینی به عراقی‌ها زدند و مجبورشان کردند برای مدت کوتاهی شهر را ترک کنند و به عقب بروند. قبل از عملیات ثامن‌الائمه (ع) امیر تیمسار ضرغامی پنج بار به خاک عراق نفوذ کرد و به استحکامات نظامی و به تأسیسات دشمن آسیب زد. در یکی از نفوذهایش قبل از عملیات ثامن‌الائمه (ع) یکی از پایگاه‌های موشکی عراق را منهدم کرد. این پایگاه در جنگ برای عراق خیلی مهم و مؤثر بود. در عملیات ثامن‌الائمه (ع) که حصر آبادان را شکستیم و لشکر ۷۷ خراسان عمل‌کننده اصلی عملیات بود برای تیمسار ضرغامی مهم بود که این پایگا‌ه‌های دشمن برچیده شود. امیر ضرغامی چنین عملیاتی را به صورت شخصی انجام داد و باعث شد ما در این عملیات به اهدافمان برسیم. امیر ضرغامی در عملیات ثامن‌الائمه (ع) به سرتیپ جوادی در رساندن لجستیک مهمات نیرو‌های انسانی و حفاظت منطقه حریم دریایی کمک شایانی کرد. صدام با مشاهده رشادت‌های شخص بزرگی مانند ضرغامی برای سرش جایزه تعیین کرد. بعد از عملیات ثامن‌الائمه (ع) این فرمانده به شخصیت تأثیرگذاری در منطقه تبدیل شد که تلاش‌های دشمن را برهم می‌زد و دشمن برای سرش جایزه تعیین کرده بود.

مرحوم ضرغامی تا پایان دفاع مقدس در جبهه حضور داشت؟

بله تا پایان جنگ حضوری مؤثر در جبهه داشت و پس از بازنشستگی هم باز دعوت به کار شد و در دانشگا‌های ارتش و یگان‌های نیروی دریایی مشغول آموزش بود. برای دوره غواصی و دوره‌های مختلف جنگ‌های دریایی در امریکا دوره دیده بود و یکی از افراد ورزیده نیرو‌های مسلح ما بود که در امر آموزش غواصان بسیار به ما کمک می‌کرد.

عیار و اهمیت مقاومت تکاور‌ها در نخستین روز‌های جنگ چطور مشخص می‌شود؟

این استقامت برای ما خیلی مهم بود. چون تمام آرزو‌ها و برنامه‌های صدام از بین رفت. او در تمام مجامع بین‌المللی گفته بود من سه روزه خرمشهر را می‌گیرم. گفته بود من خوزستان را می‌گیرم ولی نتوانست چنین کاری را انجام دهد. خوزستان آن زمان ۲۶ شهر داشت که فقط توانست دو شهرش بستان و خرمشهر را اشغال کند. این مقاومت یک غرور ملی برای ما دارد. چون جهان فهمید ایران زیر بار ظلم نخواهد رفت. از همان زمان خواستند صلح کنند. در ۱۷ مهر صدام درخواست دو روز آتش‌بس داد. مقاومت مردم ایران دیوانه‌اش کرده بود. نمی‌دانست چطور افکار عمومی جهان را فریب بدهد. همه دنیا فهمیدند با وجود کمک‌های کشور‌های دیگر او نتوانسته به وعده‌هایش برسد. ما با تعداد کمی نیرو در مقابل هجوم بسیار زیاد نفرات دشمن ایستادگی کردیم.

گویا تیمسار ضرغامی پس از دفاع مقدس عشق و علاقه‌اش را به خرمشهر حفظ کرده بود؛ چراکه ایشان در خرمشهر درگذشتند.

ضرغامی اسطوره مقاومت و قهرمان ملی ایران است. او بدون ادعا کوشش کرد و همواره از نظام و انقلاب و نیرو‌های مسلح حمایت می‌کرد و به آن‌ها آموزش می‌داد. ایشان با اینکه اصالتاً اهل شهر تبریز است، می‌گوید من خرمشهری و آبادانی هستم. در آخرین سفرش به خرمشهر در یک پروژه آموزشی شرکت می‌کند. آنجا سخنرانی می‌کند و در یکی از صحبت‌هایش می‌گوید ما فراموش‌شدگان دفاع مقدس هستیم، نگذارید حافظه مردم ایران از حماسه فرزندانش پاک شود.

منبع:جوان