سرویس فرهنگی شهدای ایران:هشتم شوال، سالروز غم‌انگیز تخریب حرم شریف ائمه بقیع (علیهم صلوات الله) به دست وهابیان آل‌سعود است. در این روز، تفکر ارتجاعی وهابی‌گری به بهانه برداشت غلط از دین، مضجع شریف و حرم نورانی ائمه بقیع(ع) و صحابه بزرگوار را ویران کردند و به خیال خود، سنت پیامبر (ص) را احیا کردند.

بقیع شمع و چراغ ندارد اما با فانوس مهتاب، روشن است. آری غربت در اینجا بیداد می‌کند... بار دیگر، تقویم به «یوم الهدم» رسید. شاید این واژه برای برخی ناآشنا باشد اما برای شیعیان، یادآور حادثه تلخی دیگر در دفتر تاریخ است که «سالروز تخریب قبور ائمه بقیع(ع)» را تداعی می کند..

مذهب بر حق شیعه دوازده امامی، در طول زمان خصوصاً در این اعصار اخیر مورد هجمه بدخواهان و کج اندیشانی است که یا به خاطر جهل و نادانی با این فرقه به ستیز برخاسته اند و یا دست دشمنی و ستیزه جویی آنان از آستین هوا پرستی عناد بیرون آمده بر گرده مذهب اهل بیت(ع)، چنگ زده وخواهان زوال و نابودی آن است.

فاجعه تخریب بارگاه ائمه(ع) در قبرستان بقیع ؛ اگرچه به دست وهابیان صورت گرفت، اما نباید آن را به اهل تسنّن نسبت داد؛ زیرا وهابیتی که خود را به اصطلاح سنّی می داند، دست پرورده استعمار غرب است.
یکی از برنامه های مذهبی مسلمانان، اعم از شیعه و سنی، از صدر اسلام تا به امروز، ادای احترام نسبت به راهنمایان فکری و رهبران معنوی و شهدای راه اسلام و قرآن بوده است و این احترام و بزرگداشت که بیشتر در قالب زیارت قبور آنان جلوه می کند، نشأت یافته از تعالیم قرآن مجید و سنت پیامبر خدا(ص) بوده و از عبادات و مستحبات به شمار می آید.
به همین انگیزه بزرگداشت و احترام و نیز به خاطر حفاظت زائران آنان از سرما و گرما، به هنگام عبادت و زیارت و اقامه نماز به روی قبر آنان، سقفی قرار دادند و گاهی به اقتضای نیاز به فضای بیشتر، در کنار این مدفن ها مساجدی ساختند که این محل ها امروز به «مشهد» و «حرم» شهرت یافته اند.

لازم به گفتن است که این تجلیل و بزرگداشت ها از سوی مسلمانان، نه یک عمل ابتکاری و بدون دلیل شرعی و مدرک و مستند مذهبی است،بلکه راه و رسمی برگرفته از قرآن مجید و سنت رسول الله (ص) و کردار صحابه و پیشوایان دین است؛ مانند آنجا که سخن از انبیا است ،خداوند درباره آن ها،واژه «سلام» و درود را به کاربرده و با این کلمه زیبا از آنان یاد نموده است: «سَلَامٌ عَلَى إِبْرَاهِیمَ، درود بر ابراهیم»(صافات/ ۱۰۹) و «وَسَلَامٌ عَلَى الْمُرْسَلِینَ، و درود بر فرستادگان» (صافات/ ۱۸۱)

و آنجا که سخن از شهدا و بندگان صالح به میان آمده، آنان را در آیه ۶۹ سوره نساء این چنین ستوده است: «وَمَنْ یطِعِ اللَّهَ وَالرَّسُولَ فَأُولَئِکَ مَعَ الَّذِینَ أَنْعَمَ اللَّهُ عَلَیهِمْ مِنَ النَّبِیینَ وَالصِّدِّیقِینَ وَالشُّهَدَاءِ وَالصَّالِحِینَ وَحَسُنَ أُولَئِکَ رَفِیقًا، و کسانى که از خدا و پیامبر اطاعت کنند در زمره کسانى خواهند بود که خدا ایشان را گرامى داشته [یعنى] با پیامبران و راستان و شهیدان و شایستگانند و آنان چه نیکو همدمانند».
همچنین قرآن مجید مسلمانان را تشویق نموده است که در مقام توبه و انابه و به هنگام طلب آمرزش گناهان، به رسول الله(ص) توسل جویند و وساطت و درخواست آن حضرت را عامل آمرزش گناهان بندگان معرفی نموده، «... وَلَوْ أَنَّهُمْ إِذْ ظَلَمُوا أَنْفُسَهُمْ جَاءُوکَ فَاسْتَغْفَرُوا اللَّهَ وَاسْتَغْفَرَ لَهُمُ الرَّسُولُ لَوَجَدُوا اللَّهَ تَوَّابًا رَحِیمًا، ... و اگر آنان وقتى به خود ستم کرده بودند پیش تو مى آمدند و از خدا آمرزش مى خواستند و پیامبر [نیز] براى آنان طلب آمرزش می کرد قطعا خدا را توبه‏ پذیر مهربان مى یافتند»(نساء/ ۶۴).

دفن شدن پیکر پاک رسول خدا(ص) در داخل خانه خویش و در زیر سقف، دلیل روشن و مصداق عینی در این واقعیت است که در اسلام، وجود بنا در روی قبر شخصیت های معنوی، عملی مستحسن و مورد تأیید بوده است و این حقیقت را درباره قبور انبیای گذشته نیز می توان دید؛ مانند قبر حضرت ابراهیم(ع)، اسحاق(ع) و یعقوب(ع) و قبور همسرانشان در شهر الخلیل، شهری که به یاد و به نام حضرت ابراهیم(ع) «خلیل» نام گرفت و مانند قبر حضرت داود(ع) و سلیمان(ع) در«بیت لحم» و قبور و آثار سایر انبیاء در بیت المقدس و شامات که در طول قرن های متمادی، قبل و بعد از اسلام، از استحکام و زیبایی بنا و ساختمان برخوردار بوده اند.

بیش از ۳۰۰ سال، جامعه بزرگ اسلامی از پدیده ای به نام وهابیت رنج می برد که پیامدهای جبران ناپذیر و زیان بار این گروه سال هاست که جهان اسلام را مورد تهدید قرار داده است
اعتقاد وهابیان درباره عموم مسلمانان این است که مسلمانان پس از ایمان به کفر برگشته اند و پس از توحید به شرک گراییده اند زیرا آنان در دین بدعت گذاشته اند و به جهت زیارت و تبرک جستن به انبیاء و صالحان به کفر و شرک روی آورده اند، لذا جنگ با آنان واجب و ریختن خون آنان و تصرف اموالشان بر مسلمانان(وهابیان) حلال است.

در جواب اینان باید گفت در کتاب کنزالعمال آمده «پیامبر اکرم(ص) بر این نکته تربیتی انگشت نهاده و می فرماید: «زوروا القبور فانّ لکم فیها عبره، به زیارت قبور بروید زیرا در آن برای شما درس عبرت است». همچنین حضور در کنار تربت عالمان، گذشته از آنکه تقدیر از شخص آنان است، ترویج علم و دانش بوده و موجب رغبت همگان به این سلسله خَدوم و حفظ میراث ارزشمند آنان است.

حضور بر تربت شهیدان راه حق نیز، علاوه بر آثار سازنده روحی و تربیتی، نوعی پیمان بستن با آنان است؛ شخص زائر، با این حضور اعلام می کند که به راه شهیدان وفادار است و آرمان مقدّس و ارزشمندشان را پاس می دارد.

با مروری بر سخنان محدثان و فقیهان، روشن می شود علمای اسلام همواره زیارت مرقد شریف پیامبر اسلام(ص) را مستحب مؤکد دانسته و مردم را به زیارت حرم مطهر او دعوت می کرده اند.
در اوایل قرن هشتم، ابن تیمیه حدیثی را که ابوهریره آن را از پیامبر(ص) نقل کرده، دستاویز خود قرار داد و با اجماع علما به مخالفت برخاست.
از جمله دستاویزهای فرقه «وهابیه» بر وجوب عدم گنبد و ضریح امامان(ع) ، روایت مخدوش «ابی الهیاج اسدی» است که می گوید: «علی بن ابیطالب به من گفت: من، تو را به کاری مأمور می کنم که رسول خدا(ص) مرا مأمور به آن فرمود آن، اینکه هر صورت و تمثالی را محو کنی، و هر قبر بلندی را تسویه کنی.

گروه وهابیه به این حدیث، تمسک کرده و «تسویه» را به معنای خرابی و تخریب گرفته اند؛ و در نتیجه دست به تخریب بِقاع متبرکه زده و شیعه را متّهم به شرک و بدعت نموده اند. در صورتی که این حدیث، هم از لحاظ سند، دارای خدشه است و هم از لحاظ متن و دلالت بر مدعا، نارسا است.

بقیع تنها یک گورستان نیست، بلکه گنجینه تاریخ اسلام است. قبور چهار امام معصوم شیعیان و نیز قبور همسران، دختران، برخی فرزندان، اصحاب، تابعین و بستگان پیامبر خدا(ص) و نزدیک به ۱۰ هزار نفر از شخصیت های نامدار تاریخ اسلام، در آنجا واقع است.
پیشینه این قبرستان به دوران قبل از اسلام می رسد، منابع تاریخی گواهی می دهد پیش از هجرت، مردم مدینه اجساد مردگان خود را در دو گورستانِ «بنی حرام» و «بنی سالم» و گاهی نیز در منازل خود دفن می کردند. لیکن با هجرت مسلمانان به مدینه، بقیع تنها قبرستان مسلمانان گردید و به مرور زمان و با دفن اجساد تعدادِ زیادی از صحابه و تابعین و ... از اهمیت ویژه ای برخوردار شد و گورستان های پیشین، رفته رفته به حالت متروکه درآمد و از میان رفت.

در فضیلت بقیع حدیث های متعددی از رسول خدا(ص) نقل گردیده است، از جمله در حدیثی چنین فرمود: «از بقیع ۷۰ هزار نفر محشور خواهند شد که صورت آنان مانند ماه شب چهارده خواهد درخشید» و در حدیث دیگر چنین فرمود: «از بقیع هفتاد هزار نفر که صورتشان مانند ماه شب چهارده است محشور خواهند شد و بدون حساب وارد بهشت خواهند گردید». درباره حضور شبانه رسول خدا(ص) در بقیع و دعا و طلب مغفرت آن حضرت درباره اهل بقیع که گاهی روز و گاهی شب هنگام انجام می گرفت، در حدیث و تاریخ مطلب فراوان نقل شده است.

در تاریخ حرم ائمه بقیع، از عایشه نقل شده است که رسول خدا(ص) شب هنگام و آنگاه که همه چشم ها به خواب می رفت، به آرامی رختخواب را ترک می کرد و از منزل خارج می شد. خود من و گاهی خدمتکارم به دستور من او را تعقیب می کردیم و می دیدیم که به بقیع می رفت و در آنجا توقف طولانی می نمود و مکرر دست ها را به سوی آسمان برمی داشت و به دعا و استغفار بر اهل بقیع مشغول می گردید. یک بار پس از مراجعت رسول خدا(ص)، از علت این عمل سؤال نمودم، در پاسخ من فرمود: من از طرف خدا مأموریت دارم که برای اهل بقیع استغفار کنم...

زیارت امامان مدفون در بقیع امام حسن مجتبی(ع)، امام زین العابدین(ع)، امام محمد باقر(ع) و امام جعفر صادق(ع) به طور خاص و نیز دیگر مدفونان در آن، مانند مادر امیرالمؤمنین (ع)، فرزندان، زنان و صحابۀ گرامی پیامبر اکرم(ص) نیز مستحب است.

در خصوص ویژگی ها و خصوصیت های معماری حرم شریف می توان گفت که حرم بقیع هشت ضلعی بوده است. برای نمونه میرزا محمدحسین فراهانی که در سال ۱۳۰۲ هـ.ق این حرم شریف را زیارت کرده است، می گوید: « چهار نفر از ائمه اثنی عشر(ع) است که در بقعه بزرگی که به صورت هشت ضلعی ساخته شده است واقع اند و اندرون و گنبد آن سفیدکاری است»

حرم بقیع دارای دو در بوده است. ابن نجار مدینه شناس معروف و متوفای ۶۴۷ هـ.ق می گوید:«بقیع دارای دو در بوده است که یکی از آن ها همیشه و در تمام ساعات روزبه روی زائرین باز بوده است.» بارگاه بقیع علاوه بر محراب، خادمانی نیز داشته است. این خدام شامل کفشدار و زیارت نامه خوان بود.
امین الدوله در سفرنامه خود می نویسد: «یکشنبه یازدهم محرم ۱۳۱۶ هـ.ق هوای بقیع و زیارت ائمه هدی(ع) کردم. آنجا جز حاج صادق یزدی و یک ضعیفه کفشدار و یک سقا کسی نبود. کلیددار، متولی و زیارت نامه خوان هنوز نیامده بودند.» همچنین در برخی سفرنامه ها برای حرم تزئیناتی ذکرشده و اینکه این حرم صحن نداشته است.

تخریب بقیع، به معنای خراب کردن آرامگاه ها و بناهای مذهبی و تاریخی قبرستان بقیع در مدینه به دست وهابیان است. وهابیان دو بار، یکی در سال ۱۲۲۰(دو سال نقل شده ۱۲۲۰ و ۱۲۲۱) و دیگری در ۱۳۴۴ قمری با بدعت شمردن بنا بر قبور و زیارت، به تخریب اماکن و بقعه های بقیع پرداختند.

وهابیان، بار نخست در سال ۱۲۲۱ هـ.ق بخشی از بناهای قبرستان بقیع را ویران نموده و سپس با تکمیل سلطه خود بر حجاز در شوال سال ۱۳۴۴ هـ.ق کلیه این بناها و گنبدها و آثار را ویران و اموال و اشیای گران قیمت موجود در این اماکن را به تاراج بردند و نه تنها در مدینه، بلکه در هر جا گنبد و بارگاه و زیارتگاهی بود، به ویرانی آن اقدام کردند.
مرحوم سید محسن امین، ابعاد ویرانی های وهابیان در حجاز را این گونه وصف می کند: وقتی وهابیان وارد طایف شدند، گنبد مدفن ابن عباس را خراب کردند، چنانکه یک بار دیگر این کار را کرده بودند. آنان هنگامی که وارد مکه شدند، گنبدهای قبر عبدالمطلب(ع)، ابوطالب(ع) و خدیجه ام المؤمنین(س) را ویران نمودند و زادگاه پیامبر(ص) و فاطمه زهرا(س) را با خاک یکسان کردند و آنگاه که وارد جده شدند، گنبد و قبر حوا را خراب کردند و به طورکلی، تمام مقابر و مزارات را در مکه، جده، طایف و نواحی آن ها ویران نمودند و زمانی هم که مدینه منوره را محاصره کردند، به ویران کردن مسجد و مزار حمزه(ع) پرداختند.
از جمله تخریب ها، از میان بردن گنبد مرقد عبدالله(ع) و آمنه(س)، پدر و مادر حضرت رسول خدا(ص) و نیز مزار همسران آن بزرگوار، قبر عثمان بن عفان و قبر اسماعیل بن جعفرالصادق(ع) و قبر مالک، امام دارالهجره و ... بود که بیان همه آن ها به طول می انجامد و به طور خلاصه، تمام مزارات مدینه و اطراف آن و ینبع را خراب کردند و پیش از آن، قبر حمزه عموی پیامبر(ص) و قبور بقیه شهدای احد را از بین برده بودند و از آن ها جز مشتی خاک برجای نمانده بود و کسی که بخواهد قبر حمزه را زیارت کند، در صحرا جز تپه ای از خاک نمی بیند.

وهابیان از ترس نتیجه کارشان، از خراب کردن گنبد و بارگاه حضرت رسول(ص) و کندن ضریح آن بزرگوار خودداری کردند وگرنه آنان هیچ قبر و ضریحی را استثنا نکرده اند، بلکه قبر پیامبر(ص) ازآن جهت که بیشتر مورد احترام و علاقه مردم است، از دیدگاه آن ها و از نظر دلایل وهابیان، اولی به خرابی است و اگر از این نظر خاطرشان جمع بود، حتماً قبر پیامبر(ص) را نیز ویران می کردند بلکه پیش از مزارهای دیگر، به تخریب آن اقدام می کردند.

در کتاب تاریخ حرم ائمّه(ع) در بقیع این چنین نقل شده: این اقدام دقیقاً در هشتم شوال ۱۳۴۴هـ.ق انجام گرفت و به کارگرانی که این عمل ننگین را انجام دادند مبلغ هزار ریال مجیدی دست مزد پرداخت گردید.

تخریب بقیع، از همان آغاز اعتراضات شدید و گسترده ای را در کشورهای مسلمان از جمله ایران، برانگیخت و برخی ملت ها و دولت های کشورهای اسلامی را به واکنش واداشت. در پی این اقدام کسانی از خود وهابیان و سعودی ها به مخالفت با سران خویش پرداختند و کارهای تندروانه آن ها را محکوم کردند.
هم اکنون مدفن امامان چهارگانه و بزرگان صدر اسلام در بقیع جز تکه های سنگ، هیچ نشانی ندارد. وضعیت بقیع نسبت به دوره تخریب، هر چند شکل مناسب تری یافته ولی دولت سعودی از رسیدگی شایسته به این قبرستان خودداری می کند. مسلمانان به ویژه شیعیان واقعه تخریب را فراموش نکرده اند و هم اینک هنگام سفر به شهر مدینه، علی رغم محدودیت هایی که حکومت سعودی برای زائران بقیع ترتیب داده است، در بقیع حضور می یابند.
حدود ۴۰ سال پس از واقعه، حکومت سعودی بر اثر تلاش ها و پیگیری های شیعیان عراق به رهبری شیخ کاشف الغطاء و پیگیری های امیر اعلم، سفیر ایران در حجاز، سایبانی کنار این مقابر مطهر ساخت و راهی سنگچین برای عبور و مرور افراد در بقیع ایجاد کرد؛ دیوار بقیع نیز در دوران ملک فهد بن عبدالعزیز بازسازی شد و سپس در سال های ۱۴۱۸-۱۴۱۹ق. مسیرهای درون بقیع برای رفت وآمد زائران سنگفرش شد.
امروزه اداره ای موسوم به اداره امربه معروف و نهی از منکر نزدیک در اصلی بقیع مستقر شده است که از نزدیکی زائران به قبور و تبرک جستن به آن ها پیشگیری می کند.

بقیع، مدفن عشق است و زائران، عاشقانه پشت دیوارش می بارند بلکه کویر بقیع سیراب شود... بقیع شمع و چراغ ندارد اما با فانوس مهتاب، روشن است. آری غربت در اینجا بیداد می کند...

بسیاری از شیعیان، هر سال در هشتم شوال که با عنوان «یوم الهدم» شهرت یافته، مجالسی برگزار می کنند و به مرثیه خوانی و یادآوری حادثه تخریب بقیع می پردازند تا به دشمنان اسلام بگویند این جنایت را فراموش نکرده ایم...و همین مسلمانان جان برکف دست، برای دفاع از حریم زینبی(س) رهسپار می شوند تا فریاد بزنند «ما فرزندان عاشورائیم»، دیگر نمی گذاریم ندای «هل من ناصر ینصرنی» امام(ع) بی پاسخ بماند و اجازه نمی دهیم حتی رؤیای بی حرمتی به ساحت و حرم ائمه اطهار(ع) و اهل بیت(ع) را در خواب ببینید...
کلنا عباسک یا زینب... لبیک یا حسین(ع)... و به امید نابودی ظلم جهانی و دشمنان اسلام و به امید فرج منتقم آل الله(ع)