به گزارش شهدای ایران به نقل از فارس، پس از مدتی از اشغال ایران از سوی قدرت‌های بزرگ، با اشاره و کمک مستقیم شوروی‌ها، نشانه‌هایی از واگرایی توسط برخی نخبگان سیاسی ایران مشاهده شد.

گرچه قاضی محمد با شکل‌دهی جمهوری مهاباد در طول حیات یکساله خود موفق به جذب کردهای ایلام ، کرمانشاه، کردستان و حتی عشایر اطراف مهابد نشد ولی توانست با حمایت روس‌ها برای واگرایان کرد دولت‌سازی کند.

شناسایی صف‌بندی داخلی و مواضع سیاسی احزاب و شخصیت‌های طراز اول مملکتی و چگونگی برخورد آنان با حزب دموکرات کردستان و اولین موج جدایی طلبی هرچند ساخته بیگانگان سرشت غیر دموکراتیک سران حزب به ویژه قاضی محمد که بدون مشورت و استخراج رای و نظر مردم و با کمک بیگانگان سرنوشت جدیدی برای مردم کرد رقم زد. در کتاب بررسی حوادث سیاسی مناطق کردنشین ایران (۱۳۲۰ - ۱۳۳۰) به صورت تحلیلی آمده است.

در این مجموعه با مقالات متعددی از سوی مجتبی برزویی، محمد رئوف توکلی، حسن حیدری، عبدالحمید چرت سجادی، حسین شاه ولی، علی ططری، اردشیر کشاورز و سالار سیف الدینی مسئله فوق مورد بررسی قرار گرفته است. همچنین مقاله ای درباره علل شکل‌گیری و توسعه گروهک پژاک از دکتر حسین احمدی و مقاله‌ای دیگر درباره نوروز درمیان کردهای ترکیه از خانم عایشه حر در همین مجموعه آورده شده است.

این نوشتار در ۳۴۰ صفحه به کوشش حسین احمدی و توسط موسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران منتشر شده است.