تفاوت قیمت قبر در مناطق مختلف قم باعث شده امروز دیگر اختلاف طبقاتی مربوط به زنده‌ها نباشد و بین مردگان هم اختلاف طبقاتی شدیدی حاکم باشد.
به گزارش شهدای ایران، در قم هر چقدر پولت بیشتر باشد جای قبرت هم بهتره. بین ۲۰۰ تا ۵۰۰ میلیون بالاخره یه جایی نزدیک حرم شاید پیدا کنی برای دفن، بین ۵۰ تا ۱۰۰ میلیون هزینه کنی تو قبرستان شیخان خاکت می‌کنن، بین ۲۰ تا ۴۰ میلیون امامزاده علی بن جعفر(ع) میشه قبر پیدا کنی، زیر ۵ میلیون باید توی بهشت معصومه دنبال قبر بگردی" این صحبتهای یک متخصص امور کفن و دفن در قم است که از وی قیمت قبر را در این شهر پرسیدیم.
مهر نوشت: شاید این جمله را شنیده باشید که می‌گویند با هر میزان مال و منال آخرش در یک متر خاک خواهید خوابید اما این این روزها با در نظر گرفتن صحبتهای متخصص کفن و دفن که در بالا اشاره شد این جمله به نوعی نقض شده است و شرایطی به وجود آمده است که در خانه ابدی مردگان هم تبعیض ایجاد شده و اختلاف طبقاتی آن اگر بیشتر از اختلاف طبقاتی این دنیا نباشد کمتر نیست.
همه مردم به نوعی با کفن و دفن مردگان سر و کار داشته‌اند. برخی بنا به اعتقادات خود وصیت می‌کنند در شهر و مکان خاصی دفن شوند. شهر مقدس قم هم به دلیل وجود بارگاه مطهر حضرت معصومه(س) و امامزادگان متعدد از جمله شهرهایی است که خیلی‌ها در سایر نقاط کشور و حتی خارج از کشور هم وصیت می‌کنند که در این شهر به خاک سپرده شوند. بسیاری از آیات عظام، علما و بزرگان حوزه علمیه، بسیاری از مشاهیر و چهره‌های معروف سیاسی حتی برخی پادشاهان قاجار در حرم مطهر حضرت معصومه(س) و قبرستان‌های داخل شهر قم دفن شده‌اند.
اما اکنون دفن میت در بسیاری از آرامستان‌های داخل شهر ممنوع شده و اگر هم دفنی در این اماکن صورت بگیرد مخفیانه و با قیمت‌های نجومی انجام می‌شود.
در آرامستان‌های داخل شهر قیمت‌ها بسیار بالاست. به همین دلیل آرامستان بهشت معصومه(س) قم تقریبا تنها گزینه برای مردم عادی محسوب می‌شود.
بزرگترین آرامستان شهر قم در ابتدای اتوبان قم - تهران قرار دارد. پیش‌تر برخی از قمی‌ها به دلیل اینکه این آرامستان در خارج از شهر واقع شده بود کمتر تمایلی به دفن مردگان خود در این مکان داشتند. البته برخی نیز اعتقادات خاص خود را درباره این قبرستان دارند.
امیر اسداللهی یکی از شهروندان قمی معتقد است این قبرستان در مکانی واقع شده است که زه کش آب قم است و به همین دلیل ما در حد امکان از دفن اموات خود در این مکان خودداری می‌کنیم.
اما ممنوع شدن دفن مردگان در آرامستان‌های داخل شهر و قیمت‌های سرسام آور قبر در این قبرستان‌ها موجب شده مردم برای دفن اموات خود گزینه دیگری جز آرامستان بهشت معصومه(س) نداشته باشند.
نرخ تورم قبر بسیار بالاتر از نرخ تورم بخش‌های دیگر است
سال ۸۹ سید جمال الدین حسینی، مدیر عامل وقت سازمان آرامستان های شهر قم در خصوص قیمت قبر در آرامستان بهشت معصومه(س) گفته بود: از ساکنین قم پول نمی‌گیریم و تنها هزینه خدمات که در حدود ۱۵۰ هزار تومان است را دریافت می‌کنیم اما در بخش قبرهای ممتاز که از فضای سبز مناسبتری برخوردارند و سطح قبر هم بالاتر است قیمت در حدود ۷۰۰ هزار تومان است و در قطعه‌های خانوادگی یک میلیون و ۲۵۰ هزار و در بقعه‌ها در حدود پنج میلیون تومان است.
اما اگر به قیمت‌های کنونی این آرامستان نگاهی بیندازیم متوجه می‌شویم نرخ تورم قبر بسیار بالاتر از نرخ تورم بخش‌های دیگر حتی بالاتر از رشد قیمت زمین و مسکن بوده است.
با استناد به گفته‌های حسینی مدیرعامل وقت سازمان آرامستان های شهر قم در سال ۸۹، قیمت قبر خانوادگی یک میلیون و ۲۵۰ هزار بوده است که امروز دیگر در قطعه‌های خانوادگی ۱ و ۲ قبر فروشی وجود ندارد و قیمت قبر در قطعه خانوادگی ۳، حدود ۳ میلیون و ۲۵۰ هزار تومان است یعنی ۲ میلیون افزایش قیمت طی ۴ سال گذشته.
در این میان سازمان آرامستان بهشت معصومه(س) قم هم برای درآمد زایی و تأمین مخارج قبرستان قبرهای ۴ نفره خانوادگی که پیش تر به مردم واگذار شده است را با دریافت ۳ میلیون و ۲۵۰ هزار تومان به ازای هر قبر به قطعه ۶ نفره تبدیل می‌کند. جالب‌تر اینکه این سازمان برای جابه‌جایی نام هر بلوک خانوادگی ۴ نفره مبلغ یک میلیون و سیصد هزار تومان عوارض دریافت می‌کند.
قیمت یک قبر در قطعه‌های خانوادگی ۶ میلیون و پانصد هزار تومان است
عبد الحمید وکیلی قاهانی، مدیرعامل سازمان آرامستان‌های شهرداری قم در پاسخ به این سئوال که کسانی که قبلا یک بلوک ۴ نفره را خریداری کرده‌اند و حال می‌خواهند آن را به ۶ نفره تبدیل کنند چرا باید برای هر قبر آن هم در زمین خودشان هزینه ۳ میلیون و ۲۵۰ هزار تومانی را بپردازند می‌گوید: ما که از این افراد تقاضای این کار را نکرده‌ایم خود آنها ۱۰ بار مراجعه می‌کنند و درخواست این کار را دارند و ما برای مساعدت به آنها این مبلغ را دریافت می‌کنیم.
اگر کسی امروز بخواهد یک بلوک قبر خانوادگی ۴ نفره خریداری کند باید ۱۳ میلیون برای خرید آن پول بپردازد و برای مسقف کردن و همچنین یکسان سازی با بلوک‌های همجوار مبلغی در همین حدود هزینه کند. با یک محاسبه ساده قیمت یک قبر در قطعه‌های خانوادگی حدود ۶ میلیون و پانصد هزار تومان تمام می‌شود. اگر با همین نسبت بخواهیم قیمت قبر در بقعه‌ها را محاسبه کنیم باید رقمی بسیار بالاتر از این مبلغ بپردازیم.
گرچه قیمت قبر در قطعه‌های دیگر مناسب تر از قطعه‌های خانوادگی است اما این قطعه‌ها هم از افزایش قیمت در امان نبوده‌اند.
وصالی یکی از شهروندان قمی در این ارتباط می‌گوید: ابتدای سال ۹۱ مادرم را در قطعه ۱۵ آرامستان بهشت معصومه به خاک سپردیم. در آن زمان قیمت قبر ۷۵۰ هزار تومان بود اما در زمان کمتر از ۳ سال قیمت به بیش از ۲ برابر افزایش یافته است.
در همین زمینه وکیلی مدیرعامل سازمان آرامستان‌های شهرداری قم افزایش قیمت قبرها را منطقی می‌داند و می‌گوید: سازمان ما بودجه دولتی ندارد و باید مخارج خود را از همین فروش قبرها تامین کند. هزینه نگهداری از فضای این آرامستان بسیار زیاد است به طور مثال ماهی ۳۰ میلیون تومان فقط هزینه برق می‌پردازیم. اما به طور کلی بر اساس نرخ تورم و تقاضا قیمت قبرها را افزایش می‌دهیم.
حال اگر نگاهی گذرا به قیمت قبر در این قبرستان داشته باشیم به خوبی می‌توانیم به اختلاف فاحش قیمت قبر در این مکان پی ببریم یعنی امروز دیگر اختلاف طبقاتی مربوط به زنده‌ها نیست و بین مردگان هم اختلاف طبقاتی شدیدی حاکم شده است.
البته مدیرعامل سازمان آرامستان‌های شهرداری قم ادعای اختلاف طبقاتی مردگان را قبول ندارد و می‌گوید: هیچ اختلاف طبقاتی وجود ندارد و تفاوت قیمت قبرها فقط به دلیل قدیمی بودن و امکانات آنهاست.
مشکلات دفن در قطعه‌های خاص
در آرامستان بهشت معصومه قم، قطعه‌هایی برای برخی اقشار خاص مردم در نظر گرفته شده است. به طور مثال قطعه هنرمندان که برای ارج نهادن به این قشر فرهیخته در نظر گرفته شده است.
هاشم کلانتری متخلص به شمع از شاعران قمی است که نسبت به برخی بروکراسی‌های موجود در این سازمان معترض است. وی می‌گوید: چندی پیش همسرم که شاعر بود به رحمت خدا رفت. برای خاکسپاری در قطعه هنرمندان بهشت معصومه اقدام کردیم. مسئولان امر به ما گفتند برای خاکسپاری در این قطعه باید از اداره ارشاد نامه بیاورید و با توجه به اینکه آن مقطع تعطیلات بود و اینکه نمی‌شد جلوی خاکسپاری میت را بگیریم از درخواست خود صرفنظر کردیم که باید سازوکاری اندیشیده شود تا این مشکل پیش نیاید.
اما وکیلی مدیرعامل سازمان آرامستان‌های شهرداری قم با رد این ادعا می‌گوید: در این آرامستان قطعه‌های ویژه مانند قطعه پیشکسوتان ورزش، نام آوران، طلاب، خانواده شهدا و جانبازان، هنرمندان، در نظر گرفته شده است که سازمان‌ها و ارگان‌های مربوط به آنها وظیفه پیگیری امور آنها را دارند و برخی از این ارگان‌ها نمایندگانی معرفی کرده‌اند تا در روزهای تعطیلی مشکلی در این خصوص پیش نیاید.
البته در کنار این انتقادات باید به فضای مساعد و امکانات خوب این آرامستان نیز اشاره کرد. وجود چند سالن ویژه ترحیم، خیابان کشی منظم، فضای سبز مناسب، مکان ویژه بازی کودکان، ایجاد ایستگاه اتوبوس برای خدمت رسانی بهتر به مردم از جمله خدمات قابل ذکر این آرامستان است.
جلوی دلال بازی را گرفته‌ایم
مدیرعامل سازمان آرامستان‌های شهرداری قم نیز با اشاره به اقدامات مثبت این سازمان می‌گوید: ما با اجرای سیستمی که برای هر کد ملی بیشتر از یک قبر نمی‌توان اختصاص داد، به طور کامل جلوی دلال بازی را گرفته‌ایم. قبر در قطعه عمومی این سازمان رایگان است و فقط هزینه ۴۰۰ تا ۴۵۰ هزار تومانی برای دفن و کفن دریافت می‌شود. در بحث توسعه این آرامستان علاوه بر ۱۰۰ هکتاری که از زمان پیش از انقلاب وجود داشته، ۱۵۰ هکتار زمین جدید خریداری شده و به تدریج به فضای این آرامستان اضافه می‌شود.
چندی پیش که برای دفن یکی از بستگان نزدیک به آرامستان بهشت معصومه(س) رفته بودم اعضای یک خانواده که پدرشان را از دست داده بودم و در حال خریداری قبر برای پدرشان بودند را در حالت بحث دیدم. پسر این خانواده می‌گفت: "درسته که این قبر که این بابا میگه قیمتش مناسبتره اما برای ما افت داره می‌دونید کجا افتاده، از ورودی بهشت معصومه باید کلی راه رفت اون وقت هم مردم نمیتونن به راحتی پیداش کنن آبروی ما میره".
در همین زمان دختر خانواده وارد صحبتهای برادرش شد و گفت: "داداش آخه چه فرقی می‌کنه. واسه چی پول دوبله بدیم. تازه مگه خرج ما همینه کلی خرجای دیگه هم داریم" برادر خانواده با عصبانیت حرفای خواهرش رو قطع کرد و گفت: " اشکال نداره به هر زحمتی شده پولش رو جور می‌کنیم عوضش جایی قبر می‌گریم که جای پارک ماشینش خوب باشه، فضای سبزش بهتر باشه و نزدیکتر باشه تا پیش فک و فامیل آبروداری کنیم" .
مهر نوشت: شاید این جمله را شنیده باشید که می‌گویند با هر میزان مال و منال آخرش در یک متر خاک خواهید خوابید اما این این روزها با در نظر گرفتن صحبتهای متخصص کفن و دفن که در بالا اشاره شد این جمله به نوعی نقض شده است و شرایطی به وجود آمده است که در خانه ابدی مردگان هم تبعیض ایجاد شده و اختلاف طبقاتی آن اگر بیشتر از اختلاف طبقاتی این دنیا نباشد کمتر نیست.
همه مردم به نوعی با کفن و دفن مردگان سر و کار داشته‌اند. برخی بنا به اعتقادات خود وصیت می‌کنند در شهر و مکان خاصی دفن شوند. شهر مقدس قم هم به دلیل وجود بارگاه مطهر حضرت معصومه(س) و امامزادگان متعدد از جمله شهرهایی است که خیلی‌ها در سایر نقاط کشور و حتی خارج از کشور هم وصیت می‌کنند که در این شهر به خاک سپرده شوند. بسیاری از آیات عظام، علما و بزرگان حوزه علمیه، بسیاری از مشاهیر و چهره‌های معروف سیاسی حتی برخی پادشاهان قاجار در حرم مطهر حضرت معصومه(س) و قبرستان‌های داخل شهر قم دفن شده‌اند.
اما اکنون دفن میت در بسیاری از آرامستان‌های داخل شهر ممنوع شده و اگر هم دفنی در این اماکن صورت بگیرد مخفیانه و با قیمت‌های نجومی انجام می‌شود.
در آرامستان‌های داخل شهر قیمت‌ها بسیار بالاست. به همین دلیل آرامستان بهشت معصومه(س) قم تقریبا تنها گزینه برای مردم عادی محسوب می‌شود.
بزرگترین آرامستان شهر قم در ابتدای اتوبان قم - تهران قرار دارد. پیش‌تر برخی از قمی‌ها به دلیل اینکه این آرامستان در خارج از شهر واقع شده بود کمتر تمایلی به دفن مردگان خود در این مکان داشتند. البته برخی نیز اعتقادات خاص خود را درباره این قبرستان دارند.
امیر اسداللهی یکی از شهروندان قمی معتقد است این قبرستان در مکانی واقع شده است که زه کش آب قم است و به همین دلیل ما در حد امکان از دفن اموات خود در این مکان خودداری می‌کنیم.
اما ممنوع شدن دفن مردگان در آرامستان‌های داخل شهر و قیمت‌های سرسام آور قبر در این قبرستان‌ها موجب شده مردم برای دفن اموات خود گزینه دیگری جز آرامستان بهشت معصومه(س) نداشته باشند.
نرخ تورم قبر بسیار بالاتر از نرخ تورم بخش‌های دیگر است
سال ۸۹ سید جمال الدین حسینی، مدیر عامل وقت سازمان آرامستان های شهر قم در خصوص قیمت قبر در آرامستان بهشت معصومه(س) گفته بود: از ساکنین قم پول نمی‌گیریم و تنها هزینه خدمات که در حدود ۱۵۰ هزار تومان است را دریافت می‌کنیم اما در بخش قبرهای ممتاز که از فضای سبز مناسبتری برخوردارند و سطح قبر هم بالاتر است قیمت در حدود ۷۰۰ هزار تومان است و در قطعه‌های خانوادگی یک میلیون و ۲۵۰ هزار و در بقعه‌ها در حدود پنج میلیون تومان است.
اما اگر به قیمت‌های کنونی این آرامستان نگاهی بیندازیم متوجه می‌شویم نرخ تورم قبر بسیار بالاتر از نرخ تورم بخش‌های دیگر حتی بالاتر از رشد قیمت زمین و مسکن بوده است.
با استناد به گفته‌های حسینی مدیرعامل وقت سازمان آرامستان های شهر قم در سال ۸۹، قیمت قبر خانوادگی یک میلیون و ۲۵۰ هزار بوده است که امروز دیگر در قطعه‌های خانوادگی ۱ و ۲ قبر فروشی وجود ندارد و قیمت قبر در قطعه خانوادگی ۳، حدود ۳ میلیون و ۲۵۰ هزار تومان است یعنی ۲ میلیون افزایش قیمت طی ۴ سال گذشته.
در این میان سازمان آرامستان بهشت معصومه(س) قم هم برای درآمد زایی و تأمین مخارج قبرستان قبرهای ۴ نفره خانوادگی که پیش تر به مردم واگذار شده است را با دریافت ۳ میلیون و ۲۵۰ هزار تومان به ازای هر قبر به قطعه ۶ نفره تبدیل می‌کند. جالب‌تر اینکه این سازمان برای جابه‌جایی نام هر بلوک خانوادگی ۴ نفره مبلغ یک میلیون و سیصد هزار تومان عوارض دریافت می‌کند.
قیمت یک قبر در قطعه‌های خانوادگی ۶ میلیون و پانصد هزار تومان است
عبد الحمید وکیلی قاهانی، مدیرعامل سازمان آرامستان‌های شهرداری قم در پاسخ به این سئوال که کسانی که قبلا یک بلوک ۴ نفره را خریداری کرده‌اند و حال می‌خواهند آن را به ۶ نفره تبدیل کنند چرا باید برای هر قبر آن هم در زمین خودشان هزینه ۳ میلیون و ۲۵۰ هزار تومانی را بپردازند می‌گوید: ما که از این افراد تقاضای این کار را نکرده‌ایم خود آنها ۱۰ بار مراجعه می‌کنند و درخواست این کار را دارند و ما برای مساعدت به آنها این مبلغ را دریافت می‌کنیم.
اگر کسی امروز بخواهد یک بلوک قبر خانوادگی ۴ نفره خریداری کند باید ۱۳ میلیون برای خرید آن پول بپردازد و برای مسقف کردن و همچنین یکسان سازی با بلوک‌های همجوار مبلغی در همین حدود هزینه کند. با یک محاسبه ساده قیمت یک قبر در قطعه‌های خانوادگی حدود ۶ میلیون و پانصد هزار تومان تمام می‌شود. اگر با همین نسبت بخواهیم قیمت قبر در بقعه‌ها را محاسبه کنیم باید رقمی بسیار بالاتر از این مبلغ بپردازیم.
گرچه قیمت قبر در قطعه‌های دیگر مناسب تر از قطعه‌های خانوادگی است اما این قطعه‌ها هم از افزایش قیمت در امان نبوده‌اند.
وصالی یکی از شهروندان قمی در این ارتباط می‌گوید: ابتدای سال ۹۱ مادرم را در قطعه ۱۵ آرامستان بهشت معصومه به خاک سپردیم. در آن زمان قیمت قبر ۷۵۰ هزار تومان بود اما در زمان کمتر از ۳ سال قیمت به بیش از ۲ برابر افزایش یافته است.
در همین زمینه وکیلی مدیرعامل سازمان آرامستان‌های شهرداری قم افزایش قیمت قبرها را منطقی می‌داند و می‌گوید: سازمان ما بودجه دولتی ندارد و باید مخارج خود را از همین فروش قبرها تامین کند. هزینه نگهداری از فضای این آرامستان بسیار زیاد است به طور مثال ماهی ۳۰ میلیون تومان فقط هزینه برق می‌پردازیم. اما به طور کلی بر اساس نرخ تورم و تقاضا قیمت قبرها را افزایش می‌دهیم.
حال اگر نگاهی گذرا به قیمت قبر در این قبرستان داشته باشیم به خوبی می‌توانیم به اختلاف فاحش قیمت قبر در این مکان پی ببریم یعنی امروز دیگر اختلاف طبقاتی مربوط به زنده‌ها نیست و بین مردگان هم اختلاف طبقاتی شدیدی حاکم شده است.
البته مدیرعامل سازمان آرامستان‌های شهرداری قم ادعای اختلاف طبقاتی مردگان را قبول ندارد و می‌گوید: هیچ اختلاف طبقاتی وجود ندارد و تفاوت قیمت قبرها فقط به دلیل قدیمی بودن و امکانات آنهاست.
مشکلات دفن در قطعه‌های خاص
در آرامستان بهشت معصومه قم، قطعه‌هایی برای برخی اقشار خاص مردم در نظر گرفته شده است. به طور مثال قطعه هنرمندان که برای ارج نهادن به این قشر فرهیخته در نظر گرفته شده است.
هاشم کلانتری متخلص به شمع از شاعران قمی است که نسبت به برخی بروکراسی‌های موجود در این سازمان معترض است. وی می‌گوید: چندی پیش همسرم که شاعر بود به رحمت خدا رفت. برای خاکسپاری در قطعه هنرمندان بهشت معصومه اقدام کردیم. مسئولان امر به ما گفتند برای خاکسپاری در این قطعه باید از اداره ارشاد نامه بیاورید و با توجه به اینکه آن مقطع تعطیلات بود و اینکه نمی‌شد جلوی خاکسپاری میت را بگیریم از درخواست خود صرفنظر کردیم که باید سازوکاری اندیشیده شود تا این مشکل پیش نیاید.
اما وکیلی مدیرعامل سازمان آرامستان‌های شهرداری قم با رد این ادعا می‌گوید: در این آرامستان قطعه‌های ویژه مانند قطعه پیشکسوتان ورزش، نام آوران، طلاب، خانواده شهدا و جانبازان، هنرمندان، در نظر گرفته شده است که سازمان‌ها و ارگان‌های مربوط به آنها وظیفه پیگیری امور آنها را دارند و برخی از این ارگان‌ها نمایندگانی معرفی کرده‌اند تا در روزهای تعطیلی مشکلی در این خصوص پیش نیاید.
البته در کنار این انتقادات باید به فضای مساعد و امکانات خوب این آرامستان نیز اشاره کرد. وجود چند سالن ویژه ترحیم، خیابان کشی منظم، فضای سبز مناسب، مکان ویژه بازی کودکان، ایجاد ایستگاه اتوبوس برای خدمت رسانی بهتر به مردم از جمله خدمات قابل ذکر این آرامستان است.
جلوی دلال بازی را گرفته‌ایم
مدیرعامل سازمان آرامستان‌های شهرداری قم نیز با اشاره به اقدامات مثبت این سازمان می‌گوید: ما با اجرای سیستمی که برای هر کد ملی بیشتر از یک قبر نمی‌توان اختصاص داد، به طور کامل جلوی دلال بازی را گرفته‌ایم. قبر در قطعه عمومی این سازمان رایگان است و فقط هزینه ۴۰۰ تا ۴۵۰ هزار تومانی برای دفن و کفن دریافت می‌شود. در بحث توسعه این آرامستان علاوه بر ۱۰۰ هکتاری که از زمان پیش از انقلاب وجود داشته، ۱۵۰ هکتار زمین جدید خریداری شده و به تدریج به فضای این آرامستان اضافه می‌شود.
چندی پیش که برای دفن یکی از بستگان نزدیک به آرامستان بهشت معصومه(س) رفته بودم اعضای یک خانواده که پدرشان را از دست داده بودم و در حال خریداری قبر برای پدرشان بودند را در حالت بحث دیدم. پسر این خانواده می‌گفت: "درسته که این قبر که این بابا میگه قیمتش مناسبتره اما برای ما افت داره می‌دونید کجا افتاده، از ورودی بهشت معصومه باید کلی راه رفت اون وقت هم مردم نمیتونن به راحتی پیداش کنن آبروی ما میره".
در همین زمان دختر خانواده وارد صحبتهای برادرش شد و گفت: "داداش آخه چه فرقی می‌کنه. واسه چی پول دوبله بدیم. تازه مگه خرج ما همینه کلی خرجای دیگه هم داریم" برادر خانواده با عصبانیت حرفای خواهرش رو قطع کرد و گفت: " اشکال نداره به هر زحمتی شده پولش رو جور می‌کنیم عوضش جایی قبر می‌گریم که جای پارک ماشینش خوب باشه، فضای سبزش بهتر باشه و نزدیکتر باشه تا پیش فک و فامیل آبروداری کنیم" .
