رویترز طی گزارشی با بررسی روند قیمتی ۴۰ سال اخیر نفت و با استدلال احتمال از بین رفتن قدرت اوپک و قیمتگذاری انحصاری نوشت، به نظر می‌رسد که تعیین حد میان رژیم‌های انحصاری و رقابتی در قیمت کمتر از ۵۰ دلار در هر بشکه برآوردی منطقی باشد اما در سال‌های آینده ۵۰ دلار سقف قیمت نفت خواهد بود یا کَف آن؟
به گزارش شهدای ایران، رویترز طی گزارشی در مورد دلایل احتمال سقوط قیمت نفت به زیر ۲۰ دلار نوشت، تا چه اندازه قیمت نفت می‌تواند کاهش یابد و تا چه زمانی این وضعیت ادامه می‌یابد؟ کاهش ۵۰ درصدی قیمت نفت این پرسش‌ها را به دهن متبادر می‌کند و این درحالی است که هیچ کس نمی‌تواند به سوال نخست پاسخ دهد اما پاسخ پرسش دوم تا حدی آسان است.
* بروز دو احتمال برای تعیین مدت زمان کاهش قیمت نفت
این خبرگزاری انگلیسی در ادامه برای تعیین مدت زمان کاهش قیمت نفت بروز دو احتمال را مطرح می‌کند، نخست اینکه عربستان به محض دستیابی به اهداف ژئوپلتیکی و اقتصادی که سبب تحریک این کشور به کاهش قیمت شد، بار دیگر قدرت انحصاری اوپک را به کار خواهد گرفت. احتمالی که بیشتر تاجران و تحلیلگران انتظار آن را دارند.
و دوم اینکه بازار جهانی نفت به سوی شرایط رقابتی عادی حرکت کند که در آن قیمت‌ها بر اساس هزینه‌های حاشیه تولید تعیین می‌شوند نه قدرت انحصاری عربستان یا اوپک. این سناریو، بعید به نظر می‌رسد اما کم و بیش این همان نحوه عملکرد بازار نفت برای ۲ دهه از سال‌های ۱۹۸۶ تا ۲۰۰۴ است.
* محور ایران و روسیه با چند ماه کاهش نفت نمی‌شکند
بر اساس این تحلیل، هر کدام از این اتفاق‌ها در نهایت کَفی برای قیمت‌ها تعیین خواهد کرد و مطمئنا این روند به طول خواهد انجامید. باورکردنی نیست که تنها چند ماه کاهش قیمت برای عربستان کافی باشد تا محور ایران – روسیه را بکشند یا رشد تولید نفت شیل در آمریکا را معکوس کند. همچنین گذار سریع بازار نفت از تسلط اوپک بر آن به یک بازار رقابتی عادی هم باورکردنی نیست. بسیاری از سرمایه‌گذاران بزرگ نفت که هنوز انتظار دارند که قیمت‌ها سریعا به محدوده پیش از کاهش‌ها بازگردد، احتمالا ناامید شده‌اند.
رویترز در ادامه این سوال اساسی را مطرح می‌کند که قیمت حدود ۵۵ دلاری نفت به سقف محدوده قیمتی جدید نزدیک‌تر است یا کَف آن.
* سه دوره قیمتی نفت
از سال ۱۹۷۴ تا ۱۹۸۵، نفت خام آمریکا میان ۴۸ تا ۱۲۰ دلار نوسان داشت. از سال ۱۹۸۵ تا ۲۰۰۴، قیمت‌ها میان ۲۱ تا ۴۸ دلار بود (صرف نظر از دو مورد بحران ۱۹۹۸ روسیه و جنگ ۱۹۹۱ عراق) و از سال ۲۰۰۵ تاکنون نفت بار دیگر به محدوده قیمتی ۱۹۷۴ تا ۱۹۸۵ برابر با ۵۰ تا ۱۲۰ دلار بازگشته است (صرف نظر از افزایش در سال‌های ۲۰۰۹-۲۰۰۸ زمان بحران مالی).
به نوشته این گزارش، آنچه این ۳ دوره زمانی را قابل‌توجه می‌سازد این است که محدوده‌های قیمتی در ۱۰ سال گذشته بسیار به سال‌های ۱۹۷۴ تا ۱۹۸۵، دهه نخست تسلط اوپک شباهت دارد اما ۱۹ سال میان سال‌های ۱۹۸۶ تا ۲۰۰۴ نشان‌دهنده یک رژیم کاملا متفاوت بوده است.
به نظر می‌رسد که تفاوت میان این دو رژیم می‌تواند به علت از بین رفتن قدرت اوپک در سال ۱۹۸۵ و گذر از قیمتگذاری انحصاری به قیمتگذاری رقابتی برای ۲۰ سال باشد. با افزایش تقاضا در چین، قیمتگذاری انحصاری باردیگر از سوی اوپک در سال ۲۰۰۵ احیا شد.
* دلایل نفت ۲۰ تا ۵۰ دلاری
با توجه به این تاریخچه، به نظر می‌رسد که تعیین حد میان رژیم‌های انحصاری و رقابتی در قیمت کمتر از ۵۰ دلار در هر بشکه برآوردی منطقی باشد اما در سال‌های آینده ۵۰ دلار سقف قیمت نفت خواهد بود یا کَف آن؟
چندین دلیل وجود دارد که می‌توان انتظار نفت ۲۰ تا ۵۰ دلاری همانند سال‌های ۱۹۸۶ تا ۲۰۰۴ را داشت. فشارهای فنی و محیطی تقاضا طولانی‌مدت برای نفت را کاهش داده است. دیگر عامل تاثیرگذار بر کاهش قیمت نفت در طولانی‌مدت، احتمال برداشته شدن تحریم‌ها علیه ایران و روسیه و پایان جنگ داخلی در عراق و لیبی است که می‌تواند به آزادسازی بیشتر ذخایر نفتی به بازارهای جهانی منجر شود.
گویا انقلاب نفت شیل آمریکا، قوی‌ترین استدلال برای بازگشت قیمتگذاری رقابتی به جای رژیم انحصاری اوپک از سال‌های ۱۹۷۴ تا ۱۹۸۵ و ۲۰۰۵ تا ۲۰۱۴ به شمار می‌رود. با این حال، نفت شیل به نسبت هزینه‌بر است و تولید آن آسان‌تر، ارزان‌تر از میدان نفتی متعارف می‌تواند متوقف و شروع شود. این بدان معناست که کاشفان نفت شیل به جای عربستان تعدیل کننده نوسان بازارهای جهانی نفت خواهند بود.
بر اساس این گزارش، در یک بازار رقابتی درست، عربستان و دیگر تولیدکنندگان کم هزینه همیشه حداکثر تولید را خواهند داشت درحالی‌که تولیدکنندگان نفت شیل هرزمان که تقاضا ضعیف باشد، تولید را متوقف می‌کنند و هر زمان که تقاضا افزایش یابد، تولید را شدت می‌بخشند. این منطق رقابتی پیشنهاد می‌کند هزینه‌های حاشیه‌ای نفت شیل آمریکا را در مجموع ۴۰ تا ۵۰ دلار برآورد می‌کند که در آینده سقفی برای قیمت جهانی نفت خواهد بود نه کَف آن.
* دلایل نفت ۵۰ تا ۱۲۰ دلاری
از طرف دیگر، استدلال‌های خوبی برای قیمتگذاری انحصاری اوپک در قیمت‌های ۵۰ تا ۱۲۰ دلار وجود دارد. اعضای اوپک تمایل شدیدی برای عدم بازگشت به قیمتگذاری رقابتی دارند و می‌توانند یاد بگیرند که مجددا به عنوان یک کارتل موثر عمل کنند. اگرچه با افزایش سهم تولیدکنندگان آمریکایی تثبیت قیمت دشوار می‌شود، درصورتی که اوپک بتواند بسیاری از تولیدکنندگان نفت شیل آمریکا را در سال آینده از صحنه خارج کند، تلاش می‌کند تا قوانین قیمتگذاری خود را نیز اعمال کند.
از اینرو کدام یک از این استدلال‌ها درست خواهد بود، محدوده کاهشی ۲۰ تا ۵۰ دلار بر اساس قیمتگذاری رقابتی بازار؟ یا محدود افزایشی ۵۰ تا ۱۲۰ دلاری بر اساس بازگشت تسلط اوپک بر بازار؟
* بروز دو احتمال برای تعیین مدت زمان کاهش قیمت نفت
این خبرگزاری انگلیسی در ادامه برای تعیین مدت زمان کاهش قیمت نفت بروز دو احتمال را مطرح می‌کند، نخست اینکه عربستان به محض دستیابی به اهداف ژئوپلتیکی و اقتصادی که سبب تحریک این کشور به کاهش قیمت شد، بار دیگر قدرت انحصاری اوپک را به کار خواهد گرفت. احتمالی که بیشتر تاجران و تحلیلگران انتظار آن را دارند.
و دوم اینکه بازار جهانی نفت به سوی شرایط رقابتی عادی حرکت کند که در آن قیمت‌ها بر اساس هزینه‌های حاشیه تولید تعیین می‌شوند نه قدرت انحصاری عربستان یا اوپک. این سناریو، بعید به نظر می‌رسد اما کم و بیش این همان نحوه عملکرد بازار نفت برای ۲ دهه از سال‌های ۱۹۸۶ تا ۲۰۰۴ است.
* محور ایران و روسیه با چند ماه کاهش نفت نمی‌شکند
بر اساس این تحلیل، هر کدام از این اتفاق‌ها در نهایت کَفی برای قیمت‌ها تعیین خواهد کرد و مطمئنا این روند به طول خواهد انجامید. باورکردنی نیست که تنها چند ماه کاهش قیمت برای عربستان کافی باشد تا محور ایران – روسیه را بکشند یا رشد تولید نفت شیل در آمریکا را معکوس کند. همچنین گذار سریع بازار نفت از تسلط اوپک بر آن به یک بازار رقابتی عادی هم باورکردنی نیست. بسیاری از سرمایه‌گذاران بزرگ نفت که هنوز انتظار دارند که قیمت‌ها سریعا به محدوده پیش از کاهش‌ها بازگردد، احتمالا ناامید شده‌اند.
رویترز در ادامه این سوال اساسی را مطرح می‌کند که قیمت حدود ۵۵ دلاری نفت به سقف محدوده قیمتی جدید نزدیک‌تر است یا کَف آن.
* سه دوره قیمتی نفت
از سال ۱۹۷۴ تا ۱۹۸۵، نفت خام آمریکا میان ۴۸ تا ۱۲۰ دلار نوسان داشت. از سال ۱۹۸۵ تا ۲۰۰۴، قیمت‌ها میان ۲۱ تا ۴۸ دلار بود (صرف نظر از دو مورد بحران ۱۹۹۸ روسیه و جنگ ۱۹۹۱ عراق) و از سال ۲۰۰۵ تاکنون نفت بار دیگر به محدوده قیمتی ۱۹۷۴ تا ۱۹۸۵ برابر با ۵۰ تا ۱۲۰ دلار بازگشته است (صرف نظر از افزایش در سال‌های ۲۰۰۹-۲۰۰۸ زمان بحران مالی).
به نوشته این گزارش، آنچه این ۳ دوره زمانی را قابل‌توجه می‌سازد این است که محدوده‌های قیمتی در ۱۰ سال گذشته بسیار به سال‌های ۱۹۷۴ تا ۱۹۸۵، دهه نخست تسلط اوپک شباهت دارد اما ۱۹ سال میان سال‌های ۱۹۸۶ تا ۲۰۰۴ نشان‌دهنده یک رژیم کاملا متفاوت بوده است.
به نظر می‌رسد که تفاوت میان این دو رژیم می‌تواند به علت از بین رفتن قدرت اوپک در سال ۱۹۸۵ و گذر از قیمتگذاری انحصاری به قیمتگذاری رقابتی برای ۲۰ سال باشد. با افزایش تقاضا در چین، قیمتگذاری انحصاری باردیگر از سوی اوپک در سال ۲۰۰۵ احیا شد.
* دلایل نفت ۲۰ تا ۵۰ دلاری
با توجه به این تاریخچه، به نظر می‌رسد که تعیین حد میان رژیم‌های انحصاری و رقابتی در قیمت کمتر از ۵۰ دلار در هر بشکه برآوردی منطقی باشد اما در سال‌های آینده ۵۰ دلار سقف قیمت نفت خواهد بود یا کَف آن؟
چندین دلیل وجود دارد که می‌توان انتظار نفت ۲۰ تا ۵۰ دلاری همانند سال‌های ۱۹۸۶ تا ۲۰۰۴ را داشت. فشارهای فنی و محیطی تقاضا طولانی‌مدت برای نفت را کاهش داده است. دیگر عامل تاثیرگذار بر کاهش قیمت نفت در طولانی‌مدت، احتمال برداشته شدن تحریم‌ها علیه ایران و روسیه و پایان جنگ داخلی در عراق و لیبی است که می‌تواند به آزادسازی بیشتر ذخایر نفتی به بازارهای جهانی منجر شود.
گویا انقلاب نفت شیل آمریکا، قوی‌ترین استدلال برای بازگشت قیمتگذاری رقابتی به جای رژیم انحصاری اوپک از سال‌های ۱۹۷۴ تا ۱۹۸۵ و ۲۰۰۵ تا ۲۰۱۴ به شمار می‌رود. با این حال، نفت شیل به نسبت هزینه‌بر است و تولید آن آسان‌تر، ارزان‌تر از میدان نفتی متعارف می‌تواند متوقف و شروع شود. این بدان معناست که کاشفان نفت شیل به جای عربستان تعدیل کننده نوسان بازارهای جهانی نفت خواهند بود.
بر اساس این گزارش، در یک بازار رقابتی درست، عربستان و دیگر تولیدکنندگان کم هزینه همیشه حداکثر تولید را خواهند داشت درحالی‌که تولیدکنندگان نفت شیل هرزمان که تقاضا ضعیف باشد، تولید را متوقف می‌کنند و هر زمان که تقاضا افزایش یابد، تولید را شدت می‌بخشند. این منطق رقابتی پیشنهاد می‌کند هزینه‌های حاشیه‌ای نفت شیل آمریکا را در مجموع ۴۰ تا ۵۰ دلار برآورد می‌کند که در آینده سقفی برای قیمت جهانی نفت خواهد بود نه کَف آن.
* دلایل نفت ۵۰ تا ۱۲۰ دلاری
از طرف دیگر، استدلال‌های خوبی برای قیمتگذاری انحصاری اوپک در قیمت‌های ۵۰ تا ۱۲۰ دلار وجود دارد. اعضای اوپک تمایل شدیدی برای عدم بازگشت به قیمتگذاری رقابتی دارند و می‌توانند یاد بگیرند که مجددا به عنوان یک کارتل موثر عمل کنند. اگرچه با افزایش سهم تولیدکنندگان آمریکایی تثبیت قیمت دشوار می‌شود، درصورتی که اوپک بتواند بسیاری از تولیدکنندگان نفت شیل آمریکا را در سال آینده از صحنه خارج کند، تلاش می‌کند تا قوانین قیمتگذاری خود را نیز اعمال کند.
از اینرو کدام یک از این استدلال‌ها درست خواهد بود، محدوده کاهشی ۲۰ تا ۵۰ دلار بر اساس قیمتگذاری رقابتی بازار؟ یا محدود افزایشی ۵۰ تا ۱۲۰ دلاری بر اساس بازگشت تسلط اوپک بر بازار؟
منبع: فارس
