عطر آسمانی فرشتگان در فضا منتشر شده، آسمان، ستاره باران عشق است و زمین، سوره آفرینش معرفت وایمان را در روح زمان تلاوت می‌کند و تبسم شادمانه ماه، زمین و آسمان را آیه آیه نور کرده است.
به گزارش شهداي ايران به نقل از قدس آنلاین، در آستانه میلاد فرخنده بانوی قهرمان کربلا حضرت زینب(س) فرازهای صبر و بردباری را در سیره زندگی ایشان طی گفت‌وگو با حجت الاسلام والمسلمین سید حسین حسینی قمی استاد اخلاق و معارف اسلامی مورد بررسی قرار داده ایم:
جناب حسینی قمی! صبر چه تعریفی دارد و در سیره زندگی حضرت زینب(س) چگونه معنا شده است؟
- یکى از بارزترین و زیباترین اوصاف انسانهاى کامل، صبر و بردبارى در فراز و نشیبهاى روزگار و تلخىهاى دوران است. چنانکه خداوند متعال در قرآن کریم ذیل آیات متعددى به صابران بشارت بهشت داده و ضمن سلام به آنها پاداشهاى فراوان آنها را یادآورى کرده است. حضرت زینب(س) نمونه بارز صبر و استقامت در مسیر دین هستند و از این جهت در اوج کمال قرار دارند چنانکه در زیارتنامه آن حضرت مىخوانیم:« لقد عجبت من صبرک ملائکه السماء؛ ملائکه آسمان از صبر تو به شگفت آمدند.»
حضرت زینب(س) در طول حیات پربرکت خویش مصائب بسیاری را به چشم مبارکشان دیدند، رحلت رسول خدا، شهادت پدر و مادر و برادرشان امام حسن(ع)، اما گویی در مصیبت کربلا استقامت ایشان تعریفی دیگر دارد، در این زمینه چه نکاتی قابل طرح است؟
- به نکته خوبی اشاره داشتید چرا که حیات این بانوی ارجمند به صبر و شکیبایی گره خورده و اساساً صبر و استقامت است که در برابر ایشان سر خم می‌کند.
حضرت زینب(س) مصائب دردناکی را در جریان کربلا به چشم خود دیدند، غم فراق و شهادت برادر و برادرزادگان از یک سو و چهل منزل اسارت از سوی دیگر هر یک زخمی دردآور برای آن بانوی بزرگوار بود اما ایشان هرگز جز صبر و رضایت خدای متعال به نکته دیگری فکر نمی کردند، چنانکه حتی در مجلس ابن زیاد؛ آن گاه که آن ملعون با نیش زبانش نمک به زخم ایشان مىپاشد و مىگوید: کار خدا را با برادر و خانوادهات چگونه یافتى؟
در نهایت اقتدار پاسخ می‌دهند: «ما رأیت الا جمیلاً، جز زیبایى ندیدم.» بنابراین می‌بینیم که صبر در قاموس شخصیت حضرت زینب(س) ممزوج شده و این بانوی بزرگوار، صبر را به عنوان مهمترین راهبرد مبارزه با طاغوت قرار داده اند.
حضرت زینب(س) می‌توانستند با آن روح بلند الهی خویش دشمنان را نفرین کنند که تومار ظلم آنها برچیده شود اما صبر کردند، شاید برای برخی این پرسش پیش بیاید که چرا این بانو تا این همه استقامت و شکیبایی به خرج دادند؟
- اسلام حق و قیام کربلا منشور حقانیت ولایت و امام معصوم(ع) است. حضرت زینب(س) پرورش یافته مکتب وحی است و در این مکتب صبر همراه رضایت آیین ورود به خلوتگاه روشن و نورانی الهی است. بنابراین چنین تربیتی با نفرین و بدخواهی، حتی برای دشمن؛ منافات دارد. حضرت زینب(س) در مسیر پر تلاطم کربلا و اسارت خاندان آل ا... در حقیقت نهضت برادر بزرگوارشان را دیگرگونه باز تعریف کردند و قطعاً تنها راهبردی که کربلا را ماندگار کرده است صبوری و استقامت ایشان است.این بانوی مکرمه در حقیقت ندای حقانیت امام معصومی است که در نهایت مظلومیت به شهادت رسیده است، ندایی که نه تنها با شهادتها خاموش نشده بلکه از گلوی صبر زینبی فریاد زده می‌شود و این حقیقت اسلام نابی است که دختر علی(ع) در آن تربیت یافته است.
اشاره کردید به این نکته که صبر حضرت زینب(س) ذوب در رضایت الهی بوده است، در این تعبیر چه نکته ارزشمندی نهفته شده است؟
- همانطور که اشاره کردم تمام پیامبران مورد آزمایش و امتحان الهی قرار گرفتند اما امتحان همه یکسان نبود، برخی سختتر و برخی سادهتر بود. اما حضرت زینب(س) از این آزمایشها سربلند بیرون آمد، آن حضرت نسبت به دین الهی سخن ناسزا بر زبان نراند و این پیام رضایت و تسلیم در مقابل حوادث از سوی امام حسین(ع) آن «نفس مطمئنهای» که ندای «ارجعی» را با مقام بلند «راضیه مرضیه» لبیک گفته است در روز عاشورا به حضرت زینب(س) واگذار شد. چنان که رسول خدا(ص) در این زمینه فرمودند: «صابر حقیقی کسی است که بر مصیبت، طاعت و معصیت صبر بورزد.» و حضرت زینب(س) در این موارد، در درجه بالایی قرار داشتند. به راستی کسی که خون و شهادت و سر از تن جدا شدن و بر بالای نیزه رفتن را «زیبا» میبیند سربلند همیشه روزگار است. وی علت این زیبایی را چنین بیان می‌کند: «اینها از آن انسانهایی هستند که خداوند کشته شدن را بر پیشانی آنها ثبت کرده است و اکنون به سوی جایگاههای حقیقی خود رفتهاند.» و این مقام صبر و تسلیم حضرت زینب(س) است که در برابر مصیبتها هرگز شکوه نمی‌کند و نتیجه کار که همان رضایت الهی است برای ایشان در مرتبه اعلی قرار دارد. امام سجاد(ع) نیز در مقام بلند صبر عمه گرامی شان میفرمایند: «وقتی ما وارد گودال قتلگاه شدیم و چشم من بهبدنهای قطعه قطعه پدرم و یاوران او افتاد سینهام دچار تنگی شد و حالتی به من دست داد که نزدیک بود روح از بدنم پرواز کند. در این حال عمهام زینب(س) وقتی نگرانی مرا دید، گفت: «مالی اراک تجود بنفسک؟»؛ ای یادگار جد و پدر و برادرانم، این چه حالی است که در تو مشاهده میکنم؟ چرا با جان خود بازی میکنی؟ غمگین مباش و بی‌تابی مکن! به خدا سوگند این پیمان رسول خداست با جد و پدر و عموی تو.»
چگونه می‌توان از این صبر و شکیبایی حضرت زینب(س) الگو گرفت؟
- ببینید، صبر، نیاز به یک پشتوانه معرفتی دارد؛ یعنی انسان باید حقیقت امور را بشناسد تا بتواند صبر کند، اگر انسان بداند که در پس آنچه برایش اتفاق می‌افتد، چه حقیقت، معنا و حکمتی نهفته است، آن‌گاه می‌تواند در برابر سختیها و ناملایماتی که برایش رخ می‌دهد، صبر و شکیبایی کند. نکته دیگر برای الگو گرفتن از صبر و شکیبایی حضرت زینب(س) توجه به جایگاه صابرین در قرآن کریم است، آنجا که خداوند متعال در آیه 10 سوره مبارکه زمر می‌فرماید: «إِنَّمَا یُوَفَّى الصَّابِرُونَ أَجْرَهُم بِغَیْرِ حِسَابٍ؛ شکیبایان پاداش خود را بىحساب [و] به تمام خواهند یافت.» بنابراین صبر کردن در راه خدا و تسلیم امر حق شدن ودیعه ای الهی است که در تک تک زوایای زندگی حضرت زینب(س) پیاده شده و درس بزرگی برای همه لحظات زندگی ماست. پس به تاسی از این بانوی مکرمه همیشه صبور و شکیبا باشیم.
جناب حسینی قمی! صبر چه تعریفی دارد و در سیره زندگی حضرت زینب(س) چگونه معنا شده است؟
- یکى از بارزترین و زیباترین اوصاف انسانهاى کامل، صبر و بردبارى در فراز و نشیبهاى روزگار و تلخىهاى دوران است. چنانکه خداوند متعال در قرآن کریم ذیل آیات متعددى به صابران بشارت بهشت داده و ضمن سلام به آنها پاداشهاى فراوان آنها را یادآورى کرده است. حضرت زینب(س) نمونه بارز صبر و استقامت در مسیر دین هستند و از این جهت در اوج کمال قرار دارند چنانکه در زیارتنامه آن حضرت مىخوانیم:« لقد عجبت من صبرک ملائکه السماء؛ ملائکه آسمان از صبر تو به شگفت آمدند.»
حضرت زینب(س) در طول حیات پربرکت خویش مصائب بسیاری را به چشم مبارکشان دیدند، رحلت رسول خدا، شهادت پدر و مادر و برادرشان امام حسن(ع)، اما گویی در مصیبت کربلا استقامت ایشان تعریفی دیگر دارد، در این زمینه چه نکاتی قابل طرح است؟
- به نکته خوبی اشاره داشتید چرا که حیات این بانوی ارجمند به صبر و شکیبایی گره خورده و اساساً صبر و استقامت است که در برابر ایشان سر خم می‌کند.
حضرت زینب(س) مصائب دردناکی را در جریان کربلا به چشم خود دیدند، غم فراق و شهادت برادر و برادرزادگان از یک سو و چهل منزل اسارت از سوی دیگر هر یک زخمی دردآور برای آن بانوی بزرگوار بود اما ایشان هرگز جز صبر و رضایت خدای متعال به نکته دیگری فکر نمی کردند، چنانکه حتی در مجلس ابن زیاد؛ آن گاه که آن ملعون با نیش زبانش نمک به زخم ایشان مىپاشد و مىگوید: کار خدا را با برادر و خانوادهات چگونه یافتى؟
در نهایت اقتدار پاسخ می‌دهند: «ما رأیت الا جمیلاً، جز زیبایى ندیدم.» بنابراین می‌بینیم که صبر در قاموس شخصیت حضرت زینب(س) ممزوج شده و این بانوی بزرگوار، صبر را به عنوان مهمترین راهبرد مبارزه با طاغوت قرار داده اند.
حضرت زینب(س) می‌توانستند با آن روح بلند الهی خویش دشمنان را نفرین کنند که تومار ظلم آنها برچیده شود اما صبر کردند، شاید برای برخی این پرسش پیش بیاید که چرا این بانو تا این همه استقامت و شکیبایی به خرج دادند؟
- اسلام حق و قیام کربلا منشور حقانیت ولایت و امام معصوم(ع) است. حضرت زینب(س) پرورش یافته مکتب وحی است و در این مکتب صبر همراه رضایت آیین ورود به خلوتگاه روشن و نورانی الهی است. بنابراین چنین تربیتی با نفرین و بدخواهی، حتی برای دشمن؛ منافات دارد. حضرت زینب(س) در مسیر پر تلاطم کربلا و اسارت خاندان آل ا... در حقیقت نهضت برادر بزرگوارشان را دیگرگونه باز تعریف کردند و قطعاً تنها راهبردی که کربلا را ماندگار کرده است صبوری و استقامت ایشان است.این بانوی مکرمه در حقیقت ندای حقانیت امام معصومی است که در نهایت مظلومیت به شهادت رسیده است، ندایی که نه تنها با شهادتها خاموش نشده بلکه از گلوی صبر زینبی فریاد زده می‌شود و این حقیقت اسلام نابی است که دختر علی(ع) در آن تربیت یافته است.
اشاره کردید به این نکته که صبر حضرت زینب(س) ذوب در رضایت الهی بوده است، در این تعبیر چه نکته ارزشمندی نهفته شده است؟
- همانطور که اشاره کردم تمام پیامبران مورد آزمایش و امتحان الهی قرار گرفتند اما امتحان همه یکسان نبود، برخی سختتر و برخی سادهتر بود. اما حضرت زینب(س) از این آزمایشها سربلند بیرون آمد، آن حضرت نسبت به دین الهی سخن ناسزا بر زبان نراند و این پیام رضایت و تسلیم در مقابل حوادث از سوی امام حسین(ع) آن «نفس مطمئنهای» که ندای «ارجعی» را با مقام بلند «راضیه مرضیه» لبیک گفته است در روز عاشورا به حضرت زینب(س) واگذار شد. چنان که رسول خدا(ص) در این زمینه فرمودند: «صابر حقیقی کسی است که بر مصیبت، طاعت و معصیت صبر بورزد.» و حضرت زینب(س) در این موارد، در درجه بالایی قرار داشتند. به راستی کسی که خون و شهادت و سر از تن جدا شدن و بر بالای نیزه رفتن را «زیبا» میبیند سربلند همیشه روزگار است. وی علت این زیبایی را چنین بیان می‌کند: «اینها از آن انسانهایی هستند که خداوند کشته شدن را بر پیشانی آنها ثبت کرده است و اکنون به سوی جایگاههای حقیقی خود رفتهاند.» و این مقام صبر و تسلیم حضرت زینب(س) است که در برابر مصیبتها هرگز شکوه نمی‌کند و نتیجه کار که همان رضایت الهی است برای ایشان در مرتبه اعلی قرار دارد. امام سجاد(ع) نیز در مقام بلند صبر عمه گرامی شان میفرمایند: «وقتی ما وارد گودال قتلگاه شدیم و چشم من بهبدنهای قطعه قطعه پدرم و یاوران او افتاد سینهام دچار تنگی شد و حالتی به من دست داد که نزدیک بود روح از بدنم پرواز کند. در این حال عمهام زینب(س) وقتی نگرانی مرا دید، گفت: «مالی اراک تجود بنفسک؟»؛ ای یادگار جد و پدر و برادرانم، این چه حالی است که در تو مشاهده میکنم؟ چرا با جان خود بازی میکنی؟ غمگین مباش و بی‌تابی مکن! به خدا سوگند این پیمان رسول خداست با جد و پدر و عموی تو.»
چگونه می‌توان از این صبر و شکیبایی حضرت زینب(س) الگو گرفت؟
- ببینید، صبر، نیاز به یک پشتوانه معرفتی دارد؛ یعنی انسان باید حقیقت امور را بشناسد تا بتواند صبر کند، اگر انسان بداند که در پس آنچه برایش اتفاق می‌افتد، چه حقیقت، معنا و حکمتی نهفته است، آن‌گاه می‌تواند در برابر سختیها و ناملایماتی که برایش رخ می‌دهد، صبر و شکیبایی کند. نکته دیگر برای الگو گرفتن از صبر و شکیبایی حضرت زینب(س) توجه به جایگاه صابرین در قرآن کریم است، آنجا که خداوند متعال در آیه 10 سوره مبارکه زمر می‌فرماید: «إِنَّمَا یُوَفَّى الصَّابِرُونَ أَجْرَهُم بِغَیْرِ حِسَابٍ؛ شکیبایان پاداش خود را بىحساب [و] به تمام خواهند یافت.» بنابراین صبر کردن در راه خدا و تسلیم امر حق شدن ودیعه ای الهی است که در تک تک زوایای زندگی حضرت زینب(س) پیاده شده و درس بزرگی برای همه لحظات زندگی ماست. پس به تاسی از این بانوی مکرمه همیشه صبور و شکیبا باشیم.
