حادثه ارتحال سخت، دردناک و ناگهانی مرحوم آیت الله هاشمی رفسنجانی(ره)، از حوادث بزرگ و قابل تأمل در دوران پس از انقلاب اسلامی است و مراسم تشییع ایشان و حضور گسترده مردم از همه طبقات و جناح های درون خانواده انقلاب اسلامی، جای تحلیل ها و تفسیرهای متفاوتی دارد.
به گزارش شهدای ایران، سیدرضا حسینی به مناسبت هفتمین روز درگذشت مرحوم آیت الله هاشمی رفسنجانی در یادداشتی به بررسی برخی ابعاد شخصیت ایشان پرداخته است:
در ابتدای این نوشتار و به عنوان مدخل بحث، نگاهی به تصویر مرحوم هاشمی(ره) در پیام تسلیت مقام معظم رهبری می اندازیم:
الف) شخصیت هاشمی:
1) هوش وافر و صمیمیت کم‌نظیر او در آن سال ها
2) مبارز کهنسال
3) مبارز قدیمی
ب) رابطه خود با هاشمی:
1) رفیق دیرین، و همسنگر و همگام دوران مبارزات نهضت اسلامی
2) همکار نزدیک سال های متمادی در عهد جمهوری اسلامی
3) همرزم و همگامی که سابقه‌ی همکاری و آغاز همدلی و همکاری با وی به پنجاه و نه سال تمام می‌رسد.
4) پیوند رفاقتی را که سرآغاز آن در بین‌الحرمین کربلای معلّی بود.
5) تجربه‌ای مشترک و درازمدت با او در نشیب و فرازهای این دوران تاریخ‌ساز
6) همفکری ها و همدلی ها
7) محبت شخصی عمیق او نسبت به این حقیر
ج) خدمات هاشمی:
1) نمونه‌ی کم‌نظیری از نسل اوّل مبارزان ضد ستم‌شاهی و از رنج‌دیدگان این راه پرخطر و پرافتخار
2) تکیه‌گاه مطمئنی برای همه‌ی کسانی که با وی همکار بودند به ویژه برای اینجانب
3) سال‌ها زندان و تحمل شکنجه‌های ساواک و مقاومت
4) مسئولیت های خطیر در دفاع مقدس و ریاست مجلس شورای اسلامی و مجلس خبرگان و غیره
5) برگ های درخشان زندگی پر فراز و نشیب این مبارز قدیمی
د) فرجام هاشمی:
1) اختلاف نظرها و اجتهادهای متفاوت در برهه‌هائی از این دوران طولانی
2) با دریغ و تأسف
3) سخت و جانکاه
4) در محضر محاسبه‌ی الهی با پرونده‌ای مشحون از تلاش و فعالیت گوناگون قرار دارد.
5) غفران و رحمت و عفو الهی را برای وی از صمیم قلب تمنا می کنم.
**********
حادثه ارتحال سخت، دردناک و ناگهانی مرحوم آیت الله هاشمی رفسنجانی(ره)، از حوادث بزرگ و قابل تأمل در دوران پس از انقلاب اسلامی است و مراسم تشییع ایشان و حضور گسترده مردم از همه طبقات و جناح های درون خانواده انقلاب اسلامی، جای تحلیل ها و تفسیرهای متفاوتی دارد. در این نوشتار، بر آن هستیم که با نگاهی متفاوت و از موضع انقلاب اسلامی، این حادثه تلخ را واکاوی و تفسیر نماییم.
برای این مقصود، هفت نکته در قالب هفت مویه با بیانی سوگمندانه و دلسوزانه، در هفتمین روز ارتحال آیت الله هاشمی رفسنجانی، بیان شده است:
1. کسانی از قِبَل این حادثه، تریبونی پیدا کردند و به جای صحبت پیرامون مرحوم آیه الله هاشمی، خودشان را مطرح کردند و از دیدگاه ها و شأنیت و شخصیت و سعه صدر و بزرگ منشی و ... خودشان گفتند و چون آبی یافتند؛ دست به شناگری زده و نشان دادند که شناگران ماهری هستند.
2. کسانی نیز- بدون توجه به مواضع قبلی شان- زبان به مدح مرحوم آیه الله هاشمی گشودند و از سجایای اخلاقی و تقوا و انقلابی گری و همدلی او با انقلاب و رهبری گفتند. آنگاه فراتر رفته و بحث را به آنجا کشاندند که رویه درست و صحیح، همین مسیری بود که هاشمی طی کرد و فرجام درست انقلاب، اسلام و نظام نیز، در گروه ادامه یافتن راه هاشمی است!
در اینجا کار به جایی می رسد که صراط مستقیم انقلاب را، در انحصار رویه و مرام هاشمی معرفی کرده؛ این سؤال را به ذهن مخاطبان القا می کنند که اگر این همه تأیید و تصدیق و درستی راه و استقامت در صراط مستقیم در مورد هاشمی، حق است؛ پس اصولاً همه مخالفان و منتقدان هاشمی، به ناحق بوده و هر آنچه گفته و نوشته اند ناصواب بوده و مدیون هاشمی هستند و باید پاسخگوی تاریخ و وجدان عمومی باشند!
3. جریان و کسانی که با سوء استفاده از شخصیت و نام آیه الله هاشمی و چسباندن او به خط و رویّه خود، دنبال کسب مشروعیت و وجاهت مردمی بوده؛ مدعی بودند که وقتی هاشمی شخصیت بزرگی است که مردم قدردان او و خدمات تلاش های گذشته وی هستند؛ پس این حضور، مهر تأیید بر ما و جریان ما است و این حضور مردمی را، به منزله حمایت و تأیید جریان وابسته به خود و پایگاه مردمی شان، معرفی کردند.
اینکه آنها چرا به هاشمی امید بسته بودند و از نام او سوء استفاده می کردند و از مشروعیت و مقبولیت هاشمی دنبال کاسبی و کاسه لیسی بودند؛ نکته ای است که با همه وجود آرزو می کردیم که ای کاش اینگونه نمی شد و رویه و مرام هاشمی به گونه ای نبود که باعث طمع ورزی این جریانات انحرافی و مطرود مردم و انقلاب بشود. ولی دریغ و افسوس که اینگونه نشد؛ اما باید به نحو شایسته ای به آنها فهماند که بین قدردانی مردم ایران از خدمت گزاران انقلاب و ملت، با موجودیت سرسپردگان بیگانه و جداشدگان از مردم و قدرت طلبان و فرصت جویانِ نابحق، فاصله از زمین تا آسمان است. لذا حضور در مجالس هاشمی، تأیید انقلاب و نشان و نماد همراهی مردم با انقلاب اسلامی و رهبری بزرگ آن است؛ و مردم، قدرشناس خادمین ملت و انقلاب هستند. گرچه اشتباهات و خطاهای آنها را هم می-دانند و می شناسند؛ اما در هنگام مراسم عزای آنها، بزرگوارانه خطا را نادیده گرفته؛ علیرغم غصه ها و قصه های از ناراستی ها و کج روی ها، خوبی ها و خدمات را دیده و از آنها قدرشناسی می کنند. مردم ما می دانند که مردان بزرگ، خطاهایشان هم بزرگ تر و آسیب گذارتر(خطرناک تر) است؛ لذا نشان دادند که آنقدر بزرگ و دارای سعه صدر هستند که در قبال خدمات برجسته و مستمر و طولانی مدت، سهو و خطاهای بزرگ را با بلندنظری نادیده می گیرند و از خادمان خود، تجلیل شایسته می نمایند.
4. ما «دستگاه نیت خوان» نداریم و تکلیفی هم برای جستجوی نیت حاضران و شرکت کنندگان در مراسم عزا و گرامیداشت مرحوم آیه الله هاشمی نداریم؛ زیرا فقط خداوند «علام الغیوب» است و فقط او «یعلم خائنه الاعین و ما تخفی الصدور». اما همه نشانه ها و اماره ها به حد کافی گویا هستند که مردم ما هاشمی را مرد بزرگی می دانند که کمتر صحنه ای از انقلاب اسلامی وجود دارد که هاشمی فرد مؤثر اصلی یا یکی از مؤثرترین افراد آن صحنه نباشد. لذا مردی که برای سربلندی و عزت این مردم، حدود 6 دهه مبارزه و مجاهده و تلاش کرده و پرونده ای مملو از خدمات شایسته و قابل تمجید و تجلیل دارد- و تا آخرین روزهای حیات خود، اظهار می نمود که از مسیر انقلاب و رهبری امت فاصله ندارد و همچنان خود را سرباز و خادم انقلاب و ولایت معرفی می کند و از حدود 60 سال همراهی با رهبری عزیز انقلاب دم می زند و آن بزرگوار را عشق خود معرفی می کند و اذعان می نماید که هیچ دو نفری را نمی شناسم که رابطه بین آنها به صمیمیت رابطه وی با مقام معظم رهبری باشد- این انسان بزرگ و خدوم، شایسته تجلیل و قدردانی است و علیرغم هرگونه نقد و اختلاف، او را شایسته احترام می دانند و در عزای او همه آمده بودند و همه سوگواری کرده و مویه کنان، جنازه اش را تا آرامگاه ابدی اش، با عزت بدرقه می کنند. مراسم تشییع آیه الله هاشمی، نماد و ظهوری از اتحاد و یکپارچگی ملت در دفاع از انقلاب اسلامی و موقعیت شناسی و زمان شناسی این مردم و به معنای واقعی کلمه، نشان اوج بصیرت و دشمن شناسی ملت مسلمان و انقلابی ایران بود.
5. کسانی که با فوت مرحوم آیه الله هاشمی مجال و میدان خودنمایی و عقده گشایی پیدا کرده و از فرصت مرگ مرد انقلاب اسلامی، برای انقلاب اسلامی خنجر تیز کرده و حنجر انقلاب اسلامی را نشانه رفتند و لگدی به جنازه بی تحرک و متعفن سران فتنه زده و خط اربابان خارجی (غربی، عبری و عربی) خود را پی گرفتند و با اهانت به شخصیت و مقام هاشمی در مراسم عزای او، قند در دل دشمنان اسلام آب کرده و سعی کردند که امید برباد رفته آنها را، قدری برگردانند. این گروه آنقدر اندک و بی مقدار بودند که سیل عظیم مردم حاضر در مراسم- که صرفاً برای تجدید عهد با انقلاب اسلامی و رهبری عزیز و اعلام قدردانی از مردی آمده بودند که بیش از 6 دهه عمر خود را صرف انقلاب اسلامی کرده و در تمام مقاطع انقلاب، فردی اثرگذار بوده آمدند- همچون کف روی آب، کنار زده شدند و با بی اعتنایی مردم، ذلت و بی قدری دیگری را چشیده و جدایی از ملت بزرگ ایران را، مجدداً تجربه کردند.
6. پس از ایام سوگواری و فضای عاطفی ناشی از رحلت مرحوم آیه الله هاشمی، دلسوزان انقلاب باید با نهایت دقت و صداقت، شخصیت هاشمی را تجزیه و تحلیل کنند و خدمات و شایستگی های او را برشماری کرده و برای قدردانی ملت و آشنایی نسل جوان جامعه با مردان انقلاب اسلامی، آنها را معرفی نمایند. خطاها و اشتباهات هاشمی- بویژه در تقریباً یک دهه اخیر- را نیز با نقد منصفانه و منصحانه و مستدل و کارشناسانه، برشماری نموده و به عنوان تجربه تلخ تاریخ معاصر، به همگان بنمایانند. این تکلیف سنگینی است که به عهدۀ همه دلسوزان انقلاب و نظام مقدس جمهوری اسلامی و همه کسانی است که برای عزت و سربلندی ایران عزیز اسلامی و ملت بزرگ ایران، دل می سوزانند و دغدغه دارند.
7. اما شایسته است نقش خانوادۀ داغدار و دلسوخته مرحوم آیه الله هاشمی را در این حادثه غمناک نیز، قدر بدانیم و از بیانیه ها و مصاحبه های به جا و موضع گیری های مناسب در همۀ حضورها و ... قدردانی کنیم. گرچه رفتار سبک و غیرمسئولانه یکی از فرزندان مرحوم آیه الله هاشمی، که هم در فرم و رنگ لباس و هم در نشان دادن علامت v، اثبات کرد که نه تنها داغدار مصیبت پدر بزرگوار خود نیست؛ بلکه همچنان در صدد سوء استفاده از نام هاشمی در مرگ وی- مانند ایام حیات وی- است و حتی مرگ جانکاه پدر نیز، او را به خود نیاورده و از مسیر خطا، نادم و پشیمان نکرده است؛ جای تأسف و تأثر فراوان است.
در خاتمه به عنوان وظیفه، از همۀ خدمات و تلاش های ارزشمند مرحوم آیت الله هاشمی رفسنجانی(ره) طی بیش از 6 دهه قبل و بعد از پیروزی انقلاب اسلامی، تشکر و قدردانی نموده؛ رحمت و غفران الهی را برای آن مرحوم، از خدای بزرگ مسئلت می نماییم و فقدان این مجاهد دیرین و رفیق 59 ساله رهبر عزیزمان را، به ملت بزرگ و مقام معظم رهبری، تسلیت و تعزیت عرض می کنیم.
اللهم اغفر للمؤمنین و المؤمنات- و المسلمین و المسلمات- الاحیاء منهم و الاموات- تابع اللهم بیننا و بینهم بالخیرات- انک مجیب الدعوات- انک علی کل شیئی قدیر.
*مشرق
در ابتدای این نوشتار و به عنوان مدخل بحث، نگاهی به تصویر مرحوم هاشمی(ره) در پیام تسلیت مقام معظم رهبری می اندازیم:
الف) شخصیت هاشمی:
1) هوش وافر و صمیمیت کم‌نظیر او در آن سال ها
2) مبارز کهنسال
3) مبارز قدیمی
ب) رابطه خود با هاشمی:
1) رفیق دیرین، و همسنگر و همگام دوران مبارزات نهضت اسلامی
2) همکار نزدیک سال های متمادی در عهد جمهوری اسلامی
3) همرزم و همگامی که سابقه‌ی همکاری و آغاز همدلی و همکاری با وی به پنجاه و نه سال تمام می‌رسد.
4) پیوند رفاقتی را که سرآغاز آن در بین‌الحرمین کربلای معلّی بود.
5) تجربه‌ای مشترک و درازمدت با او در نشیب و فرازهای این دوران تاریخ‌ساز
6) همفکری ها و همدلی ها
7) محبت شخصی عمیق او نسبت به این حقیر
ج) خدمات هاشمی:
1) نمونه‌ی کم‌نظیری از نسل اوّل مبارزان ضد ستم‌شاهی و از رنج‌دیدگان این راه پرخطر و پرافتخار
2) تکیه‌گاه مطمئنی برای همه‌ی کسانی که با وی همکار بودند به ویژه برای اینجانب
3) سال‌ها زندان و تحمل شکنجه‌های ساواک و مقاومت
4) مسئولیت های خطیر در دفاع مقدس و ریاست مجلس شورای اسلامی و مجلس خبرگان و غیره
5) برگ های درخشان زندگی پر فراز و نشیب این مبارز قدیمی
د) فرجام هاشمی:
1) اختلاف نظرها و اجتهادهای متفاوت در برهه‌هائی از این دوران طولانی
2) با دریغ و تأسف
3) سخت و جانکاه
4) در محضر محاسبه‌ی الهی با پرونده‌ای مشحون از تلاش و فعالیت گوناگون قرار دارد.
5) غفران و رحمت و عفو الهی را برای وی از صمیم قلب تمنا می کنم.
**********
حادثه ارتحال سخت، دردناک و ناگهانی مرحوم آیت الله هاشمی رفسنجانی(ره)، از حوادث بزرگ و قابل تأمل در دوران پس از انقلاب اسلامی است و مراسم تشییع ایشان و حضور گسترده مردم از همه طبقات و جناح های درون خانواده انقلاب اسلامی، جای تحلیل ها و تفسیرهای متفاوتی دارد. در این نوشتار، بر آن هستیم که با نگاهی متفاوت و از موضع انقلاب اسلامی، این حادثه تلخ را واکاوی و تفسیر نماییم.
برای این مقصود، هفت نکته در قالب هفت مویه با بیانی سوگمندانه و دلسوزانه، در هفتمین روز ارتحال آیت الله هاشمی رفسنجانی، بیان شده است:
1. کسانی از قِبَل این حادثه، تریبونی پیدا کردند و به جای صحبت پیرامون مرحوم آیه الله هاشمی، خودشان را مطرح کردند و از دیدگاه ها و شأنیت و شخصیت و سعه صدر و بزرگ منشی و ... خودشان گفتند و چون آبی یافتند؛ دست به شناگری زده و نشان دادند که شناگران ماهری هستند.
2. کسانی نیز- بدون توجه به مواضع قبلی شان- زبان به مدح مرحوم آیه الله هاشمی گشودند و از سجایای اخلاقی و تقوا و انقلابی گری و همدلی او با انقلاب و رهبری گفتند. آنگاه فراتر رفته و بحث را به آنجا کشاندند که رویه درست و صحیح، همین مسیری بود که هاشمی طی کرد و فرجام درست انقلاب، اسلام و نظام نیز، در گروه ادامه یافتن راه هاشمی است!
در اینجا کار به جایی می رسد که صراط مستقیم انقلاب را، در انحصار رویه و مرام هاشمی معرفی کرده؛ این سؤال را به ذهن مخاطبان القا می کنند که اگر این همه تأیید و تصدیق و درستی راه و استقامت در صراط مستقیم در مورد هاشمی، حق است؛ پس اصولاً همه مخالفان و منتقدان هاشمی، به ناحق بوده و هر آنچه گفته و نوشته اند ناصواب بوده و مدیون هاشمی هستند و باید پاسخگوی تاریخ و وجدان عمومی باشند!
3. جریان و کسانی که با سوء استفاده از شخصیت و نام آیه الله هاشمی و چسباندن او به خط و رویّه خود، دنبال کسب مشروعیت و وجاهت مردمی بوده؛ مدعی بودند که وقتی هاشمی شخصیت بزرگی است که مردم قدردان او و خدمات تلاش های گذشته وی هستند؛ پس این حضور، مهر تأیید بر ما و جریان ما است و این حضور مردمی را، به منزله حمایت و تأیید جریان وابسته به خود و پایگاه مردمی شان، معرفی کردند.
اینکه آنها چرا به هاشمی امید بسته بودند و از نام او سوء استفاده می کردند و از مشروعیت و مقبولیت هاشمی دنبال کاسبی و کاسه لیسی بودند؛ نکته ای است که با همه وجود آرزو می کردیم که ای کاش اینگونه نمی شد و رویه و مرام هاشمی به گونه ای نبود که باعث طمع ورزی این جریانات انحرافی و مطرود مردم و انقلاب بشود. ولی دریغ و افسوس که اینگونه نشد؛ اما باید به نحو شایسته ای به آنها فهماند که بین قدردانی مردم ایران از خدمت گزاران انقلاب و ملت، با موجودیت سرسپردگان بیگانه و جداشدگان از مردم و قدرت طلبان و فرصت جویانِ نابحق، فاصله از زمین تا آسمان است. لذا حضور در مجالس هاشمی، تأیید انقلاب و نشان و نماد همراهی مردم با انقلاب اسلامی و رهبری بزرگ آن است؛ و مردم، قدرشناس خادمین ملت و انقلاب هستند. گرچه اشتباهات و خطاهای آنها را هم می-دانند و می شناسند؛ اما در هنگام مراسم عزای آنها، بزرگوارانه خطا را نادیده گرفته؛ علیرغم غصه ها و قصه های از ناراستی ها و کج روی ها، خوبی ها و خدمات را دیده و از آنها قدرشناسی می کنند. مردم ما می دانند که مردان بزرگ، خطاهایشان هم بزرگ تر و آسیب گذارتر(خطرناک تر) است؛ لذا نشان دادند که آنقدر بزرگ و دارای سعه صدر هستند که در قبال خدمات برجسته و مستمر و طولانی مدت، سهو و خطاهای بزرگ را با بلندنظری نادیده می گیرند و از خادمان خود، تجلیل شایسته می نمایند.
4. ما «دستگاه نیت خوان» نداریم و تکلیفی هم برای جستجوی نیت حاضران و شرکت کنندگان در مراسم عزا و گرامیداشت مرحوم آیه الله هاشمی نداریم؛ زیرا فقط خداوند «علام الغیوب» است و فقط او «یعلم خائنه الاعین و ما تخفی الصدور». اما همه نشانه ها و اماره ها به حد کافی گویا هستند که مردم ما هاشمی را مرد بزرگی می دانند که کمتر صحنه ای از انقلاب اسلامی وجود دارد که هاشمی فرد مؤثر اصلی یا یکی از مؤثرترین افراد آن صحنه نباشد. لذا مردی که برای سربلندی و عزت این مردم، حدود 6 دهه مبارزه و مجاهده و تلاش کرده و پرونده ای مملو از خدمات شایسته و قابل تمجید و تجلیل دارد- و تا آخرین روزهای حیات خود، اظهار می نمود که از مسیر انقلاب و رهبری امت فاصله ندارد و همچنان خود را سرباز و خادم انقلاب و ولایت معرفی می کند و از حدود 60 سال همراهی با رهبری عزیز انقلاب دم می زند و آن بزرگوار را عشق خود معرفی می کند و اذعان می نماید که هیچ دو نفری را نمی شناسم که رابطه بین آنها به صمیمیت رابطه وی با مقام معظم رهبری باشد- این انسان بزرگ و خدوم، شایسته تجلیل و قدردانی است و علیرغم هرگونه نقد و اختلاف، او را شایسته احترام می دانند و در عزای او همه آمده بودند و همه سوگواری کرده و مویه کنان، جنازه اش را تا آرامگاه ابدی اش، با عزت بدرقه می کنند. مراسم تشییع آیه الله هاشمی، نماد و ظهوری از اتحاد و یکپارچگی ملت در دفاع از انقلاب اسلامی و موقعیت شناسی و زمان شناسی این مردم و به معنای واقعی کلمه، نشان اوج بصیرت و دشمن شناسی ملت مسلمان و انقلابی ایران بود.
5. کسانی که با فوت مرحوم آیه الله هاشمی مجال و میدان خودنمایی و عقده گشایی پیدا کرده و از فرصت مرگ مرد انقلاب اسلامی، برای انقلاب اسلامی خنجر تیز کرده و حنجر انقلاب اسلامی را نشانه رفتند و لگدی به جنازه بی تحرک و متعفن سران فتنه زده و خط اربابان خارجی (غربی، عبری و عربی) خود را پی گرفتند و با اهانت به شخصیت و مقام هاشمی در مراسم عزای او، قند در دل دشمنان اسلام آب کرده و سعی کردند که امید برباد رفته آنها را، قدری برگردانند. این گروه آنقدر اندک و بی مقدار بودند که سیل عظیم مردم حاضر در مراسم- که صرفاً برای تجدید عهد با انقلاب اسلامی و رهبری عزیز و اعلام قدردانی از مردی آمده بودند که بیش از 6 دهه عمر خود را صرف انقلاب اسلامی کرده و در تمام مقاطع انقلاب، فردی اثرگذار بوده آمدند- همچون کف روی آب، کنار زده شدند و با بی اعتنایی مردم، ذلت و بی قدری دیگری را چشیده و جدایی از ملت بزرگ ایران را، مجدداً تجربه کردند.
6. پس از ایام سوگواری و فضای عاطفی ناشی از رحلت مرحوم آیه الله هاشمی، دلسوزان انقلاب باید با نهایت دقت و صداقت، شخصیت هاشمی را تجزیه و تحلیل کنند و خدمات و شایستگی های او را برشماری کرده و برای قدردانی ملت و آشنایی نسل جوان جامعه با مردان انقلاب اسلامی، آنها را معرفی نمایند. خطاها و اشتباهات هاشمی- بویژه در تقریباً یک دهه اخیر- را نیز با نقد منصفانه و منصحانه و مستدل و کارشناسانه، برشماری نموده و به عنوان تجربه تلخ تاریخ معاصر، به همگان بنمایانند. این تکلیف سنگینی است که به عهدۀ همه دلسوزان انقلاب و نظام مقدس جمهوری اسلامی و همه کسانی است که برای عزت و سربلندی ایران عزیز اسلامی و ملت بزرگ ایران، دل می سوزانند و دغدغه دارند.
7. اما شایسته است نقش خانوادۀ داغدار و دلسوخته مرحوم آیه الله هاشمی را در این حادثه غمناک نیز، قدر بدانیم و از بیانیه ها و مصاحبه های به جا و موضع گیری های مناسب در همۀ حضورها و ... قدردانی کنیم. گرچه رفتار سبک و غیرمسئولانه یکی از فرزندان مرحوم آیه الله هاشمی، که هم در فرم و رنگ لباس و هم در نشان دادن علامت v، اثبات کرد که نه تنها داغدار مصیبت پدر بزرگوار خود نیست؛ بلکه همچنان در صدد سوء استفاده از نام هاشمی در مرگ وی- مانند ایام حیات وی- است و حتی مرگ جانکاه پدر نیز، او را به خود نیاورده و از مسیر خطا، نادم و پشیمان نکرده است؛ جای تأسف و تأثر فراوان است.
در خاتمه به عنوان وظیفه، از همۀ خدمات و تلاش های ارزشمند مرحوم آیت الله هاشمی رفسنجانی(ره) طی بیش از 6 دهه قبل و بعد از پیروزی انقلاب اسلامی، تشکر و قدردانی نموده؛ رحمت و غفران الهی را برای آن مرحوم، از خدای بزرگ مسئلت می نماییم و فقدان این مجاهد دیرین و رفیق 59 ساله رهبر عزیزمان را، به ملت بزرگ و مقام معظم رهبری، تسلیت و تعزیت عرض می کنیم.
اللهم اغفر للمؤمنین و المؤمنات- و المسلمین و المسلمات- الاحیاء منهم و الاموات- تابع اللهم بیننا و بینهم بالخیرات- انک مجیب الدعوات- انک علی کل شیئی قدیر.
*مشرق
