حماسه خرمشهر در همان سال‌های دفاع مقدس مورد توجه كارگردان‌ها قرار می‌گیرد. مرحوم ملاقلی‌پور در سال ۶۴ «بلمی به سوی ساحل »را می‌سازد، بعد از آن «حریم مهرورزی» در سال ۶۵ توسط ناصر غلامرضایی ساخته می‌شود. «كیمیا» با بازی مرحوم خسرو شكیبایی روایت اشغال و اسار
سرویس سیاسی پایگاه خبری شهدای ایران -محمدصادق عابدینی؛ آزاد‌سازی خرمشهر بعد از ۵۷۸ روز اشغال در خرداد ماه ۱۳۶۰ باعث تغییر اوضاع جنگ تحمیلی به سود جمهوری اسلامی ایران شد. امام خمینی(ره) در زمان آزاد‌سازی خرمشهر از تعبیر « خرمشهر را خدا آزاد كرد» كه نشان‌دهنده اوج حماسه‌ای است كه در این شهر رخ داده است، استفاده كردند. حال باید دید كه در این مدت بیش از ۳۲ سال از زمان آزاد‌سازی خرمشهر، تاكنون این حماسه چقدر و به چه شكل در قاب هنر رخ نموده است؟
اهمیت پرداختن به حماسه‌ها
تاریخ انقلاب اسلامی دارای چندین حادثه عظیم است كه هر كدام از آنها به تنهایی توانایی به تصویر درآمدن در قالب پروژه‌های عظیم سینمایی یا سریال‌های بلند فاخر را دارد، ولی در این بین عوامل بسیاری باعث شده است كه تاكنون آن گونه كه شایسته است، به آنها پرداخته نشده و حتی برخی از اتفاقات جریان‌ساز انقلات از لابه‌لای كتاب‌های تاریخ و حافظه تاریخی مردم پارا فراتر نگذاشته است. تنها ما زمانی به فكر پرداختن به این گونه وقایع می‌افتیم كه اتفاقاتی مانند ساخت یك فیلم متوسط به نام «آرگو» باعث تحریف تاریخ‌مان می‌شود و ما را وادار می‌كند تا به صورت شتابزده خواستار پاسخگویی شویم. جالب اینجاست كه بعد از فروكش كردن احساسات، هیچ قدم عملی برای پاسخگویی نیز برداشته نمی‌شود و همه چیز به دست فراموشی سپرده می‌شود. متأسفانه آمار كلی ساخت فیلم‌های دفاع مقدس هر سال كمتر از سال گذشته می‌شود و كارگردانانی كه روزی از پركارترین‌های ما در حوزه دفاع مقدس بوده‌اند یا امروزه در قید حیات نیستند یا تغییر سبك داده‌اند و خود را در دیگر ژانر‌ها مشغول كرده‌اند. به این صورت در كنار مظلومیت دفاع مقدس، خرمشهر و حماسه آزاد‌سازی این شهر مقاوم بدون توجه رها می‌شوند. عدم پرداخت هنری به این رویداد‌ها یكی از دلایل مهمی است كه شاهد كمرنگ شدن ارزش‌هایی هستیم كه نظام جمهوری اسلامی بر مبنای آن شكل گرفته است.
تصویر‌سازی حماسه
حماسه خرمشهر در همان سال‌های دفاع مقدس مورد توجه كارگردان‌ها قرار می‌گیرد. مرحوم ملاقلی‌پور در سال ۶۴ «بلمی به سوی ساحل »را می‌سازد، بعد از آن «حریم مهرورزی» در سال ۶۵ توسط ناصر غلامرضایی ساخته می‌شود. «كیمیا» با بازی مرحوم خسرو شكیبایی روایت اشغال و اسارت را بیان می‌كند. احمد رضا درویش ابتدا فیلم «سرزمین خورشید» و بعد از مدتی «دوئل» را با موضوع خرمشهر می‌سازد. «دوئل» كه زمانی گران‌ترین فیلم تاریخ سینمای ایران نام گرفته بود، بازگشت دوباره سعید راد به سینمای ایران را رقم زد اما در مورد فتح خرمشهر هیچ حرفی نداشت. «روز سوم» محمد حسین لطیفی، هم با آنكه نامش كنایه‌ای به روز آزاد‌سازی خرمشهر است اما روایتی كه بیان می‌كند مربوط به آخرین روزهای پیش از سقوط شهر است. «كودك و فرشته» و « عصر روز دهم» از دیگر آثار سینمایی هستند كه در مورد خرمشهر ساخته شده‌اند. با آنكه سهم خرمشهر از حجم عظیم فیلم‌های ژانر دفاع مقدس بسیار ناچیز است، اما آن چیزی كه بیشتر دوستداران خرمشهر را آزار می‌دهد، سوءاستفاده یك فیلم سیاه از خرمشهر است. پروژه «خرمشهر» كه بعد‌ها با نام «یك خانواده محترم» شناخته شد، قرار بود فیلمی دفاع مقدسی باشد، اما خروجی آن چیزی شد كه هیچ كس حاضر به قبول مسئولیت آن نگردید.
در تلویزیون هم تقریباً دو اثر مهم در مورد خرمشهر ساخته شده است. ابراهیم حاتمی كیا، اولین سریالش را با موضوع خرمشهر ساخت. «خاك سرخ» داستان مقاومت مردم خرمشهر را نشان می‌دهد؛ زندگی مردم عادی شهری كه با تهاجم ارتش بعث به هم می‌ریزد و باعث از هم گسستگی خانواده‌ها می‌شود. مسعود جعفری جوزانی هم در سریال «در چشم باد» كه روایتی از تاریخ معاصر از قیام جنگل تا دفاع مقدس است، چند قسمت آخر خود را به آزاد‌سازی خرمشهر اختصاص می‌دهد. این كار جوزانی با آنكه نتوانست همه حماسه آزاد‌سازی را به نمایش بگذارد، ولی می‌توان آن را به عنوان یكی از تك نمونه‌های پرداختن به عملیات «الی‌بیت‌المقدس» دانست.
«دا» كی فیلم می‌شود؟
فقر پرداختن به خرمشهر، تنها در بعد آثار سینمایی یا سریال‌های تلویزیونی نیست، حوزه ادبیات هم كار چندانی در مورد خرمشهر انجام نداده است. مخصوصاً كار‌هایی كه قابلیت تصویر‌سازی نیز داشته باشند و بتوان از آنها فیلمنامه استخراج كرد.
خاطرات سیده زهرا حسینی، با عنوان «دا» یكی از معروف‌ترین كتاب‌های حوزه دفاع مقدس است؛ كتابی كه تاكنون چندین نوبت تجدید چاپ شده است؛ «دا» برای نخستین بار جنگ تحمیلی و وقایع خرمشهر را از زبان یك زن رزمنده بیان می‌كند. این كتاب آنقدر قابلیت‌های به تصویر كشیده شدن دارد كه تاكنون چند كارگردان برای ساخت فیلم و سریال بر اساس آن داوطلب شده‌اند. زمانی تهمینه میلانی اعلام آمادگی كرده بود تا «دا» را بسازد، جمال شورجه كارگردان و تهیه‌كننده فیلم‌های حوزه دفاع مقدس، با این كار مخالفت كرد و دلایلی را برای اینكه نباید میلانی این فیلم را بسازد، بیان كرد. به اعتقاد شورجه، قرابت فیلمساز با مفاهیم و مضامین دفاع مقدس از جمله عواملی است كه باید در صرف هزینه‌های ساخت آثار سینمایی در این حوزه و انتخاب كارگردان مناسب مورد توجه قرار گیرد. بعد از آن داریوش مهرجویی اعلام كرد كه می‌تواند بر اساس این كتاب یك سریال بلند بسازد كه تا كنون از ساخت آن خبری نشده است. بعد از آن هم قرار شد تا همایون اسعدیان به سراغ ساخت «دا» برود. ساخت این فیلم قرار بود امسال كلید بخورد، اما تاكنون خبری از عملی شدن این موضوع نیز منتشر نشده است. فعلاً «دا» تنها بر اساس روایت چند بازیگر زن به همراه چند طرح به سبك «پیپر» از خاطرات سیده زهرا حسینی، همه بعد تصویری از این كتاب ارزشمند است كه از تلویزیون پخش شده است.
روز سوم خرداد، هر سال تلنگری به ما می‌زند تا كم‌كاری‌های ما را یادآوری كند. حماسه‌ای كه در سال ۱۳۶۰ اتفاق افتاد بزرگتر و عظیم‌تر از آن است كه بتوان تمام زوایای آن را در یك یا چند اثر محدود سینمایی یا تلویزیونی به تصویر كشید. نگاهی به سینمای جهان می‌تواند الگوی خوبی برای هنرمندان ما باشد. وقتی كه با گذشت نزدیك به هفت دهه از جنگ جهانی دوم هنوز هم كشور‌های متفق، با هزینه‌های بسیار فیلم‌هایی در ستایش آزاد‌سازی شهر‌های تحت اشغال از دست آلمان نازی می‌سازند و سعی می‌كنند به هر ترفندی روحیه مردم كشورشان را با ساختن فیلم‌های حماسی، بالا نگه دارند، ما فقط به تماشاگر‌های بی‌تفاوتی تبدیل شده‌ایم كه شاید در دلمان آرزو می‌كنیم ای كاش كسی از آن سوی آب‌ها پیدا شود و فیلمی از حماسه خرمشهر بسازد تا ما در سالن‌های سینما برایش دست بزنیم یا از اینكه تاریخ‌مان را تحریف كرده، به او خرده بگیریم.
