مسلمانانی که با وجود تنوع مذاهبشان و تمام اختلافاتشان با یکدیگر، همگی به خدا و رسول خدا ایمان دارند. چنانکه خداوند حکیم در قرآن کریم می فرماید: «مومنان، برادر یکدیگرند. پس بین دو برادر خود صلح و آشتی برقرار سازید. »
به گزارش شهدای ایران ؛» در نظر امام علی «ع» سقفی وجود دارد که تمام مسلمانان را - با تمام اختلافاتشان - پناه می دهد و همه ی طوائف و گروه های آن را در کنار یکدیگر جمع می کند. یعنی، سقف ایمان به خدا و رسول خدا. و زیر این سقف است که تمامی برخورد امام علی با اختلافات داخلیاختلافات و تفاوت ها درمان می شود. همانگونه در روایت آمده است که پس از فوت رسول خدا «ص»، فردی یهودی نزد علی «ع» آمد و گفت: «شما درباره پیامبرتان اختلاف کردید در حالی که هنوز دفنش هم نکرده بودید.» و علی «ع» درجوابش فرمود:« ما درباره آنچه که از او رسیده اختلاف کردیم، نه در خود او. اما شما به پیامبرتان گفتید : همانطور که آنان خدایانی دارند برای ما هم خدایانی فراهم کن! که پیامبرتان گفت شما قومی جاهل و نادان هستید! و همه اینها در حالی بود که پایتان از آب دریا خشک نشده بود.»
بنابراین ، وحدت در نظر امیرالمومنین «ع» بر دو پایه ی اساسی استوار است:
۱ – مرجعیت کتاب و سنت :
زیر سقف کتاب و سنت است که تمامی اختلافات، مشروع می شود. همچنین کتاب و سنت، مرجع و منبع حل و فصل اختلافات مردم و گروه هایی است که زیر پرچم اسلام و تحت رهبری حکومت اسلامی قرار دارند. چنان که خداوند در قرآن کریم می فرماید: «ای کسانی که ایمان آورده اید! از خدا و پیامبر او و پیشوایان اطاعت کنید. و هر گاه در امری نزاع داشتید، آن را به خدا و پیامبر بازگردانید. اگر به خدا و روز رستاخیز ایمان دارید...» و در باره مرجعیت سنت نیز، امام در وصیت نامه شان می فرمایند :
«وصیت من به شما این است که بخدا شرک نورزید و سنت محمد «ص» را ضایع مگردانید. این دو ستون دین را استوار برپا دارید و این دو چراغ را روشن نگهدارید و دیگر از هیچ ملامت و مذمتی نترسید.»
۲- برادری ایمانی :
این اصلی است که باید اساس رابطه مسلمانان با یکدیگر باشد. مسلمانانی که با وجود تنوع مذاهبشان و تمام اختلافاتشان با یکدیگر، همگی به خدا و رسول خدا ایمان دارند. چنانکه خداوند حکیم در قرآن کریم می فرماید: «مومنان، برادر یکدیگرند. پس بین دو برادر خود صلح و آشتی برقرار سازید. »
امام علی «ع» نیز بر این اصل تمرکز می کند. و آن را چون چتری بزرگ می داند که همه گروه های اسلامی را دربرمی گیرد. حتی کسانی که با او مخالفت کردند و تکفیرش کردند. و لذا همواره رفتارش با آنان، رفتار یک مسلمان با مسلمانی دیگر بود. زمانی که از او پرسیدند « چه بگوییم در مورد آنها »(یعنی خوارج) فرمود : « آنها برادرانی برای ما هستند که بر ما ظلم کردند.» و این یعنی اختلافات مذهبی و سیاسی، برادری دینی و حقوق برادری را از بین نمی برد.
بله ! در تمامی اختلافات یک شرط برای قبول تمام گروه ها و حمایت از حقوقشان و به رسمیت شناختن آنها وجود دارد. و آن شرط، پایبندی به نظام عمومی جامعه و حفظ امنیت اجتماعی آن است. بنابراین تمامی تنوعات قابل قبول است. و تمامی اختلافات پذیرفته و مشروع است تا زمانی که زیر سقف نظام عمومی باشد. و تا زمانی که آن اختلافات را طوری نشان ندهیم که باعث ضربه زدن به امنیت مردم و آسیب رساندن به ثبات جامعه شود. زیرا حفظ نظام عمومی از مقدسات اسلام است.
از همین رو می بینیم که امام «ع»، با خوارج مقابله نکرد ، مگر زمانی که دید آنها امنیت اجتماعی مردم را هدف قرار داده اند. پس در عقیده ی علی«ع» ، تفاوت نمی کند که با او باشی یا ضد او باشی؛ مهم این است که به مردم، اموال، آبرو و نوامیسشان دست درازی نکنی. پس امنیت عمومی ، خط قرمز است. همانطور که خطاب به خوارج فرمود: «هر جا می خواهید باشید! اما بین ما و شما ، این که خونی را به حرام نریزید ، راه زنی نکنید و به هیچ کس ظلم نکنید»
روش علی «ع» در برخورد با خوارج و دیگران سنتی بود که تبدیل به الگویی برای دیگران شد. زیرا مسلمانان فهمیدند که چگونه باید با شورش های داخلی مقابله کنند. به نظر من ، این روش علی «ع» ، تصویر درخشانی است از چگونگی تعامل دولت اسلامی با مخالفانش. بدین شکل که مخالفت امری پذیرفته شده و مشروع است. و مخالف از این حق برخوردار است که با حاکم مخالفت کند - حتی اگر حاکم معصومی مانند علی «ع» باشد. و تا زمانی که به نظام عمومی ضربه نزند ، حاکم حق سرکوب آنها را ندارد.
بنابراین ، وحدت در نظر امیرالمومنین «ع» بر دو پایه ی اساسی استوار است:
۱ – مرجعیت کتاب و سنت :
زیر سقف کتاب و سنت است که تمامی اختلافات، مشروع می شود. همچنین کتاب و سنت، مرجع و منبع حل و فصل اختلافات مردم و گروه هایی است که زیر پرچم اسلام و تحت رهبری حکومت اسلامی قرار دارند. چنان که خداوند در قرآن کریم می فرماید: «ای کسانی که ایمان آورده اید! از خدا و پیامبر او و پیشوایان اطاعت کنید. و هر گاه در امری نزاع داشتید، آن را به خدا و پیامبر بازگردانید. اگر به خدا و روز رستاخیز ایمان دارید...» و در باره مرجعیت سنت نیز، امام در وصیت نامه شان می فرمایند :
«وصیت من به شما این است که بخدا شرک نورزید و سنت محمد «ص» را ضایع مگردانید. این دو ستون دین را استوار برپا دارید و این دو چراغ را روشن نگهدارید و دیگر از هیچ ملامت و مذمتی نترسید.»
۲- برادری ایمانی :
این اصلی است که باید اساس رابطه مسلمانان با یکدیگر باشد. مسلمانانی که با وجود تنوع مذاهبشان و تمام اختلافاتشان با یکدیگر، همگی به خدا و رسول خدا ایمان دارند. چنانکه خداوند حکیم در قرآن کریم می فرماید: «مومنان، برادر یکدیگرند. پس بین دو برادر خود صلح و آشتی برقرار سازید. »
امام علی «ع» نیز بر این اصل تمرکز می کند. و آن را چون چتری بزرگ می داند که همه گروه های اسلامی را دربرمی گیرد. حتی کسانی که با او مخالفت کردند و تکفیرش کردند. و لذا همواره رفتارش با آنان، رفتار یک مسلمان با مسلمانی دیگر بود. زمانی که از او پرسیدند « چه بگوییم در مورد آنها »(یعنی خوارج) فرمود : « آنها برادرانی برای ما هستند که بر ما ظلم کردند.» و این یعنی اختلافات مذهبی و سیاسی، برادری دینی و حقوق برادری را از بین نمی برد.
بله ! در تمامی اختلافات یک شرط برای قبول تمام گروه ها و حمایت از حقوقشان و به رسمیت شناختن آنها وجود دارد. و آن شرط، پایبندی به نظام عمومی جامعه و حفظ امنیت اجتماعی آن است. بنابراین تمامی تنوعات قابل قبول است. و تمامی اختلافات پذیرفته و مشروع است تا زمانی که زیر سقف نظام عمومی باشد. و تا زمانی که آن اختلافات را طوری نشان ندهیم که باعث ضربه زدن به امنیت مردم و آسیب رساندن به ثبات جامعه شود. زیرا حفظ نظام عمومی از مقدسات اسلام است.
از همین رو می بینیم که امام «ع»، با خوارج مقابله نکرد ، مگر زمانی که دید آنها امنیت اجتماعی مردم را هدف قرار داده اند. پس در عقیده ی علی«ع» ، تفاوت نمی کند که با او باشی یا ضد او باشی؛ مهم این است که به مردم، اموال، آبرو و نوامیسشان دست درازی نکنی. پس امنیت عمومی ، خط قرمز است. همانطور که خطاب به خوارج فرمود: «هر جا می خواهید باشید! اما بین ما و شما ، این که خونی را به حرام نریزید ، راه زنی نکنید و به هیچ کس ظلم نکنید»
روش علی «ع» در برخورد با خوارج و دیگران سنتی بود که تبدیل به الگویی برای دیگران شد. زیرا مسلمانان فهمیدند که چگونه باید با شورش های داخلی مقابله کنند. به نظر من ، این روش علی «ع» ، تصویر درخشانی است از چگونگی تعامل دولت اسلامی با مخالفانش. بدین شکل که مخالفت امری پذیرفته شده و مشروع است. و مخالف از این حق برخوردار است که با حاکم مخالفت کند - حتی اگر حاکم معصومی مانند علی «ع» باشد. و تا زمانی که به نظام عمومی ضربه نزند ، حاکم حق سرکوب آنها را ندارد.
