بر اساس بند 78 ضمیمه اول توافق وین، آژانس می‌تواند از مکان‌های نظامی نیز بازدید کند و ایران موظف است ظرف حداکثر 24 روز این امکان را برای آژانس فراهم کند. به نظر می‌رسد اظهار نظر آقای عراقچی در خصوص عدم اجازه آژانس برای بازدید از مراکز نظامی، خلاف متن مذاکرات است.
به گزارش شهدای ایران، در هر سه توافق ژنو، لوزان و وین تیم ایرانی و تیم آمریکایی اظهارات کاملا متناقضی در خصوص تعهدات ایران بیان کرده‌اند و در دو سال اخیر، شنیدن اظهارنظرهای متناقض درباره تعهدات ایران به امری عادی تبدیل شده است.
یکی از مواردی که طرف ایرانی و آمریکایی ادعاهای کاملا متعارضی درباره آن داشته‌اند امکان بازرسی از مراکز و تاسیسات نظامی است. مسلما یکی از خطوط قرمز اصلی نظام، صیانت از امنیت کشور و جلوگیری از جاسوسی توسط دشمنان به بهانه بازرسی‌های آژانس است و این، مسئله کوچکی نیست که بتوان در خصوص آن بی‌تفاوت بود و به سادگی از کنار آن گذشت. باید روشن شود که آیا آژانس بر اساس توافق وین می‌تواند به تاسیسات نظامی دسترسی داشته باشد یا خیر.
مقام معظم رهبری در تیرماه سال جاری و در دیدار با کارگزاران نظام به صراحت اعلام کردند: بازرسی‌های غیرمتعارف و پرس‌وجو از شخصیت‌ها را هم به هیچ‌وجه بنده موافق نیستم. بازرسی از مراکز نظامی را هم نمی‌پذیریم همچنان که قبلا هم گفتیم.
در همین راستا آقای عراقچی در گفت‌وگوی ویژه خبری از شبکه دو سیما تصریح کردند که به هیچ‌وجه آژانس حق بازرسی از تاسیسات نظامی را ندارد و بر این اساس خط قرمز نظام در زمینه حفظ امنیت کشور رعایت شده است. اما ارنست مونیز وزیر انرژی آمریکا- در جلسه استماع کنگره و در دفاع از توافق صورت گرفته- در اظهار نظری کاملا متناقض با ادعای عراقچی گفت: «آژانس بین‌المللی انرژی اتمی می‌تواند پس از اطلاع‌رسانی 24 روزه قبلی به تمامی «سایت‌های مشکوک» ایران دسترسی داشته باشد.»
مطابق ادعای مونیز، آژانس می‌تواند به همه سایت‌های مشکوک از جمله سایت‌های نظامی دسترسی پیدا کند و به عبارت دیگر طبق ادعای ایشان آژانس حق بازرسی از اماکن نظامی را دارد.
توافق نهایی دارای یک متن اصلی و پنج ضمیمه است که از جهت ارزش و اعتبار حقوقی، متن توافق و ضمایم آن هیچ فرقی با یکدیگر ندارند. بندهای 74 تا 79 ضمیمه اول توافق، درباره دسترسی‌های آژانس است.
طبق این مواد 1- وظیفه راستی‌آزمایی در خصوص فقدان مواد و فعالیت‌های اعلام نشده یا مغایر با توافق نهایی برعهده آژانس انرژی اتمی است. فعالیت‌های آژانس صرفا به منظور راستی‌آزمایی است و هیچ قصد سوئی ندارد. 2- در صورتی که آژانس در خصوص وجود مواد یا فعالیت‌های اعلام نشده یا مغایر با توافق نهایی در مکان‌هایی به غیر از مکان‌هایی که بر اساس ان‌پی‌تی و پروتکل الحاقی مجاز به بازدید از آنهاست نگران شود درخواست مستند خود را برای رفع نگرانی در این زمینه به ایران اعلام می‌کند. 3- مکان مورد درخواست آژانس می‌تواند هر مکانی اضافه بر مکان‌هایی باشد که بر طبق ان‌پی‌تی یا پروتکل الحاقی مجاز به بازدید از آنهاست؛ بنابراین محل مورد درخواست می‌تواند یک کارخانه از کارافتاده تولید پفک، ساختمانی متروکه در یک معدن قدیمی، ساختمانی در نهاد ریاست جمهوری یا یک کارخانه تولید اسلحه باشد. 4- ایران می‌تواند برای رفع نگرانی‌های آژانس، روش‌های جایگزینی را به جای بازدید از محل‌های مشکوک به آژانس پیشنهاد کند؛ اما در صورتی که این روش‌های جایگزین قادر به رفع نگرانی آژانس نباشد باید بر سر روشی که نگرانی آژانس را رفع کند با آژانس به توافق برسد.
طبق بند 78 در صورتی که ایران نتواند ظرف چهارده روز از درخواست اولیه آژانس بر سر روشی که می‌تواند نگرانی آژانس را برطرف کند به توافق برسد «کمیسیون مشترک» ظرف 7 روز روش‌هایی را برای رفع نگرانی آژانس با رای اجماعی یا اکثری به ایران پیشنهاد می‌کند و ایران موظف است ظرف حداکثر 3 روز این پیشنهادها را اجرایی کند.
اعضای «کمیسیون مشترک» عبارت‌اند از آمریکا، انگلیس، فرانسه، آلمان، نماینده اتحادیه اروپا، روسیه، چین و ایران. با این ترکیب، رای ایران در این کمیسیون حداکثر 3 رای خواهد بود و قاعدتا روش پیشنهادی ایران حداکثر 3 رای خواهد داشت؛ بنابراین آمریکا با همراهی متحدین سنتی خود می‌تواند بازدید از محل‌های نظامی را به عنوان تنها راهی که می‌تواند نگرانی آژانس را برطرف کند در این کمیسیون به تصویب برساند و ایران ملزم خواهد بود ظرف سه روز امکان بازدید از مکان‌های نظامی را برای آژانس فراهم کند.
*مشرق
یکی از مواردی که طرف ایرانی و آمریکایی ادعاهای کاملا متعارضی درباره آن داشته‌اند امکان بازرسی از مراکز و تاسیسات نظامی است. مسلما یکی از خطوط قرمز اصلی نظام، صیانت از امنیت کشور و جلوگیری از جاسوسی توسط دشمنان به بهانه بازرسی‌های آژانس است و این، مسئله کوچکی نیست که بتوان در خصوص آن بی‌تفاوت بود و به سادگی از کنار آن گذشت. باید روشن شود که آیا آژانس بر اساس توافق وین می‌تواند به تاسیسات نظامی دسترسی داشته باشد یا خیر.
مقام معظم رهبری در تیرماه سال جاری و در دیدار با کارگزاران نظام به صراحت اعلام کردند: بازرسی‌های غیرمتعارف و پرس‌وجو از شخصیت‌ها را هم به هیچ‌وجه بنده موافق نیستم. بازرسی از مراکز نظامی را هم نمی‌پذیریم همچنان که قبلا هم گفتیم.
در همین راستا آقای عراقچی در گفت‌وگوی ویژه خبری از شبکه دو سیما تصریح کردند که به هیچ‌وجه آژانس حق بازرسی از تاسیسات نظامی را ندارد و بر این اساس خط قرمز نظام در زمینه حفظ امنیت کشور رعایت شده است. اما ارنست مونیز وزیر انرژی آمریکا- در جلسه استماع کنگره و در دفاع از توافق صورت گرفته- در اظهار نظری کاملا متناقض با ادعای عراقچی گفت: «آژانس بین‌المللی انرژی اتمی می‌تواند پس از اطلاع‌رسانی 24 روزه قبلی به تمامی «سایت‌های مشکوک» ایران دسترسی داشته باشد.»
مطابق ادعای مونیز، آژانس می‌تواند به همه سایت‌های مشکوک از جمله سایت‌های نظامی دسترسی پیدا کند و به عبارت دیگر طبق ادعای ایشان آژانس حق بازرسی از اماکن نظامی را دارد.
توافق نهایی دارای یک متن اصلی و پنج ضمیمه است که از جهت ارزش و اعتبار حقوقی، متن توافق و ضمایم آن هیچ فرقی با یکدیگر ندارند. بندهای 74 تا 79 ضمیمه اول توافق، درباره دسترسی‌های آژانس است.
طبق این مواد 1- وظیفه راستی‌آزمایی در خصوص فقدان مواد و فعالیت‌های اعلام نشده یا مغایر با توافق نهایی برعهده آژانس انرژی اتمی است. فعالیت‌های آژانس صرفا به منظور راستی‌آزمایی است و هیچ قصد سوئی ندارد. 2- در صورتی که آژانس در خصوص وجود مواد یا فعالیت‌های اعلام نشده یا مغایر با توافق نهایی در مکان‌هایی به غیر از مکان‌هایی که بر اساس ان‌پی‌تی و پروتکل الحاقی مجاز به بازدید از آنهاست نگران شود درخواست مستند خود را برای رفع نگرانی در این زمینه به ایران اعلام می‌کند. 3- مکان مورد درخواست آژانس می‌تواند هر مکانی اضافه بر مکان‌هایی باشد که بر طبق ان‌پی‌تی یا پروتکل الحاقی مجاز به بازدید از آنهاست؛ بنابراین محل مورد درخواست می‌تواند یک کارخانه از کارافتاده تولید پفک، ساختمانی متروکه در یک معدن قدیمی، ساختمانی در نهاد ریاست جمهوری یا یک کارخانه تولید اسلحه باشد. 4- ایران می‌تواند برای رفع نگرانی‌های آژانس، روش‌های جایگزینی را به جای بازدید از محل‌های مشکوک به آژانس پیشنهاد کند؛ اما در صورتی که این روش‌های جایگزین قادر به رفع نگرانی آژانس نباشد باید بر سر روشی که نگرانی آژانس را رفع کند با آژانس به توافق برسد.
طبق بند 78 در صورتی که ایران نتواند ظرف چهارده روز از درخواست اولیه آژانس بر سر روشی که می‌تواند نگرانی آژانس را برطرف کند به توافق برسد «کمیسیون مشترک» ظرف 7 روز روش‌هایی را برای رفع نگرانی آژانس با رای اجماعی یا اکثری به ایران پیشنهاد می‌کند و ایران موظف است ظرف حداکثر 3 روز این پیشنهادها را اجرایی کند.
اعضای «کمیسیون مشترک» عبارت‌اند از آمریکا، انگلیس، فرانسه، آلمان، نماینده اتحادیه اروپا، روسیه، چین و ایران. با این ترکیب، رای ایران در این کمیسیون حداکثر 3 رای خواهد بود و قاعدتا روش پیشنهادی ایران حداکثر 3 رای خواهد داشت؛ بنابراین آمریکا با همراهی متحدین سنتی خود می‌تواند بازدید از محل‌های نظامی را به عنوان تنها راهی که می‌تواند نگرانی آژانس را برطرف کند در این کمیسیون به تصویب برساند و ایران ملزم خواهد بود ظرف سه روز امکان بازدید از مکان‌های نظامی را برای آژانس فراهم کند.
*مشرق
