خشکسالی‌های پی در پی و کم آبی در کرمان به زخمی کهنه بر چهره این استان کویری بدل شده و به مانند زلزله ای خاموش می‌مانند که در طول زمان اثرات مخرب بسیاری را به همراه داشته است.
به گزارش شهدای ایران،هر ساله آغاز فصل گرما با نگرانی درباره کمبود آب و بحران خشکسالی در استان همراه است و نگرانی ها برای کمبود آب و قطعی و جیره بندی آن در استان افزایش پیدا می کند.
بسیاری مشکل کم آبی در استان را یک بحران توصیف کرده و معتقدند اگر تمهیدات لازم در این زمینه اندیشیده نشود ایران در سال های آینده با مشکل جدی بحران آب مواجه خواهد شد.
بهتر است بدانید از مجموع ۶۸ شهر استان کرمان ۲۰ شهر از نظر بحران آب در حالت فوق العاده هستند و هزار و ۴۵۵ روستا از مجموع دو هزار و ۶۴ روستای کرمان وضعیت بحرانی دارند که از این میان ۵۴۱ روستا با تانکر آبرسانی می شوند.
همه این ها گواه یک بحران آب در استان کرمان را دارد، بحرانی که اگر به درستی و در اسرع وقت مدیریت و برنامه ریزی صحیح برای آن انجام نشود در آینده نزدیک به جنگی تمام عیار برای تامین آب لازم برای حیات بدل خواهد شد.
این در حالی است که بسیاری از کارشناسان حوزه آب، جنگ آینده جهان را برای بدست آوردن و تامین آب می دانند و معتقدند که در آینده انسان ها برای زنده ماندن و تامین آب شرب خود مجبور به جنگ و معاملات کلان مالی و اقتصادی خواهند شد.
در این میان کارشناسان و متخصصان به دنبال پیدا کردن علل اصلی بروز این معضل در کشور بوده و تلاش می کنند تا راهکارهای مناسب در راستای حل مشکل کم آبی را پیدا کنند.
کشاورزی سنتی، تغییر الگوی کشت بر اساس هزینه و سود اقتصادی، صنعت، مصارف خانگی، شبکه آبرسانی فرسوده، مدیریت نادرست منابع آبی، افزایش جمعیت، تغییر اقلیم، توسعه ناپایدار و ... از عوامل به وجود آورنده این وضعیت هستند.
اما در سال های اخیر بیشتر بر کاهش مصرف خانگی و صرفه جویی در این زمینه تاکید شده است، فرهنگ سازی در راستای صرفه جویی در مصرف آب هرچند اقدامی موثر و مفید خواهد بود اما نباید فراموش کرد که سهم مصرف کنندگان خانگی در بروز مشکل کم آبی سهم ناچیزی است.
بهتر است بدانید مصرف خانگی کمتر از پنج درصد از سهم آب مصرفی کل کشور را به خود اختصاص می دهد که این میزان در مقابل مصارف کلان آب در بخش کشاورزی و صنعتی میزان ناچیزی محسوب می شود.
استاندار کرمان در خصوص بحران آب کرمان اظهار داشت: در گذشته فقط نشستند، دیدند و هیچ کاری نکردند و امروز در بحران آب استان همه ما مقصریم.
علیرضا رزم حسینی گفت: باید بسیار زودتر از این به مردم در مورد وقوع زلزله خاموش آب خبر می دادیم؛ اما حالا که درگیر بحران شده ایم، به فکر چاره افتاده ایم.
رزم حسینی افزود: هر کس در حد مسئولیت و دانش خود، مسئول است و هیچ کس در جامعه نیست که در برابر بحران آب، مسئولیت نداشته باشد.
وی با اشاره به اینکه همه راهکارهای لازم برای حل بحران آب در طرح همیاران آب استانداری تدوین شده است، گفت: کرمان اولین استانی است که چنین طرح جامعی را برای حل بحران آب، تدوین و اجرا می کند.
استاندار کرمان افزود: معتقدم مشکل ما کمبود آب نیست؛ بلکه مشکل اصلی، اسراف در استفاده از منابع آب کشور است.
وی با اشاره به صرف ۹۵ درصد آب در بخش کشاورزی گفت: بیشترین صرفه جویی در مصرف آب باید در بخش کشاورزی صورت گیرد که این امر مستلزم همکاری کشاورزان و فرهنگ سازی است.
وی همچنین با اشاره به امضاء قرارداد تامین، تصفیه و انتقال آب دریای عمان به استان های کرمان و هرمزگان اظهار داشت: سه طرح انتقال حوزه به حوزه آب برای استان کرمان در نظر گرفته شده است.
رزم حسینی گفت: در طرح انتقال آب از دریای عمان به استان کرمان که با مشارکت بخش خصوصی انجام می شود، ۲.۸ مترمکعب در ثانیه آب از دریای عمان به استان های کرمان و هرمزگان منتقل می شود.
وی همچنین از اجرایی شدن فاز اول طرح انتقال آب خلیج فارس به استان کرمان خبر داد و افزود: فاز اول این طرح برای مصارف صنعتی در نظر گرفته شده و سالانه ۱۱۰ میلیون مکعب آب وارد استان کرمان و یزد می شود.
نماینده عالی دلوت در استان کرمان همچنین تصریح کرد: طرح انتقال آب از بهشت آباد به کرمان نیز در حال پی گیری است.
بر طبق آمار اعلام شده بیشترین سهم هدر دادن آب، در بخش کشاورزی رخ می دهد، طبق آمارهای رسمی بخش کشاورزی ایران بیش از ۹۰ درصد آب کشور را مصرف می کند و بازدهی این میزان مصرف آب، تنها بین ۳۰ تا ۴۰ درصد برآورد شده است.
میزان بهره وری آب کشاورزی در ایران به طور متوسط ۳۵ درصد اعلام می شود که این رقم برای کشورهای توسعه یافته ۶۵ درصد و برای کشورهای در حال توسعه ۴۵ درصد است.
بد نیست بدانیم که بر اساس گزارش سازمان خواروبار جهانی (فائو) بازدهی ۳۰ تا ۴۰ درصدی کشاورزی در ایران در مقایسه با کشورهای مشابه از نظر اقلیم و شرایط اجتماعی و اقتصادی مانند هند، چین، سوریه، پاکستان، عربستان و لیبی، نیز کمتر است.
معاون عمرانی استاندار کرمان گفت: ما به مرز بحران آب در استان کرمان رسیده ایم و در حال حاضر حدود شش هزار و ۳۸۰ میلیون متر مکعب آب را از منابع زیرزمینی برداشت می کنیم.
محمدجواد کامیاب افزود: از این مقدار شش هزار و ۲۸ میلیون مترمکعب در بخش کشاورزی، ۲۸۲ میلیون متر مکعب آن در بخش شرب و ۷۰ میلیون متر مکعب در بخش صنعت مصرف می شود.
وی گفت: در استان کرمان تاکنون سه اقدام خریداری، صرفه جویی و تولید در آب در نظر گرفته شده است که معتقدیم برای خروج از بحران آب باید هر سه راهکار را توام با یکدیگر پیش برد.
کامیاب به طرح همیاران آب اشاره و تصریح کرد: با اجرای ۱۷ گانه مصوبات طرح گفته شده تاکنون ۳۵۴ میلیون مترمکعب صرفه جویی در مصرف آب صورت گرفته است.
رئیس سازمان جهاد کشاورزی جنوب کرمان گفت: بر اساس گزارشهای منتشر شده از سوی سازمان ملل، بحران آب در ایران بسیار جدی است به ویژه در استان کرمان بعلت عدم توازن منابع و مصارف آب و بیلان منفی بین این دو؛ ضرورت تشکیل شورا و تصمیمهای فنی، علمی و آموزشی قابل اجرا بیش از پیش احساس می‌شود.
سید یعقوب موسوی افزود: بر همین اساس اقدام عملیاتی و ضربتی در این زمینه توسط استاندار کرمان انجام شده است، با بررسیهای کارشناسی و تشکیل جلسههای متعدد در شمال و جنوب استان کرمان آمار اولیه تهیه و تصمیمهایی در این زمینه اتخاذ شده است.
موسوی تصریح کرد: عزم جدی، همت عمومی و مشارکت فعال آحاد مردم به ویژه کشاورزان در مدیریت مصرف آب و پیشگام بودن در همکاری با دولت به منظور استفاده بهینه از آب به عنوان یک منبع ارزشمند و محدود مانند برقی کردن چاهها، نصب کنتورهای حجمی، خاموشی موتورپمپها و الکتروموتورها در زمان پیک اوج مصرف آب و برق و حفظ منابع آب بخش نخست این تصمیمها بوده است.
وی افزود: همچنین در این برنامه بر حذف یا کاهش سطوح زیرکشت گیاهان پرمصرف آب، کاهش تبخیر از سطح خاک و تعریق از سطح گیاه، توسعه روشهای مدیریت به زراعی و به نژادی شامل کاشت ارقام زودرس و میانرس به جای ارقام دیررس و فراری دادن گیاه از تنشهای گرما و خشکیهای آخر فصل تاکید شده است.
این مسئول ابراز داشت: کاربرد مواد سوپرجاذب و ضدتعرق، توصیه ارقام خشکی پسند، اصلاح روشهای کاشت و رعایت تناوب و تقویم زراعی نیز در این برنامه گنجانده شده است.
وی گفت: تکیه بر روشهای خاکورزی حفاظتی، کاهش ضایعات در کنار توجه به انواع روشهای ذخیره نزولات جوی از طریق عملیات آبخوانداری و آبخیزداری و رعایت دیگر روشهای بهینه مصرف آب به منظور افزایش کارآیی مصرف آن و ارتقاء راندمان آبیاری از دیگر موارد مورد توجه است.
رئیس سازمان جهاد کشاورزی جنوب کرمان رکن اساسی اجرای برنامه پنج ساله را اعتقاد کشاورزان به کارآیی این روشها در بهینهسازی مصرف آب دانست و گفت: از سیاستهای کلان وزارت جهاد کشاورزی اتکا به روشهای نوین آبیاری با عنوان روشهای آبیاری تحت فشار شامل انواع روشهای قطرهای و بارانی، آبیاری کمفشار و انتقال آب از طریق لوله است.
موسوی تاکید کرد: همچنین تاکنون اقدامات کوتاه مدت و بلند مدتی برای رفع مشکل کم آبی و بی آبی در استان انجام شده است که انتقال آب از سد صفارود، انتقال آب از شهرکرد و از سر شاخه های زاینده رود، صرفه جویی مردم، ترمیم شبکه آب شهری، همیاران آب، خرید چند حلقه چاه آب کشاورزی به منظور استفاده شرب و اصلاح الگوی مصرف در بخش کشاورزی و صنعتی از جمله این راهکارهاست.
بسیاری مشکل کم آبی در استان را یک بحران توصیف کرده و معتقدند اگر تمهیدات لازم در این زمینه اندیشیده نشود ایران در سال های آینده با مشکل جدی بحران آب مواجه خواهد شد.
جنگ آب برای زنده ماندن
بهتر است بدانید از مجموع ۶۸ شهر استان کرمان ۲۰ شهر از نظر بحران آب در حالت فوق العاده هستند و هزار و ۴۵۵ روستا از مجموع دو هزار و ۶۴ روستای کرمان وضعیت بحرانی دارند که از این میان ۵۴۱ روستا با تانکر آبرسانی می شوند.
همه این ها گواه یک بحران آب در استان کرمان را دارد، بحرانی که اگر به درستی و در اسرع وقت مدیریت و برنامه ریزی صحیح برای آن انجام نشود در آینده نزدیک به جنگی تمام عیار برای تامین آب لازم برای حیات بدل خواهد شد.
این در حالی است که بسیاری از کارشناسان حوزه آب، جنگ آینده جهان را برای بدست آوردن و تامین آب می دانند و معتقدند که در آینده انسان ها برای زنده ماندن و تامین آب شرب خود مجبور به جنگ و معاملات کلان مالی و اقتصادی خواهند شد.
در این میان کارشناسان و متخصصان به دنبال پیدا کردن علل اصلی بروز این معضل در کشور بوده و تلاش می کنند تا راهکارهای مناسب در راستای حل مشکل کم آبی را پیدا کنند.
کشاورزی سنتی، تغییر الگوی کشت بر اساس هزینه و سود اقتصادی، صنعت، مصارف خانگی، شبکه آبرسانی فرسوده، مدیریت نادرست منابع آبی، افزایش جمعیت، تغییر اقلیم، توسعه ناپایدار و ... از عوامل به وجود آورنده این وضعیت هستند.
اما در سال های اخیر بیشتر بر کاهش مصرف خانگی و صرفه جویی در این زمینه تاکید شده است، فرهنگ سازی در راستای صرفه جویی در مصرف آب هرچند اقدامی موثر و مفید خواهد بود اما نباید فراموش کرد که سهم مصرف کنندگان خانگی در بروز مشکل کم آبی سهم ناچیزی است.
بهتر است بدانید مصرف خانگی کمتر از پنج درصد از سهم آب مصرفی کل کشور را به خود اختصاص می دهد که این میزان در مقابل مصارف کلان آب در بخش کشاورزی و صنعتی میزان ناچیزی محسوب می شود.
وقوع زلزله خاموش آب در کرمان
استاندار کرمان در خصوص بحران آب کرمان اظهار داشت: در گذشته فقط نشستند، دیدند و هیچ کاری نکردند و امروز در بحران آب استان همه ما مقصریم.
علیرضا رزم حسینی گفت: باید بسیار زودتر از این به مردم در مورد وقوع زلزله خاموش آب خبر می دادیم؛ اما حالا که درگیر بحران شده ایم، به فکر چاره افتاده ایم.
رزم حسینی افزود: هر کس در حد مسئولیت و دانش خود، مسئول است و هیچ کس در جامعه نیست که در برابر بحران آب، مسئولیت نداشته باشد.
وی با اشاره به اینکه همه راهکارهای لازم برای حل بحران آب در طرح همیاران آب استانداری تدوین شده است، گفت: کرمان اولین استانی است که چنین طرح جامعی را برای حل بحران آب، تدوین و اجرا می کند.
استاندار کرمان افزود: معتقدم مشکل ما کمبود آب نیست؛ بلکه مشکل اصلی، اسراف در استفاده از منابع آب کشور است.
وی با اشاره به صرف ۹۵ درصد آب در بخش کشاورزی گفت: بیشترین صرفه جویی در مصرف آب باید در بخش کشاورزی صورت گیرد که این امر مستلزم همکاری کشاورزان و فرهنگ سازی است.
وی همچنین با اشاره به امضاء قرارداد تامین، تصفیه و انتقال آب دریای عمان به استان های کرمان و هرمزگان اظهار داشت: سه طرح انتقال حوزه به حوزه آب برای استان کرمان در نظر گرفته شده است.
رزم حسینی گفت: در طرح انتقال آب از دریای عمان به استان کرمان که با مشارکت بخش خصوصی انجام می شود، ۲.۸ مترمکعب در ثانیه آب از دریای عمان به استان های کرمان و هرمزگان منتقل می شود.
وی همچنین از اجرایی شدن فاز اول طرح انتقال آب خلیج فارس به استان کرمان خبر داد و افزود: فاز اول این طرح برای مصارف صنعتی در نظر گرفته شده و سالانه ۱۱۰ میلیون مکعب آب وارد استان کرمان و یزد می شود.
نماینده عالی دلوت در استان کرمان همچنین تصریح کرد: طرح انتقال آب از بهشت آباد به کرمان نیز در حال پی گیری است.
وقتی کشاورزی سنتی آب شرب مردم را می بلعد
بر طبق آمار اعلام شده بیشترین سهم هدر دادن آب، در بخش کشاورزی رخ می دهد، طبق آمارهای رسمی بخش کشاورزی ایران بیش از ۹۰ درصد آب کشور را مصرف می کند و بازدهی این میزان مصرف آب، تنها بین ۳۰ تا ۴۰ درصد برآورد شده است.
میزان بهره وری آب کشاورزی در ایران به طور متوسط ۳۵ درصد اعلام می شود که این رقم برای کشورهای توسعه یافته ۶۵ درصد و برای کشورهای در حال توسعه ۴۵ درصد است.
بد نیست بدانیم که بر اساس گزارش سازمان خواروبار جهانی (فائو) بازدهی ۳۰ تا ۴۰ درصدی کشاورزی در ایران در مقایسه با کشورهای مشابه از نظر اقلیم و شرایط اجتماعی و اقتصادی مانند هند، چین، سوریه، پاکستان، عربستان و لیبی، نیز کمتر است.
معاون عمرانی استاندار کرمان گفت: ما به مرز بحران آب در استان کرمان رسیده ایم و در حال حاضر حدود شش هزار و ۳۸۰ میلیون متر مکعب آب را از منابع زیرزمینی برداشت می کنیم.
محمدجواد کامیاب افزود: از این مقدار شش هزار و ۲۸ میلیون مترمکعب در بخش کشاورزی، ۲۸۲ میلیون متر مکعب آن در بخش شرب و ۷۰ میلیون متر مکعب در بخش صنعت مصرف می شود.
وی گفت: در استان کرمان تاکنون سه اقدام خریداری، صرفه جویی و تولید در آب در نظر گرفته شده است که معتقدیم برای خروج از بحران آب باید هر سه راهکار را توام با یکدیگر پیش برد.
کامیاب به طرح همیاران آب اشاره و تصریح کرد: با اجرای ۱۷ گانه مصوبات طرح گفته شده تاکنون ۳۵۴ میلیون مترمکعب صرفه جویی در مصرف آب صورت گرفته است.
اقدامات انجام شده برای حل مشکل کم آبی در کرمان
رئیس سازمان جهاد کشاورزی جنوب کرمان گفت: بر اساس گزارشهای منتشر شده از سوی سازمان ملل، بحران آب در ایران بسیار جدی است به ویژه در استان کرمان بعلت عدم توازن منابع و مصارف آب و بیلان منفی بین این دو؛ ضرورت تشکیل شورا و تصمیمهای فنی، علمی و آموزشی قابل اجرا بیش از پیش احساس می‌شود.
سید یعقوب موسوی افزود: بر همین اساس اقدام عملیاتی و ضربتی در این زمینه توسط استاندار کرمان انجام شده است، با بررسیهای کارشناسی و تشکیل جلسههای متعدد در شمال و جنوب استان کرمان آمار اولیه تهیه و تصمیمهایی در این زمینه اتخاذ شده است.
موسوی تصریح کرد: عزم جدی، همت عمومی و مشارکت فعال آحاد مردم به ویژه کشاورزان در مدیریت مصرف آب و پیشگام بودن در همکاری با دولت به منظور استفاده بهینه از آب به عنوان یک منبع ارزشمند و محدود مانند برقی کردن چاهها، نصب کنتورهای حجمی، خاموشی موتورپمپها و الکتروموتورها در زمان پیک اوج مصرف آب و برق و حفظ منابع آب بخش نخست این تصمیمها بوده است.
وی افزود: همچنین در این برنامه بر حذف یا کاهش سطوح زیرکشت گیاهان پرمصرف آب، کاهش تبخیر از سطح خاک و تعریق از سطح گیاه، توسعه روشهای مدیریت به زراعی و به نژادی شامل کاشت ارقام زودرس و میانرس به جای ارقام دیررس و فراری دادن گیاه از تنشهای گرما و خشکیهای آخر فصل تاکید شده است.
این مسئول ابراز داشت: کاربرد مواد سوپرجاذب و ضدتعرق، توصیه ارقام خشکی پسند، اصلاح روشهای کاشت و رعایت تناوب و تقویم زراعی نیز در این برنامه گنجانده شده است.
وی گفت: تکیه بر روشهای خاکورزی حفاظتی، کاهش ضایعات در کنار توجه به انواع روشهای ذخیره نزولات جوی از طریق عملیات آبخوانداری و آبخیزداری و رعایت دیگر روشهای بهینه مصرف آب به منظور افزایش کارآیی مصرف آن و ارتقاء راندمان آبیاری از دیگر موارد مورد توجه است.
رئیس سازمان جهاد کشاورزی جنوب کرمان رکن اساسی اجرای برنامه پنج ساله را اعتقاد کشاورزان به کارآیی این روشها در بهینهسازی مصرف آب دانست و گفت: از سیاستهای کلان وزارت جهاد کشاورزی اتکا به روشهای نوین آبیاری با عنوان روشهای آبیاری تحت فشار شامل انواع روشهای قطرهای و بارانی، آبیاری کمفشار و انتقال آب از طریق لوله است.
موسوی تاکید کرد: همچنین تاکنون اقدامات کوتاه مدت و بلند مدتی برای رفع مشکل کم آبی و بی آبی در استان انجام شده است که انتقال آب از سد صفارود، انتقال آب از شهرکرد و از سر شاخه های زاینده رود، صرفه جویی مردم، ترمیم شبکه آب شهری، همیاران آب، خرید چند حلقه چاه آب کشاورزی به منظور استفاده شرب و اصلاح الگوی مصرف در بخش کشاورزی و صنعتی از جمله این راهکارهاست.
