رهبر انقلاب از آنجا که دستیابی به یک «توافق خوب» را به دلیل ماهیت استکباری طرف مقابل و روندی که دولت یازدهم مذاکرات را بر اساس آن جلو برده است، غیر قابل تحقق می بینند، در حال مدیریت صحنه برای قرار نگرفتن دولت در دام «توافق بد» است.
شهدای ایران:بیانات مقام معظم رهبری در هفته گذشته را شاید بتوان یکی از مهمترین سخنرانی های تاریخی ایشان دانست. از روزی که این بیانات در جمع کارگزاران جمهوری اسلامی ایراد شده، تحلیل ها و برداشت های مختلفی از آن در فضای رسانه ای داخلی و خارجی و شبکه های مجازی بازتاب داشته است. این تحلیل اما کمی متفاوت و البته صریح و بر اساس برداشتی است که از مجموع بیانات معظم له در دور جدید مذاکرات می توان داشت. به نظر می رسد بیانات امام خامنه ای در دیدار اخیر، حکایت از طراحی خاص ایشان برای عبور دادن دولت یازدهم از یکی از مهمترین پیچ های تاریخی انقلاب اسلامی در مواجه با جریان استکبار دارد.
تحلیل نگارنده بر این است که رهبر معظم انقلاب در آستانه توافق جامع هسته ای که طبق زمان بندی از قبل اعلام شده، در هفته جاری (10 تیر) باید حاصل شود، از آنجا که دستیابی به یک «توافق خوب» را به دلیل ماهیت استکباری طرف مقابل و روندی که دولت یازدهم در دو سال اخیر، مذاکرات را بر اساس آن پیش برده است، غیر قابل تحقق می بینند؛ در حال مدیریت صحنه برای قرار نگرفتن دولت یازدهم در دام «توافق بد» است. خصوصا که در روزهای اخیر از طریق تریبون های رسمی، تحریم ها آن چنان بزرگ نمایی می شوند که حتی تأثیر آنها به آب خوردن مردم و ازدواج کردن جوانان و مسأله محیط زیست نیز کشیده می شود و همین روحیه می تواند طرف مقابل را برای تحمیل یک توافق بد تحریک کند. پیش از این نیز چند بار زمزمه «هر توافقی بهتر از عدم توافق است» از سوی ارکان دولت محترم در قالب کمپینی که به اسم سینماگران اما در حقیقت توسط وزارت امور خارجه تشکیل شده بود، شنیده شد یا در مصاحبه آقای ظریف با رادیوی ملی آمریکا وی صراحتا گفت: «اگر هر نوع توافق را با عدم توافق قیاس کنید، باید بگویم آشکار است که حصول یک توافق بسیار بهتر است!»
آنچه از بیانات رسا و شفاف رهبری انقلاب برداشت می شود، این است که امام خامنه ای با هوشمندی خاص برای مدیریت صحنه موجود، با یک سخنرانی خود هر یک از عناصر تاثیرگذار در تحقق این معادله را در مسیری قرار می دهد که در جمع بندی عملیاتی و نهایی، خروجی رفتار آنها به نفع ملت ایران و در نگاه کلی تر به نفع جریان ضد سلطه قرار گیرد. در حقیقت این که توافق جامع به چه پایانی ختم شود، بستگی به رفتار این پنج دسته از تأثیرگذارن دارد: تیم مذاکره کننده ایرانی، محتوا و متن مذاکرات و توافقات حاصل شده، منتقدان روند فعلی مذاکرات (نه اصل مذاکره)، توده های عمومی مردم و جامعه، طرف مقابل مذاکره به خصوص طرف آمریکایی.
دسته اول – تیم مذاکره کننده ایرانی
امام خامنه ای هر چند از ابتدای دور جدید مذاکرات هسته ای اعلام کرده اند که به این مذاکرات خوشبین نیستند، اما همواره تیم مذاکره کننده را مورد حمایت قرار داده اند. البته همانطور که خود نیز چندین بار بیان داشته اند، عملکرد این تیم خالی از اشکال نیست، آنها معصوم نیستند بر همین اساس هم ایشان خود، چندین بار رفتار تیم مذاکره کننده را مورد نقد جدی قرار داده اند.
اولین حمایت مقام معظم رهبری از تیم مذاکره کننده به بیست روز قبل از عقد توافقنامه ژنو باز می گردد که معظم له تیم مذاکره کننده را مأموران جمهوری اسلامی و بچه های انقلاب معرفی می کنند که نباید در حین انجام وظیفه مورد توهین و تضعیف قرار بگیرند و سازشکار معرفی شوند. بعد از آن نیز در ماه مبارک سال قبل، تیم مذاکره کننده را مجموعه ای معرفی می کنند که با جدیت در حال عمل است و زیر بار حرف زور نمی رود. در آخرین مورد نیز در هفته گذشته و در آستانه توافق جامع هسته ای، رهبر انقلاب تیم مذاکره کننده را امین، غیور، شجاع و متدین معرفی می کنند. این حمایت ها در حالی است که رهبر معظم انقلاب، در تمام این مواقع در کنار حمایت از تیم مذاکره کننده، به جریان منتقد این شیوه از مذاکرات هم رسمیت داده اند و البته همانطور که اشاره شد، خود تاکنون چندین بار برخی از رفتارهای تیم مذاکره کننده را مورد نقد قرار داد است. سئوال این است که چگونه می توان این رفتار رهبر معظم انقلاب را تحلیل کرد؟
اولا - سیره مقام معظم رهبری همواره بر حمایت از مسئولان اجرایی و دولت مستقر، استوار بوده است. ایشان خود بارها تاکید کرده اند که بر اساس عقل و سیره حضرت امام (ره) حمایت از دولت ها را وظیفه خود می دانند و البته این حمایت را هرگز مطلق یا به تعبیری چک سفید امضا ندانسته اند بلکه تاکید کرده اند که حمایت ایشان از دولت‌ها بر پایه دوری و نزدیکی آنها نسبت به آرمان های انقلاب اسلامی و حضرت امام (ره) استوار است. برای همین سال 87 در دولت نهم بعد از اینکه دولت وقت را دولت کار، منطبق بر گفتمان امام و انقلاب، استکبارستیز، احیاکننده عزت ملی، با جرأت در تحول خواهی، مدافع استقلال در موضوع هسته ای، دولتی مردمی و مقابله کننده با غربزدگی در مدیریت کشور معرفی کردند، تاکید داشتند: «اگر چنانچه این خصوصیات را در مجموعه دولت کنونی قدردانی نکنیم و تشکر نکنیم، طبعاً خدا را خوش نمی‌آید... و من به خاطر همین خصوصیات، از دولت حمایت می کنم. البته حمایت از دولت، مخصوص این دولت نیست؛ بنده همیشه از دولت ها حمایت کرده‌ام؛ امام (ره) هم در هر برهه‌ای، از دولت ها و رؤسای قوه مجریه و مسئولین دولتی حمایت می کردند. چون عمده بار اداره مدیریت کشور بر عهده قوه مجریه است و نظام باید از قوه مجریه، از رئیس جمهور، از مسئولین و از وزرا حمایت کند. امام هم حمایت می کردند؛ بنده هم در دوره‌های گذشته همیشه حمایت می کردم. منتها خب، این خصوصیاتی که (در این دولت هست و) عرض کردیم، موجب می شود که انسان گرمتر حمایت کند و در این قدردانی و حمایت، دلگرمتر اقدام کند.»
ثانیا - اگر بیانات دو سال اخیر رهبر معظم انقلاب را مرور کنید، پی خواهید برد که ایشان همواره از تیم مذاکره کننده حمایت کرده اند اما هرگز محتوای مذاکرات دو سال اخیر را مورد حمایت قرار نداده اند بلکه تاکنون چندین بار اعلام کرده که به نتیجه این مذاکرات و توافقاتی که اعلام می شود، خوشبین نیستند. برای همین علی رغم اینکه دولت محترم، توافقنامه ژنو یا توافقنامه لوزان سوئیس را پیروزی بزرگ نامید اما رهبر انقلاب در تایید آنها یک کلمه هم سخن نگفت بلکه با این تعبیر که «کلید حل مشکلات در ژنو و لوزان و نیویورک (مکان توافق نهایی) نیست بلکه در داخل کشور است» به نقد و نفی آنها پرداخت.
ثالثا - همانطور که اشاره شد، رهبر معظم انقلاب در کنار این تعاریف از تیم مذاکره کننده، انتقادهایی را نیز مطرح کرده اند تا مذاکره کنندکان در دام «تغییر دستگاه محاسباتی توسط دشمن» که ماه رمضان گذشته در جمع مسئولان نظام هشدار آن را دادند، قرار نگیرند. این نکته زمانی اهمیت پیدا می کند که بدانیم این انتقادات در باره عملکرد تیم قبلی هسته ای – حداقل به صورت علنی – هرگز دیده نشد.
ایشان در دیدار آقای ظریف و سفرا و کارداران وزارت خارجه در تاریخ 22/5/93 فرمودند: مذاکرات بر خلاف تصور برخی ها به هیچ چیز کمک نکرد بلکه لحن آمریکایی ها تندتر و اهانت آمیزتر و توقعات آنها طلبکارانه تر شد/ تحریم ها بعد از این مذاکرات بیشتر هم شد البته می گویند این تحریم ها جدید نیست اما در واقع جدید است و مذاکره در زمینه تحریم هم فایده نداشت/ رابطه و مذاکره با آمریکا هیچ نفعی ندارد بلکه ضرر هم دارد. برخی فکر می کردند اگر با آمریکا دور یک میز بنشینیم، بسیاری از مشکلات حل می شود. البته ما می دانستیم اینطور نیست اما قضایای یک سال اخیر (بعد از توافق ژنو) برای بار چندم این واقعیت را اثبات کرد.
رهبر انقلاب همچنین در دیدار با مردم قم فرمودند: اگر چشم ما به دست دشمن باشد که اگر این کار را نکردی، تحریم باقی می ماند، فایده ای ندارد، کما اینکه آمریکایی ها با وقاحت می گویند اگر ایران در قضیه هسته ای کوتاه هم بیاید، تحریم ها باقی می ماند... نباید دل را به نقطه های خیالی سپرد. امام خامنه ای در اردیبهشت ماه سال گذشته نیز در زمان بازدید از دستآوردهای هوافضای سپاه فرمودند: نباید نیازمندی های کشور و برخی مسائل همچون تحریم ها به مذاکرات گره زده شود بلکه موضوع تحریم ها باید از طریق دیگری حل شود.
رابعا - با وجود این انتقادات که موارد آن بیش از این است اما در آستانه توافق جامع هسته ای، حمایت ویژه و خاص رهبر انقلاب علاوه بر آنکه بر یک اصل کلی و همیشگی استوار است (همانطور که در خصوص دولت ها و تیم مذاکره کننده قبلی اشاره شد) به دلایل مهم ذیل قابل تفسیر است:
1 . دشمن همواره از محیط شکاف بهره می برد و در چنین محیطی به حیات خود ادامه می دهد. با وجود انتقادات بجا و به حق و کارشناسانه از عملکرد تیم فعلی هسته ای، اما تیم مذاکره کننده در جایگاهی قرار گرفته که نباید احساس کند پشتش خالی است و چاره ای جز توافق حتی «توافق بد» ندارد. بنابر این حمایت از تیم مذاکره کننده و فراهم آوردن محیطی امن برای آنها اقدام درخور مدیریتی است تا وظیفه خود را به نحو احسن به سرانجام برسانند.
2 . فشار روی تیم مذاکره کننده و دولت زیاد است. این فشار هم به محیط مذاکره با زورگویان عالم برمی گردد و هم به افکار عمومی داخلی بویژه که متاسفانه دولت یازدهم با عملکردش، وضعیت اقتصاد داخلی را به نتیجه مذاکرات گره زده است. این فشار ممکن است تیم مذاکره کننده را در این لحظات حساس به سمت تحقق شعار «هر توافقی بهتر از عدم توافق است» که در سر می پروراند، سوق بدهد. بنابر این رهبر معظم انقلاب به دنبال ایجاد محیطی أمن برای دولت و تیم مذاکره کننده است تا به آنها نشان دهد که می توانند به جای تکیه بر میز مذاکره، بر اعتماد داخلی تکیه بزنند که مبتنی بر رفتار شجاعانه و غیورانه و مبتنی بر امانتداری از حقوق مردم و ولایتمداری آنها در حفاظت از خطوط قرمز است.
3 . این مواجه رهبر انقلاب را می توان در قالب یک مواجه مدیریتی و تربیتی هم دید. در حقیقت رهبر معظم انقلاب مانند پدری رفتار می کنند که فرزند خود را در یک مخاطره سنگین و خطر انجام تخلف از یک چارچوب که رعایت آن لازم است می بیند و این پدر به جای این که به فرزند خود بگوید این تخلف را نکن، می گوید: فرزند من اینگونه رفتار نمی کند. قطعا اثر مدیریتی و تربیتی این ادبیات، بسیار بیشتر از آن است که این پدر، مطالبات خود را به شکل صریح و آمرانه از این فرزند مطرح کند، خصوصا فرزندی که زیر بار فشار قرار دارد و نشانه های عدم تحمل این فشار در چهره یا زبان او دیده می شود.
این نمونه رفتار مدیریتی و تربیتی در دولت قبل هم سابقه داشته است، وقتی که رئیس دولت قبل، در مواجه با عدم تغییر وزیر اطلاعات وقت، چند روزی محل کار خود را ترک و در خانه مستقر شده بود؛ رهبر معظم انقلاب چند روز بعد از خانه نشینی احمدی نژاد در دیدار با مردم استان فارس فرمودند: «می دانند که دولت مشغول تلاش و فعالیت و خدمت است... مسئولین دولتی هم حقاً و انصافاً دارند تلاش می کنند؛ هم اعضای دولت، هم بخصوص خود رئیس جمهور. اینها شب و روز ندارند؛ من می بینم، من از نزدیک شاهدم. اینها دائم مشغول کارند، مشغول خدمت و تلاشند.» در حقیقت این جملات امام خامنه ای اگر چه ظاهری "إخباری" داشت اما در حقیقت از ماهیت "انشایی" خطاب به رئیس جمهور وقت برخوردار بود به معنای این که رئیس جمهور پر تلاش باید به کار خود برگردد.
دسته دوم – منتقدان روند مذاکرات
دومین عاملی که در خصوص حصول توافق خوب یا بد تیم مذاکره کننده موثر است، نقش منتقدان تیم مذاکره کننده یا همان جریانی است که بعد از دیدن نتایج سوء توافقنامه ژنو، به جریان دلواپسان مشهور شدند. در این باره باید گفت:
اولا - همانطور که رهبر معظم انقلاب تاکنون چندبار تأکید کرده اند، هیچ جریان سیاسی و هیچ جایگاه قانونی در داخل جمهوری اسلامی، مخالف توافق خوب نیست. حتی هیچ کس مخالف مذاکره برای حل و فصل مناقشه هسته ای هم نیست. کما اینکه اصل مذاکره با طرف های غربی به مدت دوازده سال است که در بین ما و غربی ها وجود دارد. آنچه مورد انتقاد برخی از نخبگان دینی و سیاسی، نمایندگان مجلس، ائمه جمعه، تشکل های دانشجویی و حوزوی است، انتقاد به این شیوه از مذاکره در دو سال اخیر است که داده ها با ستانده های آن برابر نیست، نه انتقاد از اصل مذاکره.
ثانیا - مهمترین اشکال منتقدان این است که با این روش از مذاکره و بر اساس متن توافقنامه ژنو و لوزان، تحریم ها باقی می ماند در حالی پیشرفت هسته ای کشور متوقف می شود و این همان نکته ای که مقامات آمریکایی با افتخار از آن یاد می کنند که در طول هشت سال گذشته ما با ایران مذاکره می کردیم ولی ایرانی ها در حال پیشرفت هسته ای هم بودند اما بعد از توافق ژنو، ما با ایرانی ها مذاکره می کنیم اما دیگر پیشرفتی در کار نیست و این یکی از مهمترین توفیقات آمریکایی ها در این دور از مذاکرات است. این همان نکته ای است که در بیانات هفته گذشته رهبر معظم انقلاب به شکل ظریفی به آن اشاره شد: «در هماوردی‌های جهانی، منطقِ هماوردیِ جهانی ایجاب می کند که ما دو میدان را مورد نظر داشته باشیم. یک میدان میدان واقعیّت و عمل است؛ که این میدان میدان اصلى است. در میدان واقعیّت و در میدان عمل، مسئولی که دنبال فعّالیّت است، دارایی‌هایی را در میدان عمل ایجاد می کند، تولید می کند؛ این یک میدان. یک میدان میدان دیپلماسی و سیاست است که دارایی‌ها را در این میدان دیپلماسی و سیاست و مذاکره، تبدیل می کند به امتیاز برای کشور، تبدیل می کند به منفعت ملّی. اگر در آن میدانِ اوّل دست انسان خالی باشد، در میدان دوّم کاری از انسان ساخته نیست؛ باید در میدان اوّل - یعنی میدان عمل، میدان واقعیّت، روی زمین - دستاورد داشته باشد، دارایی داشته باشد.
ما آن روزی که وارد این مذاکرات شدیم، دستاورد قابل قبول و مهمّی داشتیم؛ احساس کردیم با دست قوی داریم وارد می شویم. دستاورد آن روز ما از جمله این بود که ما توانسته بودیم درحالی‌که همه‌ی قدرت های هسته‌ای دنیا امتناع کردند که به ما سوخت بیست درصد را برای مرکز [تحقیقاتی] تهران بدهند - که احتیاج به داروهای هسته‌ای داشتیم - ما خودمان توانستیم در شرایط تحریم، سوخت بیست درصد را تولید کنیم، [بعد] این سوخت بیست درصد را تبدیل کنیم به صفحه سوخت و از آن استفاده کنیم. طرف مقابل مات شد!»
ثالثا - جریان منتقدان همواره از سوی رهبر معظم انقلاب در کنار دعوت به رعایت انصاف، به عنوان یک جریان موجه و دلسوز به رسمیت شناخته شده است و حتی تاکنون چندبار به دولت محترم تاکید شده است که در ادبیات خود با منتقدان تجدید نظر کند و از شرح صدر بیشتری برخوردار شود. حتی به رئیس دولت یازدهم تأکید کرده اند که با منتقدان به گفتگو بنشیند و به انتقادات آنها پاسخ دهد یا منتقدان خود را قانع کند. در سخنان اخیر معظم له نیز بعد از بیان تذکری به منتقدان، بلافاصله تأکید می کنند که نمی خواهند جلوی نقد گرفته شود بلکه مایلند انتقادات ادامه پیدا کند. این نشان می دهد از نظر رهبری معظم انقلاب، اشکالات منتقدین به روند مذاکرات فعلی هسته ای، شنیدنی و قابل تأمل است.
رابعا- علی رغم لحن حمایت گونه امام خامنه ای از منتقدان روند فعلی مذاکرات هسته ای، اگر چه ایشان بر استمرار انتقادها تاکید کردند و آن را لازم و کمک کننده دانستند اما نمی توان انکار کرد که این بار ادبیات رهبر انقلاب حکایت از لزوم مراقبت بیشتر منتقدان در برخورد با رفتارهای تیم هسته ای در این مقطع تاریخی داشت. تعبیر رهبر معظم انقلاب خطاب به منتقدان این بود که «انتقاد کردن آسان تر از عمل کردن است» البته برای این که از این تذکر نیز سوء استفاده ای نشود، بلافاصله تأکید کردند: «البته این حرف من مانع از انتقاد نشود. انتقاد بکنید اما با لحاظ این نکته که شاید طرف مقابل برخی از عیوبی که ما می گوییم را می داند اما ملاحظات یا ضرورت هایی آنها را به اینجا کشانده»
به نظر می رسد که رهبر انقلاب برای کنترل درجه انتقادات که در موارد معدودی در ماه های اخیر به سمت ادبیات تند رفته، تلاش می کند تا مسیر منتقدین و صورت انتقادات را در مسیر معقول و در جهت منافع ملی و کمک به تیم هسته ای قرار دهد. به عبارت دقیقتر این تاکیدات رهبری انقلاب از درجه و دُز تخطئه مذاکره کنندگان در ماه های آینده که می تواند پر تنش باشد، خواهد کاست.
خامسا - همانطور که پیش از این در وجه نام گذاری امسال در یادداشت دیگری نوشتم، متأسفانه مهمترین اقدام دولت برای بهبود وضعیت اقتصاد و امور داخلی، سرمایه گذاری بر مذاکرات هسته ای با کشورهای استکباری بوده است. این تصمیم غلط آقای روحانی در پیوند اقتصاد کشور به مذاکرات هسته ای تا همین امروز هم تبعات پر هزینه ای برای اقتصاد کشور ما داشته است که نمونه ای از آن در سقوط بازار بورس و ارزش سهام و سرمایه مردم نمایان شد.
بر این اساس چنانچه مذاکرات هسته ای به نتایج وعده داده شده دولت نرسد - که این احتمال با توجه به خوی استکباری طرف مقابل و پافشاری رهبر انقلاب بر خطوط قرمز بعید نیست - فشار از دو جهت به دولت آقای روحانی افزایش خواهد یافت. از یک سو منتقدانی که همواره در طول یک سال و نیم گذشته ضمن حمایت از «اصل مذاکره» به «چگونگی مذاکره» دولت یازدهم و امتیازهای نابرابری که طرف ایرانی داده، انتقاد داشتند و همواره مورد تحقیر و توهین دولتی ها قرار گرفتند و از سوی دیگر بخشی از جامعه که به امید وعده های دولت تا امروز خود را قانع کرده بودند، اما می بینند که مهمترین پروژه دولت به نتیجه نرسید. در صورت تحقق این فرض و به نتیجه نرسیدن مذاکرات مطابق آنچه زیاده خواهی های طرف مقابل می طلبد - که قابل پیش بینی است - این رهنمود مقام معظم رهبری به مدد دولت مستقر خواهد آمد و جامعه را به آرامش دعوت می کند.
دسته سوم - محتوا و متن توافقات قبلی
سومین عاملی که در خوب یا بد بودن توافق جامع هسته ای نقش تعیین کننده دارد، محتوای توافقات مقدماتی است که تاکنون از طرف تیم مذاکره کننده پذیرفته شده است. در این جا چند اصل کلی وجود دارد:
اولا - رهبر انقلاب تاکنون متن مذاکرات را مورد تایید قرار نداده اند، ایشان همانطور که بارها تأکید کرده اند، در جزئیات توافقات ژنو و لوزان دخالتی نمی کنند و فقط با تعیین خطوط قرمز هسته ای، رعایت آنها را از تیم مذاکره کننده مطالبه می کنند. متاسفانه دولت محترم از ابتدا متن مذاکرات و توافقات صورت گرفته را در اختیار مردم و نخبگان قرار نداده است. حتی بعد از توافق لوزان که آمریکایی ها با انتشار فکت شیت خود، ادعاهای عجیبی در باره آنچه طرف ایرانی پذیرفته، مطرح می کردند - و به همین دلیل انتقادات زیادی به تیم مذاکره کننده وارد می شد - وقتی رهبر انقلاب در جمع مداحان اهل بیت (ع) از لزوم ارائه جزئیات توافق لوزان و فکت شیت ایرانی به مردم و نخبگان سخن گفتند، باز هم دولت محترم حاضر به ارائه این فکت شیت نشد!
ثانیا - آنچه روشن است این که تیم مذاکره کننده علی رغم همه هشدارهای گذشته رهبری معظم انقلاب و دلسوزان کشور، در ژنو و لوزان تعهداتی را پذیرفته که نباید می پذیرفت. این ادعا کاملا از گزارش هایی که تیم مذاکره کننده خود در مجلس شورای اسلامی و یا در برنامه های زنده تلویزیونی و در پاسخ به سئوالات کارشناسان گفته اند، و حتی در بیانات هفته گذشته رهبری مشهود بود، اثبات می شود و قابل انکار نیست. البته قطعا اقداماتی که نباید انجام می شد، به عمد و با قصد سوء صورت نگرفته بلکه همانطور که رهبر معظم انقلاب در دیدار هفته گذشته فرمودند: «ممکن است تیم مذاکره کننده عیوبی را که ما در انتقاداتمان ذکر می کنیم، می دانند اما به دلایلی به این نتیجه رسیده اند یا ضرورت هایی آنها را به آنجا کشانده یا به هر دلیل دیگر» که این «هر دلیل دیگر» می تواند فشار سنگین مذاکرات و مطالبات پی در پی طرف غربی و همچنین نیاز دولت به انجام توافق برای اقناع افکار عمومی داخلی باشد اما آنچه مهم است این که در حال حاضر و در آستانه زمان توافق نهایی احتمالی، نباید تیم مذاکره کننده را به خاطر کاستی های توافقات قبلی که مقدمه توافق جامع بوده اند، سرزنش کرد بلکه باید ظهور و بروز شجاعت، غیرت، امانت داری را در حفظ خطوط قرمز ترسیم شده توسط رهبری از آنها مطالبه کرد.
ثالثا - رهبر معظم انقلاب بعد از توافقنامه لوزان که برخی از مسئولان کشور پیام تبریک برای ایشان ارسال کردند، ضمن تقبیح این اقدام (ارسال پیام تبریک) و تأکید بر این که مسئولان می گویند ما هنوز هیچ تعهد الزام آوری را نپذیرفته ایم، در جمع مداحان اهل بیت با اشاره به رفتار آمریکایی ها در انتشار فکت شیت، و آنچه آنها به عنوان تعهدات اعلام می کنند، فرمودند: «اگر بنا باشد که اینها (آنچه آمریکایی ها ادعا می کنند) ملاک عمل باشد، قطعا آنچه آنها (در فکت شیت خود) نوشته اند ملاک عمل نخواهد بود.»
رابعا - یکی از نکات مهم در بیانات رهبر معظم انقلاب، اشاره به این نکته است که خطوط قرمز برای شخص رئیس جمهور محترم کاملا بصورت مشخص تبیین شده است. در دیدار مشهور با مداحان اهل بیت ایشان می فرمایند: «بنده در جزئیات مذاکرات دخالتی نکرده ام و نمی کنم، من مسائل کلان، چارچوب های مهم و خطوط قرمز را همواره به مسئولین گفته ام، عمدتا به رئیس جمهور محترم که با ایشان جلسات مرتب داریم و در موارد معدودی هم به وزیر خارجه خطوط قرمز را گفته ایم.» این نکته از آن جهت قابل تأمل است که فراموش نکرده ایم که پرونده هسته ای با اصرار آقای روحانی از شورای عالی امنیت ملی خارج و به وزارت امور خارجه با قبول همه مسئولیت سپرده شد.
خامسا - برخی از خطوط قرمزی که صراحتا در بیانات رهبری ذکر شده اند و بر اساس تاکید ایشان به هیچ وجه در جلسات خصوصی هم نقض نشده یا تغییر نیافته است، عبارتند از : مذاکره به آمریکا فقط در موضوع هسته ای است نه مسائل دیگر یا مسائل منطقه/ لغو کلیه تحریم های شورای امنیت، دولت یا کنگره آمریکا و اتحادیه اروپا به طور کامل و یکپارچه در خصوص مسائل مالی، بانکی و نفتی باید در همان روز امضای توافق صورت بگیرد و به هیچ وجه منوط به اجرای تعهدات ایران نیست/ هیچ شیوه نظارتی غیر متعارف پذیرفته نمی شود/ حق ندارند از مراکز نظامی و مسئولان و دانشمندان ما بازدید و بازجویی کنند/ به هیچ وجه محدودیت های ده یا پانزده ساله یا بیشتر در دانش هسته ای پذیرفته نمی شود/ هیچ محدودیتی زمانی برای تحقیق و توسعه و ساخت و ساز پذیرفته نیست/ موکول کردن هر اقدامی به گزارش آژانس پذیرفته نیست.
اینها خطوط قرمزی است که تیم مذاکره کننده باید تدین، شجاعت، غیوری و امانتداری خود را با حفظ آنها به همگان نشان دهند.
دسته چهارم – توده های عمومی جامعه و مردم
عامل چهارمی که می تواند در تحقق یک توافق خوب یا بد مؤثر باشد، نقش بدنه عمومی جامعه در پذیرش یا عدم پذیرش هر یک از دو شکل توافق است. رهبر معظم انقلاب از اولین روزی که دور جدید مذاکرات در دولت یازدهم آغاز شده، بر نقش مردم و لزوم پیگیری افکار عمومی تاکید داشتند. در سال 92 دو هفته قبل از امضای توافقنامه ژنو رهبر معظم انقلاب در دیدار با دانش آموزان فرمودند: «من اعتماد ندارم و خوشبین نیستم به مذاکره لکن می خواهند مذاکره کنند، بکنند، ما هم ان شاءالله به اذن الله ضرری نمی کنیم. یک تجربه ای است در اختیار ملت ما که این تجربه، ظرفیت فکری ملت ما را بالا خواهد برد مثل تجربه ای که در سال 82 و 83 در زمینه تعلیق غنی سازی انجام گرفت، که آن‌وقت تعلیق غنی‌سازی را در مذاکرات با همین اروپایی‌ها، جمهوری اسلامی برای یک مدّتی پذیرفت. خب ما دو سال عقب افتادیم، لکن به نفع ما تمام شد. چرا؟ چون فهمیدیم که با تعلیق غنی‌سازی، امید همکاری از طرف شرکای غربی مطلقاً وجود ندارد. اگر ما آن تعلیق اختیاری را - که البتّه به نحوی تحمیل شده بود، لکن ما قبول کردیم، مسئولین ما قبول کردند - آن روز قبول نکرده بودیم، ممکن بود کسانی بگویند خب یک ذرّه شما عقب‌نشینی می کردید، همه مشکلات حل می شد، پرونده هسته‌ای ایران عادی می شد. آن تعلیق غنی‌سازی این فایده را برای ما داشت که معلوم شد با عقب‌نشینی، با تعلیق غنی‌سازی، با عقب افتادن کار، با تعطیل کردن بسیاری از کارها مشکل حل نمی شود؛ طرف مقابل دنبال مطلب دیگری است؛ این را ما فهمیدیم، لذا بعد از آن شروع کردیم غنی‌سازی را آغاز کردن. امروز وضعیّت جمهوری اسلامی با سال 82 ، زمین تا آسمان فرق کرده؛ آن روز ما چانه می زدیم سرِ دو، سه سانتریفیوژ؛ امروز چندین هزار سانتریفیوژ مشغول کارند. جوان های ما، دانشمندان ما، محقّقین ما، مسئولین ما همّت کردند، کارها را پیش بردند. بنابراین از مذاکراتی هم که امروز در جریان است، ما ضرری نخواهیم کرد. البتّه بنده همچنان که گفتم خوشبین نیستم؛ من فکر نمی کنم از این مذاکرات آن نتیجه‌ای را که ملّت ایران انتظار دارد، به‌دست بیاید، لکن تجربه‌ای است و پشتوانه تجربی ملّت ایران را افزایش خواهد داد و تقویت خواهد کرد؛ ایرادی ندارد امّا لازم است ملّت بیدار باشد. ما از مسئولین خودمان که دارند در جبهه دیپلماسی فعّالیّت می کنند، کار می کنند، قرص و محکم حمایت می کنیم، امّا ملّت باید بیدار باشد، بداند چه اتّفاقی دارد می‌افتد [تا] بعضی از تبلیغاتچی‌های مواجب‌بگیر دشمن و بعضی از تبلیغاتچی‌های بی‌مزد و مواجب - از روی ساده‌لوحی - نتوانند افکار عمومی را گمراه کنند.»
سال گذشته نیز رهبر انقلاب در دیدار با نیروی هوایی فرمودند: « امروز متأسفانه انسان مشاهده می کند در برخی از فاصله‌ها و مقاطع حرف هایی زده می شود از سوی دشمنان؛ این برای مردم ما مایه عبرت است. در همین مذاکرات گوناگونی که در این روزها انجام می گیرد، ملّت ایران این مذاکرات را زیر نظر داشته باشند؛ اظهارنظرهای بی‌ادبانه مسئولان آمریکایی را مردم ببینند، زیر نظر داشته باشند، دشمن را بشناسند .بعضی‌ها می خواهند نظر مردم را از دشمنیِ دشمن منصرف کنند؛ نه، ببینید دشمنی را، ببینید دورویی را. مسئولین آمریکایی در جلسات خصوصی با مسئولین کشور ما یک‌جور حرف می زنند، بمجرّد اینکه از آنها جدا می شوند، در بیرون یک‌جور دیگر حرف می زنند. مردم ایران این دورویی دشمن و نیّات سوء و پلید دشمن ما را ببینند؛ ملّت توجّه داشته باشد.»
توصیه رهبر معظم انقلاب از روز نخست این مذاکرات بر این نکته که "لازم است ملت بداند چه اتفاقی در حال رخ دادن است" و تأکید چندباره بعد از آن و همچنین تلاش تبلیغاتچی های دشمن از زبان جریان به اصطلاح روشنفکری برای غیر موجه نشان دادن برخورداری ایران اسلامی از انرژی هسته ای، نشان می دهد که از نگاه رهبر معظم انقلاب اسلامی، گام نهایی در توافق هسته ای را مردم ایران اسلامی باید بردارند و البته مردم کشورمان در طول عمر سی و هفت ساله انقلاب اسلامی نشان داده اند که هیچ ذلتی را نمی پذیرند.
این همان نکته ای است که ایشان در دیدار با مداحان اهل بیت در سال جاری فرمودند: «آمریکایی ها گفته اند که ممکن است بعد از آنکه این مذاکرات انجام گرفت، رهبری برای آبروداری یک اظهار نظر و مخالفتی بکند، کافر همه را به کیش خود پندارد! ما حرفمان با مردم بر اساس اعتماد متقابل است. مردم به این حقیر اعتماد کرده اند، بنده هم به تک تک آحاد این ملت اعتماد دارم.»
دسته پنجم – طرف مقابل مذاکره بخصوص طرف آمریکایی
شناخت رهبر انقلاب از طرف مقابل میز مذاکره مانند بسیاری از آحاد ملت ایران تنها به سابقه برخورد آنها با پرونده هسته ای برنمی گردد بلکه همواره در طول سال های قبل و بعد از انقلاب تجربه نشان داده که آنها هرگز به دنبال عزت این کشور نیستند. بر همین اساس امام خامنه ای برای رسیدن به یک توافق خوب، علاوه بر لزوم نرمش قهرمانانه که تغییر تاکتیک برای رسیدن به پیروزی بود، همواره توصیه هایی را خطاب به مذاکره کنندگان کشورمان در خصوص نحوه برخورد با طرف مقابل مذاکره داشته اند:
اولا – تاکید رهبر انقلاب همواره بر این نکته بوده است که ما در مذاکرات هسته ای با جامعه بین المللی مواجه نیستیم: «طرف مقابل ما همه دنیا نیستند. گاهی آدم در تعبیرات می شنود - که من گله هم کردم - از بعضی دوستان که می گویند جامعه بین المللی! جامعه بین المللی را آنها می گویند، جامعه بین المللی ای در مقابل ما نیست. یک آمریکا و سه کشور اروپایی ، همین. کسانی که در این مسأله دارند با ملت ایران لج بازی و کج تابی و بدعهدی و خباثت می کنند، یکی آمریکاست، یکی هم سه کشور اروپایی، کس دیگری در مقابل ما نیست.» طبیعی است که وقتی طرف مقابل خود را در میز مذاکره در حد جامعه بین المللی بزرگ کنیم، در مذاکرات نیز تحت تأثیر القای این نکته قرار خواهیم گرفت و نه تنها توافق خوب را به دست نخواهیم آورد که در دام توافق بد خواهیم افتاد.
ثانیا – برای رسیدن به یک توافق خوب و نیفتادن در دام یک توافق بد، به هیچ وجه نباید به طرف مقابل و وعده های او بویژه در خصوص آمریکا و سه کشور اروپایی اعتماد کرد. رهبر معظم انقلاب در این باره به تیم مذاکره کننده توصیه کرده اند: «ما به مسئولین هم گفته ایم که به هیچ وجه به طرف مقابل اعتماد نکنید. خوشبختانه اخیرا یکی از مسئولین محترم صریحا گفته که ما به طرف مقابل اعتماد نداریم و این چیز خوبی است. گفتم که به طرف مقابل اعتماد نکنید و به لبخند او فریب نخورید و به وعده های نقد – نه عمل نقد – اعتماد نکنید چون وقتی خرش از پل گذشت برمی گردد به ریش شما می خندد.»
ثالثا – بین مواضع رهبر معظم انقلاب و آمریکایی ها همواره در خصوص یک موضوع به صورت اشتراک لفظی توافق وجود داشته است، هر دو به دنبال "توافق خوب" هستند با این تفاوت که رهبر انقلاب فرمودند: «ما که می گوییم توافق خوب، منظورمان توافق منصفانه و عادلانه است اما آنها که می گویند توافق خوب، به دنبال توافق تمامت خواهانه هستند.» از نگاه آمریکایی ها توافق خوب، توافقی است که در آن صنعت هسته ای ملت ایران نابود شود و امنیت اسرائیل تأمین گردد اما از نگاه رهبر انقلاب، توافقی خوب است که عزت ملت ایران، پیشرفت هسته ای دانشمندان و نیاز های کشور تأمین شود و البته تأکید کردند که چه توافق بشود و چه نشود، امنیت اسرائیل متزلزل تر می شود.
آمریکایی ها درست در زمانی که تیم مذاکره کننده ما در موضعی عجیب اعلام کرد که هر توافقی را بهتر از عدم توافق می داند، رسما اعلام کرد که آمریکا فقط به دنبال توافق خوب است. البته این موضعگیری عجیب آقای ظریف در همان ایام توسط رهبر انقلاب اصلاح شد و ایشان با صراحت و قاطعیت، مطالبه جمهوری اسلامی را توافق خوب دانستند و حتی برای این که جلوی هر نوع سوءاستفاده ای را بگیرند، بارها تأکید کرده اند که در ایران اسلامی هیچ کس مخالف توافق خوب نیست و اعلام کردند: «من از توافقی که عزت ملت ایران را تأمین کند، صددرصد حمایت می کنم و اگر کسی بگوید که رهبری با رسیدن به توافق مخالف است، سخن خلاف واقع گفته است. با توافقی که منافع ملت و کشور را تأمین کند، کاملاً موافق هستم البته این را هم گفته ام که "توافق نکردن بهتر از توافق بد است"، زیرا قبول نکردن توافقی که بخواهد منافع ملت ایران را پایمال کند و عزت ملت را از بین ببرد، شرف دارد بر توافقی که بخواهد ملت ایران را تحقیر کند.»
تکمله: سخنرانی یک ساعته رهبر معظم انقلاب که در دل خود مدیریت پنج محور مؤثر در توافق پیش رو را در بر داشت، بیش از گذشته حکایت از توانایی امام خامنه ای در مدیریت صحنه های بین المللی داشت؛ چیزی که کاندولیزا رایس- وزیر سابق امور خارجه امریکا و از تئوریسین های برجسته این کشور مدتی قبل به آن این چنین اعتراف کرد: «رهبر ایران می تواند نقشه هایی را که بهترین ذهن ها با صرف بیش ترین بودجه ها در زمانی بسیار طولانی کشیده و مجریانی ماهر اجرای آن را به عهده گرفته اند، با یک سخنرانی یک ساعته خنثی کند.»
تحلیل نگارنده بر این است که رهبر معظم انقلاب در آستانه توافق جامع هسته ای که طبق زمان بندی از قبل اعلام شده، در هفته جاری (10 تیر) باید حاصل شود، از آنجا که دستیابی به یک «توافق خوب» را به دلیل ماهیت استکباری طرف مقابل و روندی که دولت یازدهم در دو سال اخیر، مذاکرات را بر اساس آن پیش برده است، غیر قابل تحقق می بینند؛ در حال مدیریت صحنه برای قرار نگرفتن دولت یازدهم در دام «توافق بد» است. خصوصا که در روزهای اخیر از طریق تریبون های رسمی، تحریم ها آن چنان بزرگ نمایی می شوند که حتی تأثیر آنها به آب خوردن مردم و ازدواج کردن جوانان و مسأله محیط زیست نیز کشیده می شود و همین روحیه می تواند طرف مقابل را برای تحمیل یک توافق بد تحریک کند. پیش از این نیز چند بار زمزمه «هر توافقی بهتر از عدم توافق است» از سوی ارکان دولت محترم در قالب کمپینی که به اسم سینماگران اما در حقیقت توسط وزارت امور خارجه تشکیل شده بود، شنیده شد یا در مصاحبه آقای ظریف با رادیوی ملی آمریکا وی صراحتا گفت: «اگر هر نوع توافق را با عدم توافق قیاس کنید، باید بگویم آشکار است که حصول یک توافق بسیار بهتر است!»
آنچه از بیانات رسا و شفاف رهبری انقلاب برداشت می شود، این است که امام خامنه ای با هوشمندی خاص برای مدیریت صحنه موجود، با یک سخنرانی خود هر یک از عناصر تاثیرگذار در تحقق این معادله را در مسیری قرار می دهد که در جمع بندی عملیاتی و نهایی، خروجی رفتار آنها به نفع ملت ایران و در نگاه کلی تر به نفع جریان ضد سلطه قرار گیرد. در حقیقت این که توافق جامع به چه پایانی ختم شود، بستگی به رفتار این پنج دسته از تأثیرگذارن دارد: تیم مذاکره کننده ایرانی، محتوا و متن مذاکرات و توافقات حاصل شده، منتقدان روند فعلی مذاکرات (نه اصل مذاکره)، توده های عمومی مردم و جامعه، طرف مقابل مذاکره به خصوص طرف آمریکایی.
دسته اول – تیم مذاکره کننده ایرانی
امام خامنه ای هر چند از ابتدای دور جدید مذاکرات هسته ای اعلام کرده اند که به این مذاکرات خوشبین نیستند، اما همواره تیم مذاکره کننده را مورد حمایت قرار داده اند. البته همانطور که خود نیز چندین بار بیان داشته اند، عملکرد این تیم خالی از اشکال نیست، آنها معصوم نیستند بر همین اساس هم ایشان خود، چندین بار رفتار تیم مذاکره کننده را مورد نقد جدی قرار داده اند.
اولین حمایت مقام معظم رهبری از تیم مذاکره کننده به بیست روز قبل از عقد توافقنامه ژنو باز می گردد که معظم له تیم مذاکره کننده را مأموران جمهوری اسلامی و بچه های انقلاب معرفی می کنند که نباید در حین انجام وظیفه مورد توهین و تضعیف قرار بگیرند و سازشکار معرفی شوند. بعد از آن نیز در ماه مبارک سال قبل، تیم مذاکره کننده را مجموعه ای معرفی می کنند که با جدیت در حال عمل است و زیر بار حرف زور نمی رود. در آخرین مورد نیز در هفته گذشته و در آستانه توافق جامع هسته ای، رهبر انقلاب تیم مذاکره کننده را امین، غیور، شجاع و متدین معرفی می کنند. این حمایت ها در حالی است که رهبر معظم انقلاب، در تمام این مواقع در کنار حمایت از تیم مذاکره کننده، به جریان منتقد این شیوه از مذاکرات هم رسمیت داده اند و البته همانطور که اشاره شد، خود تاکنون چندین بار برخی از رفتارهای تیم مذاکره کننده را مورد نقد قرار داد است. سئوال این است که چگونه می توان این رفتار رهبر معظم انقلاب را تحلیل کرد؟
اولا - سیره مقام معظم رهبری همواره بر حمایت از مسئولان اجرایی و دولت مستقر، استوار بوده است. ایشان خود بارها تاکید کرده اند که بر اساس عقل و سیره حضرت امام (ره) حمایت از دولت ها را وظیفه خود می دانند و البته این حمایت را هرگز مطلق یا به تعبیری چک سفید امضا ندانسته اند بلکه تاکید کرده اند که حمایت ایشان از دولت‌ها بر پایه دوری و نزدیکی آنها نسبت به آرمان های انقلاب اسلامی و حضرت امام (ره) استوار است. برای همین سال 87 در دولت نهم بعد از اینکه دولت وقت را دولت کار، منطبق بر گفتمان امام و انقلاب، استکبارستیز، احیاکننده عزت ملی، با جرأت در تحول خواهی، مدافع استقلال در موضوع هسته ای، دولتی مردمی و مقابله کننده با غربزدگی در مدیریت کشور معرفی کردند، تاکید داشتند: «اگر چنانچه این خصوصیات را در مجموعه دولت کنونی قدردانی نکنیم و تشکر نکنیم، طبعاً خدا را خوش نمی‌آید... و من به خاطر همین خصوصیات، از دولت حمایت می کنم. البته حمایت از دولت، مخصوص این دولت نیست؛ بنده همیشه از دولت ها حمایت کرده‌ام؛ امام (ره) هم در هر برهه‌ای، از دولت ها و رؤسای قوه مجریه و مسئولین دولتی حمایت می کردند. چون عمده بار اداره مدیریت کشور بر عهده قوه مجریه است و نظام باید از قوه مجریه، از رئیس جمهور، از مسئولین و از وزرا حمایت کند. امام هم حمایت می کردند؛ بنده هم در دوره‌های گذشته همیشه حمایت می کردم. منتها خب، این خصوصیاتی که (در این دولت هست و) عرض کردیم، موجب می شود که انسان گرمتر حمایت کند و در این قدردانی و حمایت، دلگرمتر اقدام کند.»
ثانیا - اگر بیانات دو سال اخیر رهبر معظم انقلاب را مرور کنید، پی خواهید برد که ایشان همواره از تیم مذاکره کننده حمایت کرده اند اما هرگز محتوای مذاکرات دو سال اخیر را مورد حمایت قرار نداده اند بلکه تاکنون چندین بار اعلام کرده که به نتیجه این مذاکرات و توافقاتی که اعلام می شود، خوشبین نیستند. برای همین علی رغم اینکه دولت محترم، توافقنامه ژنو یا توافقنامه لوزان سوئیس را پیروزی بزرگ نامید اما رهبر انقلاب در تایید آنها یک کلمه هم سخن نگفت بلکه با این تعبیر که «کلید حل مشکلات در ژنو و لوزان و نیویورک (مکان توافق نهایی) نیست بلکه در داخل کشور است» به نقد و نفی آنها پرداخت.
ثالثا - همانطور که اشاره شد، رهبر معظم انقلاب در کنار این تعاریف از تیم مذاکره کننده، انتقادهایی را نیز مطرح کرده اند تا مذاکره کنندکان در دام «تغییر دستگاه محاسباتی توسط دشمن» که ماه رمضان گذشته در جمع مسئولان نظام هشدار آن را دادند، قرار نگیرند. این نکته زمانی اهمیت پیدا می کند که بدانیم این انتقادات در باره عملکرد تیم قبلی هسته ای – حداقل به صورت علنی – هرگز دیده نشد.
ایشان در دیدار آقای ظریف و سفرا و کارداران وزارت خارجه در تاریخ 22/5/93 فرمودند: مذاکرات بر خلاف تصور برخی ها به هیچ چیز کمک نکرد بلکه لحن آمریکایی ها تندتر و اهانت آمیزتر و توقعات آنها طلبکارانه تر شد/ تحریم ها بعد از این مذاکرات بیشتر هم شد البته می گویند این تحریم ها جدید نیست اما در واقع جدید است و مذاکره در زمینه تحریم هم فایده نداشت/ رابطه و مذاکره با آمریکا هیچ نفعی ندارد بلکه ضرر هم دارد. برخی فکر می کردند اگر با آمریکا دور یک میز بنشینیم، بسیاری از مشکلات حل می شود. البته ما می دانستیم اینطور نیست اما قضایای یک سال اخیر (بعد از توافق ژنو) برای بار چندم این واقعیت را اثبات کرد.
رهبر انقلاب همچنین در دیدار با مردم قم فرمودند: اگر چشم ما به دست دشمن باشد که اگر این کار را نکردی، تحریم باقی می ماند، فایده ای ندارد، کما اینکه آمریکایی ها با وقاحت می گویند اگر ایران در قضیه هسته ای کوتاه هم بیاید، تحریم ها باقی می ماند... نباید دل را به نقطه های خیالی سپرد. امام خامنه ای در اردیبهشت ماه سال گذشته نیز در زمان بازدید از دستآوردهای هوافضای سپاه فرمودند: نباید نیازمندی های کشور و برخی مسائل همچون تحریم ها به مذاکرات گره زده شود بلکه موضوع تحریم ها باید از طریق دیگری حل شود.
رابعا - با وجود این انتقادات که موارد آن بیش از این است اما در آستانه توافق جامع هسته ای، حمایت ویژه و خاص رهبر انقلاب علاوه بر آنکه بر یک اصل کلی و همیشگی استوار است (همانطور که در خصوص دولت ها و تیم مذاکره کننده قبلی اشاره شد) به دلایل مهم ذیل قابل تفسیر است:
1 . دشمن همواره از محیط شکاف بهره می برد و در چنین محیطی به حیات خود ادامه می دهد. با وجود انتقادات بجا و به حق و کارشناسانه از عملکرد تیم فعلی هسته ای، اما تیم مذاکره کننده در جایگاهی قرار گرفته که نباید احساس کند پشتش خالی است و چاره ای جز توافق حتی «توافق بد» ندارد. بنابر این حمایت از تیم مذاکره کننده و فراهم آوردن محیطی امن برای آنها اقدام درخور مدیریتی است تا وظیفه خود را به نحو احسن به سرانجام برسانند.
2 . فشار روی تیم مذاکره کننده و دولت زیاد است. این فشار هم به محیط مذاکره با زورگویان عالم برمی گردد و هم به افکار عمومی داخلی بویژه که متاسفانه دولت یازدهم با عملکردش، وضعیت اقتصاد داخلی را به نتیجه مذاکرات گره زده است. این فشار ممکن است تیم مذاکره کننده را در این لحظات حساس به سمت تحقق شعار «هر توافقی بهتر از عدم توافق است» که در سر می پروراند، سوق بدهد. بنابر این رهبر معظم انقلاب به دنبال ایجاد محیطی أمن برای دولت و تیم مذاکره کننده است تا به آنها نشان دهد که می توانند به جای تکیه بر میز مذاکره، بر اعتماد داخلی تکیه بزنند که مبتنی بر رفتار شجاعانه و غیورانه و مبتنی بر امانتداری از حقوق مردم و ولایتمداری آنها در حفاظت از خطوط قرمز است.
3 . این مواجه رهبر انقلاب را می توان در قالب یک مواجه مدیریتی و تربیتی هم دید. در حقیقت رهبر معظم انقلاب مانند پدری رفتار می کنند که فرزند خود را در یک مخاطره سنگین و خطر انجام تخلف از یک چارچوب که رعایت آن لازم است می بیند و این پدر به جای این که به فرزند خود بگوید این تخلف را نکن، می گوید: فرزند من اینگونه رفتار نمی کند. قطعا اثر مدیریتی و تربیتی این ادبیات، بسیار بیشتر از آن است که این پدر، مطالبات خود را به شکل صریح و آمرانه از این فرزند مطرح کند، خصوصا فرزندی که زیر بار فشار قرار دارد و نشانه های عدم تحمل این فشار در چهره یا زبان او دیده می شود.
این نمونه رفتار مدیریتی و تربیتی در دولت قبل هم سابقه داشته است، وقتی که رئیس دولت قبل، در مواجه با عدم تغییر وزیر اطلاعات وقت، چند روزی محل کار خود را ترک و در خانه مستقر شده بود؛ رهبر معظم انقلاب چند روز بعد از خانه نشینی احمدی نژاد در دیدار با مردم استان فارس فرمودند: «می دانند که دولت مشغول تلاش و فعالیت و خدمت است... مسئولین دولتی هم حقاً و انصافاً دارند تلاش می کنند؛ هم اعضای دولت، هم بخصوص خود رئیس جمهور. اینها شب و روز ندارند؛ من می بینم، من از نزدیک شاهدم. اینها دائم مشغول کارند، مشغول خدمت و تلاشند.» در حقیقت این جملات امام خامنه ای اگر چه ظاهری "إخباری" داشت اما در حقیقت از ماهیت "انشایی" خطاب به رئیس جمهور وقت برخوردار بود به معنای این که رئیس جمهور پر تلاش باید به کار خود برگردد.
دسته دوم – منتقدان روند مذاکرات
دومین عاملی که در خصوص حصول توافق خوب یا بد تیم مذاکره کننده موثر است، نقش منتقدان تیم مذاکره کننده یا همان جریانی است که بعد از دیدن نتایج سوء توافقنامه ژنو، به جریان دلواپسان مشهور شدند. در این باره باید گفت:
اولا - همانطور که رهبر معظم انقلاب تاکنون چندبار تأکید کرده اند، هیچ جریان سیاسی و هیچ جایگاه قانونی در داخل جمهوری اسلامی، مخالف توافق خوب نیست. حتی هیچ کس مخالف مذاکره برای حل و فصل مناقشه هسته ای هم نیست. کما اینکه اصل مذاکره با طرف های غربی به مدت دوازده سال است که در بین ما و غربی ها وجود دارد. آنچه مورد انتقاد برخی از نخبگان دینی و سیاسی، نمایندگان مجلس، ائمه جمعه، تشکل های دانشجویی و حوزوی است، انتقاد به این شیوه از مذاکره در دو سال اخیر است که داده ها با ستانده های آن برابر نیست، نه انتقاد از اصل مذاکره.
ثانیا - مهمترین اشکال منتقدان این است که با این روش از مذاکره و بر اساس متن توافقنامه ژنو و لوزان، تحریم ها باقی می ماند در حالی پیشرفت هسته ای کشور متوقف می شود و این همان نکته ای که مقامات آمریکایی با افتخار از آن یاد می کنند که در طول هشت سال گذشته ما با ایران مذاکره می کردیم ولی ایرانی ها در حال پیشرفت هسته ای هم بودند اما بعد از توافق ژنو، ما با ایرانی ها مذاکره می کنیم اما دیگر پیشرفتی در کار نیست و این یکی از مهمترین توفیقات آمریکایی ها در این دور از مذاکرات است. این همان نکته ای است که در بیانات هفته گذشته رهبر معظم انقلاب به شکل ظریفی به آن اشاره شد: «در هماوردی‌های جهانی، منطقِ هماوردیِ جهانی ایجاب می کند که ما دو میدان را مورد نظر داشته باشیم. یک میدان میدان واقعیّت و عمل است؛ که این میدان میدان اصلى است. در میدان واقعیّت و در میدان عمل، مسئولی که دنبال فعّالیّت است، دارایی‌هایی را در میدان عمل ایجاد می کند، تولید می کند؛ این یک میدان. یک میدان میدان دیپلماسی و سیاست است که دارایی‌ها را در این میدان دیپلماسی و سیاست و مذاکره، تبدیل می کند به امتیاز برای کشور، تبدیل می کند به منفعت ملّی. اگر در آن میدانِ اوّل دست انسان خالی باشد، در میدان دوّم کاری از انسان ساخته نیست؛ باید در میدان اوّل - یعنی میدان عمل، میدان واقعیّت، روی زمین - دستاورد داشته باشد، دارایی داشته باشد.
ما آن روزی که وارد این مذاکرات شدیم، دستاورد قابل قبول و مهمّی داشتیم؛ احساس کردیم با دست قوی داریم وارد می شویم. دستاورد آن روز ما از جمله این بود که ما توانسته بودیم درحالی‌که همه‌ی قدرت های هسته‌ای دنیا امتناع کردند که به ما سوخت بیست درصد را برای مرکز [تحقیقاتی] تهران بدهند - که احتیاج به داروهای هسته‌ای داشتیم - ما خودمان توانستیم در شرایط تحریم، سوخت بیست درصد را تولید کنیم، [بعد] این سوخت بیست درصد را تبدیل کنیم به صفحه سوخت و از آن استفاده کنیم. طرف مقابل مات شد!»
ثالثا - جریان منتقدان همواره از سوی رهبر معظم انقلاب در کنار دعوت به رعایت انصاف، به عنوان یک جریان موجه و دلسوز به رسمیت شناخته شده است و حتی تاکنون چندبار به دولت محترم تاکید شده است که در ادبیات خود با منتقدان تجدید نظر کند و از شرح صدر بیشتری برخوردار شود. حتی به رئیس دولت یازدهم تأکید کرده اند که با منتقدان به گفتگو بنشیند و به انتقادات آنها پاسخ دهد یا منتقدان خود را قانع کند. در سخنان اخیر معظم له نیز بعد از بیان تذکری به منتقدان، بلافاصله تأکید می کنند که نمی خواهند جلوی نقد گرفته شود بلکه مایلند انتقادات ادامه پیدا کند. این نشان می دهد از نظر رهبری معظم انقلاب، اشکالات منتقدین به روند مذاکرات فعلی هسته ای، شنیدنی و قابل تأمل است.
رابعا- علی رغم لحن حمایت گونه امام خامنه ای از منتقدان روند فعلی مذاکرات هسته ای، اگر چه ایشان بر استمرار انتقادها تاکید کردند و آن را لازم و کمک کننده دانستند اما نمی توان انکار کرد که این بار ادبیات رهبر انقلاب حکایت از لزوم مراقبت بیشتر منتقدان در برخورد با رفتارهای تیم هسته ای در این مقطع تاریخی داشت. تعبیر رهبر معظم انقلاب خطاب به منتقدان این بود که «انتقاد کردن آسان تر از عمل کردن است» البته برای این که از این تذکر نیز سوء استفاده ای نشود، بلافاصله تأکید کردند: «البته این حرف من مانع از انتقاد نشود. انتقاد بکنید اما با لحاظ این نکته که شاید طرف مقابل برخی از عیوبی که ما می گوییم را می داند اما ملاحظات یا ضرورت هایی آنها را به اینجا کشانده»
به نظر می رسد که رهبر انقلاب برای کنترل درجه انتقادات که در موارد معدودی در ماه های اخیر به سمت ادبیات تند رفته، تلاش می کند تا مسیر منتقدین و صورت انتقادات را در مسیر معقول و در جهت منافع ملی و کمک به تیم هسته ای قرار دهد. به عبارت دقیقتر این تاکیدات رهبری انقلاب از درجه و دُز تخطئه مذاکره کنندگان در ماه های آینده که می تواند پر تنش باشد، خواهد کاست.
خامسا - همانطور که پیش از این در وجه نام گذاری امسال در یادداشت دیگری نوشتم، متأسفانه مهمترین اقدام دولت برای بهبود وضعیت اقتصاد و امور داخلی، سرمایه گذاری بر مذاکرات هسته ای با کشورهای استکباری بوده است. این تصمیم غلط آقای روحانی در پیوند اقتصاد کشور به مذاکرات هسته ای تا همین امروز هم تبعات پر هزینه ای برای اقتصاد کشور ما داشته است که نمونه ای از آن در سقوط بازار بورس و ارزش سهام و سرمایه مردم نمایان شد.
بر این اساس چنانچه مذاکرات هسته ای به نتایج وعده داده شده دولت نرسد - که این احتمال با توجه به خوی استکباری طرف مقابل و پافشاری رهبر انقلاب بر خطوط قرمز بعید نیست - فشار از دو جهت به دولت آقای روحانی افزایش خواهد یافت. از یک سو منتقدانی که همواره در طول یک سال و نیم گذشته ضمن حمایت از «اصل مذاکره» به «چگونگی مذاکره» دولت یازدهم و امتیازهای نابرابری که طرف ایرانی داده، انتقاد داشتند و همواره مورد تحقیر و توهین دولتی ها قرار گرفتند و از سوی دیگر بخشی از جامعه که به امید وعده های دولت تا امروز خود را قانع کرده بودند، اما می بینند که مهمترین پروژه دولت به نتیجه نرسید. در صورت تحقق این فرض و به نتیجه نرسیدن مذاکرات مطابق آنچه زیاده خواهی های طرف مقابل می طلبد - که قابل پیش بینی است - این رهنمود مقام معظم رهبری به مدد دولت مستقر خواهد آمد و جامعه را به آرامش دعوت می کند.
دسته سوم - محتوا و متن توافقات قبلی
سومین عاملی که در خوب یا بد بودن توافق جامع هسته ای نقش تعیین کننده دارد، محتوای توافقات مقدماتی است که تاکنون از طرف تیم مذاکره کننده پذیرفته شده است. در این جا چند اصل کلی وجود دارد:
اولا - رهبر انقلاب تاکنون متن مذاکرات را مورد تایید قرار نداده اند، ایشان همانطور که بارها تأکید کرده اند، در جزئیات توافقات ژنو و لوزان دخالتی نمی کنند و فقط با تعیین خطوط قرمز هسته ای، رعایت آنها را از تیم مذاکره کننده مطالبه می کنند. متاسفانه دولت محترم از ابتدا متن مذاکرات و توافقات صورت گرفته را در اختیار مردم و نخبگان قرار نداده است. حتی بعد از توافق لوزان که آمریکایی ها با انتشار فکت شیت خود، ادعاهای عجیبی در باره آنچه طرف ایرانی پذیرفته، مطرح می کردند - و به همین دلیل انتقادات زیادی به تیم مذاکره کننده وارد می شد - وقتی رهبر انقلاب در جمع مداحان اهل بیت (ع) از لزوم ارائه جزئیات توافق لوزان و فکت شیت ایرانی به مردم و نخبگان سخن گفتند، باز هم دولت محترم حاضر به ارائه این فکت شیت نشد!
ثانیا - آنچه روشن است این که تیم مذاکره کننده علی رغم همه هشدارهای گذشته رهبری معظم انقلاب و دلسوزان کشور، در ژنو و لوزان تعهداتی را پذیرفته که نباید می پذیرفت. این ادعا کاملا از گزارش هایی که تیم مذاکره کننده خود در مجلس شورای اسلامی و یا در برنامه های زنده تلویزیونی و در پاسخ به سئوالات کارشناسان گفته اند، و حتی در بیانات هفته گذشته رهبری مشهود بود، اثبات می شود و قابل انکار نیست. البته قطعا اقداماتی که نباید انجام می شد، به عمد و با قصد سوء صورت نگرفته بلکه همانطور که رهبر معظم انقلاب در دیدار هفته گذشته فرمودند: «ممکن است تیم مذاکره کننده عیوبی را که ما در انتقاداتمان ذکر می کنیم، می دانند اما به دلایلی به این نتیجه رسیده اند یا ضرورت هایی آنها را به آنجا کشانده یا به هر دلیل دیگر» که این «هر دلیل دیگر» می تواند فشار سنگین مذاکرات و مطالبات پی در پی طرف غربی و همچنین نیاز دولت به انجام توافق برای اقناع افکار عمومی داخلی باشد اما آنچه مهم است این که در حال حاضر و در آستانه زمان توافق نهایی احتمالی، نباید تیم مذاکره کننده را به خاطر کاستی های توافقات قبلی که مقدمه توافق جامع بوده اند، سرزنش کرد بلکه باید ظهور و بروز شجاعت، غیرت، امانت داری را در حفظ خطوط قرمز ترسیم شده توسط رهبری از آنها مطالبه کرد.
ثالثا - رهبر معظم انقلاب بعد از توافقنامه لوزان که برخی از مسئولان کشور پیام تبریک برای ایشان ارسال کردند، ضمن تقبیح این اقدام (ارسال پیام تبریک) و تأکید بر این که مسئولان می گویند ما هنوز هیچ تعهد الزام آوری را نپذیرفته ایم، در جمع مداحان اهل بیت با اشاره به رفتار آمریکایی ها در انتشار فکت شیت، و آنچه آنها به عنوان تعهدات اعلام می کنند، فرمودند: «اگر بنا باشد که اینها (آنچه آمریکایی ها ادعا می کنند) ملاک عمل باشد، قطعا آنچه آنها (در فکت شیت خود) نوشته اند ملاک عمل نخواهد بود.»
رابعا - یکی از نکات مهم در بیانات رهبر معظم انقلاب، اشاره به این نکته است که خطوط قرمز برای شخص رئیس جمهور محترم کاملا بصورت مشخص تبیین شده است. در دیدار مشهور با مداحان اهل بیت ایشان می فرمایند: «بنده در جزئیات مذاکرات دخالتی نکرده ام و نمی کنم، من مسائل کلان، چارچوب های مهم و خطوط قرمز را همواره به مسئولین گفته ام، عمدتا به رئیس جمهور محترم که با ایشان جلسات مرتب داریم و در موارد معدودی هم به وزیر خارجه خطوط قرمز را گفته ایم.» این نکته از آن جهت قابل تأمل است که فراموش نکرده ایم که پرونده هسته ای با اصرار آقای روحانی از شورای عالی امنیت ملی خارج و به وزارت امور خارجه با قبول همه مسئولیت سپرده شد.
خامسا - برخی از خطوط قرمزی که صراحتا در بیانات رهبری ذکر شده اند و بر اساس تاکید ایشان به هیچ وجه در جلسات خصوصی هم نقض نشده یا تغییر نیافته است، عبارتند از : مذاکره به آمریکا فقط در موضوع هسته ای است نه مسائل دیگر یا مسائل منطقه/ لغو کلیه تحریم های شورای امنیت، دولت یا کنگره آمریکا و اتحادیه اروپا به طور کامل و یکپارچه در خصوص مسائل مالی، بانکی و نفتی باید در همان روز امضای توافق صورت بگیرد و به هیچ وجه منوط به اجرای تعهدات ایران نیست/ هیچ شیوه نظارتی غیر متعارف پذیرفته نمی شود/ حق ندارند از مراکز نظامی و مسئولان و دانشمندان ما بازدید و بازجویی کنند/ به هیچ وجه محدودیت های ده یا پانزده ساله یا بیشتر در دانش هسته ای پذیرفته نمی شود/ هیچ محدودیتی زمانی برای تحقیق و توسعه و ساخت و ساز پذیرفته نیست/ موکول کردن هر اقدامی به گزارش آژانس پذیرفته نیست.
اینها خطوط قرمزی است که تیم مذاکره کننده باید تدین، شجاعت، غیوری و امانتداری خود را با حفظ آنها به همگان نشان دهند.
دسته چهارم – توده های عمومی جامعه و مردم
عامل چهارمی که می تواند در تحقق یک توافق خوب یا بد مؤثر باشد، نقش بدنه عمومی جامعه در پذیرش یا عدم پذیرش هر یک از دو شکل توافق است. رهبر معظم انقلاب از اولین روزی که دور جدید مذاکرات در دولت یازدهم آغاز شده، بر نقش مردم و لزوم پیگیری افکار عمومی تاکید داشتند. در سال 92 دو هفته قبل از امضای توافقنامه ژنو رهبر معظم انقلاب در دیدار با دانش آموزان فرمودند: «من اعتماد ندارم و خوشبین نیستم به مذاکره لکن می خواهند مذاکره کنند، بکنند، ما هم ان شاءالله به اذن الله ضرری نمی کنیم. یک تجربه ای است در اختیار ملت ما که این تجربه، ظرفیت فکری ملت ما را بالا خواهد برد مثل تجربه ای که در سال 82 و 83 در زمینه تعلیق غنی سازی انجام گرفت، که آن‌وقت تعلیق غنی‌سازی را در مذاکرات با همین اروپایی‌ها، جمهوری اسلامی برای یک مدّتی پذیرفت. خب ما دو سال عقب افتادیم، لکن به نفع ما تمام شد. چرا؟ چون فهمیدیم که با تعلیق غنی‌سازی، امید همکاری از طرف شرکای غربی مطلقاً وجود ندارد. اگر ما آن تعلیق اختیاری را - که البتّه به نحوی تحمیل شده بود، لکن ما قبول کردیم، مسئولین ما قبول کردند - آن روز قبول نکرده بودیم، ممکن بود کسانی بگویند خب یک ذرّه شما عقب‌نشینی می کردید، همه مشکلات حل می شد، پرونده هسته‌ای ایران عادی می شد. آن تعلیق غنی‌سازی این فایده را برای ما داشت که معلوم شد با عقب‌نشینی، با تعلیق غنی‌سازی، با عقب افتادن کار، با تعطیل کردن بسیاری از کارها مشکل حل نمی شود؛ طرف مقابل دنبال مطلب دیگری است؛ این را ما فهمیدیم، لذا بعد از آن شروع کردیم غنی‌سازی را آغاز کردن. امروز وضعیّت جمهوری اسلامی با سال 82 ، زمین تا آسمان فرق کرده؛ آن روز ما چانه می زدیم سرِ دو، سه سانتریفیوژ؛ امروز چندین هزار سانتریفیوژ مشغول کارند. جوان های ما، دانشمندان ما، محقّقین ما، مسئولین ما همّت کردند، کارها را پیش بردند. بنابراین از مذاکراتی هم که امروز در جریان است، ما ضرری نخواهیم کرد. البتّه بنده همچنان که گفتم خوشبین نیستم؛ من فکر نمی کنم از این مذاکرات آن نتیجه‌ای را که ملّت ایران انتظار دارد، به‌دست بیاید، لکن تجربه‌ای است و پشتوانه تجربی ملّت ایران را افزایش خواهد داد و تقویت خواهد کرد؛ ایرادی ندارد امّا لازم است ملّت بیدار باشد. ما از مسئولین خودمان که دارند در جبهه دیپلماسی فعّالیّت می کنند، کار می کنند، قرص و محکم حمایت می کنیم، امّا ملّت باید بیدار باشد، بداند چه اتّفاقی دارد می‌افتد [تا] بعضی از تبلیغاتچی‌های مواجب‌بگیر دشمن و بعضی از تبلیغاتچی‌های بی‌مزد و مواجب - از روی ساده‌لوحی - نتوانند افکار عمومی را گمراه کنند.»
سال گذشته نیز رهبر انقلاب در دیدار با نیروی هوایی فرمودند: « امروز متأسفانه انسان مشاهده می کند در برخی از فاصله‌ها و مقاطع حرف هایی زده می شود از سوی دشمنان؛ این برای مردم ما مایه عبرت است. در همین مذاکرات گوناگونی که در این روزها انجام می گیرد، ملّت ایران این مذاکرات را زیر نظر داشته باشند؛ اظهارنظرهای بی‌ادبانه مسئولان آمریکایی را مردم ببینند، زیر نظر داشته باشند، دشمن را بشناسند .بعضی‌ها می خواهند نظر مردم را از دشمنیِ دشمن منصرف کنند؛ نه، ببینید دشمنی را، ببینید دورویی را. مسئولین آمریکایی در جلسات خصوصی با مسئولین کشور ما یک‌جور حرف می زنند، بمجرّد اینکه از آنها جدا می شوند، در بیرون یک‌جور دیگر حرف می زنند. مردم ایران این دورویی دشمن و نیّات سوء و پلید دشمن ما را ببینند؛ ملّت توجّه داشته باشد.»
توصیه رهبر معظم انقلاب از روز نخست این مذاکرات بر این نکته که "لازم است ملت بداند چه اتفاقی در حال رخ دادن است" و تأکید چندباره بعد از آن و همچنین تلاش تبلیغاتچی های دشمن از زبان جریان به اصطلاح روشنفکری برای غیر موجه نشان دادن برخورداری ایران اسلامی از انرژی هسته ای، نشان می دهد که از نگاه رهبر معظم انقلاب اسلامی، گام نهایی در توافق هسته ای را مردم ایران اسلامی باید بردارند و البته مردم کشورمان در طول عمر سی و هفت ساله انقلاب اسلامی نشان داده اند که هیچ ذلتی را نمی پذیرند.
این همان نکته ای است که ایشان در دیدار با مداحان اهل بیت در سال جاری فرمودند: «آمریکایی ها گفته اند که ممکن است بعد از آنکه این مذاکرات انجام گرفت، رهبری برای آبروداری یک اظهار نظر و مخالفتی بکند، کافر همه را به کیش خود پندارد! ما حرفمان با مردم بر اساس اعتماد متقابل است. مردم به این حقیر اعتماد کرده اند، بنده هم به تک تک آحاد این ملت اعتماد دارم.»
دسته پنجم – طرف مقابل مذاکره بخصوص طرف آمریکایی
شناخت رهبر انقلاب از طرف مقابل میز مذاکره مانند بسیاری از آحاد ملت ایران تنها به سابقه برخورد آنها با پرونده هسته ای برنمی گردد بلکه همواره در طول سال های قبل و بعد از انقلاب تجربه نشان داده که آنها هرگز به دنبال عزت این کشور نیستند. بر همین اساس امام خامنه ای برای رسیدن به یک توافق خوب، علاوه بر لزوم نرمش قهرمانانه که تغییر تاکتیک برای رسیدن به پیروزی بود، همواره توصیه هایی را خطاب به مذاکره کنندگان کشورمان در خصوص نحوه برخورد با طرف مقابل مذاکره داشته اند:
اولا – تاکید رهبر انقلاب همواره بر این نکته بوده است که ما در مذاکرات هسته ای با جامعه بین المللی مواجه نیستیم: «طرف مقابل ما همه دنیا نیستند. گاهی آدم در تعبیرات می شنود - که من گله هم کردم - از بعضی دوستان که می گویند جامعه بین المللی! جامعه بین المللی را آنها می گویند، جامعه بین المللی ای در مقابل ما نیست. یک آمریکا و سه کشور اروپایی ، همین. کسانی که در این مسأله دارند با ملت ایران لج بازی و کج تابی و بدعهدی و خباثت می کنند، یکی آمریکاست، یکی هم سه کشور اروپایی، کس دیگری در مقابل ما نیست.» طبیعی است که وقتی طرف مقابل خود را در میز مذاکره در حد جامعه بین المللی بزرگ کنیم، در مذاکرات نیز تحت تأثیر القای این نکته قرار خواهیم گرفت و نه تنها توافق خوب را به دست نخواهیم آورد که در دام توافق بد خواهیم افتاد.
ثانیا – برای رسیدن به یک توافق خوب و نیفتادن در دام یک توافق بد، به هیچ وجه نباید به طرف مقابل و وعده های او بویژه در خصوص آمریکا و سه کشور اروپایی اعتماد کرد. رهبر معظم انقلاب در این باره به تیم مذاکره کننده توصیه کرده اند: «ما به مسئولین هم گفته ایم که به هیچ وجه به طرف مقابل اعتماد نکنید. خوشبختانه اخیرا یکی از مسئولین محترم صریحا گفته که ما به طرف مقابل اعتماد نداریم و این چیز خوبی است. گفتم که به طرف مقابل اعتماد نکنید و به لبخند او فریب نخورید و به وعده های نقد – نه عمل نقد – اعتماد نکنید چون وقتی خرش از پل گذشت برمی گردد به ریش شما می خندد.»
ثالثا – بین مواضع رهبر معظم انقلاب و آمریکایی ها همواره در خصوص یک موضوع به صورت اشتراک لفظی توافق وجود داشته است، هر دو به دنبال "توافق خوب" هستند با این تفاوت که رهبر انقلاب فرمودند: «ما که می گوییم توافق خوب، منظورمان توافق منصفانه و عادلانه است اما آنها که می گویند توافق خوب، به دنبال توافق تمامت خواهانه هستند.» از نگاه آمریکایی ها توافق خوب، توافقی است که در آن صنعت هسته ای ملت ایران نابود شود و امنیت اسرائیل تأمین گردد اما از نگاه رهبر انقلاب، توافقی خوب است که عزت ملت ایران، پیشرفت هسته ای دانشمندان و نیاز های کشور تأمین شود و البته تأکید کردند که چه توافق بشود و چه نشود، امنیت اسرائیل متزلزل تر می شود.
آمریکایی ها درست در زمانی که تیم مذاکره کننده ما در موضعی عجیب اعلام کرد که هر توافقی را بهتر از عدم توافق می داند، رسما اعلام کرد که آمریکا فقط به دنبال توافق خوب است. البته این موضعگیری عجیب آقای ظریف در همان ایام توسط رهبر انقلاب اصلاح شد و ایشان با صراحت و قاطعیت، مطالبه جمهوری اسلامی را توافق خوب دانستند و حتی برای این که جلوی هر نوع سوءاستفاده ای را بگیرند، بارها تأکید کرده اند که در ایران اسلامی هیچ کس مخالف توافق خوب نیست و اعلام کردند: «من از توافقی که عزت ملت ایران را تأمین کند، صددرصد حمایت می کنم و اگر کسی بگوید که رهبری با رسیدن به توافق مخالف است، سخن خلاف واقع گفته است. با توافقی که منافع ملت و کشور را تأمین کند، کاملاً موافق هستم البته این را هم گفته ام که "توافق نکردن بهتر از توافق بد است"، زیرا قبول نکردن توافقی که بخواهد منافع ملت ایران را پایمال کند و عزت ملت را از بین ببرد، شرف دارد بر توافقی که بخواهد ملت ایران را تحقیر کند.»
تکمله: سخنرانی یک ساعته رهبر معظم انقلاب که در دل خود مدیریت پنج محور مؤثر در توافق پیش رو را در بر داشت، بیش از گذشته حکایت از توانایی امام خامنه ای در مدیریت صحنه های بین المللی داشت؛ چیزی که کاندولیزا رایس- وزیر سابق امور خارجه امریکا و از تئوریسین های برجسته این کشور مدتی قبل به آن این چنین اعتراف کرد: «رهبر ایران می تواند نقشه هایی را که بهترین ذهن ها با صرف بیش ترین بودجه ها در زمانی بسیار طولانی کشیده و مجریانی ماهر اجرای آن را به عهده گرفته اند، با یک سخنرانی یک ساعته خنثی کند.»
*سایت رسایی
