توصیف ماه رمضان بهار قرآن است از روایتی از امام محمد باقر(ع) گرفته شده که حضرت میفرماید: برای هر چیزی بهاری است و بهار قرآن ماه رمضان است.»
به گزارش شهدای ایران به نقل از مهر، گروه دین و اندیشه خبرگزاری مهر برخی از پرتعدادترین سؤالاتی که توسط مردم از مرکز ملی پاسخگویی به سؤالات دینی پرسیده می شود را برای آگاهی مخاطبان ارائه می کند.
چرا به ماه رمضان، ماه «بهار قرآن» گفته می شود؟
این توصیف برگرفته از روایتی از امام محمد باقر(ع) است که حضرت می فرماید:« لِكُلِّ شَيْءٍ رَبِيعٌ وَ رَبِيعُ الْقُرْآنِ شَهْرُ رَمَضَانَ »(۱) «برای هر چیزی بهاری است و بهار قرآن ماه رمضان است.» ماه رمضان ماه نزول قرآن است، چنانکه خداوند متعال فرموده:« شَهْرُ رَمَضانَ الَّذي أُنْزِلَ فيهِ الْقُرْآنُ هُدىً لِلنَّاسِ وَ بَيِّناتٍ مِنَ الْهُدى وَ الْفُرْقان...»(۲) « ماهِ رمضان است ماهى كه قرآن، براى راهنمايى مردم، و نشانه هاى هدايت، و فرق ميان حق و باطل، در آن نازل شده است.»
همان طور که فصل بهار، فصل رویش طبیعت و جان گرفتن دوباره آن است، نزول قرآن در ماه رمضان نیز حیاتی دوباره بر روح و جان انسانهاست. چنان که خداوند متعال فرموده:« يا أَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا اسْتَجيبُوا لِلَّهِ وَ لِلرَّسُولِ إِذا دَعاكُمْ لِما يُحْييكُمْ...»(۳) « اى كسانى كه ايمان آوردهايد! دعوت خدا و پيامبر را اجابت كنيد هنگامى كه شما را به سوى چيزى مىخواند كه شما را حيات مىبخشد...» و لذا در روایات از قرآن کریم به عنوان «بهار دلها» یاد شده است.
در خطبه ۱۱۰ نهج البلاغه می خوانیم:« وَ تَعَلَّمُوا الْقُرْآنَ فَإِنَّهُ أَحْسَنُ الْحَدِيثِ وَ تَفَقَّهُوا فِيهِ فَإِنَّهُ رَبِيعُ الْقُلُوب...» « و قرآن بياموزيد كه بهترين گفتارست، و در آن انديشه كنيد كه بهار دلهاست.» نزول قرآن در ماه مبارک رمضان بیانگر قابلیت ویژه ای است که این ماه از آن بهره مند است تا کتاب آسمانی قرآن در این ماه نازل گردد. چنانکه سایر کتب آسمانی نیز در همین ماه رمضان نازل شده اند.
در روایتی امام صادق(ع) می خوانیم:« نَزَلَتِ التَّوْرَاةُ فِي سِتٍّ مَضَيْنَ مِنْ شَهْرِ رَمَضَانَ وَ نَزَلَ الْإِنْجِيلُ فِي اثْنَتَيْ عَشْرَةَ مَضَتْ مِنْ شَهْرِ رَمَضَانَ وَ نَزَلَ الزَّبُورُ فِي لَيْلَةِ ثَمَانَ عَشْرَةَ مِنْ شَهْرِ رَمَضَانَ وَ نَزَلَ الْقُرْآنُ [الْفُرْقَانُ] فِي لَيْلَةِ الْقَدْرِ.»(۴) « تورات در شش شب از ماه رمضان گذشته نازل شد، و انجيل در دوازده شب از ماه رمضان گذشته نازل شد، و زبور در شب هجدهم ماه رمضان نازل شد، و قرآن [فرقان- خ ل] در شب قدر فرود آمد.»
پی نوشتها:
كليني، محمد بن يعقوب، كافي، تهران، دار الكتب الإسلامية، ۱۴۰۷ ه ق، ج۲، ص ۶۳۰.
بقره(۲) آیه ۱۸۵.
أنفال(۸) آیه ۲۴.
شيخ صدوق، من لا يحضره الفقيه، قم، جامعه مدرسین، ۱۴۰۴ق، ج۲، ص ۱۵۹.
چرا به ماه رمضان، ماه «بهار قرآن» گفته می شود؟
این توصیف برگرفته از روایتی از امام محمد باقر(ع) است که حضرت می فرماید:« لِكُلِّ شَيْءٍ رَبِيعٌ وَ رَبِيعُ الْقُرْآنِ شَهْرُ رَمَضَانَ »(۱) «برای هر چیزی بهاری است و بهار قرآن ماه رمضان است.» ماه رمضان ماه نزول قرآن است، چنانکه خداوند متعال فرموده:« شَهْرُ رَمَضانَ الَّذي أُنْزِلَ فيهِ الْقُرْآنُ هُدىً لِلنَّاسِ وَ بَيِّناتٍ مِنَ الْهُدى وَ الْفُرْقان...»(۲) « ماهِ رمضان است ماهى كه قرآن، براى راهنمايى مردم، و نشانه هاى هدايت، و فرق ميان حق و باطل، در آن نازل شده است.»
همان طور که فصل بهار، فصل رویش طبیعت و جان گرفتن دوباره آن است، نزول قرآن در ماه رمضان نیز حیاتی دوباره بر روح و جان انسانهاست. چنان که خداوند متعال فرموده:« يا أَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا اسْتَجيبُوا لِلَّهِ وَ لِلرَّسُولِ إِذا دَعاكُمْ لِما يُحْييكُمْ...»(۳) « اى كسانى كه ايمان آوردهايد! دعوت خدا و پيامبر را اجابت كنيد هنگامى كه شما را به سوى چيزى مىخواند كه شما را حيات مىبخشد...» و لذا در روایات از قرآن کریم به عنوان «بهار دلها» یاد شده است.
در خطبه ۱۱۰ نهج البلاغه می خوانیم:« وَ تَعَلَّمُوا الْقُرْآنَ فَإِنَّهُ أَحْسَنُ الْحَدِيثِ وَ تَفَقَّهُوا فِيهِ فَإِنَّهُ رَبِيعُ الْقُلُوب...» « و قرآن بياموزيد كه بهترين گفتارست، و در آن انديشه كنيد كه بهار دلهاست.» نزول قرآن در ماه مبارک رمضان بیانگر قابلیت ویژه ای است که این ماه از آن بهره مند است تا کتاب آسمانی قرآن در این ماه نازل گردد. چنانکه سایر کتب آسمانی نیز در همین ماه رمضان نازل شده اند.
در روایتی امام صادق(ع) می خوانیم:« نَزَلَتِ التَّوْرَاةُ فِي سِتٍّ مَضَيْنَ مِنْ شَهْرِ رَمَضَانَ وَ نَزَلَ الْإِنْجِيلُ فِي اثْنَتَيْ عَشْرَةَ مَضَتْ مِنْ شَهْرِ رَمَضَانَ وَ نَزَلَ الزَّبُورُ فِي لَيْلَةِ ثَمَانَ عَشْرَةَ مِنْ شَهْرِ رَمَضَانَ وَ نَزَلَ الْقُرْآنُ [الْفُرْقَانُ] فِي لَيْلَةِ الْقَدْرِ.»(۴) « تورات در شش شب از ماه رمضان گذشته نازل شد، و انجيل در دوازده شب از ماه رمضان گذشته نازل شد، و زبور در شب هجدهم ماه رمضان نازل شد، و قرآن [فرقان- خ ل] در شب قدر فرود آمد.»
پی نوشتها:
كليني، محمد بن يعقوب، كافي، تهران، دار الكتب الإسلامية، ۱۴۰۷ ه ق، ج۲، ص ۶۳۰.
بقره(۲) آیه ۱۸۵.
أنفال(۸) آیه ۲۴.
شيخ صدوق، من لا يحضره الفقيه، قم، جامعه مدرسین، ۱۴۰۴ق، ج۲، ص ۱۵۹.