خشونت دو چهره دارد: یکی فردی که آن را انجام می‌دهد و دیگری عامل یا عواملی که باعث ایجاد آن میشود. ممکن است در تحلیل و بررسی خشونت هر دو موضوع مدنظر قرار گیرد، اما همواره تاکید بیشتر روی فرد بوده تا عوامل پشت پرده. این موضوع را می‌توان بوضوح در خشونت‌های وحشیانه‌ای مشاهده کرد که علیه مسلمانان روهینگای میانمار اعمال میشود.
شهدای ایران:در بیشتر اخبار و گزارش ها مربوط به این اقلیت مسلمان در میانمار، به خشونت ها و محدودیت هایی اشاره می شود که از سوی دولت این کشور و اکثریت بوداییان آن بر روهینگاها تحمیل می شود، اما کمتر کسی می داند فردی که باعث تحریک بودائیان میانمار علیه مسلمانان این کشور می شود، کیست.
جولای 2013 عکس یک راهب بودایی روی صفحه نخست مجله تایم با این عنوان کار شد: «چهره ترس و وحشت بودایی ها». نخستین بار بود که نام «آشین ویراتو» به عنوان عامل تحریک بودایی ها علیه روهینگاها در رسانه های جهان مطرح می شد. همان طور که انتظار می رفت، مقامات میانمار بسرعت نسبت به این موضوع واکنش نشان دادند. تین سین، رئیس جمهور میانمار با انتشار بیانیه ای ضمن اعلام این که دولت این کشور از اقلیت ها دفاع می کند، ویراتو را فردی منحصربه فرد و فرزند بودا خواند. برای بررسی صحت و سقم گفته تین سین، کافی است به پیشینه ویراتو در نبرد علیه مسلمانان و اظهارات تفرقه انگیزانه او توجه کرد.
جنبش 969
برای پیدا کردن محل حضور ویراتو و پیروان افراطی اش کافی است گشتی در خیابان های ماندلای، دومین شهر بزرگ میانمار زد و به معبد ماسوئین رفت که سر در آن عبارت «969» ثبت شده است. البته طی چند سال گذشته این عبارت را می توان روی تاکسی ها، مغازه ها و مکان های زیادی در شهرهای مختلف میانمار مشاهده کرد. نام این جنبش از سه عدد ۹، ۶ و ۹ تشکیل شده که نمایانگر آموزه های 9 گانه بودا، شش آموزه و راه بودا و راه های 9 گانه رهبانیت است، اما اقدامات ویراتو و طرفدارانش باعث شده این اسم تداعی کننده خشونت و تبعیض علیه اقلیت مسلمانان میانمار باشد. این ذهنیت پس از آن در میان میانماری ها شکل گرفت که ویراتو برای گسترش عقاید و نظرات افراطی خود، جنبش 969 را تاسیس کرد.
خود ویراتو در بیشتر روزها مقابل معبد این جنبش ایستاده و به طرفدارانش خوشامد می گوید، اما این خوشامدگویی هیچ سنخیتی با آموزه های جنبش ندارد. وقتی وارد معبد می شویم با عکس بزرگی از خود ویراتو روبه رو می شویم که روی تعدادی از دیوارهای آن نصب شده است. از در و دیوارهای همین معبد می توان به عقاید افراطی ویراتو پی برد. علاوه بر عکس خودش، تصاویری از بودایی ها روی دیوارهاست که به ادعای خودش در نبرد مسلمانان در استان راخین کشته شده اند. این در حالی است که استان راخین طی چند سال گذشته شاهد شدیدترین خشونت ها علیه مسلمانان روهینگا بوده است.
ویراتو مردی 46 ساله به نظر می رسد که هنگام صحبت کردن می کوشد لحنی آرام داشته باشد. در بیشتر کلاس هایش می شود این جملات را بارها شنید: «اگر میانمار می خواهد روی صلح و آرامش را ببیند، بودایی ها و مسلمانان باید جدا از یکدیگر زندگی کنند». پس از آن که مجله تایم عکس او را روی جلد کار کرد، رسانه های اجتماعی نیز بیشتر به بررسی اقدامات و عقاید او پرداختند. از آن زمان، رسانه های اجتماعی لقب «بن لادن میانمار» را برای ویراتو انتخاب کردند. او سال 2003 و به اتهام انتشار عقاید تنفربرانگیز علیه مسلمانان به 25 سال زندان محکوم شد، اما این حکم هفت سال بیشتر دوام نیاورد زیرا سال 2010 و پس از اعلام عفو عمومی زندانیان سیاسی از سوی تین سین، رئیس جمهور میانمار، ویراتو نیز آزاد شد. دولت کنونی میانمار از سال 2011 و با اعلام اصلاحات گسترده سیاسی و اجتماعی قدرت را به دست گرفته، اما به نظر می رسد این اصلاحات تنها به نفع بودایی ها بوده، زیرا ویراتو و طرفدارانش با شدت بیشتری علیه مسلمانان اظهارنظر و عمل می کنند.
این جنبش افراطی با رویکردهای شبه نازی (نئو نازی ها) که با ایده پاکسازی مذهبی و جلوگیری از گسترش اسلام در مناطق تحت تسلط بوداییان فعالیت می کند، پیروان خود را به دوری از مسلمانان، ازدواج نکردن با آنها، معامله نکردن با مسلمانان، بیرون راندن آنان از منازلشان و آتش زدن خانه هایشان تشویق می کند.
او در یکی از همین اظهارنظرها گفته است: «ما راهبان بودایی بیش از حد انعطاف پذیر هستیم و غرور میهنی نداریم. مسلمانان در داد و ستد مهارت دارند و کارهای ساختمانی و حمل و نقل ما را به دست گرفته اند، ولی حالا دارند احزاب سیاسی ما را در دست می گیرند. اگر این وضع ادامه پیدا کند، کشور ما شبیه افغانستان یا اندونزی خواهد شد». ویراتو بین راهب های استان راخین که مسلمانان روهینگا آنجا سکونت داشتند، بسیار محبوب است. هشدارهای ویراتو مبنی بر این که این منطقه دارد مسلمان می شود، در همه جای این استان شنیده می شود.
از سوی دیگر، موفقیت اقتصادی مسلمانان در این کشور از دیگر نگرانی هایی است که این جنبش و پیروان ویراتو را به آتش زدن و تخریب مغازه های مسلمانان برانگیخته است. مارک فارمنر، مدیر کمپین میانمار در لندن ـ که با هدف ارتقای دموکراسی در این کشور فعال شده ـ معتقد است در میانمار تبعیض عمیق و ریشه داری در تفکر بوداییان حاکم شده است. به گفته وی، حتی بوداییانی که عضو جنبش های افراطی همچون 969 نیستند، دوستان مسلمان خود را با عناوین اهانت آمیز خطاب می کنند. این تبعیض مانند سرطان در حال گسترش است.
سای لات، استاد دانشگاه سایمون فریزر کانادا که در حوزه مسلمانان این کشور آثار بسیاری دارد، در یکی از مطالب خود نوشت: رژیم های نظامی حاکم پیشین، نفرت از مسلمانان را در اذهان عمومی نهادینه کرده و به این منظور محدودیت تبعیض آمیزی برای این اقلیت وضع کرده اند. محقق حوزه جنوب شرق آسیا می افزاید: «بسیاری از افراد تندرو که در دولت میانمار نفوذ کرده اند، این جنبش را بهترین راه مقابله و محدود کردن جمعیت و نفوذ مسلمانان می دانند. مقامات دولتی میانمار، جنبش 969 را تنها جنبشی اقتصادی برای بهبود وضعیت اقتصادی بوداییان می دانند، اما واقعیت این است که تحریک این گروه درگیری های خونینی را تاکنون رقم زده است». حتی در مناطقی که جمعیت مسلمان چندانی ندارند و تهدیدی محسوب نمی شوند، بوداییان علاوه بر تحریم و منزوی کردن مسلمانان با دیوارنویسی، پوشیدن لباس هایی حاوی شعارهایی بر ضدآنان و دیگر روش ها این اقلیت را آزار و اذیت می کنند.
گوشه ای از این جنایات، حدود سه سال پیش در شهر میکتیلا از شهرهای مرکزی میانمار اتفاق افتاد. در آن حادثه بوداییان افراطی جنبش 969، 20 پسر بچه مسلمان را از مدرسه ربودند و به منطقه ای خارج از شهر آوردند و پس از قطعه قطعه کردن آنان، اجسادشان را به نفت آغشته کردند و آتش زدند. وین هتین، یکی از نمایندگان پارلمان میانمار در شرح فاجعه گفت: «8 پسربچه در مقابل چشمان من کشته شدند. من سعی کردم جمعیت را متوقف کنم و به آنها گفتم به خانه هایشان برگردند ولی آنها مرا تهدید کردند و پلیس هم مرا به کناری کشید. من نمی دانم چرا پلیس هیچ کاری نکرد.» مارس ۲۰۱۲ نیز درگیری های دیگری در شهر میکتیلا و در جریان اختلاف میان یک مشتری و یک طلافروش مسلمان، به کشته شدن ۴۰ مسلمان انجامید.
به نظر می رسد، عقاید افراطی ویراتو تنها در میانمار طرفدار ندارد. براساس گزارش های رسمی، بودا بالا سنا (به اختصار بی بی اس) نام گروه ملی گرای افراطی و نژادپرست در سریلانکاست که تحت تأثیر ویراتو شکل گرفته است. مسلمانان سریلانکا مانند میانمار در اقلیت قرار دارند و جانشان تهدید می شود.
فشارهای دولتی
علاوه بر تحرکات این جنبش و بوداییان افراطی، دولت میانمار هم به صورت رسمی دستور داده است مسلمانان دیگر حق بنا کردن مساجد جدید یا ترمیم مساجد قدیمی را ندارند. همین دستور دولتی کافی بود تا افراطیون بودایی نزدیک به ۷۲ مسجد را ویران کنند. براساس قوانین وضع شده از سوی دولت، روهینگاها تنها می توانند دو فرزند داشته باشند. بنا بر آمار رسمی، مسلمانان حدود 4 درصد جمعیت 55 میلیونی میانمار را تشکیل می دهند، اما اعضای جنبش 969 برای تهدید نشان دادن مسلمانان، گزارش های متناقضی در این زمینه ارائه می کنند.
آنها ادعا دارند مسلمانان حدود 24 درصد جمعیت این کشور را تشکیل می دهند. ویلامار بیمونا، یکی از اعضای سرشناس این جنبش می گوید: بیش از 58 کشور عرب از روهینگاها حمایت می کنند؛ البته براساس گزارش های ما تعداد این کشورها در حال افزایش است. به نظر می رسد، حتی آمار دولتی در این زمینه چندان قابل استناد نیست زیرا میو وین، سخنگوی جامعه مسلمانان تخمین می زند این اقلیت حدود 8 تا 10 درصد جمعیت این کشور را تشکیل می دهد.
صرف نظر از این اطلاعات، روهینگاها طی دو سال گذشته با پاکسازی قومی شدید روبه رو بوده اند.
صدها هزار نفر هم اکنون در کمپ هایی با شرایط بسیار سخت به سر می برند. هر روزه، بسیاری از آنها به دلیل شرایط غیربهداشتی، جان خود را از دست می دهند. طی چند ماه گذشته شاهد آواره شدن مسلمانان در آب های منطقه جنوب شرقی آسیا بودیم، زیرا دولت میانمار آنها را مجبور به ترک خانه هایشان کرده و دولت های دیگر نیز آنها را نمی پذیرند. این شرایط باعث شده خود روهینگاها هم امیدی به آینده نداشته باشند. یکی از ساکنان این کمپ ها می گوید: ما امید خود را از دست داده ایم؛ آینده ای نداریم و خانه مان را خراب کرده اند.
جولای 2013 عکس یک راهب بودایی روی صفحه نخست مجله تایم با این عنوان کار شد: «چهره ترس و وحشت بودایی ها». نخستین بار بود که نام «آشین ویراتو» به عنوان عامل تحریک بودایی ها علیه روهینگاها در رسانه های جهان مطرح می شد. همان طور که انتظار می رفت، مقامات میانمار بسرعت نسبت به این موضوع واکنش نشان دادند. تین سین، رئیس جمهور میانمار با انتشار بیانیه ای ضمن اعلام این که دولت این کشور از اقلیت ها دفاع می کند، ویراتو را فردی منحصربه فرد و فرزند بودا خواند. برای بررسی صحت و سقم گفته تین سین، کافی است به پیشینه ویراتو در نبرد علیه مسلمانان و اظهارات تفرقه انگیزانه او توجه کرد.
جنبش 969
برای پیدا کردن محل حضور ویراتو و پیروان افراطی اش کافی است گشتی در خیابان های ماندلای، دومین شهر بزرگ میانمار زد و به معبد ماسوئین رفت که سر در آن عبارت «969» ثبت شده است. البته طی چند سال گذشته این عبارت را می توان روی تاکسی ها، مغازه ها و مکان های زیادی در شهرهای مختلف میانمار مشاهده کرد. نام این جنبش از سه عدد ۹، ۶ و ۹ تشکیل شده که نمایانگر آموزه های 9 گانه بودا، شش آموزه و راه بودا و راه های 9 گانه رهبانیت است، اما اقدامات ویراتو و طرفدارانش باعث شده این اسم تداعی کننده خشونت و تبعیض علیه اقلیت مسلمانان میانمار باشد. این ذهنیت پس از آن در میان میانماری ها شکل گرفت که ویراتو برای گسترش عقاید و نظرات افراطی خود، جنبش 969 را تاسیس کرد.
خود ویراتو در بیشتر روزها مقابل معبد این جنبش ایستاده و به طرفدارانش خوشامد می گوید، اما این خوشامدگویی هیچ سنخیتی با آموزه های جنبش ندارد. وقتی وارد معبد می شویم با عکس بزرگی از خود ویراتو روبه رو می شویم که روی تعدادی از دیوارهای آن نصب شده است. از در و دیوارهای همین معبد می توان به عقاید افراطی ویراتو پی برد. علاوه بر عکس خودش، تصاویری از بودایی ها روی دیوارهاست که به ادعای خودش در نبرد مسلمانان در استان راخین کشته شده اند. این در حالی است که استان راخین طی چند سال گذشته شاهد شدیدترین خشونت ها علیه مسلمانان روهینگا بوده است.
ویراتو مردی 46 ساله به نظر می رسد که هنگام صحبت کردن می کوشد لحنی آرام داشته باشد. در بیشتر کلاس هایش می شود این جملات را بارها شنید: «اگر میانمار می خواهد روی صلح و آرامش را ببیند، بودایی ها و مسلمانان باید جدا از یکدیگر زندگی کنند». پس از آن که مجله تایم عکس او را روی جلد کار کرد، رسانه های اجتماعی نیز بیشتر به بررسی اقدامات و عقاید او پرداختند. از آن زمان، رسانه های اجتماعی لقب «بن لادن میانمار» را برای ویراتو انتخاب کردند. او سال 2003 و به اتهام انتشار عقاید تنفربرانگیز علیه مسلمانان به 25 سال زندان محکوم شد، اما این حکم هفت سال بیشتر دوام نیاورد زیرا سال 2010 و پس از اعلام عفو عمومی زندانیان سیاسی از سوی تین سین، رئیس جمهور میانمار، ویراتو نیز آزاد شد. دولت کنونی میانمار از سال 2011 و با اعلام اصلاحات گسترده سیاسی و اجتماعی قدرت را به دست گرفته، اما به نظر می رسد این اصلاحات تنها به نفع بودایی ها بوده، زیرا ویراتو و طرفدارانش با شدت بیشتری علیه مسلمانان اظهارنظر و عمل می کنند.
این جنبش افراطی با رویکردهای شبه نازی (نئو نازی ها) که با ایده پاکسازی مذهبی و جلوگیری از گسترش اسلام در مناطق تحت تسلط بوداییان فعالیت می کند، پیروان خود را به دوری از مسلمانان، ازدواج نکردن با آنها، معامله نکردن با مسلمانان، بیرون راندن آنان از منازلشان و آتش زدن خانه هایشان تشویق می کند.
او در یکی از همین اظهارنظرها گفته است: «ما راهبان بودایی بیش از حد انعطاف پذیر هستیم و غرور میهنی نداریم. مسلمانان در داد و ستد مهارت دارند و کارهای ساختمانی و حمل و نقل ما را به دست گرفته اند، ولی حالا دارند احزاب سیاسی ما را در دست می گیرند. اگر این وضع ادامه پیدا کند، کشور ما شبیه افغانستان یا اندونزی خواهد شد». ویراتو بین راهب های استان راخین که مسلمانان روهینگا آنجا سکونت داشتند، بسیار محبوب است. هشدارهای ویراتو مبنی بر این که این منطقه دارد مسلمان می شود، در همه جای این استان شنیده می شود.
از سوی دیگر، موفقیت اقتصادی مسلمانان در این کشور از دیگر نگرانی هایی است که این جنبش و پیروان ویراتو را به آتش زدن و تخریب مغازه های مسلمانان برانگیخته است. مارک فارمنر، مدیر کمپین میانمار در لندن ـ که با هدف ارتقای دموکراسی در این کشور فعال شده ـ معتقد است در میانمار تبعیض عمیق و ریشه داری در تفکر بوداییان حاکم شده است. به گفته وی، حتی بوداییانی که عضو جنبش های افراطی همچون 969 نیستند، دوستان مسلمان خود را با عناوین اهانت آمیز خطاب می کنند. این تبعیض مانند سرطان در حال گسترش است.
سای لات، استاد دانشگاه سایمون فریزر کانادا که در حوزه مسلمانان این کشور آثار بسیاری دارد، در یکی از مطالب خود نوشت: رژیم های نظامی حاکم پیشین، نفرت از مسلمانان را در اذهان عمومی نهادینه کرده و به این منظور محدودیت تبعیض آمیزی برای این اقلیت وضع کرده اند. محقق حوزه جنوب شرق آسیا می افزاید: «بسیاری از افراد تندرو که در دولت میانمار نفوذ کرده اند، این جنبش را بهترین راه مقابله و محدود کردن جمعیت و نفوذ مسلمانان می دانند. مقامات دولتی میانمار، جنبش 969 را تنها جنبشی اقتصادی برای بهبود وضعیت اقتصادی بوداییان می دانند، اما واقعیت این است که تحریک این گروه درگیری های خونینی را تاکنون رقم زده است». حتی در مناطقی که جمعیت مسلمان چندانی ندارند و تهدیدی محسوب نمی شوند، بوداییان علاوه بر تحریم و منزوی کردن مسلمانان با دیوارنویسی، پوشیدن لباس هایی حاوی شعارهایی بر ضدآنان و دیگر روش ها این اقلیت را آزار و اذیت می کنند.
گوشه ای از این جنایات، حدود سه سال پیش در شهر میکتیلا از شهرهای مرکزی میانمار اتفاق افتاد. در آن حادثه بوداییان افراطی جنبش 969، 20 پسر بچه مسلمان را از مدرسه ربودند و به منطقه ای خارج از شهر آوردند و پس از قطعه قطعه کردن آنان، اجسادشان را به نفت آغشته کردند و آتش زدند. وین هتین، یکی از نمایندگان پارلمان میانمار در شرح فاجعه گفت: «8 پسربچه در مقابل چشمان من کشته شدند. من سعی کردم جمعیت را متوقف کنم و به آنها گفتم به خانه هایشان برگردند ولی آنها مرا تهدید کردند و پلیس هم مرا به کناری کشید. من نمی دانم چرا پلیس هیچ کاری نکرد.» مارس ۲۰۱۲ نیز درگیری های دیگری در شهر میکتیلا و در جریان اختلاف میان یک مشتری و یک طلافروش مسلمان، به کشته شدن ۴۰ مسلمان انجامید.
به نظر می رسد، عقاید افراطی ویراتو تنها در میانمار طرفدار ندارد. براساس گزارش های رسمی، بودا بالا سنا (به اختصار بی بی اس) نام گروه ملی گرای افراطی و نژادپرست در سریلانکاست که تحت تأثیر ویراتو شکل گرفته است. مسلمانان سریلانکا مانند میانمار در اقلیت قرار دارند و جانشان تهدید می شود.
فشارهای دولتی
علاوه بر تحرکات این جنبش و بوداییان افراطی، دولت میانمار هم به صورت رسمی دستور داده است مسلمانان دیگر حق بنا کردن مساجد جدید یا ترمیم مساجد قدیمی را ندارند. همین دستور دولتی کافی بود تا افراطیون بودایی نزدیک به ۷۲ مسجد را ویران کنند. براساس قوانین وضع شده از سوی دولت، روهینگاها تنها می توانند دو فرزند داشته باشند. بنا بر آمار رسمی، مسلمانان حدود 4 درصد جمعیت 55 میلیونی میانمار را تشکیل می دهند، اما اعضای جنبش 969 برای تهدید نشان دادن مسلمانان، گزارش های متناقضی در این زمینه ارائه می کنند.
آنها ادعا دارند مسلمانان حدود 24 درصد جمعیت این کشور را تشکیل می دهند. ویلامار بیمونا، یکی از اعضای سرشناس این جنبش می گوید: بیش از 58 کشور عرب از روهینگاها حمایت می کنند؛ البته براساس گزارش های ما تعداد این کشورها در حال افزایش است. به نظر می رسد، حتی آمار دولتی در این زمینه چندان قابل استناد نیست زیرا میو وین، سخنگوی جامعه مسلمانان تخمین می زند این اقلیت حدود 8 تا 10 درصد جمعیت این کشور را تشکیل می دهد.
صرف نظر از این اطلاعات، روهینگاها طی دو سال گذشته با پاکسازی قومی شدید روبه رو بوده اند.
صدها هزار نفر هم اکنون در کمپ هایی با شرایط بسیار سخت به سر می برند. هر روزه، بسیاری از آنها به دلیل شرایط غیربهداشتی، جان خود را از دست می دهند. طی چند ماه گذشته شاهد آواره شدن مسلمانان در آب های منطقه جنوب شرقی آسیا بودیم، زیرا دولت میانمار آنها را مجبور به ترک خانه هایشان کرده و دولت های دیگر نیز آنها را نمی پذیرند. این شرایط باعث شده خود روهینگاها هم امیدی به آینده نداشته باشند. یکی از ساکنان این کمپ ها می گوید: ما امید خود را از دست داده ایم؛ آینده ای نداریم و خانه مان را خراب کرده اند.
