قدرت های بزرگ با دارا بودن ساختار چند بعدی قدرت در نظام بین الملل و تحت فشار گذاشتن (با شیوه های اجبار، اقناع و فرهنگ پذیری)واحدهای سیاسی، ارزش ها،هنجارها،استانداردها و منافع خود را در قالب تحریم ها و پاداش ها می گنجانند و دولت های مختلف بستگی به سطح توانمندی ها سیاسی و اقتصادی، پشتوانه فرهنگی و تمدنی و روحیه کارگزاران خود شیوه تعامل یا تقابل را در مقابل آنها بر می گزینند.
شهدای ایران:نیروهای اجتماعی، سیاسی و اقتصادی مختلف در عرصه های داخلی و بین المللی باتوجه به میزان توانمندی خود باعث تغییر در رفتار،جهت گیری ها،تاکتیک ها و راهبردهای خارجی و داخلی واحدهای سیاسی می شوند. از دیدگاه بعضی از متفکران غربی، جامعه پذیری بین المللی برای تغییر سیاست دولت های غیرقابل انطباق با منافع قدرت های بزرگ و هم سویی با هنجارهای مدنظر آنها مهمتر از نیروهای داخلی می باشد. جامعه پذیری این است که دولت ها به تدریج و با توجه به پاداش ها و مجازات ها که در برابر رفتارهای مختلف خود دریافت می کنند رفتار مناسب را در می یابند.
قدرت های بزرگ با دارا بودن ساختار چند بعدی قدرت در نظام بین الملل و تحت فشار گذاشتن (با شیوه های اجبار، اقناع و فرهنگ پذیری)واحدهای سیاسی، ارزش ها،هنجارها،استانداردها و منافع خود را در قالب تحریم ها و پاداش ها می گنجانند و دولت های مختلف بستگی به سطح توانمندی ها سیاسی و اقتصادی، پشتوانه فرهنگی و تمدنی و روحیه کارگزاران خود شیوه تعامل یا تقابل را در مقابل آنها بر می گزینند.
تئوری های فرهنگ پذیری در جامعه شناسی سازمانی، پیش بینی می کنند که فرایند اجتماعی شدن برای ایجاد هم شکلی رفتاری طبق هنجارهای و ارزش های غرب گرایانه فشار فزاینده ای را به دولت های مختلف وارد می نمایند. مثلا رژیم های بین المللی حقوق بشر با محتوایی غربی به سه روش اجبار،اقناع و فرهنگ پذیری به تدریج خواسته های خود را به کنشگران سیاسی تحمیل می نمایند.
غرب گرایان در داخل و خارج کشور با اذعان به مسائل فوق درصدد طراحی سیاست خارجی جدیدی برای جمهوری اسلامی می باشند و نقطه عزیمت دستیابی به آن، موافقت با خواست های غرب در مذاکرات هسته ای می باشد. به عبارت دیگر سازش و مصالحه با امریکا و پذیرش خواسته های آن آغازی بر این سیاست خارجی می باشد.
طرفداران این سیاست بر این عقیده هستند سیاست خارجی ایران با چارچوب های هنجاری،ارزشی و منفعتی خاص خود، انقلابی می باشد و در خدمت منافع جناحی آنها نمی باشد بنابراین برای این که ایران به کشوری نرمال و طبیعی در جهان تبدیل شود باید «رفتار» و به تدریج «جهت گیری» آن تغییر یابد و این امر به تغییر راهبردها و تاکتیک های جمهوری اسلامی در منطقه و جهان خواهد انجامید. از نظر آنان این امر یک قربانی می خواهد و آن نه تنها تکنولوژی و دانش هسته ای بلکه با بازرسی های فراتر از پروتکل الحاقی و از تاسیسات نظامی ...محقق می شود.
در ذیل نظر چند تحلیل گر غربی مورد بررسی قرار می گیرد که نشان می دهد که غرب به رهبری امریکا گام به گام درصدد اجرای سیاست های خود در ایران و منطقه می باشد:
گری سیک عضو سابق شورای امنیت ملی و محقق دانشگاه کلمبیا که بیش از ۴ دهه مسائل ایران را مورد مطالعه قرار داده معتقد است که: دولت ایران به یک پیروزی بزرگ نیاز دارد حتی اگر امتیازات عمده ای را واگذار نماید. او معتقد است که این توافق (هسته ای)می تواند به تغییرات درون ایران منجر شود.«بدون شک با ورود کمپانی های خارجی به ایران، به تدریج سیستم سیاسی ایران دچار تغییر خواهد شد... اگر شما خواهان تغییر رژیم در ایران هستید به این معنی که شیوه های این رژیم را تغییر دهید،این توافق بهترین شیوه برای رسیدن به این هدف می باشد.»
همچنین دیوید کریست نویسنده و مورخ وزارت دفاع معتقد است که :«این توافق به افزایش قدرت عملگرایان در ایران می انجامد و احتمالا به تعامل دائمی ایران و امریکا می انجامد.»
ویلیام برنز نیز در مقاله ای با عنوان «میوه های دیپلماسی با ایران» معتقد است که:«چشم انداز توافق هسته ای با ایران در چندماه آینده اگر به دقت در راهبردهای نظم منطقه ای و نظم هسته ای جهانی اجرا و جاسازی شود،نقطه عطف مهمی تلقی خواهد شد...در یک جهان ایده ال غنی سازی هسته ای ایران و امکانات هسته ای باید برچیده می شد اما ما در یک جهان ایده ال نیستیم آنچه ما می توانیم انجام دهیم این است که در یک مدت زمان طولانی نظارت بی سابقه ای انجام دهیم و از غنی سازی مواد جلوگیری نماییم.»
از دید برنز مواردی از جزییات حیاتی بین ایران و امریکا حل شده است اما برخی دیگر باقی مانده است. یکی از جزییاتی که برنز به آن اشاره می کند اینست که یک رژیم بازرسی فراتر از استانداردهای بین المللی کنونی تضمین فعالیت صلح امیز هسته ای را بر عهده دارد که وظیفه اش تایید و نظارت بر فعالیت هسته ای ایران می باشد.
او اشاره می کند که توافق با ایران باید بخشی از استراتژی امریکا در خاورمیانه باشد حل مساله هسته ای باعث می شود که ایران بعد از گذشت زمانی از رهبری یک کشور انقلابی به یک کشور عادی تبدیل شود اما تا آن زمان باید با شرکائ خود برای ایستادگی در مقابل ایران از سوریه تا یمن همکاری نماییم.
الیوت آبرامز در مقاله«The Charm of Minister Zarif» پس از تمجید دکتر ظریف نکاتی را مطرح می نماید. از دیدگاه وی آقای ظریف فردی باهوش که انگلیسی را عالی صحبت می نماید و استاد گفتن چیزهایی هست که امریکایی ها انتظار شنیدن آن را دارند. اما در ادامه نکات قابل تاملی را بیان می نماید. الیوت ابرامز که نگاهی بدبینانه به همه چیز دارد معتقد است که ظریف از غربی ها خواسته است با کمک به جریان اصلاحات باعث تغییر شکل جمهوری اسلامی به یک کشور نرمال در جهان شوند.
مطالب فوق بخشی اندکی از تحلیل های ارائه شده قابل ذکر در مراکز پژوهشی امریکا می باشد. در مقالات متعدد و گوناگون مسائل هسته ای، پیامدها و سناریوهای پیش روی امریکا مورد بحث و چالش قرار گرفته است این درحالی است که در ایران برخی دولتمردان،نمایندگان مجلس و... از محتویات مذاکرات آگاهی ندارند.
به نظر می رسد سیاست خارجی دولت در مورد مساله هسته ای مبتنی بر اصل « پنهان کاری در طول مذاکرات و هیاهوی رسانه ای و تبلیغاتی در زمان انعقاد توافق» می باشد. دولت با هیاهوی رسانه ای و تبلیغاتی ضمن قهرمان سازی کاذب و شبیه سازی نادرست تاریخی،درصدد چشم پوشی از نکات ضعف مذاکرات می باشد؛ نقاط ضعفی که منجر به ایجاد منفذها و چاله های امنیتی بنیادین می گردد. هدف دیگر دولت از هیاهوی تبلیغاتی فشار به منتقدین و بی اثر کردن نظرات آنها می باشد.
*الف
قدرت های بزرگ با دارا بودن ساختار چند بعدی قدرت در نظام بین الملل و تحت فشار گذاشتن (با شیوه های اجبار، اقناع و فرهنگ پذیری)واحدهای سیاسی، ارزش ها،هنجارها،استانداردها و منافع خود را در قالب تحریم ها و پاداش ها می گنجانند و دولت های مختلف بستگی به سطح توانمندی ها سیاسی و اقتصادی، پشتوانه فرهنگی و تمدنی و روحیه کارگزاران خود شیوه تعامل یا تقابل را در مقابل آنها بر می گزینند.
تئوری های فرهنگ پذیری در جامعه شناسی سازمانی، پیش بینی می کنند که فرایند اجتماعی شدن برای ایجاد هم شکلی رفتاری طبق هنجارهای و ارزش های غرب گرایانه فشار فزاینده ای را به دولت های مختلف وارد می نمایند. مثلا رژیم های بین المللی حقوق بشر با محتوایی غربی به سه روش اجبار،اقناع و فرهنگ پذیری به تدریج خواسته های خود را به کنشگران سیاسی تحمیل می نمایند.
غرب گرایان در داخل و خارج کشور با اذعان به مسائل فوق درصدد طراحی سیاست خارجی جدیدی برای جمهوری اسلامی می باشند و نقطه عزیمت دستیابی به آن، موافقت با خواست های غرب در مذاکرات هسته ای می باشد. به عبارت دیگر سازش و مصالحه با امریکا و پذیرش خواسته های آن آغازی بر این سیاست خارجی می باشد.
طرفداران این سیاست بر این عقیده هستند سیاست خارجی ایران با چارچوب های هنجاری،ارزشی و منفعتی خاص خود، انقلابی می باشد و در خدمت منافع جناحی آنها نمی باشد بنابراین برای این که ایران به کشوری نرمال و طبیعی در جهان تبدیل شود باید «رفتار» و به تدریج «جهت گیری» آن تغییر یابد و این امر به تغییر راهبردها و تاکتیک های جمهوری اسلامی در منطقه و جهان خواهد انجامید. از نظر آنان این امر یک قربانی می خواهد و آن نه تنها تکنولوژی و دانش هسته ای بلکه با بازرسی های فراتر از پروتکل الحاقی و از تاسیسات نظامی ...محقق می شود.
در ذیل نظر چند تحلیل گر غربی مورد بررسی قرار می گیرد که نشان می دهد که غرب به رهبری امریکا گام به گام درصدد اجرای سیاست های خود در ایران و منطقه می باشد:
گری سیک عضو سابق شورای امنیت ملی و محقق دانشگاه کلمبیا که بیش از ۴ دهه مسائل ایران را مورد مطالعه قرار داده معتقد است که: دولت ایران به یک پیروزی بزرگ نیاز دارد حتی اگر امتیازات عمده ای را واگذار نماید. او معتقد است که این توافق (هسته ای)می تواند به تغییرات درون ایران منجر شود.«بدون شک با ورود کمپانی های خارجی به ایران، به تدریج سیستم سیاسی ایران دچار تغییر خواهد شد... اگر شما خواهان تغییر رژیم در ایران هستید به این معنی که شیوه های این رژیم را تغییر دهید،این توافق بهترین شیوه برای رسیدن به این هدف می باشد.»
همچنین دیوید کریست نویسنده و مورخ وزارت دفاع معتقد است که :«این توافق به افزایش قدرت عملگرایان در ایران می انجامد و احتمالا به تعامل دائمی ایران و امریکا می انجامد.»
ویلیام برنز نیز در مقاله ای با عنوان «میوه های دیپلماسی با ایران» معتقد است که:«چشم انداز توافق هسته ای با ایران در چندماه آینده اگر به دقت در راهبردهای نظم منطقه ای و نظم هسته ای جهانی اجرا و جاسازی شود،نقطه عطف مهمی تلقی خواهد شد...در یک جهان ایده ال غنی سازی هسته ای ایران و امکانات هسته ای باید برچیده می شد اما ما در یک جهان ایده ال نیستیم آنچه ما می توانیم انجام دهیم این است که در یک مدت زمان طولانی نظارت بی سابقه ای انجام دهیم و از غنی سازی مواد جلوگیری نماییم.»
از دید برنز مواردی از جزییات حیاتی بین ایران و امریکا حل شده است اما برخی دیگر باقی مانده است. یکی از جزییاتی که برنز به آن اشاره می کند اینست که یک رژیم بازرسی فراتر از استانداردهای بین المللی کنونی تضمین فعالیت صلح امیز هسته ای را بر عهده دارد که وظیفه اش تایید و نظارت بر فعالیت هسته ای ایران می باشد.
او اشاره می کند که توافق با ایران باید بخشی از استراتژی امریکا در خاورمیانه باشد حل مساله هسته ای باعث می شود که ایران بعد از گذشت زمانی از رهبری یک کشور انقلابی به یک کشور عادی تبدیل شود اما تا آن زمان باید با شرکائ خود برای ایستادگی در مقابل ایران از سوریه تا یمن همکاری نماییم.
الیوت آبرامز در مقاله«The Charm of Minister Zarif» پس از تمجید دکتر ظریف نکاتی را مطرح می نماید. از دیدگاه وی آقای ظریف فردی باهوش که انگلیسی را عالی صحبت می نماید و استاد گفتن چیزهایی هست که امریکایی ها انتظار شنیدن آن را دارند. اما در ادامه نکات قابل تاملی را بیان می نماید. الیوت ابرامز که نگاهی بدبینانه به همه چیز دارد معتقد است که ظریف از غربی ها خواسته است با کمک به جریان اصلاحات باعث تغییر شکل جمهوری اسلامی به یک کشور نرمال در جهان شوند.
مطالب فوق بخشی اندکی از تحلیل های ارائه شده قابل ذکر در مراکز پژوهشی امریکا می باشد. در مقالات متعدد و گوناگون مسائل هسته ای، پیامدها و سناریوهای پیش روی امریکا مورد بحث و چالش قرار گرفته است این درحالی است که در ایران برخی دولتمردان،نمایندگان مجلس و... از محتویات مذاکرات آگاهی ندارند.
به نظر می رسد سیاست خارجی دولت در مورد مساله هسته ای مبتنی بر اصل « پنهان کاری در طول مذاکرات و هیاهوی رسانه ای و تبلیغاتی در زمان انعقاد توافق» می باشد. دولت با هیاهوی رسانه ای و تبلیغاتی ضمن قهرمان سازی کاذب و شبیه سازی نادرست تاریخی،درصدد چشم پوشی از نکات ضعف مذاکرات می باشد؛ نقاط ضعفی که منجر به ایجاد منفذها و چاله های امنیتی بنیادین می گردد. هدف دیگر دولت از هیاهوی تبلیغاتی فشار به منتقدین و بی اثر کردن نظرات آنها می باشد.
*الف
