شهدای ایران : رئیس جمهور افغانستان در سفر به تهران، زمینه های همکاری دو کشور را تقویت کرد؛ این اتفاق در شرایطی روی داده است که تامین امنیت در این کشور کماکان معضلی جدی است و عملا نیروهای غربی در این خصوص ناتوان عمل کرده اند. در این شرایط گزینه ای که می تواند به عنوان آلترناتیو جدی وارد عمل شود، جمهوری اسلامی ایران است.

اشرف غنی احمد زی، رییس جمهوری افغانستان، در حالی دیدار دو روزه خود از تهران را به پایان برد که دو طرف دو سند تفاهم و همکاری، میان وزارت خارجه دو کشور و وزارت علوم، تحقیقات و فناوری ایران و وزارت تحصیلات عالیه افغانستان را به امضاء ‌رساندند. بی شک نباید این سفر را تنها در چارچوب امضای این دو سند همکاری ارزیابی کرد. حضور بیش از یک دهه ای ناتو و غرب در افغانستان دستاوردی برای این کشور نداشته و عملا امنیت این کشور هر روز بدتر شده است. اخیرا نیز اتفاق جدیدی در این کشور روی داده و آن هم حضور داعش در این کشور است. کشوری که با مشکلات عدیده حضور القاعده، طالبان و نیروهای تروریستی مواجه بوده امروز با معضل داعش مواجه شده و برای تامین امنیتش روی به ایران آورده است. ایرانی که در عراق نشان داد دشمن درجه یک داعش است و می تواند با مدیریتی درست، نیرویی قوی علیه این تروریست ها ایجاد کند. ایران و افغانستان در زمان ریاست جمهوری سابق این کشور یعنی حامد کرزای، رابطه بسیار گسترده ای را در تمامی حوزه ها تعریف کرده بودند اما با اتمام دوره ریاست جمهوری وی، برخی توطئه ها درصدد ضربه زدن به این رابطه بودند. اما قرابت های دینی، فرهنگی و امنیتی موجود سبب شد که عملا این توطئه ناکام بماند و رئیس جمهور این کشور سفری رسمی به این کشور داشته باشد تا پشتوانه قوی ایران را به دنبال داشته باشد. افغانستان به نقش و جایگاه ایران در منطقه واقف است و راهی جز روی آوردن به ایران ندارد.

بی شک همسایه جنوبی افغانستان، پاکستان، توانایی اداره امنیت این کشور را ندارد و به عنوان یکی از عوامل مشکلات افغانستان شناخته می شود. از سوی دیگر همسایه های شمالی این کشور نیز تمایل چندانی برای گسترش روابط با افغانستان ندارند و عملا نمی توانند گامی عملی برای تامین امنیت این کشور بردارند لذا تنها راه نجات افغانستان در دست ایران است که می تواند برای خود ایران نیز مفید واقع شود. نکته دیگر حائز اهمیت در این زمینه حضور هزاران نفر از اتباع این کشور در ایران است که خود گامی مهم برای تقویت مناسبات است. این امید در شرایط امروز به خوبی ایجاد شده است که دو کشور بتوانند در زمینه مسائل اقتصادی، انرژی،‌ صنایع و معادن،‌ تجارت و سرمایه گذاریهای اقتصادی و همچنین در زمینه ترانزیت، راه آهن ، جاده و توسعه بنادر جنوبی ایران، فعالیت خود را گسترش دهند. امروز ایران امن، ظرفیت بالقوه ای برای افغانستان است تا بتواند از این طریق به دریاهای آزاد راه یابد و ایران نیز از محل ترانزیت درآمد سرشاری جذب کند. این تنوع حجم همکاری ها در کنار نزدیکی دو کشور از مناظر مختلف، به شدت می تواند در تامین امنیت مرزهای دو کشور و داخل افغانستان موثر واقع شود. افراط گرایی و خشونت امری است که در مرزهای دو کشور و داخل خاک افغانستان به ویژه در جنوب این کشور بیداد می کند و دولت به شدت به دنبال رفع این ناامنی است. راهکار این مساله بدون شک در گرو همکاری منطقه ای است که ایران در این میان داری نقش عمده و بسزایی است.

پیش از این رئیس جمهور و دولت افغانستان بر این امر واقف نبودند و بدون در نظر گرفتن واقعیت تحلیل هایی را ارائه می دادند که ناشی از تلقینات غرب بود اما امروز به واقعیت صحنه آشنا شده اند و از این روست که اظهارنظرهای آنان سمت و سویی دیگر یافته و گرایش به ایران را برای آنان به دنبال داشته است. امروز شاهدیم که زئیس جمهور افغانستان سخن از طرحی اساسی برای مقابله با تهدیدات منطقه از ناحیه تروریسم می راند که در آن اعتقاد جدی بر این است که رفع خطر تروریسم از منطقه بدون ایجاد یک چارچوب همکاری منطقه‌ای ممکن نیست. این رویکرد مثبت می تواند آینده مناسب و خوبی را در مناسبات دو جانبه تعریف کند از این رو می توان از این ظرفیت در توجه به مسائل زیست محیطی و حل مشکل حق آبه ها و احیای تالاب های دو کشور نیز بهره گرفت. این امر می تواند در پرتو همکاری های دوجانبه حل و فصل شود ضمن اینکه افغانستان مجبور است برای نزدیکی به ایران بر این مساله فائق آید و اقدامی جدی در این راستا انجام دهد. در مجموع آینده مناسبات دو کشور دارای علایق و قرابت های دینی، فرهنگی، زبانی و عقیدتی ایران و افغانستان امیدوار کننده و رو به جلوست و از این رو باید عزم جدی در هر دو طرف برای گسترش آن ایجاد شود.


*تبیان