«عجله» - علاوه بر غیرمنطقی و غیرضروری بودن - برای «سرشناسان» کاری پُرخطرتر است. این رفتارِ «خلافِ تدبیر» ممکن است افراد را تا مرزهای اتهامِ «تلاش برای خوشحال کردنِ بی مبنای مردم و فریبِ آنها» پیش ببرد و ضروری است که از آن اجتناب شود.
شهدای ایران: در میانِ انواع موضع‌گیری‌ها، رهبر انقلاب به «تبریک گفتن‌ها» اشاره‌کرده‌اند و این رفتار در خصوصِ تفاهمنامه سوئیس را مشخصاً «بی‌معنی» دانسته‌اند. شایان توجه است که ایشان وصفِ «بی‌معنی» را در خصوص «نقد منطقیِ متن تفاهمنامه» یا «دفاعِ منطقی از آن» به کار نبرده‌اند بلکه این دو کار را حتی «لازم» نیز دانسته‌اند.
- «می‌پرسند چرا فلانی درباره‌ی موضوع هسته‌ای موضع نگرفته... جواب این است که جایی برای موضع‌گیری وجود نداشته است! مسئولین هسته‌ای و مباشرینِ کار دارند به ما میگویند که هنوز کاری انجام نگرفته! هیچ‌چیزِ الزام‌آوری بین دو طرف نگذشته! چه موضع‌گیری؟!»
- «اگر از من بپرسند شما موافقید یا مخالف می‌گویم نه موافق هستم و نه مخالف! چون اتفاقی هنوز نیفتاده است. هنوز کاری نشده!»
- «همه‌ی مشکل بر سر آن جزئیاتی است که بناست بنشینند یکایکِ آنها را بحث کنند... همه‌ی مشکل بعدازاین است!»
- «ما امروز "هیچ‌چیز" در اختیار نداریم! هیچ "چیزِ الزامی" به وجود نیامده است.»
- «اینکه حالا به بنده و به دیگران "تبریک" میگویند بی‌معنی است! چه تبریکی؟!»
- «آنچه تاکنون انجام‌گرفته است نه "اصلِ توافق" و مذاکره‌ی منتهی به توافق را تضمین می‌کند، نه "محتوای توافق" را تضمین می‌کند. هیچ‌کدام را. حتی تضمین نمی‌کند که این مذاکرات "تا به آخر برسد" و به توافق منجر بشود»[1]
این بخش‌هایی مهم از سخنان تاریخی رهبر فرزانه انقلاب در خصوص تفاهمنامه لوزان و اولین واکنش ایشان به آخرین محصول مذاکرات هسته‌ای ایران و 1+5 است. سخنانی که شاید مهم‌ترین بخش آنها آنجاست که تأکید شده است «مسئولان میگویند هنوز کاری انجام‌نشده» و لذا «جایی برای موضع‌گیری وجود ندارد.»
در میانِ انواع موضع‌گیری‌ها، رهبر انقلاب به «تبریک گفتن‌ها» اشاره‌کرده‌اند و این رفتار در خصوصِ تفاهمنامه سوئیس را مشخصاً «بی‌معنی» دانسته‌اند. شایان توجه است که ایشان وصفِ «بی‌معنی» را در خصوص «نقد منطقیِ متن تفاهمنامه» یا «دفاعِ منطقی از آن» به کار نبرده‌اند بلکه این دو کار را حتی «لازم» نیز دانسته‌اند.
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای از مسئولان خواسته‌اند که به منتقدین بهای بیشتری بدهند و تأکید کرده‌اند که «مسئولین باید بیایند مردم را و بخصوص نخبگان را از "جزئیات" و "واقعیات" مطلع کنند. ما چیز محرمانه نداریم. چیز مخفی نداریم. این مصداق "همدلی" با مردم است... الآن فرصت خوبی است برای همدلی. یک عده‌ای مخالف‌اند، یک عده‌ای اعتراض دارند، خیلی خوب، مسئولین ما که مردمان صادقی هستند و مردمان علاقه‌مند به منافع ملی‌اند، بسیار خوب یک جمعی از مخالفین را از آن افرادی که شاخص‌اند را دعوت کنند، حرف‌های آنها را بشنوند، ای‌بسا در حرف‌های آنها نکته‌ای باشد که این نکته را اگر رعایت کنند کارشان بهتر پیش برود. اگر چنانچه نکته‌ای هم نبود، آنها را قانع کنند! این می‌شود همدلی.»
مقام معظم رهبری در انتهای سخنانشان نیز باز به‌فایده‌ی نظرخواهی از منتقدین اشاره‌کرده‌اند و گفته‌اند «این حرف‌های من است، اما حالا این خواسته‌ها را این‌ها با کدام شیوه‌ی مذاکراتی می‌توانند تأمین کنند این به عهده‌ی خودشان است. بروند بنشینند شیوه‌های درست مذاکراتی را پیدا کنند، از نظرات "آدم‌های مطلع و امین" بهره‌مند بشوند، از "نظرات منتقدین" مطلع بشوند...»
ایشان از «نمایش عملیِ همدلی» و «به دست آمدن شیوه‌های درست مذاکراتی» به‌عنوان فوایدِ «برگزاری نشست با منتقدین» و از «روشن شدن اینکه چیز محرمانه نداریم» و «پرداختن به همان جزییاتی که مهم است» به‌عنوان فوایدِ «افشای جزییات تفاهمنامه سوئیس» یاد می‌کنند.
گفتگوی بیشتر با منتقدین، علنی کردن جزییات
تا همین‌جا به‌خوبی مشخص می‌شود که ایشان نظر وزیر محترم امور خارجه در خصوص «تعویقِ گفتگو با منتقدین بر سر جزییات، به پس از توافق نهایی!»[2] را صحیح نمی‌دانند. همچنین مشخص می‌گردد که آن مقدار از جلسات که تاکنون برگزارشده[3] ازنظر ایشان کافی نیست.[4] ضمن این‌ها معلوم می‌شود که قولی که بابت انتشار فکت‌شیتِ ایرانی داده‌شده[5] اکنون ضرورت بیشتری دارد و بایستی اجرا شود.
اما شوربختانه تنها ساعتی بعدازاین سخنرانیِ تاریخی آقای سید عباس عراقچی در گفتگو با برنامه پیشخوان خبر، دومرتبه و به دنبال دو بار پرسش مجری برنامه تصریح کرد که «فعلاً برنامه‌ای برای انتشار مکتوب فکت‌شیت ایرانی ندارند»[6] همچنین دکتر علی‌اکبر صالحی رئیس سازمان انرژی اتمی همان شب در اواخر برنامه گفتگوی ویژه خبری شبکه دو سیما حرف سابق خود در خصوص آماده بودن فکت‌شیت ایرانی را مورد تأکید مجدد قرار نداد و صرفاً اشاره کرد که «تصمیم انتشار فکت‌شیت ایرانی با رئیس‌جمهور است.»
خشنودی از کاری که «هنوز انجام نگرفته!»
اما نگاهی بیندازیم به 8 مورد[7] از مهم‌ترین موضع‌گیری‌های «مثبت»، «حمایتی» و «تبریک وار!» در هفته‌ای که گذشت، و آن‌هم در شرایطی که به تعبیر رهبر انقلاب «هنوز هیچ‌چیز در اختیار نداریم» و «هنوز کاری انجام نگرفته!»
14 فروردین دکتر حسن روحانی رئیس‌جمهور در پیام تلویزیونی : «امروز روزی است که در خاطره تاریخی ملت بزرگ ایران باقی خواهد ماند، روزی است که از دیدگاه این بنده روز تشکر و سپاس از ملت بزرگ ایران است. مردم با ایستادگی، استقامت و مقاومت خودشان گام دیگری در مسیر دستیابی به اهداف بلند ملی خود برداشتند.... یکی از وعده‌های دولت به مردم این بود که سانتریفیوژ بچرخد اما زندگی مردم هم بچرخد، چرخش سانتریفیوژها زمانی برای ما ارزشمند است که چرخ اقتصاد هم در کنار آن در چرخش باشد... ما این هدف را امروز نزدیک‌تر از هفته‌های پیش و حتی روزهای پیش می‌بینیم.»[8]
16 فروردین محمدحسن ابوترابی فرد نائب رئیس اول مجلس در نطق پیش از دستور خود: «دشمن اذعان می‌کند که چرخه کامل سوخت هسته‌ای در خاک جمهوری اسلامی ایران سامان می‌یابد که این در سایه استقامت و پایداری ملت ایران و حرکت در راهبردی است که رهبر معظم انقلاب اسلامی تعریف کرده به دست آمده است... ما ضمن تقدیر از تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای کشورمان بر این حقیقت تأکیدداریم که تنها با گام برداشتن در چارچوب تعریف‌شده از سوی رهبر معظم انقلاب اسلامی است که ملت بزرگ ایران می‌تواند از دستاوردهای ارزشمند خود در حوزه هسته‌ای حراست کند... غرب هیچ‌گاه و برای هیچ کشوری حق غنی‌سازی را دیگر به رسمیت نخواهد شناخت. تنها یک استثناء وجود دارد و آن ایران است که گرفتن این حق در ساختار نظام بین‌الملل یک پیروزی بزرگ برای ملت ایران به شمار می‌رود که در راستای دفاع از منافع ملی و حرکت در چارچوب خطوط تعریف‌شده از سوی رهبر معظم انقلاب گام برمی‌دارد.»[9]
16 فروردین سرلشكر حسن فيروزآبادي، رئیس ستاد کل نیروهای مسلح در پیامی خطاب به رهبر انقلاب: «اکنون که در سایه هدایت‌های آن رهبر فرزانه و همت دولت خدمتگزار جناب آقای دکتر روحانی و تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای به‌ویژه ظریف وزیر امور خارجه گام دیگری در جهت احقاق حقوق مسلم نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران در مذاکرات مربوط به انرژی صلح‌آمیز هسته‌ای برداشته شده است، ضمن تبریک به ملت بزرگ ایران اسلامی و قدردانی از جناب آقای رئیس‌جمهور و کارگزاران و تلاشگران این عرصه مهم و حساس با کمال افتخار از عنایات و راهنمایی‌های حضرت مستطاب عالی که موجب سربلندی و پایداری هر چه بیشتر ملت بزرگوار ایران اسلامی گردید سپاسگزاری نموده رجاء واثق دارد با استمرار رهنمودهای آن رهبر عظیم‌الشان مراحل آتی مذاکرات نیز در مسیر سلامت و صلاح دولت و ملت تداوم خواهد یافت.»[10]
17 فروردین علی لاریجانی رئیس مجلس شورای اسلامی در دیدار نوروزی با کارکنان مجلس: «خوشبختانه در ابتدای سال جاری تلاش‌های دولت در مسئله هسته‌ای دورنمای خوبی را نشان می‌دهد و از طرف دیگر بیانیه مطبوعاتی لوزان که نتیجه مذاکرات چند ماه اخیر است، نشانه خوبی در خصوص حل مسئله هسته‌ای است... مسیر طی شده امیدوارکننده بوده و مردم ما خوشحال هستند که مسیر روشنی به وجود آمده است و قطعاً این موضوع اثرات خود را خواهد گذاشت.»[11]
18 فروردین جلسه غیرعلنی مجلس با حضور وزیر امور خارجه برگزار شد که به واکنش‌هایی از سوی نمایندگان انجامید. سيد محمد سادات ابراهیمی، نماینده شوشتر: «گروهی خاص از نمایندگان مجلس به سخنان محمدجواد ظریف در جلسه غیرعلنی اعتراض کردند که با نکوهش اکثریت مجلس روبه‌رو شدند و اکثریت مجلس با سخنان ظریف و صالحی موافق است.»[12] علی مطهری نماینده تهران: «فکر می‌کنم بسیاری از ابهامات نمایندگان در این جلسه برطرف شده باشد... فضای مجلس و اکثریت نمایندگان، موافق صحبت‌های تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای بود.»[13] ابوذر ندیمی، عضو کمیسیون اقتصادی: «بيانيه‌اي که در لوزان صورت گرفته و مفاد آن، مورد تأیید نظام است؛ مجموعاً مسئولان در کليات توافق دارند و برخي جزئيات، نوع نظارت‌ها و عملکرد نيز طبيعي است که آن نيز مديريت خواهد شد.»[14]
18 فروردین آیت‌الله اکبر هاشمی رفسنجانی، در جلسه عید دیدنی 4 وزیر دولت «پس از تفاهم و صدور بیانیه ، شاهد نشاط و شادابی در همه گروه‌ها بودیم... توافق غربی‌ها و آمریکا با ایران در لوزان، اجر صبر مردم ایران در سال‌های طولانی جهاد و مقاومت در مقابل تحریم‌های باسابقه است.»[15]
20 فروردین دکتر حسن روحانی رئیس‌جمهور در مراسم گرامیداشت نهمین سالگرد روز ملی فناوری هسته‌ای: «امروز در لوزان یک گامِ بزرگ برداشته‌شده»[16]
20 فروردین بهروز کمالوندی سخنگوی سازمان انرژی اتمی در گفت‌وگو با شبکه خبر: «چیزی را که در لوزان به دست آوردیم در حال تثبیت آن هستیم و ان‌شاءالله با تثبیت موقعیت ما در عرصه هسته‌ای و باز شدن فضا پیشرفت‌های مضاعفی را خواهیم داشت.»[17]
تهرانی‌ها از چه چیز احساس «خوشحالی، آرامش و امید» کرده‌اند؟!
بر اساس یک نظرسنجی که خبرگزاری رسمی جمهوری اسلامی – ایرنا – همین هفته در تهران صورت داده است، 6/ 82 درصد پاسخگویان از شنیدن خبر تفاهم هسته‌ای در لوزانِ سوئیس احساس خوشحالی، آرامش و امید کرده‌اند![18] پرسش اینجاست که خبرِ تهیه ی تفاهم‌نامه‌ای که «نه می‌توان با آن موافق بود نه مخالف» آیا ممکن است چنین مؤثر بیفتد، مگر با استفاده از روش‌های نادرستِ رسانه‌ای و مهندسی غیراخلاقیِ افکار عمومی؟!
استفاده‌ی نادرست از رسانه و تلاش برای «حاصل‌شده جلوه دادنِ چیزی که هنوز رخ نداده» شیوه‌ی بسیار مخربی است. برخوردهای رسانه‌ایِ «مملو از شیفتگی» با تفاهم‌نامه‌ای که «نه اصل توافق و نه محتوای آن را تضمین می‌کند، نه حتی تضمین می‌کند که مذاکرات تا به آخر برسد!» حتی اگر به هدف «مصادره به مطلوب» و بهره‌برداری‌های جناحی و جریانی رخ بدهد تأثیر منفی خود را بر توده‌های مردم خواهد گذاشت و کسانی که این رفتارها را صورت می‌دهند متأسفانه به این سادگی‌ها نمی‌توانند از بند اتهام «مردم‌فریبی» بگریزند.
مسئولین باید بدانند که پس از ارائه‌ی قضاوت‌های اطمینان‌بخش رهبر انقلاب، قطعاً گفتارها و رفتارهای آنها مورد ارزیابی قرار خواهد گرفت. «عجله» - علاوه بر غیرمنطقی و غیرضروری بودن - برای «سرشناسان» کاری پُرخطرتر است. این رفتارِ «خلافِ تدبیر» ممکن است افراد را تا مرزهای اتهامِ «تلاش برای خوشحال کردنِ بی مبنای مردم و فریبِ آنها» پیش ببرد و ضروری است که از آن اجتناب شود.
پانوشت:
[1] - پیاده شده از فایل صوتی بیاناتِ بسیار مهم و تاریخی رهبر انقلاب در خصوص تفاهمنامه سوئیس، 20 فروردین 1394
[2] - «من با خیال راحت به همه دوستان می‌گویم نگران نباشند نقد خوب است ولی ما در مذاکره هستیم اگر بیش از این وارد جزییات شویم دست خود را بازکرده‌ایم لذا منتقدین به مذاکره‌کنندگان اعتماد کنند ما هم برایمان سخت و دشوار است.» از سخنان دکتر محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه در برنامه نگاه یک، 15 فروردین 94
[3] - مانند جلسه غیرعلنی با نمایندگان مجلس در سه‌شنبه 18 فروردین 94 که ازقضا چندان هم چالشی نبوده. اساساً منتقدین سرشناس تفاهمنامه سوئیس – که رهبری دولت را دعوت به گفتگو با آنها کردند - نماینده مجلس نیستند!
[4] - آقای عراقچی در گفتگوی عصر شنبه با شبکه خبر گفت که دولت همیشه برنامه‌ی گفتگو با منتقدین داشته و به‌عنوان نمونه به همین جلسه‌ای که اخیراً با مجلس داشته‌اند اشاره کرد.
[5] - آقای دکتر صالحی چهارشنبه 19 فروردین در مصاحبه تلویزیونی تصریح کرده بودند که متن فکت‌شیت ایرانی را آماده کرده و تحویل آقای دکتر ظریف – که در پاکستان بودند – داده تا در صورت صلاحدید ایشان منتشر شود. (صالحی: فکت شیت ایران دست ظریف است) بعلاوه، آقای حمید رسایی نماینده مردم تهران نیز در روایتی از جلسه غیرعلنی مجلس با آقای دکتر ظریف نوشته بود: «نكته كليدي و مهم جلسه امروز كه آقاي صالحي گفت و آقاي ظريف چاره‌ای جز تأييد اين خبر مهم نداشت اين بود كه تيم مذاکره‌کننده ما "ملزم" شده است تا چند روز آينده برگه تفسيري (فكت‌شيت) خود را ارائه دهد.» (تيم ايراني بايد فكت‌شيت ارائه دهد)
[6] - «فکت‌شیت روایت آنها از توافقات دور اخیر مذاکرات است. این کاملاً معمول هست. بعد از هر بعد از هر مذاکره‌ای طرفین آن روایت خودشان را برای مستمعین خودشان میگویند. هرکسی از زاویه‌ی خودش می‌گوید که چه اتفاقی افتاده یا چه اتفاقی قرار است که بیفتد. و طبیعی هست که هر طرف قسمت‌هایی که مطلوب خودش هست را برجسته‌تر می‌کند. این کار را آمریکایی‌ها به‌صورت مکتوب کردند و این را از قبل هم آماده کرده بودند. ما روایت خودمان را که یک روایت واقعی هست را در صحبت‌های مفصلی که جناب آقای دکتر ظریف داشتند گفتیم که بعضی اشکال گرفتند حتی که چرا این‌قدر جزئی؟! بنده نیز در گفتگوی ویژه عرض کردم. جناب آقای رئیس‌جمهور در ارتباط زنده‌شان و همچنین امروز در سخنرانی بسیار مهمی که در روز ملی فناوری هسته‌ای داشتند روایت ما را فرمودند. فرم «مکتوب» را فعلاً بنای بر ارائه کردن نداریم ولی اگر لازم باشد این کار را هم حتماً خواهیم کرد.» متن صحبت‌های سید عباس عراقچی در گفتگو با شبکه خبر سیما، ساعت 18:30 روز 20 فروردین 94
[7] - در هفته گذشته محتواهای دیگری نیز در همین رابطه وجود داشت که مورداشاره قرار نگرفت. ازجمله، سخنان پیش از خطبه‌های نماز جمعه 14 فروردین 94 توسط آقای محمد نهاوندیان رئیس دفتر ریاست جمهوری، سخنان آقای محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه در برنامه "نگاه یک" 15 فروردین 94، سخنان آقای محمد بهشتی پور کارمند پرس تی وی و تحلیل‌گر مسائل هسته‌ای در برنامه "در حاشیه" 17 فروردین 94، سخنان آقای عباسعلی منصوری آرانی نماینده مردم کاشان، آران و بیدگل در مجلس شورای اسلامی در برنامه "در حاشیه" 18 فروردین 94
[8] - پیام تلویزیونی رئیس جمهور در خصوص تفاهمنامه لوزان
[9] - تقدیر نائب رئیس مجلس از احقاق حق غنی سازی در ایران
[10] - سرلشکر فیروزآبادی موفقیت تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای را به رهبر معظم انقلاب تبریک گفت
[11] - بیانیه لوزان نشانه خوبی برای حل مسئله هسته‌ای است
[12] - واکنش اکثریت مجلس به گروهی خاص از نمایندگان معترض تیم هسته ای
[13] - بسیاری از ابهامات نمایندگان درمورد نشست لوزان برطرف شد
[14] - مفاد بیانیه لوزان، مورد تایید نظام است
[15] - توافق غربی‌ها و آمریکا با ایران در لوزان اجر مقاومت مردم در مقابل تحریم‌های با سابقه است
[16] - مسیر اعتدال و منطق بر افراطی‌گری و تحریم غلبه کرده است
[17] - با تثبیت موقعیت در عرصه هسته‌ای پیشرفت‌های مضاعفی خواهیم داشت
[18] - حمایت 96 درصدی تهرانی ها از بیانیه سوئیس!
*فرهنگ‌نیوز
- «می‌پرسند چرا فلانی درباره‌ی موضوع هسته‌ای موضع نگرفته... جواب این است که جایی برای موضع‌گیری وجود نداشته است! مسئولین هسته‌ای و مباشرینِ کار دارند به ما میگویند که هنوز کاری انجام نگرفته! هیچ‌چیزِ الزام‌آوری بین دو طرف نگذشته! چه موضع‌گیری؟!»
- «اگر از من بپرسند شما موافقید یا مخالف می‌گویم نه موافق هستم و نه مخالف! چون اتفاقی هنوز نیفتاده است. هنوز کاری نشده!»
- «همه‌ی مشکل بر سر آن جزئیاتی است که بناست بنشینند یکایکِ آنها را بحث کنند... همه‌ی مشکل بعدازاین است!»
- «ما امروز "هیچ‌چیز" در اختیار نداریم! هیچ "چیزِ الزامی" به وجود نیامده است.»
- «اینکه حالا به بنده و به دیگران "تبریک" میگویند بی‌معنی است! چه تبریکی؟!»
- «آنچه تاکنون انجام‌گرفته است نه "اصلِ توافق" و مذاکره‌ی منتهی به توافق را تضمین می‌کند، نه "محتوای توافق" را تضمین می‌کند. هیچ‌کدام را. حتی تضمین نمی‌کند که این مذاکرات "تا به آخر برسد" و به توافق منجر بشود»[1]
این بخش‌هایی مهم از سخنان تاریخی رهبر فرزانه انقلاب در خصوص تفاهمنامه لوزان و اولین واکنش ایشان به آخرین محصول مذاکرات هسته‌ای ایران و 1+5 است. سخنانی که شاید مهم‌ترین بخش آنها آنجاست که تأکید شده است «مسئولان میگویند هنوز کاری انجام‌نشده» و لذا «جایی برای موضع‌گیری وجود ندارد.»
در میانِ انواع موضع‌گیری‌ها، رهبر انقلاب به «تبریک گفتن‌ها» اشاره‌کرده‌اند و این رفتار در خصوصِ تفاهمنامه سوئیس را مشخصاً «بی‌معنی» دانسته‌اند. شایان توجه است که ایشان وصفِ «بی‌معنی» را در خصوص «نقد منطقیِ متن تفاهمنامه» یا «دفاعِ منطقی از آن» به کار نبرده‌اند بلکه این دو کار را حتی «لازم» نیز دانسته‌اند.
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای از مسئولان خواسته‌اند که به منتقدین بهای بیشتری بدهند و تأکید کرده‌اند که «مسئولین باید بیایند مردم را و بخصوص نخبگان را از "جزئیات" و "واقعیات" مطلع کنند. ما چیز محرمانه نداریم. چیز مخفی نداریم. این مصداق "همدلی" با مردم است... الآن فرصت خوبی است برای همدلی. یک عده‌ای مخالف‌اند، یک عده‌ای اعتراض دارند، خیلی خوب، مسئولین ما که مردمان صادقی هستند و مردمان علاقه‌مند به منافع ملی‌اند، بسیار خوب یک جمعی از مخالفین را از آن افرادی که شاخص‌اند را دعوت کنند، حرف‌های آنها را بشنوند، ای‌بسا در حرف‌های آنها نکته‌ای باشد که این نکته را اگر رعایت کنند کارشان بهتر پیش برود. اگر چنانچه نکته‌ای هم نبود، آنها را قانع کنند! این می‌شود همدلی.»
مقام معظم رهبری در انتهای سخنانشان نیز باز به‌فایده‌ی نظرخواهی از منتقدین اشاره‌کرده‌اند و گفته‌اند «این حرف‌های من است، اما حالا این خواسته‌ها را این‌ها با کدام شیوه‌ی مذاکراتی می‌توانند تأمین کنند این به عهده‌ی خودشان است. بروند بنشینند شیوه‌های درست مذاکراتی را پیدا کنند، از نظرات "آدم‌های مطلع و امین" بهره‌مند بشوند، از "نظرات منتقدین" مطلع بشوند...»
ایشان از «نمایش عملیِ همدلی» و «به دست آمدن شیوه‌های درست مذاکراتی» به‌عنوان فوایدِ «برگزاری نشست با منتقدین» و از «روشن شدن اینکه چیز محرمانه نداریم» و «پرداختن به همان جزییاتی که مهم است» به‌عنوان فوایدِ «افشای جزییات تفاهمنامه سوئیس» یاد می‌کنند.
گفتگوی بیشتر با منتقدین، علنی کردن جزییات
تا همین‌جا به‌خوبی مشخص می‌شود که ایشان نظر وزیر محترم امور خارجه در خصوص «تعویقِ گفتگو با منتقدین بر سر جزییات، به پس از توافق نهایی!»[2] را صحیح نمی‌دانند. همچنین مشخص می‌گردد که آن مقدار از جلسات که تاکنون برگزارشده[3] ازنظر ایشان کافی نیست.[4] ضمن این‌ها معلوم می‌شود که قولی که بابت انتشار فکت‌شیتِ ایرانی داده‌شده[5] اکنون ضرورت بیشتری دارد و بایستی اجرا شود.
اما شوربختانه تنها ساعتی بعدازاین سخنرانیِ تاریخی آقای سید عباس عراقچی در گفتگو با برنامه پیشخوان خبر، دومرتبه و به دنبال دو بار پرسش مجری برنامه تصریح کرد که «فعلاً برنامه‌ای برای انتشار مکتوب فکت‌شیت ایرانی ندارند»[6] همچنین دکتر علی‌اکبر صالحی رئیس سازمان انرژی اتمی همان شب در اواخر برنامه گفتگوی ویژه خبری شبکه دو سیما حرف سابق خود در خصوص آماده بودن فکت‌شیت ایرانی را مورد تأکید مجدد قرار نداد و صرفاً اشاره کرد که «تصمیم انتشار فکت‌شیت ایرانی با رئیس‌جمهور است.»
خشنودی از کاری که «هنوز انجام نگرفته!»
اما نگاهی بیندازیم به 8 مورد[7] از مهم‌ترین موضع‌گیری‌های «مثبت»، «حمایتی» و «تبریک وار!» در هفته‌ای که گذشت، و آن‌هم در شرایطی که به تعبیر رهبر انقلاب «هنوز هیچ‌چیز در اختیار نداریم» و «هنوز کاری انجام نگرفته!»
14 فروردین دکتر حسن روحانی رئیس‌جمهور در پیام تلویزیونی : «امروز روزی است که در خاطره تاریخی ملت بزرگ ایران باقی خواهد ماند، روزی است که از دیدگاه این بنده روز تشکر و سپاس از ملت بزرگ ایران است. مردم با ایستادگی، استقامت و مقاومت خودشان گام دیگری در مسیر دستیابی به اهداف بلند ملی خود برداشتند.... یکی از وعده‌های دولت به مردم این بود که سانتریفیوژ بچرخد اما زندگی مردم هم بچرخد، چرخش سانتریفیوژها زمانی برای ما ارزشمند است که چرخ اقتصاد هم در کنار آن در چرخش باشد... ما این هدف را امروز نزدیک‌تر از هفته‌های پیش و حتی روزهای پیش می‌بینیم.»[8]
16 فروردین محمدحسن ابوترابی فرد نائب رئیس اول مجلس در نطق پیش از دستور خود: «دشمن اذعان می‌کند که چرخه کامل سوخت هسته‌ای در خاک جمهوری اسلامی ایران سامان می‌یابد که این در سایه استقامت و پایداری ملت ایران و حرکت در راهبردی است که رهبر معظم انقلاب اسلامی تعریف کرده به دست آمده است... ما ضمن تقدیر از تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای کشورمان بر این حقیقت تأکیدداریم که تنها با گام برداشتن در چارچوب تعریف‌شده از سوی رهبر معظم انقلاب اسلامی است که ملت بزرگ ایران می‌تواند از دستاوردهای ارزشمند خود در حوزه هسته‌ای حراست کند... غرب هیچ‌گاه و برای هیچ کشوری حق غنی‌سازی را دیگر به رسمیت نخواهد شناخت. تنها یک استثناء وجود دارد و آن ایران است که گرفتن این حق در ساختار نظام بین‌الملل یک پیروزی بزرگ برای ملت ایران به شمار می‌رود که در راستای دفاع از منافع ملی و حرکت در چارچوب خطوط تعریف‌شده از سوی رهبر معظم انقلاب گام برمی‌دارد.»[9]
16 فروردین سرلشكر حسن فيروزآبادي، رئیس ستاد کل نیروهای مسلح در پیامی خطاب به رهبر انقلاب: «اکنون که در سایه هدایت‌های آن رهبر فرزانه و همت دولت خدمتگزار جناب آقای دکتر روحانی و تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای به‌ویژه ظریف وزیر امور خارجه گام دیگری در جهت احقاق حقوق مسلم نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران در مذاکرات مربوط به انرژی صلح‌آمیز هسته‌ای برداشته شده است، ضمن تبریک به ملت بزرگ ایران اسلامی و قدردانی از جناب آقای رئیس‌جمهور و کارگزاران و تلاشگران این عرصه مهم و حساس با کمال افتخار از عنایات و راهنمایی‌های حضرت مستطاب عالی که موجب سربلندی و پایداری هر چه بیشتر ملت بزرگوار ایران اسلامی گردید سپاسگزاری نموده رجاء واثق دارد با استمرار رهنمودهای آن رهبر عظیم‌الشان مراحل آتی مذاکرات نیز در مسیر سلامت و صلاح دولت و ملت تداوم خواهد یافت.»[10]
17 فروردین علی لاریجانی رئیس مجلس شورای اسلامی در دیدار نوروزی با کارکنان مجلس: «خوشبختانه در ابتدای سال جاری تلاش‌های دولت در مسئله هسته‌ای دورنمای خوبی را نشان می‌دهد و از طرف دیگر بیانیه مطبوعاتی لوزان که نتیجه مذاکرات چند ماه اخیر است، نشانه خوبی در خصوص حل مسئله هسته‌ای است... مسیر طی شده امیدوارکننده بوده و مردم ما خوشحال هستند که مسیر روشنی به وجود آمده است و قطعاً این موضوع اثرات خود را خواهد گذاشت.»[11]
18 فروردین جلسه غیرعلنی مجلس با حضور وزیر امور خارجه برگزار شد که به واکنش‌هایی از سوی نمایندگان انجامید. سيد محمد سادات ابراهیمی، نماینده شوشتر: «گروهی خاص از نمایندگان مجلس به سخنان محمدجواد ظریف در جلسه غیرعلنی اعتراض کردند که با نکوهش اکثریت مجلس روبه‌رو شدند و اکثریت مجلس با سخنان ظریف و صالحی موافق است.»[12] علی مطهری نماینده تهران: «فکر می‌کنم بسیاری از ابهامات نمایندگان در این جلسه برطرف شده باشد... فضای مجلس و اکثریت نمایندگان، موافق صحبت‌های تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای بود.»[13] ابوذر ندیمی، عضو کمیسیون اقتصادی: «بيانيه‌اي که در لوزان صورت گرفته و مفاد آن، مورد تأیید نظام است؛ مجموعاً مسئولان در کليات توافق دارند و برخي جزئيات، نوع نظارت‌ها و عملکرد نيز طبيعي است که آن نيز مديريت خواهد شد.»[14]
18 فروردین آیت‌الله اکبر هاشمی رفسنجانی، در جلسه عید دیدنی 4 وزیر دولت «پس از تفاهم و صدور بیانیه ، شاهد نشاط و شادابی در همه گروه‌ها بودیم... توافق غربی‌ها و آمریکا با ایران در لوزان، اجر صبر مردم ایران در سال‌های طولانی جهاد و مقاومت در مقابل تحریم‌های باسابقه است.»[15]
20 فروردین دکتر حسن روحانی رئیس‌جمهور در مراسم گرامیداشت نهمین سالگرد روز ملی فناوری هسته‌ای: «امروز در لوزان یک گامِ بزرگ برداشته‌شده»[16]
20 فروردین بهروز کمالوندی سخنگوی سازمان انرژی اتمی در گفت‌وگو با شبکه خبر: «چیزی را که در لوزان به دست آوردیم در حال تثبیت آن هستیم و ان‌شاءالله با تثبیت موقعیت ما در عرصه هسته‌ای و باز شدن فضا پیشرفت‌های مضاعفی را خواهیم داشت.»[17]
تهرانی‌ها از چه چیز احساس «خوشحالی، آرامش و امید» کرده‌اند؟!
بر اساس یک نظرسنجی که خبرگزاری رسمی جمهوری اسلامی – ایرنا – همین هفته در تهران صورت داده است، 6/ 82 درصد پاسخگویان از شنیدن خبر تفاهم هسته‌ای در لوزانِ سوئیس احساس خوشحالی، آرامش و امید کرده‌اند![18] پرسش اینجاست که خبرِ تهیه ی تفاهم‌نامه‌ای که «نه می‌توان با آن موافق بود نه مخالف» آیا ممکن است چنین مؤثر بیفتد، مگر با استفاده از روش‌های نادرستِ رسانه‌ای و مهندسی غیراخلاقیِ افکار عمومی؟!
استفاده‌ی نادرست از رسانه و تلاش برای «حاصل‌شده جلوه دادنِ چیزی که هنوز رخ نداده» شیوه‌ی بسیار مخربی است. برخوردهای رسانه‌ایِ «مملو از شیفتگی» با تفاهم‌نامه‌ای که «نه اصل توافق و نه محتوای آن را تضمین می‌کند، نه حتی تضمین می‌کند که مذاکرات تا به آخر برسد!» حتی اگر به هدف «مصادره به مطلوب» و بهره‌برداری‌های جناحی و جریانی رخ بدهد تأثیر منفی خود را بر توده‌های مردم خواهد گذاشت و کسانی که این رفتارها را صورت می‌دهند متأسفانه به این سادگی‌ها نمی‌توانند از بند اتهام «مردم‌فریبی» بگریزند.
مسئولین باید بدانند که پس از ارائه‌ی قضاوت‌های اطمینان‌بخش رهبر انقلاب، قطعاً گفتارها و رفتارهای آنها مورد ارزیابی قرار خواهد گرفت. «عجله» - علاوه بر غیرمنطقی و غیرضروری بودن - برای «سرشناسان» کاری پُرخطرتر است. این رفتارِ «خلافِ تدبیر» ممکن است افراد را تا مرزهای اتهامِ «تلاش برای خوشحال کردنِ بی مبنای مردم و فریبِ آنها» پیش ببرد و ضروری است که از آن اجتناب شود.
پانوشت:
[1] - پیاده شده از فایل صوتی بیاناتِ بسیار مهم و تاریخی رهبر انقلاب در خصوص تفاهمنامه سوئیس، 20 فروردین 1394
[2] - «من با خیال راحت به همه دوستان می‌گویم نگران نباشند نقد خوب است ولی ما در مذاکره هستیم اگر بیش از این وارد جزییات شویم دست خود را بازکرده‌ایم لذا منتقدین به مذاکره‌کنندگان اعتماد کنند ما هم برایمان سخت و دشوار است.» از سخنان دکتر محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه در برنامه نگاه یک، 15 فروردین 94
[3] - مانند جلسه غیرعلنی با نمایندگان مجلس در سه‌شنبه 18 فروردین 94 که ازقضا چندان هم چالشی نبوده. اساساً منتقدین سرشناس تفاهمنامه سوئیس – که رهبری دولت را دعوت به گفتگو با آنها کردند - نماینده مجلس نیستند!
[4] - آقای عراقچی در گفتگوی عصر شنبه با شبکه خبر گفت که دولت همیشه برنامه‌ی گفتگو با منتقدین داشته و به‌عنوان نمونه به همین جلسه‌ای که اخیراً با مجلس داشته‌اند اشاره کرد.
[5] - آقای دکتر صالحی چهارشنبه 19 فروردین در مصاحبه تلویزیونی تصریح کرده بودند که متن فکت‌شیت ایرانی را آماده کرده و تحویل آقای دکتر ظریف – که در پاکستان بودند – داده تا در صورت صلاحدید ایشان منتشر شود. (صالحی: فکت شیت ایران دست ظریف است) بعلاوه، آقای حمید رسایی نماینده مردم تهران نیز در روایتی از جلسه غیرعلنی مجلس با آقای دکتر ظریف نوشته بود: «نكته كليدي و مهم جلسه امروز كه آقاي صالحي گفت و آقاي ظريف چاره‌ای جز تأييد اين خبر مهم نداشت اين بود كه تيم مذاکره‌کننده ما "ملزم" شده است تا چند روز آينده برگه تفسيري (فكت‌شيت) خود را ارائه دهد.» (تيم ايراني بايد فكت‌شيت ارائه دهد)
[6] - «فکت‌شیت روایت آنها از توافقات دور اخیر مذاکرات است. این کاملاً معمول هست. بعد از هر بعد از هر مذاکره‌ای طرفین آن روایت خودشان را برای مستمعین خودشان میگویند. هرکسی از زاویه‌ی خودش می‌گوید که چه اتفاقی افتاده یا چه اتفاقی قرار است که بیفتد. و طبیعی هست که هر طرف قسمت‌هایی که مطلوب خودش هست را برجسته‌تر می‌کند. این کار را آمریکایی‌ها به‌صورت مکتوب کردند و این را از قبل هم آماده کرده بودند. ما روایت خودمان را که یک روایت واقعی هست را در صحبت‌های مفصلی که جناب آقای دکتر ظریف داشتند گفتیم که بعضی اشکال گرفتند حتی که چرا این‌قدر جزئی؟! بنده نیز در گفتگوی ویژه عرض کردم. جناب آقای رئیس‌جمهور در ارتباط زنده‌شان و همچنین امروز در سخنرانی بسیار مهمی که در روز ملی فناوری هسته‌ای داشتند روایت ما را فرمودند. فرم «مکتوب» را فعلاً بنای بر ارائه کردن نداریم ولی اگر لازم باشد این کار را هم حتماً خواهیم کرد.» متن صحبت‌های سید عباس عراقچی در گفتگو با شبکه خبر سیما، ساعت 18:30 روز 20 فروردین 94
[7] - در هفته گذشته محتواهای دیگری نیز در همین رابطه وجود داشت که مورداشاره قرار نگرفت. ازجمله، سخنان پیش از خطبه‌های نماز جمعه 14 فروردین 94 توسط آقای محمد نهاوندیان رئیس دفتر ریاست جمهوری، سخنان آقای محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه در برنامه "نگاه یک" 15 فروردین 94، سخنان آقای محمد بهشتی پور کارمند پرس تی وی و تحلیل‌گر مسائل هسته‌ای در برنامه "در حاشیه" 17 فروردین 94، سخنان آقای عباسعلی منصوری آرانی نماینده مردم کاشان، آران و بیدگل در مجلس شورای اسلامی در برنامه "در حاشیه" 18 فروردین 94
[8] - پیام تلویزیونی رئیس جمهور در خصوص تفاهمنامه لوزان
[9] - تقدیر نائب رئیس مجلس از احقاق حق غنی سازی در ایران
[10] - سرلشکر فیروزآبادی موفقیت تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای را به رهبر معظم انقلاب تبریک گفت
[11] - بیانیه لوزان نشانه خوبی برای حل مسئله هسته‌ای است
[12] - واکنش اکثریت مجلس به گروهی خاص از نمایندگان معترض تیم هسته ای
[13] - بسیاری از ابهامات نمایندگان درمورد نشست لوزان برطرف شد
[14] - مفاد بیانیه لوزان، مورد تایید نظام است
[15] - توافق غربی‌ها و آمریکا با ایران در لوزان اجر مقاومت مردم در مقابل تحریم‌های با سابقه است
[16] - مسیر اعتدال و منطق بر افراطی‌گری و تحریم غلبه کرده است
[17] - با تثبیت موقعیت در عرصه هسته‌ای پیشرفت‌های مضاعفی خواهیم داشت
[18] - حمایت 96 درصدی تهرانی ها از بیانیه سوئیس!
*فرهنگ‌نیوز
