آخر سال كه می‌شود بوی عید می‌پیچد در شهرها و تا انتهای هر كوچه و محله‌ای می‌رود. مردم به تكاپو می‌افتند تا خودشان را برای عید و سال نو آماده كنند. این را جنب و جوش شهر می‌گوید.
گروه اجتماعی پایگاه خبری شهدای ایران؛ اسفندماه در پشت جبهه‌ها حال و هوای خاصی دارد. آخر سال كه می‌شود بوی عید می‌پیچد در شهرها و تا انتهای هر كوچه و محله‌ای می‌رود. مردم به تكاپو می‌افتند تا خودشان را برای عید و سال نو آماده كنند. این را جنب و جوش شهر می‌گوید.
اما این ماه برای رزمندگانی كه در جبهه‌ها به فكر دفاع از كشور هستند نیز تفاوت‌هایی با دیگر ما‌ه‌های سال دارد. ولی این تفاوت از جنس دیگری‌است و با دغدغه‌های مردم شهر تفاوت زیادی دارد. اسفندماه در جبهه‌ها كسی فكر سیب و سكه نمی‌افتد. آنها در تقویم روزها را نمی‌شمارند تا عید فرا رسد. برای رزمندگان هر روز ِ حضور در جبهه برای خودش یك عید است. عیدی كه به جای هفت سین تنها یك «شین» بر سر سفره‌اش می‌گذارند و هر روز برای رسیدن به «شین» شهادت آماده می‌شوند، دعا می‌خوانند و آرزو می‌كنند. اسفندماه كه می‌رسد ماه عملیات‌های بزرگ شروع می‌شود. فصل زمستان در جبهه‌های جنوب رنگ بهاری به خود می‌گیرد. نه از آن گرمای كشنده خبری است نه از سرمای استخوان‌سوز. شب‌ها طولانی‌تر می‌شود و همه چیز را برای رزمندگان ایرانی كه مهارتشان پیشروی در شب و نفوذ به خاك دشمن است، مهیا می‌كند. اسفندماه برای رزمندگان فرق دارد. آنان در این ماه آمادگی بیشتری برای انجام عملیات دارند. عملیات بدر در تاریخ نوزدهم اسفندماه سال ۱۳۶۳ یكی از آن عملیات‌های بزرگ و موفقیت‌آمیز در تاریخ هشت ساله دفاع مقدس است. به مناسبت سالروز انجام این عملیات، سفری كوتاه می‌كنیم به روزهای بهاری جبهه‌ها كه عید را بهتر از هر جای دیگری می‌شد در آن احساس كرد.
تكرار «بدر» در اسفند ۶۳
ایران با انجام عملیات خیبر در زمستان (اسفند) سال۶۲ توانست به منطقه هور نفوذ كند تا این منطقه به یكی از حساس‌ترین نقطه جبهه‌های نبرد دربیاید. دشمن هم در این میان بیكار ننشست و تمام توان خود را برای جلوگیری از نفوذ نیروهای ایرانی انجام داد. ارتش بعثی به دلیل ناتوانی در جنگ‌های آبی و خاكی و غافلگیری كه در عملیات خیبر شده بود، اقدام به ایجاد دیوارهای دفاعی در این منطقه می‌كند. تعداد زیادی سنگرهای كمین و پاسگاه با فاصله زیاد از خط مقدم درست می‌كند تا به هر طریقی شده مانع نفوذ نیروهای ایرانی شود. آنها همچنین در مقابل تمام آبراه‌ها، سیم‌های خاردار، نبشی‌های آهنی زیرآبی و روآبی كار می‌گذارند و مقدار زیادی بشكه‌های آتشزا كه كنترل آن از خطوط مقدم انجام می‌شد را در نیزارها و گذرگاه‌ها قرار می‌دهند تا در صورت لزوم، هورالهویزه را به جهنمی از آتش تبدیل كنند.
صدام می‌داند كه ایران هر سال در چند ماه آخر سال یك عملیات بزرگ انجام می‌دهد. بعثی‌ها هنوز قدرت ایران را در عملیات خیبر هضم نكرده‌اند و منتظرند تا عملیات دیگر ایران در این ماه آغاز شود. صدام ملتمسانه از مجامع جهانی می‌خواهد تا ایران را تحریم تسلیحاتی و اقتصادی كند.
وی غیر از فعالیت‌هایش برای تحریم ایران، در جبهه‌ها هم دست به اقداماتی می‌زند. او برای تزریق روحیه به ارتش خود و تظاهر به داشتن ابتكار عمل در منطقه هور و جزیره مینو، اقدام به عملیات می‌كند كه با عكس‌العمل مناسب رزمندگان به عقب رانده می‌شود. هرچند كه عراق این اقدام و تحرك خود را در بوق و كرنا می‌كند و می‌خواهد جنگ تبلیغاتی را علیه ایران شروع كند و اعلام می‌دارد، پیروزی درخشانی را در جزیره جنوبی مجنون كسب كرده است. دشمن، همچنین منطقه سومار را مورد تهاجم قرار می‌دهد كه از این حمله هم نتیجه‌ای عایدش نمی‌شود اما باز مصرانه از رسانه‌های گروهی بین‌المللی می‌خواهد كه این اقدامات را به پای پیروزی ارتش عراق بگذارند و نتیجه آن را در بوق و كرنا كنند.
با تمام این اقدامات، نیروهای ایرانی در منطقه هور خود را آماده می‌كنند تا بار دیگر پیروزی در نبرد خیبر را تكرار كنند. این منطقه مانند منطقه عملیاتی خیبر، به دلیل متناسب بودن با توانایی رزمی ایران انتخاب می‌شود. رزمندگان بی‌صبرانه منتظر شروع عملیات هستند.
شروع عملیات
برای شروع عملیات باید تا شب منتظر ماند. همه نیروها حالت آماده باش دارند تا اینكه در ساعت ۲۳ مورخ ۱۹/۱۲/۶۳ با رمز مقدس «یا فاطمه‌الزهرا(س)» در منطقه هور، شرق رودخانه دجله با اهداف انهدام نیروهای دشمن، تصرف و تأمین هورالهویزه، كنترل جاده بصره- العماره و پاسخ به حملات دشمن به مناطق مسكونی ایران آغاز می‌شود.
با پشتیبانی ارتش، لشكرهای خط‌‌شكن سپاه، تحت فرماندهی قرارگاه مركزی خاتم‌الانبیاء(ص) بر قایقی سوار می‌شوند و پس از عبور از كیلومترها راه و گذشتن از تله‌های انفجاری، موانع ایذایی و دیگر استحكامات از سه محور قوای نیروهای بعثی را مورد حمله قرار می‌دهند. بر اثر این حمله سنگرهای كمین و خطوط مقدم دشمن به شدت غافلگیر می‌شوند و لشكرهای سپاه پاسداران آنها را محاصره و پس از انهدام به عمق مواضع دشمن نفوذ می‌كنند. در محور شمالی عملیات، پاسگاه ترابه، در محور میانی جاده الحچرده معروف به خندق و در محور جنوبی، منطقه مقابل نهر ورطه مورد هجوم رزمندگان قرار می‌گیرد كه پس از نبردی سخت و مشكل خطوط دفاعی نیروهای عراقی در شرق دجله در هم می‌شكند.
عملیات به روز دوم می‌رسد. در دومین روز نبرد با پیشروی سپاه و بسیج به سوی اهداف از پیش تعیین شده، تعداد دیگری از نیروهای بعثی كشته و زخمی می‌شوند و حدود ۱۰۰ نفر به اسارت در می‌آیند. با پیاده شدن نیروهای سپاه و بسیج در شرق دجله و قدرت نمایی در منطقه، تعداد دیگری از بعثی‌ها كشته، زخمی و اسیر می‌شوند كه تعداد اسیران عراقی را از ابتدای عملیات به ۷۰۰ نفر می‌رساند. با حركت خوب و حساب‌‌شده رزمندگان، شرق دجله، پاسگاه ترابه، مقر فرماندهی و جاده خندق با حمایت كامل نیروی هوایی و هوانیروز ارتش به تصرف در می‌آیند. در تاریخ۲۴ اسفند۶۳، پل جویبر (روی رودخانه دجله) به دست نیروهای سپاه منفجر و عبور و مرور دشمن بر جاده بصره- العماره مختل می‌شود. گردان المهدی از لشكر۴۳ امام علی(ع) سپاه در زیر بمباران هوایی و توپخانه دشمن، در مدت۲۴ ساعت از جزیره مجنون جنوبی پلی به طول ۱۰ كیلومتر نصب می‌كند كه با این پل، ارتباط نیروهای درگیر در خط با خطوط پشتیبانی برقرار می‌شود.
قدرت نمایی ایرانیان در این عملیات، چشم همه را خیره می‌كند به طوری كه خبرگزاری آسوشیتدپرس در خبری اعلام می‌كند كه «غرش انفجار توپ در ناحیه قرنه و شهرك عزیر به سرعت آتش مسلسل است.»
استفاده از سلاح‌های شیمیایی
رژیم عراق درمانده و نگران به فكر چاره است و مانند عملیات خیبر استفاده از سلاح‌های شیمیایی را آخرین راهكار خود می‌داند. هواپیماهای ارتش عراق مواضع نیروهای ایرانی را با بمب فسفری، اعصاب، باران زرد و... مورد حمله قرار می‌دهد كه به دلیل آمادگی رزمندگان، درصد زیادی از تهاجم دشمن بی‌اثر می‌ماند. حتی در این وضعیت عوامل طبیعی هم به كمك ایرانیان می‌آید و وزش باد مقدار زیادی از سموم شیمیایی را به طرف دشمن باز می‌گرداند.
در شب ۲۵ اسفند درگیری سختی بین دو طرف ایجاد می‌شود و نیروهای عراقی از فرط خشم و عصبانیت دیوانه‌وار به هر سو شلیك می‌كنند و از شدت تیربارها، آسمان منطقه عملیاتی بدر نورباران می‌شود. جنگجویان ایرانی مستقر در شرق دجله، دامنه عملیات را گسترش می‌دهند و ضربات دیگری را به ارتش عراق وارد می‌كنند. ادامه نبرد به روز بعد موكول می‌شود. بچه‌های ایرانی در این روز حملات خود را بیشتر ادامه می‌دهند و خسارات زیادی را به بعثیان وارد می‌كنند و تعداد تانك‌ها و نفربرهای منهدم شده آنان را به ۱۸۰ دستگاه می‌رسانند. تا روز ۲۶ اسفند تعداد اسیران عراقی به ۱۱۰۰ نفر افزایش می‌یابد. با شرایطی كه بر دشمن حاكم شده، آنها به دنبال راه گریزی از این وضعیت هستند. واحدهای زرهی عراق تدارك پاتك سنگینی را می‌بینند و در زیر آتش توپخانه خود اقدام به پیشروی می‌كنند كه پس از تحمل خسارت و دادن تلفاتی وادار به عقب‌نشینی می‌شوند. تا عصر همان روز تعداد كشته و زخمی‌های دشمن به ۷۵۰۰ نفر می‌رسد و بدین ترتیب منطقه هورالعظیم آزاد می‌شود.
با تسلط بر شرق دجله و تثبیت موقعیت، تعدادی از یگان‌ها از جمله لشكر عاشورای سپاه پاسداران كه شهید مهدی باكری را در رأس خود دارد به سمت غرب دجله یورش می‌برد، كه به علت آتش سنگین توپخانه و حملات هوایی و شیمیایی دشمن به شرق دجله بازمی‌گردند. در هنگام عقب‌نشینی از شرق دجله به طرف جزیره مجنون از تنها پل مواصلاتی معروف به خیبر عبور می‌كنند. این تنها پل ارتباطی منطقه بود و اگر منهدم می‌شد قسمت زیادی از نیروهای ایرانی به اسارت در می‌آمدند و راه گریزی نداشتند. در این عملیات سردار صفوی (فرمانده سابق كل سپاه) و سپهبد شهید صیاد شیرازی (فرمانده وقت نیروی زمینی) حضور داشتند. وقتی همه رزمندگان در حال عقب‌نشینی بودند شهید صیاد شیرازی به هیچ عنوانی حاضر به عقب‌نشینی نبود. افراد همراه او دست و كمر او را گرفتند تا داخل قایق برود. در همین حین او رو می‌كند به رزمندگان و می‌گوید: شما را به خدا ولم كنید. من خودم به تنهایی می‌خواهم بجنگم زیرا اسلام در خطر است، كشور در خطر است. بعد از دقایقی خودش را به آب می‌زند. همچنین در اثنای عملیات فاصله نیروهای ایرانی با دشمن به حدی كم بود كه بچه‌ها برای خواندن نماز مجبور بودند زمین را گود كنند تا هدف تیر مستقیم دشمن قرار نگیرند.
بازتاب بین‌المللی عملیات بدر
بعثی‌ها برای بیرون راندن ایران تعداد زیادی تانك و نفربر را از شرق دجله وارد منطقه می‌كنند. عراق تصمیم دارد با افزایش فشار اقدام به بازپس‌گیری مناطق از دست رفته كند. سرانجام عملیات بدر پس از یك هفته نبرد سنگین با تثبیت موضع ایران در شرق دجله خاتمه می‌یابد. در مجموع عملیات بدر به‌دلیل استفاده شدید دشمن از گازهای شیمیایی نمی‌تواند به اهداف خود در غرب دجله برسد.
صدام طی نامه‌ای، از شورای امنیت درخواست می‌كند كه یك آتش‌بس فوری ترتیب دهد و قبول می‌كند با حضور نیروهای سازمان ملل در مرز ایران و عراق به تمام مقررات بین‌المللی احترام بگذارد. به دنبال عملیات بدر، رژیم عراق تهدید می‌كند كه هواپیماهای مسافربری ایران را مورد حمله قرار خواهد داد كه در جواب او آیت‌الله خامنه‌ای (رئیس‌جمهور وقت) در بارگاه امام رضا(ع) اعلام می‌كند: «در صورتی كه رژیم عراق تهدید خود را نسبت به هواپیماهای مسافربری عملی كند ما فرودگاه‌های بغداد را با خاك یكسان خواهیم كرد.»
عملیات بدر ابعاد گسترده استفاده رژیم بعث از سلاح‌های شیمیایی را به تدریج متوجه افكار عمومی می‌كند. سخنگوی وقت وزارت خارجه امریكا اعلام می‌كند در بررسی مقدماتی متقاعد شده‌ایم كه عراق از سلاح‌های شیمیایی استفاده كرده است! دبیركل سازمان ملل خاویر پرز دكوئیار نیز پس از دیدار با نمایندگان ایران و عراق، استفاده از سلاح‌های شیمیایی را محكوم می‌كند. در آخر شورای امنیت طی بیانیه‌ای و با اجتناب از صدور قطعنامه، در ۲۵ آوریل ۱۹۸۵ كاربرد سلاح‌های شیمیایی توسط عراق را محكوم می‌سازد. كشورهای اروپایی نیز استفاده از این سلاح‌ها را محكوم می‌كنند. سه روز بعد در ۲۸آوریل۱۹۸۵ عراق طی یادداشتی به سازمان ملل در مورد صدور بیانیه اعتراض می‌كند و طارق عزیز وزیر خارجه وقت عراق در مصاحبه‌ای مطبوعاتی اعلام می‌دارد: «عراق برای دفاع از خاك خود هر گونه سلاحی را كه در اختیار دارد به كار خواهد گرفت.»
