همه ما خاطراتی شنیدهام از شرایط سخت جنگ و این که در مواقعی برای عبور از معبری و رسیدن به مقصدی، وقتی فرصتی برای پاکسازی منطقه از سیمهای خاردار وجود نداشت برخیها پیدا میشدند، فداکاری میکردند، روی سیمهای خاردار میخوابیدند و بقیه از روی آنها رد میشدند تا عملیات سپاه اسلام متوقف نماند. شهید قصه ما، همان جوان افغانستانی برای اینکه خاک ایران به دست بیگانگان نیفتد، روی سیم خاردارها میخوابد.
پایگاه خبری شهدای ایران، چند روز پیش یک روزنامه سیاسی؛ مقالهای چاپ کرد با این عنوان« میهمان گر چه عزیز است ولی...». مقاله در مورد مهاجرین افغانستانی بود و از آن سه نقطه کذایی آخر تیتر مطلب؛ واضح بود که این روزنامه هنوز در دوران جهالت رسانهای به سر میبرد. مقاله پر بود از مکرارت اثبات نشده و جعلی همیشگی، این که افغانستانیها بیشتر جرم و جنایات ایران را انجام میدهند؛ فرصتهای شغلی نیروهای کار ایرانی را گرفتهاند و... تکرار همه این حرفهای که این سالها در مورد افغانستانیها پخش شده است و هیچ کدام صحت ندارد.( برای ارزیابی صحت و سقم این ادعاها کافی است به نوشته" 6 سوءتفاهم بزرگ درباره مهاجرین افغانستانی" مراجعه کنید. به قدر کافی حرف زده شده است). این شماره از پرونده در مورد یک جوان افغانستانی است که به ایران میآید؛ در کورههای آجرپزی مشغول به کار میشود و وقتی میشنود که در مرزهای جنوبی و غربی ایران، لشکری قصد تهاجم به ایران پیدا کرده است عازم جبههها میشود. 2 سال هم میجنگد و سرانجام شهید میشود.
همه ما خاطراتی شنیدهام از شرایط سخت جنگ و این که در مواقعی برای عبور از معبری و رسیدن به مقصدی، وقتی فرصتی برای پاکسازی منطقه از سیمهای خاردار وجود نداشت برخیها پیدا میشدند، فداکاری میکردند، روی سیمهای خاردار میخوابیدند و بقیه از روی آنها رد میشدند تا عملیات سپاه اسلام متوقف نماند. شهید قصه ما، همان جوان افغانستانی برای اینکه خاک ایران به دست بیگانگان نیفتد، روی سیم خاردارها میخوابد: «رجب غلامی در روز 6 اسفند ماه سال 1362 در منطقه کردستان، به همراه یک گردان پس از باز کردن معبر مین به سیم خاردار حلقوی میرسند که به هیچ عنوان نمیشده آنرا قطع کنند، اگر سیم را قطع میکردند سیمها جمع شده و معبر منفجر میشد.در این وقت این شهید با همرزم خود با نام «شریفی مقدم» تصمیم میگیرند که یک نفر بر روی سیم خاردار بخوابد، ابتدا شریفی مقدم قصد داشته این کار را انجام دهد، ولی شهید غلامی به او التماس میکند و او را قسم میدهد که بگذار من این کار را انجام دهم و این افتخار را از من نگیر.
سرانجام شهید رجب غلامی بر روی سیمهای خاردار میخوابد و در حالی که خون از بدن پاکش جاری بوده، بیش از 160 نفر و بنا بر روایتی 300 نفر از روی بدن او عبور میکنند.وقتی همه عبور میکنند و او را از روی سیمها بلند میکنند، میبینند تمام بدنش غرق در خون است و درد میکشد.در همین حال دست به دعا برمیدارد و میگوید خدایا شهادت مرا برسان، در این لحظه بلافاصله تیری از سوی نیروهای عراقی شلیک میشود و به چشم چپ او اصابت میکند و همان جا به شهادت میرسد.»
شهید رجب غلامی؛ تمام درآمد حاصله خود را که در آن زمان یکصدهزار تومان بوده، به ستاد کمکرسانی جبهه تحویل میدهد و مبلغ 9500 تومان را هم بابت سهم مبارک امام(عج)، به امام جمعه وقت بجستان میسپارد و در وصیت نامهاش نیز متذکر میشود که موتور وی را بفروشند و پولش را به جبهه واریز کنند.
با همرزم این شهید گفتگو کردهایم تا کمی از احوالاتش سردربیاوریم.
آقای کیفی، آنگونه که ما اطلاع پیدا کردیم شما با شهید رجب غلامی آشنایی داشتید. اگر ممکن است از آغاز آشنایی تان با این شهید بگویید.
شهید رجب غلامی از دوستان افغانی ما و یکی از این بسیجیان گمنام است. این شهید بنا بر مشکلاتی که در افغانستان ایجاد شده بود. در سال 1359 به ایران مهاجرت می کند و در شهر بجستان از توابع استان خراسان رضوی ساکن میشود و از همانجا هم به جبهه اعزام شد و به کسب افتخار شهادت نایل شد.
بنا بر گفته دوستان بزرگتر ما غلامی روزهای اول ورودش در بجستان به کارگری در کوره های آجرپزی آنجا مشغول می شود ولی شبها در نماز جماعت شرکت میکرد. آن زمان من در کلاس چهارم ابتدایی درس میخواندم. بجستان هم شهر کوچکی بود و هرگاه تازه واردی در مساجد دیده می شد زود جلب توجه می کرد. من هم در مسجد با او آشنا شدم.
رفتار مردم به خصوص جوانان بجستان با او چگونه بود ؟
شهید غلامی هم آن زمان نوجوان بود، نوجوانی بسیار محجوب که روزها کارگری می کرد و شبها در نماز جماعت و دعاهای کمیل و توسل شرکت می کرد. بچه های مسجد هم بسیار زود با او آشنا شدند و انس گرفتند و او را از خود می دانستند.
برادر بزرگترم در آن زمان در پایگاه بسیج فعالیت داشت و به تبع آن من هم در کارهای پایگاه بسیج حضور داشتم. در همین حضور ها بود که بیشتر با شهید غلامی آشنا شدم.
کمی از خصوصیات و ویژگیهای اخلاقی این شهید برایمان بگویید؟ چه قدر او را شناختید؟
شهید غلامی خلوص نیت عجیبی نسبت به اسلام و انقلاب اسلامی داشت و خلوص وی هم باعث شده بود تا برادر احمد دهقان که از پاسداران شهر بجستان در آن زمان بود، یک نگاه ویژه به او داشته باشد و همین نگاه ویژه بود که زمینه ساز حضور وی در جبهه جنگ فراهم شد.
از سوی دیگر، مرحوم آیت الله مدنی امام جمعه محترم بجستان در آن زمان، او را میشناخت و اظهار نظر های مثبتی راجع به شهید غلامی داشت. با اینکه او از اتباع خارجی بود توفیق حضور در جبهه را یافت. من یادم هست که او دو سال متوالی به جبهه میرفت و بر میگشت و سر انجام در اسفند ماه 64 به شهادت رسید.
با توجه به اینکه شهید غلامی فامیلی در بجستان نداشت ، زمانی که از جبهه بر میگشت در کجا زندگی می کرد؟
او یک بسیجی بود، پایگاه های مقاومت بسیج در سالهای اول دهه شصت، هر شب فعالیت داشت، مثل حالا نبود که در هفته یک شب فعالیت کنند.
غلامی اکثرا" در پایگاه بسیج با دوستان بسیجی اش بود و گاهی هم نزد دوستانش در سپاه پاسداران می رفت. تمام بچه های بسیج و سپاه و حتی خانواده های شهر بجستان از او با گرمی استقبال می کردند .
یادم می آید یکشب با برادرم که در سال 1365 شهید شد، برای انجام کاری به خانه ی ما آمد، برادرم تأکید داشت که شب را بماند و خانواده هم مخالفتی نداشت ولی او با محجوبیتی که داشت نپذیرفت و به پایگاه برگشت.
آیا این شهید وصیت کرده بود که در بجستان دفن شود؟
از خصوصیات شهید غلامی یکی این بود که در حساب شرعی خود حساسیت ویژهای داشت این حرف را از روی اسنادی می گویم که از او بر جا مانده است. خودم تصویر نامه هایی را دارم که این شهید به عنوان خمس، سهم امام(علیه السلام) و کمک های نقدی به جبهه داشته است، وصیت نامه او هم به سفارش خودش و توسط آقایان باغبان و پور اسماعیلی تنظیم شده بود. .شهید در وصیتنامهاش بر دو مسئله تأکید کرده بود ، یکی بحث مالی بود که سفارش کرده بود بعد از شهادتش به حساب جبهه واریز شود و دیگری، خواسته بود که در گلزار شهدای بجستان دفن شود.چون در زمان حیات خود از مردم بجستان محبت دیده بود و تقاضا کرده بود که برای او هم مثل دیگر شهدای بجستان گریه کنند مادران به جای مادرش و خواهران به جای خواهرش.
با این تقاضا او به نوعی غربت خود را هم نشان داده بود. حالا از زمان شهادت این شهید 23 سال می گذرد ولی هنوز هم مردم بجستان، خانواده های شهدا با وجود این که مزار فرزندشان آنجاست، نسبت به مزار این شهید نگاه ویژه دارند و حتی خیلی ها به عنوان نذر و نیاز و طلب حاجت از مقام این شهید بهره می برند.
از روز تشییع جنازه این شهید در بجستان بگویید؟
پیکر شهید رجب غلامی تنها رسیده بود در بجستان. با توجه به اینکه او را همه مردم میشناختند و شهید غریبی هم بود که دور از کشور و خانواده اش تشییع می شد، همه متأثر بودند. آن زمان من در کلاس دوم راهنمایی بودم شنیدم که مردم تقاضا کرده اند چهره او را برای آخرین بار ببینند.
دوستان شهید برای اجابت تقاضای مردم پیکر او را لحظاتی در محوطه سپاه پاسداران گذاشته بودند. آن عده از اهالی بجستان که آمده بودند گریهکنان بر بالین او حاضر می شدند و حتی دانش آموزان راهنمایی هم آمده بودند.
وقتی ما در کنار پیکر شهید رسیدیم، دیدیم که لباس های او سوراخ سوراخ است مثل پیشانی اش و هیچ کس هم نمی دانست چرا؟
بعدا چه ؟ آیا فهمیدید که چرا لباس او سوراخ سوراخ است؟
بله. شب دوم خاکسپاری او بود که یکی از همسنگرانش برگشت و در سخنرانی خود گفت: ما گردان تخریب بودیم و در جایی به سیم خاردار برخورد کردیم، برای عبور از آنجا باید محافظ و یا وسیله ای بر روی سیم خاردار گذاشته می شد تا بچه ها عبور کنند. درچنین موقعیتی شهید غلامی داوطلب شد که من بر روی سیم خاردار می خوابم تا بچه ها عبور کنند، شهید غلامی بر روی سیم خاردار دراز کشید و بچه ها از روی او عبور کردند. بچه ها همه عبور کرده بودند و شهید غلامی داشت از روی سیم خار دار بلند می شد که ناگهان تیری در پیشانی او نشست و به شهادت رسید. آن شب مردم بجستان از شنیدن این اتفاق از زبان همسنگر او در مسجد شهر گریه می کردند و انگار در و دیوار مسجد با آنها هم صدا شده بود.
***
این سرودهای است از محمد علی عندلیب، یکی از اهالی بجستان که به یاد شهید افغانستانی شهرستانشان میسراید:
الا رســیـده به اوج ولا شــهـیـد غـریـب / توکیستی ز چه ملکی ،کجا شهید غریب؟
چه ساده وچه صمیمی تو زیستی ای مرد / چـه بـا خلوص ،چه بی ادعا شهید غریب
تو را به مسـجـد و مـحـراب بـارها دیـدم / همـیـشـه غـرق نـماز و دعا شهید غریب
وطن بـرای تو دیـن بود و نیک می دانـم / ایـا گـرفـتـه مـکـان در بـقا شهید غریب
تو زیــور دل مــایی اگــر چــه افـغـانـی! / در ایـن دیـار پـر از لالـه ها شهید غریب
شــهــید خفته به خونم جدا ز شهر ودیار / حـبـیب جمع شـهیدان مـا شهـید غـریب
تــویـی رجـب و غـلام امــام خـوبــانـی/ کـه اسـوه تو شده مرتضا شـهید غریب
غـریـب رفـتـی و مـظـلـوم زیـسـتـی امـا / رسـیـده ای بـه لـقـاء خـدا شـهید غریب
جـدا ز مـادر و خـواهـر بــدون مـام و پـدر / چـه آسـمـانـی وچـه بـی ریا شهید غریب
کسـی نـدیـد زتو جز سروش عرش خدا/ که بـود آیـنـه ای از صـفـا شـهید غریب
خـدا نخـواست که تو جز مسیراو بروی / کشـیـد روح تـو را تـا سـما شهید غریب
هر آنـکـه دیـد مـزار تورا به ایمان گفت / بـگـیـر دسـت دعـای مـرا شـهیـد غریب
خـدا کـنـد کـه نـگـردیـم شـرمسار شما / در ایـن زمـان پـر از فـتنه ها شهید غریب
هـمه تـو را چـو بـرادر عـزیـز مـی دارنـد/ تویـی بـه خـلـوت دل آشـنا شهید غریب
سـرود وصـف اگـر، عـنـدلـیب میگوید / نـمی اسـت از یـم عشق شما شهید غریب
همه ما خاطراتی شنیدهام از شرایط سخت جنگ و این که در مواقعی برای عبور از معبری و رسیدن به مقصدی، وقتی فرصتی برای پاکسازی منطقه از سیمهای خاردار وجود نداشت برخیها پیدا میشدند، فداکاری میکردند، روی سیمهای خاردار میخوابیدند و بقیه از روی آنها رد میشدند تا عملیات سپاه اسلام متوقف نماند. شهید قصه ما، همان جوان افغانستانی برای اینکه خاک ایران به دست بیگانگان نیفتد، روی سیم خاردارها میخوابد: «رجب غلامی در روز 6 اسفند ماه سال 1362 در منطقه کردستان، به همراه یک گردان پس از باز کردن معبر مین به سیم خاردار حلقوی میرسند که به هیچ عنوان نمیشده آنرا قطع کنند، اگر سیم را قطع میکردند سیمها جمع شده و معبر منفجر میشد.در این وقت این شهید با همرزم خود با نام «شریفی مقدم» تصمیم میگیرند که یک نفر بر روی سیم خاردار بخوابد، ابتدا شریفی مقدم قصد داشته این کار را انجام دهد، ولی شهید غلامی به او التماس میکند و او را قسم میدهد که بگذار من این کار را انجام دهم و این افتخار را از من نگیر.
سرانجام شهید رجب غلامی بر روی سیمهای خاردار میخوابد و در حالی که خون از بدن پاکش جاری بوده، بیش از 160 نفر و بنا بر روایتی 300 نفر از روی بدن او عبور میکنند.وقتی همه عبور میکنند و او را از روی سیمها بلند میکنند، میبینند تمام بدنش غرق در خون است و درد میکشد.در همین حال دست به دعا برمیدارد و میگوید خدایا شهادت مرا برسان، در این لحظه بلافاصله تیری از سوی نیروهای عراقی شلیک میشود و به چشم چپ او اصابت میکند و همان جا به شهادت میرسد.»
شهید رجب غلامی؛ تمام درآمد حاصله خود را که در آن زمان یکصدهزار تومان بوده، به ستاد کمکرسانی جبهه تحویل میدهد و مبلغ 9500 تومان را هم بابت سهم مبارک امام(عج)، به امام جمعه وقت بجستان میسپارد و در وصیت نامهاش نیز متذکر میشود که موتور وی را بفروشند و پولش را به جبهه واریز کنند.
با همرزم این شهید گفتگو کردهایم تا کمی از احوالاتش سردربیاوریم.
آقای کیفی، آنگونه که ما اطلاع پیدا کردیم شما با شهید رجب غلامی آشنایی داشتید. اگر ممکن است از آغاز آشنایی تان با این شهید بگویید.
شهید رجب غلامی از دوستان افغانی ما و یکی از این بسیجیان گمنام است. این شهید بنا بر مشکلاتی که در افغانستان ایجاد شده بود. در سال 1359 به ایران مهاجرت می کند و در شهر بجستان از توابع استان خراسان رضوی ساکن میشود و از همانجا هم به جبهه اعزام شد و به کسب افتخار شهادت نایل شد.
بنا بر گفته دوستان بزرگتر ما غلامی روزهای اول ورودش در بجستان به کارگری در کوره های آجرپزی آنجا مشغول می شود ولی شبها در نماز جماعت شرکت میکرد. آن زمان من در کلاس چهارم ابتدایی درس میخواندم. بجستان هم شهر کوچکی بود و هرگاه تازه واردی در مساجد دیده می شد زود جلب توجه می کرد. من هم در مسجد با او آشنا شدم.
رفتار مردم به خصوص جوانان بجستان با او چگونه بود ؟
شهید غلامی هم آن زمان نوجوان بود، نوجوانی بسیار محجوب که روزها کارگری می کرد و شبها در نماز جماعت و دعاهای کمیل و توسل شرکت می کرد. بچه های مسجد هم بسیار زود با او آشنا شدند و انس گرفتند و او را از خود می دانستند.
برادر بزرگترم در آن زمان در پایگاه بسیج فعالیت داشت و به تبع آن من هم در کارهای پایگاه بسیج حضور داشتم. در همین حضور ها بود که بیشتر با شهید غلامی آشنا شدم.
کمی از خصوصیات و ویژگیهای اخلاقی این شهید برایمان بگویید؟ چه قدر او را شناختید؟
شهید غلامی خلوص نیت عجیبی نسبت به اسلام و انقلاب اسلامی داشت و خلوص وی هم باعث شده بود تا برادر احمد دهقان که از پاسداران شهر بجستان در آن زمان بود، یک نگاه ویژه به او داشته باشد و همین نگاه ویژه بود که زمینه ساز حضور وی در جبهه جنگ فراهم شد.
از سوی دیگر، مرحوم آیت الله مدنی امام جمعه محترم بجستان در آن زمان، او را میشناخت و اظهار نظر های مثبتی راجع به شهید غلامی داشت. با اینکه او از اتباع خارجی بود توفیق حضور در جبهه را یافت. من یادم هست که او دو سال متوالی به جبهه میرفت و بر میگشت و سر انجام در اسفند ماه 64 به شهادت رسید.
با توجه به اینکه شهید غلامی فامیلی در بجستان نداشت ، زمانی که از جبهه بر میگشت در کجا زندگی می کرد؟
او یک بسیجی بود، پایگاه های مقاومت بسیج در سالهای اول دهه شصت، هر شب فعالیت داشت، مثل حالا نبود که در هفته یک شب فعالیت کنند.
غلامی اکثرا" در پایگاه بسیج با دوستان بسیجی اش بود و گاهی هم نزد دوستانش در سپاه پاسداران می رفت. تمام بچه های بسیج و سپاه و حتی خانواده های شهر بجستان از او با گرمی استقبال می کردند .
یادم می آید یکشب با برادرم که در سال 1365 شهید شد، برای انجام کاری به خانه ی ما آمد، برادرم تأکید داشت که شب را بماند و خانواده هم مخالفتی نداشت ولی او با محجوبیتی که داشت نپذیرفت و به پایگاه برگشت.
آیا این شهید وصیت کرده بود که در بجستان دفن شود؟
از خصوصیات شهید غلامی یکی این بود که در حساب شرعی خود حساسیت ویژهای داشت این حرف را از روی اسنادی می گویم که از او بر جا مانده است. خودم تصویر نامه هایی را دارم که این شهید به عنوان خمس، سهم امام(علیه السلام) و کمک های نقدی به جبهه داشته است، وصیت نامه او هم به سفارش خودش و توسط آقایان باغبان و پور اسماعیلی تنظیم شده بود. .شهید در وصیتنامهاش بر دو مسئله تأکید کرده بود ، یکی بحث مالی بود که سفارش کرده بود بعد از شهادتش به حساب جبهه واریز شود و دیگری، خواسته بود که در گلزار شهدای بجستان دفن شود.چون در زمان حیات خود از مردم بجستان محبت دیده بود و تقاضا کرده بود که برای او هم مثل دیگر شهدای بجستان گریه کنند مادران به جای مادرش و خواهران به جای خواهرش.
با این تقاضا او به نوعی غربت خود را هم نشان داده بود. حالا از زمان شهادت این شهید 23 سال می گذرد ولی هنوز هم مردم بجستان، خانواده های شهدا با وجود این که مزار فرزندشان آنجاست، نسبت به مزار این شهید نگاه ویژه دارند و حتی خیلی ها به عنوان نذر و نیاز و طلب حاجت از مقام این شهید بهره می برند.
از روز تشییع جنازه این شهید در بجستان بگویید؟
پیکر شهید رجب غلامی تنها رسیده بود در بجستان. با توجه به اینکه او را همه مردم میشناختند و شهید غریبی هم بود که دور از کشور و خانواده اش تشییع می شد، همه متأثر بودند. آن زمان من در کلاس دوم راهنمایی بودم شنیدم که مردم تقاضا کرده اند چهره او را برای آخرین بار ببینند.
دوستان شهید برای اجابت تقاضای مردم پیکر او را لحظاتی در محوطه سپاه پاسداران گذاشته بودند. آن عده از اهالی بجستان که آمده بودند گریهکنان بر بالین او حاضر می شدند و حتی دانش آموزان راهنمایی هم آمده بودند.
وقتی ما در کنار پیکر شهید رسیدیم، دیدیم که لباس های او سوراخ سوراخ است مثل پیشانی اش و هیچ کس هم نمی دانست چرا؟
بعدا چه ؟ آیا فهمیدید که چرا لباس او سوراخ سوراخ است؟
بله. شب دوم خاکسپاری او بود که یکی از همسنگرانش برگشت و در سخنرانی خود گفت: ما گردان تخریب بودیم و در جایی به سیم خاردار برخورد کردیم، برای عبور از آنجا باید محافظ و یا وسیله ای بر روی سیم خاردار گذاشته می شد تا بچه ها عبور کنند. درچنین موقعیتی شهید غلامی داوطلب شد که من بر روی سیم خاردار می خوابم تا بچه ها عبور کنند، شهید غلامی بر روی سیم خاردار دراز کشید و بچه ها از روی او عبور کردند. بچه ها همه عبور کرده بودند و شهید غلامی داشت از روی سیم خار دار بلند می شد که ناگهان تیری در پیشانی او نشست و به شهادت رسید. آن شب مردم بجستان از شنیدن این اتفاق از زبان همسنگر او در مسجد شهر گریه می کردند و انگار در و دیوار مسجد با آنها هم صدا شده بود.
***
این سرودهای است از محمد علی عندلیب، یکی از اهالی بجستان که به یاد شهید افغانستانی شهرستانشان میسراید:
الا رســیـده به اوج ولا شــهـیـد غـریـب / توکیستی ز چه ملکی ،کجا شهید غریب؟
چه ساده وچه صمیمی تو زیستی ای مرد / چـه بـا خلوص ،چه بی ادعا شهید غریب
تو را به مسـجـد و مـحـراب بـارها دیـدم / همـیـشـه غـرق نـماز و دعا شهید غریب
وطن بـرای تو دیـن بود و نیک می دانـم / ایـا گـرفـتـه مـکـان در بـقا شهید غریب
تو زیــور دل مــایی اگــر چــه افـغـانـی! / در ایـن دیـار پـر از لالـه ها شهید غریب
شــهــید خفته به خونم جدا ز شهر ودیار / حـبـیب جمع شـهیدان مـا شهـید غـریب
تــویـی رجـب و غـلام امــام خـوبــانـی/ کـه اسـوه تو شده مرتضا شـهید غریب
غـریـب رفـتـی و مـظـلـوم زیـسـتـی امـا / رسـیـده ای بـه لـقـاء خـدا شـهید غریب
جـدا ز مـادر و خـواهـر بــدون مـام و پـدر / چـه آسـمـانـی وچـه بـی ریا شهید غریب
کسـی نـدیـد زتو جز سروش عرش خدا/ که بـود آیـنـه ای از صـفـا شـهید غریب
خـدا نخـواست که تو جز مسیراو بروی / کشـیـد روح تـو را تـا سـما شهید غریب
هر آنـکـه دیـد مـزار تورا به ایمان گفت / بـگـیـر دسـت دعـای مـرا شـهیـد غریب
خـدا کـنـد کـه نـگـردیـم شـرمسار شما / در ایـن زمـان پـر از فـتنه ها شهید غریب
هـمه تـو را چـو بـرادر عـزیـز مـی دارنـد/ تویـی بـه خـلـوت دل آشـنا شهید غریب
سـرود وصـف اگـر، عـنـدلـیب میگوید / نـمی اسـت از یـم عشق شما شهید غریب