تقریبا هیچ فردی بهمن‌ماه سال ۹۲ را فراموش نمی‌کند؛ زمانی که دولت تصمیم به توزیع اولین مرحله سبد کالایی برای اقشار نیازمند گرفت، اما جالب بود که این طرح چالش‌های پیش‌بینی نشده‌ای را برای دولت ایجاد کرد. در واقع، ضعف در نحوه برنامه‌ریزی توزیع سبد کالا در ابتدای امر، تشکیل صف‌های طولانی مردم در مقابل مراکز توزیع سبد کالایی را به‌دنبال داشت و در ادامه، ارائه سبد کالایی که قرار بود اواسط آبان‌ماه به اتمام برسد، تا سه ماه بعد و ۳۱ فروردین‌ماه ادامه داشت. در عین حال، افرادی که از این سبد محروم شده بودند نسبت به این موضوع اعتراض کردند و....
شهدای ایران:با وجود این نقاط ضعفی که در مدیریت سبد کالایی مرحله اول وجود داشت و این‌که با وجود افزایش هزینه‌ها، این سبد کالایی تاثیر آن‌چنانی در سبد هزینه خانوار کم‌درآمد ندارد، دولت به‌زودی تصمیم دارد که نسبت به توزیع سبد کالایی مرحله دوم اقدام کند؛ امری که با وجود بیان کسری شدید بودجه توسط مسوولان دولت یازدهم، قابل تامل به‌نظر می‌رسد. در همین رابطه،با دکتر سعید شیرکوند، استاد دانشگاه و معاون اسبق وزیر اقتصاد دولت اصلاحات به گفت گو پرداختیم. وی عضو شورای مرکزی حزب منحله مشارکت بود و بعد از انتخابات سال ۱۳۸۸ به مدت ۵۰ روز بازداشت و با وثیقه ۲۰۰ میلیون تومانی آزاد شد.
* در شرایطی که دولت با کسری بودجه حتی برای پرداخت یارانه‌های نقدی روبه‌رو است، آیا ضرورتی برای ارائه سبد کالایی وجود دارد؟
وقتی دولت به یک نتیجه‌ای می‌رسد که به یک بخش‌هایی از جامعه کمک کند، اما شرایطش را نداشته باشد، با مشکل روبه‌رو می‌شود. من خیلی موافق این نیستم که دولت بخواهد این‌گونه کمک‌هایی را داشته باشد.
* توزیع سبد کالا را دولت یازدهم شروع به ارائه کرد و هم‌اکنون دریافت آن به نوعی حق برای مردم تبدیل شده که دریافت سبد کالایی را حق خود می‌دانند؛ مثل همان اتفاقی که در رابطه با بحث یارانه‌های نقدی افتاد.
ببینید من معتقدم دولت باید فقط انرژی خود را روی جمع‌آوری اطلاعات بگذارد و نظام جامع اطلاعاتی را عملیاتی کند و محاکم و دادگاه‌ها نیز حق رسیدگی به هیچ پرونده غیرثبت‌شده را نداشته باشد.
* بهترین روش کمک به اقشار کم‌درآمد به جای سبد کالایی چیست؟
ما تا زمانی که اقشار ضعیف جامعه را شناسایی نکرده باشیم، دیدگاه‌های افراد گاها مبنای تصمیم‌گیری قرار می‌گیرد. واقعا کسانی که دغدغه توزیع سبد کالا را داشتند، من که جزو آنها نبودم تا نیت‌شان را بفهمم چه بود، ولیکن شاید می‌خواستند خدمتی به نیازمندان کنند و یک مساعدتی به معیشت آنها داشته باشند. ولی من می‌خواهم بگویم این کارها براساس تجارب موجود در دنیا، نتیجه‌ای در پی نخواهد داشت. ما تا چه زمانی می‌خواهیم به آزمون و خطا دست بزنیم؟
شما فکر می‌کنید در انگلیس یارانه نمی‌دهند؟ آنها هم یارانه دارند. یارانه بهداشت، درمان، غذا و بیمه بیکاری دارند. فکر می‌کنید سوئد و کانادا یارانه ندارد؟ آنها هم یارانه می‌پردازند. ولی پرداخت یارانه در این کشورها حساب و کتاب دارد.
* همان‌طور که شما عنوان کردید، الان زمان آزمون و خطا نیست. پس دولت می‌توانست این پیش‌بینی را داشته باشد که در رابطه با سبد کالایی چه اتفاقی خواهد افتاد.
من معتقدم که دولت باید به طور موازی یک تلاش جدی در نظام جامع اطلاعاتی داشته باشد. البته تا رسیدن به نظام جامع اطلاعاتی نمی‌توانیم مردم را رها کنیم. حالا یک زمانی کمک‌ها نقدی است و گاهی هم به صورت سبد کالایی است. این کمک‌ها به‌هرحال مُسَکن است. مسکن را پرستار هم می‌دهد؛ همیشه که به تشخیص پزشک متخصص نیست. پرستار نیز برای مریض مسکن تجویز می‌کند، اما بعدا متوجه می‌شود که این مسکن نه‌تنها به نفع بیمار نبوده و کمک به او نکرده، حتی برای بیمار هم زیان داشته است.
* زیان سبد کالا چه بوده است؟
بالاخره اجرای این طرح برای دولت خیلی هزینه داشت و مشکلاتی را ایجاد کرد که شاید اگر دولت کمی برنامه‌ریزی‌شده عمل می‌کرد و کسانی که سبد کالایی به آنها اختصاص پیدا می‌کرد، طبقه‌بندی بهتری داشتند یا در نحوه دریافت سبد کالایی مدبرانه‌تر عمل می‌شد تا منجر به تجمع خیابانی نمی‌شد، برای دولت خیلی بهتر بود. بالاخره یک تصمیم خوب با یک اجرای بد، نتیجه‌ای منفی دارد.
منبع: تزاز
* در شرایطی که دولت با کسری بودجه حتی برای پرداخت یارانه‌های نقدی روبه‌رو است، آیا ضرورتی برای ارائه سبد کالایی وجود دارد؟
وقتی دولت به یک نتیجه‌ای می‌رسد که به یک بخش‌هایی از جامعه کمک کند، اما شرایطش را نداشته باشد، با مشکل روبه‌رو می‌شود. من خیلی موافق این نیستم که دولت بخواهد این‌گونه کمک‌هایی را داشته باشد.
* توزیع سبد کالا را دولت یازدهم شروع به ارائه کرد و هم‌اکنون دریافت آن به نوعی حق برای مردم تبدیل شده که دریافت سبد کالایی را حق خود می‌دانند؛ مثل همان اتفاقی که در رابطه با بحث یارانه‌های نقدی افتاد.
ببینید من معتقدم دولت باید فقط انرژی خود را روی جمع‌آوری اطلاعات بگذارد و نظام جامع اطلاعاتی را عملیاتی کند و محاکم و دادگاه‌ها نیز حق رسیدگی به هیچ پرونده غیرثبت‌شده را نداشته باشد.
* بهترین روش کمک به اقشار کم‌درآمد به جای سبد کالایی چیست؟
ما تا زمانی که اقشار ضعیف جامعه را شناسایی نکرده باشیم، دیدگاه‌های افراد گاها مبنای تصمیم‌گیری قرار می‌گیرد. واقعا کسانی که دغدغه توزیع سبد کالا را داشتند، من که جزو آنها نبودم تا نیت‌شان را بفهمم چه بود، ولیکن شاید می‌خواستند خدمتی به نیازمندان کنند و یک مساعدتی به معیشت آنها داشته باشند. ولی من می‌خواهم بگویم این کارها براساس تجارب موجود در دنیا، نتیجه‌ای در پی نخواهد داشت. ما تا چه زمانی می‌خواهیم به آزمون و خطا دست بزنیم؟
شما فکر می‌کنید در انگلیس یارانه نمی‌دهند؟ آنها هم یارانه دارند. یارانه بهداشت، درمان، غذا و بیمه بیکاری دارند. فکر می‌کنید سوئد و کانادا یارانه ندارد؟ آنها هم یارانه می‌پردازند. ولی پرداخت یارانه در این کشورها حساب و کتاب دارد.
* همان‌طور که شما عنوان کردید، الان زمان آزمون و خطا نیست. پس دولت می‌توانست این پیش‌بینی را داشته باشد که در رابطه با سبد کالایی چه اتفاقی خواهد افتاد.
من معتقدم که دولت باید به طور موازی یک تلاش جدی در نظام جامع اطلاعاتی داشته باشد. البته تا رسیدن به نظام جامع اطلاعاتی نمی‌توانیم مردم را رها کنیم. حالا یک زمانی کمک‌ها نقدی است و گاهی هم به صورت سبد کالایی است. این کمک‌ها به‌هرحال مُسَکن است. مسکن را پرستار هم می‌دهد؛ همیشه که به تشخیص پزشک متخصص نیست. پرستار نیز برای مریض مسکن تجویز می‌کند، اما بعدا متوجه می‌شود که این مسکن نه‌تنها به نفع بیمار نبوده و کمک به او نکرده، حتی برای بیمار هم زیان داشته است.
* زیان سبد کالا چه بوده است؟
بالاخره اجرای این طرح برای دولت خیلی هزینه داشت و مشکلاتی را ایجاد کرد که شاید اگر دولت کمی برنامه‌ریزی‌شده عمل می‌کرد و کسانی که سبد کالایی به آنها اختصاص پیدا می‌کرد، طبقه‌بندی بهتری داشتند یا در نحوه دریافت سبد کالایی مدبرانه‌تر عمل می‌شد تا منجر به تجمع خیابانی نمی‌شد، برای دولت خیلی بهتر بود. بالاخره یک تصمیم خوب با یک اجرای بد، نتیجه‌ای منفی دارد.
منبع: تزاز
