تحلیل خاص مسؤولان دولت وقت درباره علم و فناوری هسته‌ای سبب شد با این خیال که می‌توانند با قبول شرایط طرف غربی به نتیجه برسند، به سمت بیانیه تهران حرکت کردند، بیانیه‌ای که از سه ضلع "ایران - برزیل - ترکیه" تشکیل شد.
به گزارش شهداي ايران به نقل از مشرق؛ رهبر معظم انقلاب اسلامی، حضرت آیت الله خامنه ای، در دیدار مدیران و متخصصان سازمان انرژی اتمی، با یادآوری مذاکرات چند سال پیش ایران با دو کشور دیگر برای تهیه سوخت رآکتور تحقیقاتی تهران، گفتند: در آن زمان فرمولی برای تهیه سوخت به دست آمد اما آمریکایی‌ها برخلاف آنچه به دوستان خود در منطقه و در یکی از کشورهای آمریکای جنوبی گفته و برخی مسؤولان داخلی هم آن را باور کرده بودند، در این روند اختلال ایجاد و تصور کردند که ایران را در تنگنای کامل قرار داده‌اند.
فرمول تهیه سوخت رآکتور تهران چه بود؟
به دنبال زمزمه اتمام صفحه سوخت راکتور هسته‌ای و تحقیقاتی تهران که با سوخت 20 درصد قابلیت فعالیت داشت و بیشتر در زمینه های تحقیقاتی و به خصوص پزشکی استفاده می‌شد، غرب به خصوص آمریکا با سوء استفاده از موقعیت بوجود آمده با این تحلیل که جمهوری اسلامی ایران بالاخره به بن‌بست رسیده است، پیشنهادهایی را برای تأمین سوخت راکتور تهران و همچنین مذاکره درباره دیگر موضوعات همچون حقوق بشر، حمایت از مقاومت و ...مطرح کردند که با مخالفت مسؤولان جمهوری اسلامی ایران روبرو شدند و همین مسئله سبب شد آمریکا با خرید اورانیوم 20 درصد یا صفحه سوخت 20 درصد مخالفت کند.
اوج مشکلات در نیمه دوم سال 88 خود را نشان داد و بعضی از مسؤولان داخلی با این تفسیر که جمهوری اسلامی به علم و فناوری هسته‌ای دست پیدا کرده است و می‌تواند تا حدودی به سمت تعلیق یا تعطیلی غنی سازی پیش برود، به نوعی وارد مذاکره غیر مستقیم با آمریکا شدند و در این میان دو کشور ترکیه و برزیل به عنوان میانجی برای حل مشکل سوخت راکتور تهران وارد بازی در پرونده هسته‌ای ایران شدند.
تحلیل خاص مسؤولان دولت وقت درباره علم و فناوری هسته‌ای سبب شد با این خیال که می‌توانند با قبول شرایط طرف غربی به نتیجه برسند، به سمت بیانیه تهران حرکت کردند، بیانیه‌ای که از سه ضلع "ایران - برزیل - ترکیه" تشکیل شد.
منوچهر متکی، وزیر امور خارجه وقت، بیانیه مشترک "ایران - ترکیه - برزیل" در اجلاس مورخه 17 می 2010 (27 اردیبهشت 1389 تهران) درباره موارد 10 گانه مورد توافق را به این شرح تشریح کرد:
بر اساس ماده یک، سه کشور بر تعهد خود برعدم گسترش سلاح هسته‌ای تأکید می‌کنند و حقوق تمام اعضاء از جمله جمهوری اسلامی ایران در تحقیق، پیشرفت و همچنین چرخه سوخت را محترم می‌شمارند.
بر اساس ماده دو بیانیه، سه کشور اعتقاد راسخ خود را بر اجرای این مفاد دارند تا در فضایی مثبت، سازنده و غیرتقابلی هم دور جدیدی از همکاری‌ها و تعاملات آغاز شود.
در ماده سه این بیانیه، تبادل سوخت هسته‌ای را گامی برای شروع همکاری در عرصه‌های مختلف فناوری و صلح‌آمیز هسته‌ای عنوان شده است.
ماده چهار این بیانیه نیز حکایت از این مسأله دارد که تبادل سوخت هسته‌ای حرکتی رو به جلو و سازنده و نقطه شروعی برای همکاری با ملت‌هاست و چنین حرکتی باید به همکاری مثبت و همکاری صلح‌آمیز هسته‌ای منجر شود و از هر گونه تقابل از جمله بیانات و رفتار تهدیدآمیز که به حقوق ایران لطمه می‌زند اجتناب و همکاری هسته‌ای جایگزین آن شود.
در ماده پنج این بیانیه که اصلی‌ترین بخش این توافقنامه است این توافق حاصل شده است که هزار و 200 کیلوگرم سوخت اورانیوم کمترغنیشده در ترکیه به صورت امانت نگهداری شود، که در مالکیت ایران خواهد بود و ایران و آْژانس امکان نظارت بر آن را دارند.
در ماده شش این بیانیه نیز آمده است جمهوری اسلامی ایران موافقت خود را در مورد موارد فوق به آژانس بین‌المللی انرژی اتمی ظرف هفت روز اعلام می‌کند و متناسب با درخواست گروه وین (روسیه، فرانسه، آمریکا و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی) جزئیات بیشتری درباره تبادل سوخت از طریق توافقنامه خطی و ترتیبات مربوط به توافقنامه ایران و وین که متعهد به تحویل 120 کیلوگرم سوخت اورانیوم مورد نیاز رۀکتور تهران می‌باشند، شرح داده خواهد شد.
در ماده هفت این بیانیه نیز اعلام شده است از زمانی که گروه وین توافق خود را اعلام کند طرفین خود را ملزم به اجرای ماده شش می‌دانند و ایران نیز موافقت خود را با انتقال هزار و 200 کیلوگرم اورانیوم کمترغنیشده (LEU) اعلام می‌کند و گروه وین نیز متعهد می‌شود 120 کیلوگرم سوخت مورد نیاز رآکتور تهران را به ایران تحویل دهد.
در ماده هشت نیز پیش‌بینی شده است در صورتی که مفاد این بیانیه مورد توجه قرار نگیرد حسب درخواست ایران، ترکیه سوخت را به ایران برگشت دهد.
در ماده 9 نیز این مسأله مورد تأکید قرار گرفته که ترکیه و برزیل از شروع گفت‌وگوهای ایران با 5+1 در هر مکان از جمله ترکیه و برزیل حول نگرانی‌های مشترک استقبال می‌کنند.
در ماده نهایی این بیانیه نیز ترکیه و برزیل از رویکرد سازنده ایران در پیگیری حقوق و پایبندی به معاهده ان‌پی‌تی قدردانی کرده و ایران نیز از اقدامات دو کشور در این زمینه تشکر می‌کند.
انتقادات به بیانیه تهران
اگرچه این بیانیه با حمایت نظام از دولت به تصویب رسید، ولی همان زمان انتقادات قابل تأملی نسبت به مفاد این توافق از سوی کارشناسان و نمایندگان مجلس به گوش می‌رسید.
"احمد توکلی" نماینده مجلس درباره این بیانیه می‌گوید: بیانیه تبادل سوخت هسته‌ای مصالح ملی را تأمین نمی‌کند.
* در مفاد بیانیه دقت شود تا جان کلام به دست آید. این بیانیه تا اینجا، ایران را یکطرفه متعهد می‌سازد که کل 1200کیلو اورانیوم 3.5 درصدی خود را از تسلط خویش خارج کند و به خاک ترکیه منتقل کرده و تحت سلطه آن کشور قرار دهد بدون آنکه طرف پرمدعای غربی هیچ تعهدی بسپارد.
* در بند هشت این بیانیه آمده است اگر غربیها به مفاد این بیانیه توجه نکنند، ایران باید از ترکیه بخواهد و ترکیه باید بدون قید و شرط اورانیوم امانتی را بازگرداند. در عین حال بند هفت برای گروه وین (آمریکا، فرانسه، روسیه و آژانس) تکلیف تعیین می‌کند که 120کیلو اورانیوم 20 درصد بعداَ آن هم ظرف یک سال به ایران بدهد.
* بقیه بیانیه بیشتر به تعارفات دیپلماتیک شبیه است. در نتیجه تا اینجا ایران خودش را متعهد کرده است و با کمال تعجب قوی‌ترین اهرم خویش را برای ادامه مذاکرات از دست می‌دهد. این بیانیه که آن را بیانیه تبادل سوخت نامیده‌اند مصالح ملی ما را تأمین نمی‌کند و ان را باید بیانیه انتقال سوخت هسته‌ای ایران نامید نه تبادل سوخت.
وی در پاسخ به این سؤال که آیا صدور این بیانیه نمی‌تواند بن‌بست فعلی را بشکند، یا قطعنامه جدید تحریم را متوقف کند این چنین پاسخ داد: این ما نبودیم که مذاکرات را متوقف کردیم. رئیس جمهور از هر فرصتی برای گشودن باب گفت‌وگو بهره می‌گرفته است تا حدی که بعضا مورد انتقاد هم واقع شده است. اگر قرار باشد بن بست به هر قیمت شکسته شود، چرا اساسا چند سال برای استیفای حق مسلم ملت ایستادگی کردیم و به تولید صنعتی اورانیوم موفق شدیم؟ اگر گروه وین اورانیوم 20 درصد را نداد و شرط تحویل را توقف و تعطیلی هر نوع غنی سازی قرار داد و تهدید کرد که در غیر این صورت تحریم جدید اعمال می‌کنیم چه خواهیم کرد؟ باز هم به نقطه‌ای خواهیم رسید که حال در آن هستیم اگر با فشار ترکیه را از بازگرداندن اورانیوم ما منع کرد چه می‌کنیم؟ در آن صورت که خیلی هم محتمل است روابط دوستانه ما با یکی از همسایگان مهم ما را نیز اسیب می‌زند. (تابناک - 28 اردیبهشت 89)
شیطنت روسیه، موضع آمریکا و تردید اروپا
در حالی که در بیانیه تهران که توسط سه کشور ترکیه، ایران و برزیل درباره موضوع هسته‌ای ایران به امضا رسیده و صادر شد، ایران حسن نیت خود را برای مبادله سوخت هسته‌ای‌اش اعلام کرده است، واکنش های اولیه کشور های غربی یک دست و امیدوارکننده نبود و می‌توان گفت نرم‌ترین واکنش ها ـ به نسبت گذشته ـ واکنش دولت آمریکا و بحث‌برانگیزترین آن، واکنش دولت روسیه و بدترین واکنش، واکنش فرانسه و انگلیس بوده است.
رئیس جمهور روسیه که از جمله نخستین کسانی بود که در این باره اظهار نظر کرد، ضمن زیر سؤال بردن این بیانیه افزود، دو سؤال اساسی در این باره وجود دارد: اول اینکه آیا ایران خودش غنی‌سازی را ادامه خواهد داد؟ مدودیف سپس خودش پاسخ داد تا آنجا که من از مواضع مقامات ایرانی درک کرده ام باید بگویم که بله؛ ایران تصمیم دارد به فرایند غنی سازی ادامه دهد و در این صورت نگرانی های جامعه بین المللی همچنان درباره برنامه هسته ای ایران باقی خواهد ماند.
وی در سؤال دوم خود می پرسد آیا این سطح از مبادله سوخت کافی است؟ آیا این سطح از مبادله سوخت همه جامعه بین المللی را راضی خواهد کرد و در پاسخ باز خود می گوید من نمی دانم اما مشورت بیشتری درباره این بیانیه باید با تهران و قدرت های درگیر این پرونده انجام گیرد.
در همین حال روزنامه صهیونیستی "هاآرتص"در بازتاب معاهده تبادل اورانیوم ایران با ترکیه و برزیل با اشاره به استقبال دیمیتری مدودیف، رئیس جمهوری روسیه، از این طرح، به نقل از وی نوشت: «این مسأله اما نمی تواند از نگرانی های بین الملی در ارتباط با برنامه هسته ای بحث برانگیز تهران بکاهد.»
مدودف با تاکید بر لزوم تبادل نظر با ایران و قدرت های بزرگ جهان در این زمینه، افزود: «پس از آن باید در این رابطه تصمیم گیری کنیم که آیا این پیشنهادها کافی است یا پیشنهادهای دیگری لازم است. از این رو به تصور من یک توقف کوتاه در این مسأله مشکلی ایجاد نخواهد کرد.»
"رابرت گیبس"، سخنگوی وزارت خارجه، آمریکا اعلام کرد که آمریکا در هر زمان و مکانی آماده است که با ایران وارد بحث شود تا ایران بتواند ثابت کند که برنامه هسته ای آن کشور با مقاصد صلح‌آمیز است. به گفته وی، تصمیم ایران به ادامه برنامه غنی‌سازی اورانیوم تا سطح 20 درصد نقض آشکار قطعنامه های فعلی شورای امنیت سازمان ملل است.
سخنگوی کاخ سفید در ادامه افزود: «بیاینه صادره از سوی تهران در ارتباط با تمایل این کشور به مذاکره با کشورهایی از جمله آمریکا، چین، فرانسه، روسیه، انگلیس و آلمان که خواهان حل و فصل بن بست هسته ای ایران هستند، مبهم است.»
وی همچنین در پاسخ به خبرنگاران افزود: «این معاهده تغییری در تداوم تلاش های آمریکا برای اعمال تحریم های بین المللی علیه این کشور به وجود نخواهد آورد. چراکه گفتار و رفتار مقامات ایرانی به ندرت با یکدیگر مطابقت دارد. ایران باید پیشنهاد خود را برای انجام بررسی های لازم به آژانس بین المللی انرژی اتمی ارائه دهد.»
دستاورد خوش‌بینی به غرب
با تمامی نقاط قوت، ضعف و ابهام درباره بیانیه تهران، مسؤولان سابق دولتی در اجرای کامل آن حسن نیت خود را نشان دادند اما نتیجه دیگری به غیر از خیال طراحان و مجریان، در صحنه بازی اجرا و دیده شد.
درست ماه بعد از بیانیه تهران، نوزدهم خرداد ماه ـ شورای امنیت سازمان ملل متحد، چهارمین قطعنامه تحریمی علیه ایران را تصویب کرد! در این باره باید گفت که 12 عضو شورای امنیت به این قطعنامه رأی مثبت و برزیل و ترکیه، اعضای غیر دائم شورای امنیت نیز رأی مخالف دادند؛ رأی لبنان نیز ممتنع بوده است.
جلسه رأی‌گیری با سخنان نماینده مکزیک، رییس دوره‌ای شورای امنیت آغاز شده و پس از قرائت درخواست حضور نمایندگان آلمان و جمهوری اسلامی ایران در این نشست، نوبت به نمایندگان مخالف رسید تا سخنرانی کنند.
نمایندگان برزیل و ترکیه دو نماینده مخالف بودند. نماینده برزیل گفت که پس از تلاش‌های دو کشور ترکیه و برزیل در رسیدن به توافقنامه مبادله سوخت اتمی ایران در خاک ترکیه، مخالف تحریم‌های بیشتر علیه ایران است.
نماینده ترکیه اما با حمایت از اقدامات دیپلماتیک افزود: جمهوری اسلامی باید با تعلیق غنی‌سازی اورانیوم به مذاکرات وارد شده و مسائل را حل کند.
پس از آن، رییس شورای امنیت درخواست رأی‌گیری کرد که دوازده رأی مثبت داده شد. ترکیه و برزیل، نمایندگانی بودند که رأی منفی دادند و تنها لبنان بود که به «قطعنامه شماره 1929» رأی ممتنع داد. (تابناک - 19 خرداد 89)
درواقع خوش خیالی و تحلیل اشتباه درباره غرب و آمریکا نسبت به اینکه اگر برای رفع نگرانی های غرب یک قدم برداریم، غرب هم قدم یگری بر می دارد، در بیانیه تهران خود را به وضح نشان داد و غرب با تصویب قطعنامه علیه ایران خوی استکباری خود بیش از پیش نشان داد.
بعد از شکست بیانیه تهران، با تدبیر سران عالی رتبه نظام، رشادت و مجاهدت‌های تیم هسته‌ای به خصوص دانشمندان هسته‌ای و شهید شهریاری، نظام اسلامی توانست بر خلاف باور غرب و دشمنان داخلی و خارجی، به اورانیوم غنی شده 20 درصد و صفحه سوخت دست پیدا کند و صفحه دیگری از پیشرفت جمهوری اسلامی ایران را رقم بخورد.
فرمول تهیه سوخت رآکتور تهران چه بود؟
به دنبال زمزمه اتمام صفحه سوخت راکتور هسته‌ای و تحقیقاتی تهران که با سوخت 20 درصد قابلیت فعالیت داشت و بیشتر در زمینه های تحقیقاتی و به خصوص پزشکی استفاده می‌شد، غرب به خصوص آمریکا با سوء استفاده از موقعیت بوجود آمده با این تحلیل که جمهوری اسلامی ایران بالاخره به بن‌بست رسیده است، پیشنهادهایی را برای تأمین سوخت راکتور تهران و همچنین مذاکره درباره دیگر موضوعات همچون حقوق بشر، حمایت از مقاومت و ...مطرح کردند که با مخالفت مسؤولان جمهوری اسلامی ایران روبرو شدند و همین مسئله سبب شد آمریکا با خرید اورانیوم 20 درصد یا صفحه سوخت 20 درصد مخالفت کند.
اوج مشکلات در نیمه دوم سال 88 خود را نشان داد و بعضی از مسؤولان داخلی با این تفسیر که جمهوری اسلامی به علم و فناوری هسته‌ای دست پیدا کرده است و می‌تواند تا حدودی به سمت تعلیق یا تعطیلی غنی سازی پیش برود، به نوعی وارد مذاکره غیر مستقیم با آمریکا شدند و در این میان دو کشور ترکیه و برزیل به عنوان میانجی برای حل مشکل سوخت راکتور تهران وارد بازی در پرونده هسته‌ای ایران شدند.
تحلیل خاص مسؤولان دولت وقت درباره علم و فناوری هسته‌ای سبب شد با این خیال که می‌توانند با قبول شرایط طرف غربی به نتیجه برسند، به سمت بیانیه تهران حرکت کردند، بیانیه‌ای که از سه ضلع "ایران - برزیل - ترکیه" تشکیل شد.
منوچهر متکی، وزیر امور خارجه وقت، بیانیه مشترک "ایران - ترکیه - برزیل" در اجلاس مورخه 17 می 2010 (27 اردیبهشت 1389 تهران) درباره موارد 10 گانه مورد توافق را به این شرح تشریح کرد:
بر اساس ماده یک، سه کشور بر تعهد خود برعدم گسترش سلاح هسته‌ای تأکید می‌کنند و حقوق تمام اعضاء از جمله جمهوری اسلامی ایران در تحقیق، پیشرفت و همچنین چرخه سوخت را محترم می‌شمارند.
بر اساس ماده دو بیانیه، سه کشور اعتقاد راسخ خود را بر اجرای این مفاد دارند تا در فضایی مثبت، سازنده و غیرتقابلی هم دور جدیدی از همکاری‌ها و تعاملات آغاز شود.
در ماده سه این بیانیه، تبادل سوخت هسته‌ای را گامی برای شروع همکاری در عرصه‌های مختلف فناوری و صلح‌آمیز هسته‌ای عنوان شده است.
ماده چهار این بیانیه نیز حکایت از این مسأله دارد که تبادل سوخت هسته‌ای حرکتی رو به جلو و سازنده و نقطه شروعی برای همکاری با ملت‌هاست و چنین حرکتی باید به همکاری مثبت و همکاری صلح‌آمیز هسته‌ای منجر شود و از هر گونه تقابل از جمله بیانات و رفتار تهدیدآمیز که به حقوق ایران لطمه می‌زند اجتناب و همکاری هسته‌ای جایگزین آن شود.
در ماده پنج این بیانیه که اصلی‌ترین بخش این توافقنامه است این توافق حاصل شده است که هزار و 200 کیلوگرم سوخت اورانیوم کمترغنیشده در ترکیه به صورت امانت نگهداری شود، که در مالکیت ایران خواهد بود و ایران و آْژانس امکان نظارت بر آن را دارند.
در ماده شش این بیانیه نیز آمده است جمهوری اسلامی ایران موافقت خود را در مورد موارد فوق به آژانس بین‌المللی انرژی اتمی ظرف هفت روز اعلام می‌کند و متناسب با درخواست گروه وین (روسیه، فرانسه، آمریکا و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی) جزئیات بیشتری درباره تبادل سوخت از طریق توافقنامه خطی و ترتیبات مربوط به توافقنامه ایران و وین که متعهد به تحویل 120 کیلوگرم سوخت اورانیوم مورد نیاز رۀکتور تهران می‌باشند، شرح داده خواهد شد.
در ماده هفت این بیانیه نیز اعلام شده است از زمانی که گروه وین توافق خود را اعلام کند طرفین خود را ملزم به اجرای ماده شش می‌دانند و ایران نیز موافقت خود را با انتقال هزار و 200 کیلوگرم اورانیوم کمترغنیشده (LEU) اعلام می‌کند و گروه وین نیز متعهد می‌شود 120 کیلوگرم سوخت مورد نیاز رآکتور تهران را به ایران تحویل دهد.
در ماده هشت نیز پیش‌بینی شده است در صورتی که مفاد این بیانیه مورد توجه قرار نگیرد حسب درخواست ایران، ترکیه سوخت را به ایران برگشت دهد.
در ماده 9 نیز این مسأله مورد تأکید قرار گرفته که ترکیه و برزیل از شروع گفت‌وگوهای ایران با 5+1 در هر مکان از جمله ترکیه و برزیل حول نگرانی‌های مشترک استقبال می‌کنند.
در ماده نهایی این بیانیه نیز ترکیه و برزیل از رویکرد سازنده ایران در پیگیری حقوق و پایبندی به معاهده ان‌پی‌تی قدردانی کرده و ایران نیز از اقدامات دو کشور در این زمینه تشکر می‌کند.
انتقادات به بیانیه تهران
اگرچه این بیانیه با حمایت نظام از دولت به تصویب رسید، ولی همان زمان انتقادات قابل تأملی نسبت به مفاد این توافق از سوی کارشناسان و نمایندگان مجلس به گوش می‌رسید.
"احمد توکلی" نماینده مجلس درباره این بیانیه می‌گوید: بیانیه تبادل سوخت هسته‌ای مصالح ملی را تأمین نمی‌کند.
* در مفاد بیانیه دقت شود تا جان کلام به دست آید. این بیانیه تا اینجا، ایران را یکطرفه متعهد می‌سازد که کل 1200کیلو اورانیوم 3.5 درصدی خود را از تسلط خویش خارج کند و به خاک ترکیه منتقل کرده و تحت سلطه آن کشور قرار دهد بدون آنکه طرف پرمدعای غربی هیچ تعهدی بسپارد.
* در بند هشت این بیانیه آمده است اگر غربیها به مفاد این بیانیه توجه نکنند، ایران باید از ترکیه بخواهد و ترکیه باید بدون قید و شرط اورانیوم امانتی را بازگرداند. در عین حال بند هفت برای گروه وین (آمریکا، فرانسه، روسیه و آژانس) تکلیف تعیین می‌کند که 120کیلو اورانیوم 20 درصد بعداَ آن هم ظرف یک سال به ایران بدهد.
* بقیه بیانیه بیشتر به تعارفات دیپلماتیک شبیه است. در نتیجه تا اینجا ایران خودش را متعهد کرده است و با کمال تعجب قوی‌ترین اهرم خویش را برای ادامه مذاکرات از دست می‌دهد. این بیانیه که آن را بیانیه تبادل سوخت نامیده‌اند مصالح ملی ما را تأمین نمی‌کند و ان را باید بیانیه انتقال سوخت هسته‌ای ایران نامید نه تبادل سوخت.
وی در پاسخ به این سؤال که آیا صدور این بیانیه نمی‌تواند بن‌بست فعلی را بشکند، یا قطعنامه جدید تحریم را متوقف کند این چنین پاسخ داد: این ما نبودیم که مذاکرات را متوقف کردیم. رئیس جمهور از هر فرصتی برای گشودن باب گفت‌وگو بهره می‌گرفته است تا حدی که بعضا مورد انتقاد هم واقع شده است. اگر قرار باشد بن بست به هر قیمت شکسته شود، چرا اساسا چند سال برای استیفای حق مسلم ملت ایستادگی کردیم و به تولید صنعتی اورانیوم موفق شدیم؟ اگر گروه وین اورانیوم 20 درصد را نداد و شرط تحویل را توقف و تعطیلی هر نوع غنی سازی قرار داد و تهدید کرد که در غیر این صورت تحریم جدید اعمال می‌کنیم چه خواهیم کرد؟ باز هم به نقطه‌ای خواهیم رسید که حال در آن هستیم اگر با فشار ترکیه را از بازگرداندن اورانیوم ما منع کرد چه می‌کنیم؟ در آن صورت که خیلی هم محتمل است روابط دوستانه ما با یکی از همسایگان مهم ما را نیز اسیب می‌زند. (تابناک - 28 اردیبهشت 89)
شیطنت روسیه، موضع آمریکا و تردید اروپا
در حالی که در بیانیه تهران که توسط سه کشور ترکیه، ایران و برزیل درباره موضوع هسته‌ای ایران به امضا رسیده و صادر شد، ایران حسن نیت خود را برای مبادله سوخت هسته‌ای‌اش اعلام کرده است، واکنش های اولیه کشور های غربی یک دست و امیدوارکننده نبود و می‌توان گفت نرم‌ترین واکنش ها ـ به نسبت گذشته ـ واکنش دولت آمریکا و بحث‌برانگیزترین آن، واکنش دولت روسیه و بدترین واکنش، واکنش فرانسه و انگلیس بوده است.
رئیس جمهور روسیه که از جمله نخستین کسانی بود که در این باره اظهار نظر کرد، ضمن زیر سؤال بردن این بیانیه افزود، دو سؤال اساسی در این باره وجود دارد: اول اینکه آیا ایران خودش غنی‌سازی را ادامه خواهد داد؟ مدودیف سپس خودش پاسخ داد تا آنجا که من از مواضع مقامات ایرانی درک کرده ام باید بگویم که بله؛ ایران تصمیم دارد به فرایند غنی سازی ادامه دهد و در این صورت نگرانی های جامعه بین المللی همچنان درباره برنامه هسته ای ایران باقی خواهد ماند.
وی در سؤال دوم خود می پرسد آیا این سطح از مبادله سوخت کافی است؟ آیا این سطح از مبادله سوخت همه جامعه بین المللی را راضی خواهد کرد و در پاسخ باز خود می گوید من نمی دانم اما مشورت بیشتری درباره این بیانیه باید با تهران و قدرت های درگیر این پرونده انجام گیرد.
در همین حال روزنامه صهیونیستی "هاآرتص"در بازتاب معاهده تبادل اورانیوم ایران با ترکیه و برزیل با اشاره به استقبال دیمیتری مدودیف، رئیس جمهوری روسیه، از این طرح، به نقل از وی نوشت: «این مسأله اما نمی تواند از نگرانی های بین الملی در ارتباط با برنامه هسته ای بحث برانگیز تهران بکاهد.»
مدودف با تاکید بر لزوم تبادل نظر با ایران و قدرت های بزرگ جهان در این زمینه، افزود: «پس از آن باید در این رابطه تصمیم گیری کنیم که آیا این پیشنهادها کافی است یا پیشنهادهای دیگری لازم است. از این رو به تصور من یک توقف کوتاه در این مسأله مشکلی ایجاد نخواهد کرد.»
"رابرت گیبس"، سخنگوی وزارت خارجه، آمریکا اعلام کرد که آمریکا در هر زمان و مکانی آماده است که با ایران وارد بحث شود تا ایران بتواند ثابت کند که برنامه هسته ای آن کشور با مقاصد صلح‌آمیز است. به گفته وی، تصمیم ایران به ادامه برنامه غنی‌سازی اورانیوم تا سطح 20 درصد نقض آشکار قطعنامه های فعلی شورای امنیت سازمان ملل است.
سخنگوی کاخ سفید در ادامه افزود: «بیاینه صادره از سوی تهران در ارتباط با تمایل این کشور به مذاکره با کشورهایی از جمله آمریکا، چین، فرانسه، روسیه، انگلیس و آلمان که خواهان حل و فصل بن بست هسته ای ایران هستند، مبهم است.»
وی همچنین در پاسخ به خبرنگاران افزود: «این معاهده تغییری در تداوم تلاش های آمریکا برای اعمال تحریم های بین المللی علیه این کشور به وجود نخواهد آورد. چراکه گفتار و رفتار مقامات ایرانی به ندرت با یکدیگر مطابقت دارد. ایران باید پیشنهاد خود را برای انجام بررسی های لازم به آژانس بین المللی انرژی اتمی ارائه دهد.»
دستاورد خوش‌بینی به غرب
با تمامی نقاط قوت، ضعف و ابهام درباره بیانیه تهران، مسؤولان سابق دولتی در اجرای کامل آن حسن نیت خود را نشان دادند اما نتیجه دیگری به غیر از خیال طراحان و مجریان، در صحنه بازی اجرا و دیده شد.
درست ماه بعد از بیانیه تهران، نوزدهم خرداد ماه ـ شورای امنیت سازمان ملل متحد، چهارمین قطعنامه تحریمی علیه ایران را تصویب کرد! در این باره باید گفت که 12 عضو شورای امنیت به این قطعنامه رأی مثبت و برزیل و ترکیه، اعضای غیر دائم شورای امنیت نیز رأی مخالف دادند؛ رأی لبنان نیز ممتنع بوده است.
جلسه رأی‌گیری با سخنان نماینده مکزیک، رییس دوره‌ای شورای امنیت آغاز شده و پس از قرائت درخواست حضور نمایندگان آلمان و جمهوری اسلامی ایران در این نشست، نوبت به نمایندگان مخالف رسید تا سخنرانی کنند.
نمایندگان برزیل و ترکیه دو نماینده مخالف بودند. نماینده برزیل گفت که پس از تلاش‌های دو کشور ترکیه و برزیل در رسیدن به توافقنامه مبادله سوخت اتمی ایران در خاک ترکیه، مخالف تحریم‌های بیشتر علیه ایران است.
نماینده ترکیه اما با حمایت از اقدامات دیپلماتیک افزود: جمهوری اسلامی باید با تعلیق غنی‌سازی اورانیوم به مذاکرات وارد شده و مسائل را حل کند.
پس از آن، رییس شورای امنیت درخواست رأی‌گیری کرد که دوازده رأی مثبت داده شد. ترکیه و برزیل، نمایندگانی بودند که رأی منفی دادند و تنها لبنان بود که به «قطعنامه شماره 1929» رأی ممتنع داد. (تابناک - 19 خرداد 89)
درواقع خوش خیالی و تحلیل اشتباه درباره غرب و آمریکا نسبت به اینکه اگر برای رفع نگرانی های غرب یک قدم برداریم، غرب هم قدم یگری بر می دارد، در بیانیه تهران خود را به وضح نشان داد و غرب با تصویب قطعنامه علیه ایران خوی استکباری خود بیش از پیش نشان داد.
بعد از شکست بیانیه تهران، با تدبیر سران عالی رتبه نظام، رشادت و مجاهدت‌های تیم هسته‌ای به خصوص دانشمندان هسته‌ای و شهید شهریاری، نظام اسلامی توانست بر خلاف باور غرب و دشمنان داخلی و خارجی، به اورانیوم غنی شده 20 درصد و صفحه سوخت دست پیدا کند و صفحه دیگری از پیشرفت جمهوری اسلامی ایران را رقم بخورد.
