سرویس فرهنگی پایگاه خبری شهدای ایران: کتاب های بسیاری سال 92 در حوزه دفاع مقدس و ایثار و شهادت منتشر شده است واما در این میان، پنج کتاب از فروش بالاتری نسبت به دیگر آثار تولید شده در این حوزه داشته اند که از آن جمله می توان به کتاب‌های "بازمانده"، "بچه‌های کارون"، "دار و دسته دارعلی" ، "کالک‌های خاکی" و " هوبره" اشاره کرد.

در میان این کتاب ها اما هووبره با انتقادهای وسیعی همراه شده است به گونه ای که برخی از فعالان و منتقدان ادبی این کتاب را به تحریف واقعیت های دفاع مقدس متهم کردند و حتی مکار به آنجا کشیده شده که برخی از سرشناسان حوزده ادبیات دفاع مقدس، تهدید کردند که از نویسنده این کتاب به مراجع قضایی شکایت کنند.

آنچه در پی می آید فارغ از نوع انتقادها به بررسی وضعیت فروش، کتاب های دوران دفاع مقدس و ادبیات پایداری در سال 92 می پردازد.

روایت پانزده همکلاسی

"بازمانده" کتاب خاطرات «نورمحمد کلبادی‌نژاد» است که به قلم حجت‌الاسلام سید ولی هاشمی به تحریر درآمده است. این کتاب تولید حوزه هنری هنری استان مازندران است که در 336صفحه و در قطع رقعی توسط انتشارات سوره مهر منتشر شده است.کتاب روایتی است از خاطرات جانباز «نورمحمد کلبادی‌نژاد» از محله کلباد شهرستان گلوگاه از توابع استان مازندران که در سن هفده سالگی به جبهه‌های دفاع مقدس رفته است.

مهم‌ترین بخش این خاطرات از دوران تحصیل وی در مقطع راهنمایی آغاز می‌شود. راوی، 15 دوست هم‌مدرسه‌ای دارد که با آغاز جنگ تحمیلی عراق علیه ایران به عنوان نیروهای بسیجی وارد جبهه‌ها می‌شوند و 13 نفر آنان در عملیات‌های مختلف به شهادت می‌رسند.«حسین‌علی عظیمی» جانشین فرمانده گردان امام محمد باقر (ع) که در عملیات والفجر پنج شهید شد، "بهمن کیانی" که مسوول اطلاعات محورهای لشکر امام محمد باقر (ع) بود و در فروردین 1365 در منطقه عملیاتی والفجر هشت به شهادت رسید و "منصور کلبادی نژاد" که فرمانده گردان امام حسین (ع) از لشکر 25 کربلا بود برخی از این پانزده نفرند.خاطرات «نورمحمد کلبادی‌نژاد»به حوادث و وقایع حضور وی در جبهه‌ها اختصاص دارند که شاهد شهادت بسیاری از دوستان خود است.عنوان کتاب برگرفته از همین وضعیت است که از میان 15 دوست هم‌مدرسه‌ای فقط کلبادی‌نژاد و رسول نبوی زنده‌ ماندند.

رمان احمد دهقان برای نوجوانان با "بچه‌های کارون"

"بچه‌های کارون" رمان نوجوان احمد دهقان با موضوع خرمشهر است؛ فضای داستان در کنار رود کارون و به روزهای اشغال خرمشهر باز می‌گردد. این رمان ماجرای سه نوجوان است که در این سوی رود کارون در سنگرهای خط مقدم جبهه هستند. داستان، ماجراهای جنگی این سه نوجوان را روایت می‏کند که با ورود شخصیت دیگری به نام «عبدل» متحول می‌شود و این سه شخصیت به دنبال این‌ می‌روند که عبدل چه کسی است.

دهقان درباره نگارش این رمان گفت: دوست داشتم داستانی را بنویسم که روزهای ملی کشور را روایت می‏کند. دوست داشتم بچه‌های کشورم متوجه شوند که غرور ملی چیست و روزهایی در این کشور بوده که همه دست به دست هم داد‏ه بودند تا کشور را حفظ کنند. بچه‏‌های کارون روایت آزادی یک شهر است و سه نوجوانی که هم سن‌و سال نوجوانان امروز هستند. نوجوان‌های آن روزگار در جبهه‌ها کارهایی را انجام دادند که خیلی بزرگ‌تر از حد و اندازه و سن آنها بود.

نویسنده کتاب «سفر به گرای 270» درجه در مورد ویژگی‌های فنی این داستان گفت: این داستان از زبان یکی از نوجوانان داستان با نام "ناصر" روایت می‌شود. روایت داستان نیم‌نگاهی به طنز دارد و پایان داستان با آزادی خرمشهر همزمان شده است.

دهقان در مورد چگونگی نگارش این کتاب خاطرنشان کرد:‌ جرقه نگارش این رمان با مطالعه خاطرات یک فرمانده عراقی به ذهن من خطور کرد. این فرمانده عراقی با نام "عزالدین مانع" در خاطراتش زندگی خود در زمان جنگ را روایت کرده بود و ماجراهای خرمشهر و اتفاقاتی را که در آنجا رخ داده بود. وی در ادامه افزود: این خاطرات را من نزدیک به 10 سال پیش مطالعه کردم و با خواندن یکی از تک‏‌خاطرات این فرمانده عراقی، دوست داشتم داستانی را بنویسم اما نمی‌دانستم این ماجرای کوتاه که به دل من نشست، روزگاری تبدیل به یک رمان بلند شود.

"دارو دسته دارعلی" تلفیق جنگ و ادبیات برای کودکان و نوجوانان

این اثر یک مجموعه ادامه‌دار سه جلـدی به نام «دار و دسته دارعلی» است، که «آمبولانس شتری»، «گردان بلدرچین‌ها»، «برانکارد دربستی» نام دارند و خمیر مایه آن‌ها طنز است.این کتاب‌ها در زمینه ادبیات پایداری است و ویژگی آن‌ها در این است که هر کدام شامل داستان‌های کوتاه و مجزا از یکدیگر است، اما در مجموعِ سه جلد آن که 64 داستان کوتاه را شامل می‌شود پیوستاری دیده می‌شود که در آن خوانش خاصی دنبال می‌شود.

صحرایی در پاسخ به اینکه چرا به طنز روی آوردید، خاطرنشان کرد: اول اینکه طنز جذابیت‌ها و گیرایی بالایی دارد و هم چنین خودش می‌تواند جذابیت را بسازد، دوم؛ جان مایه ساختار زندگی ما ایرانیان طنز است و از آنجایی که جنگ نیز برای ما زندگی بود و در درون این زندگی واقعی طنز موج می‌زد، تلاش کردم آن لحظه ها را با ادبیات طنز آمیز بیان کنم. دلیل سوم این است که رویه خودم طنز است و روحیه طنزآمیزی دارم.

این نویسنده با تشریح کتابش، اذعان کرد: امروزه رمان‌ها و کتاب‌هایی در زمینه جبهه و جنگ رایج شده است واقع‌گرایانه است و بعد ادبیاتی آن خیلی ضعیف است، بنابراین در حالی که در ادبیات پایداری رگه‌های ادبیات کمتر به چشم می‌خورد، سعی کردم دفاع مقدس را با این ادبیات آشتی دهم و نوشته های مقاومت را بخشی از ادبیات معاصر بدانم، به نظر من اگر قرار است کتاب‌هایی مانند "نورالدین پسر ایران" و "پایی که جا ماند" و ... نوشته شود می‌بایست رمان‌هایی نیز در این زمینه نوشته شود.

گفتنی است از این نویسنده «خمپاره خواب آلود» و «آنا هنوز می‌خندد» از سوی انتشارات سوره مهر به چاپ رسیده که «خمپاره خواب آلود» به چاپ هفتم نیز رسیده است.

کالک‌های خاکی روایت فرمانده سپاه از جنگ

"کالک‌های خاکی"؛ مجموعه خاطرات سردار محمدعلی جعفری از کودکی تا عملیات بیت المقدس به کوشش گلعلی بابایی و حسین بهزاد، است.این اثر در قالب مصاحبه و گفت‌وگو از مقطع تولد جعفری در تابستان 1335 تا تابستان 1361 یعنی زمان فتح خرمشهر را شامل می‌شود.کتاب در 12 فصل با عناوین بچه‌های نجف‌آباد یزد، تا دانشکده هنر، خمینی ای امام، دانشجوی خط امام، در انقلاب فرهنگی، شکست حصر سوسنگرد، پیروزی یک تفکر، همسر یا همسنگر، تیپ عاشورا، با قرارگاه عملیاتی، قدس در نبرد فتح، الی بیت‌المقدس، و در نهایت هم فصل مربوط به تصاویر و اسناد تدوین شده است.گلعلی بابایی در ابتدای اثر به چگونگی گردآوری و چرایی پرداختن به خاطرات جعفری اشاره می‌کند و می‌نویسد: «فرضیه‌ای‌ست معروف و سخنی‌ست زبانزدِ جمیع اهل قلم و پژوهشگران حوزه مستندنگاری تاریخ دفاع مقدس که ما به تعداد انسان‌های مؤثرِ درگیر در وقایع آن دفاع هشت‌ساله می‌توانیم منظری به تاریخ جنگ داشته باشیم. اگر بنا را بر درستی این فرضیه قرار دهیم، در جمع فرماندهان نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران، بی‌شک، یکی از شخصیت‌های بسیار مهمْ محمدعلی جعفری ـ ‌‌و به تعبیر خودمانیِ یکی از خاکی‌پوشان دوران دفاع مقدس، "آقا عزیز"‌ است.

مجموع مصاحبه‌های به‌عمل‌آمده با سردار مشتمل است بر خاطرات ایشان که، در حدّ فاصل اوایل پاییز 1389 تا پایان اسفند‌ماه همان سال، طی دَه نشستِ برگزارشده در بعد از ظهر سه‌شنبه هر هفته، من و همکار ارجمندم، جناب آقای حسین بهزاد، روی نوار صوتی مغناطیسی، ثبت و ضبط کردیم. در آغاز، بنا داشتیم خاطراتْ شامل مقطع کودکی آقا عزیز تا پایان جنگ تحمیلی باشد؛ لیکن قسمت چیز دیگری بود. در پایان دهمین نشست، که سردار جعفری داستان آزادسازی خرمشهر در مرحله چهارم نبرد "الی‌بیت‌المقدس" را روایت می‌کرد، ایشان صلاح را بر آن دیدند که عجالتاً به تدوین همین اندازه از خاطرات بیان‌شده بسنده کنیم، تا اگر بعدها فرصتی فراهم آمد، ضمن برگزاری سلسله نشست‌هایی، ادامه خاطرات ناگفتة سردار از مقاطع بعدی جنگ را ثبت و ضبط نماییم.

در بخشی از این اثر با عنوان "یادداشت راوی"، به قلم سردار جعفری چرایی نگارش این اثر و رضایت سردار برای تدوین خاطرات را از زبان خودشان می‌خوانیم که می‌گوید: «نظر فرماندهان درباره ثبت خاطرات دوران دفاع مقدس متفاوت بود. برخی، از جمله شهید باقری عزیز، به‌شدت طرفدار ثبت وقایع و نوشتن خاطرات خود بودند و دیگران را هم به این کار توصیه می‌کردند.

یکی از نکات جالبی که در این اثر می‌توان به آن اشاره کرد ذکر خاطرات دیگر حاضرانی است که در این وقایع حضور داشتند و جنگیدند. مؤلف در هرکجا که احساس می‌کرد ذکر خاطرات دیگر فرماندهان و رزمندگان از عملیات‌های مختلف ضروری است، از ذکر آن کوتاهی نکرده است. همین امر بر تکمیل خاطرات ذکر نشده و یا فراموش شده و همچنین ایجاد نگاهی عمیق‌تر به مخاطب در خصوص چگونگی وقایع کمک مؤثری می‌کند.

همچنین نسخه دیجیتال کتاب "کالک‌های خاکی" به تازگی در کتابخانه الکترونیک سوره مهر منتشرشده است.

هوبره ، کتابی با حاشیه های فراوان

هوبره کتابی است که به صورت داستانی در مورد رویدادهای دوران دفاع مقدس است که اینک به چاپ چهارم خود رسیده است اما، بسیاری از منتقدان ادبی و فعالان عرصه دفاع مقدس و شاهدان عینی در رویدادهایی که کتاب به آن اشاره می کند، مطالب منتشر شده در هوبره را تحریف واقعیت ها و دروغ خوانده اند.

انتقادهای دامنه دار منتقدین از ایتن کتاب اما منجر به کاهش تعدغاد استقبال مخاطبان از آن نشد و همانگونه که اشاره شد، این کتاب اینک به عنوان یکی از پر فروشترین کتاب های حوزه دفاع مقدس در سال 92 مطرح شده و در بازار گوی سبقت را از رقبای خویش گرفته است.

نویسنده این کتاب مدعی است، افرادی که علاقه ندارند کتاب های دفاع مقدس با فروش رو به رو شوند، با انتقادهای نادرست خود می کوشند که مردم از خرید این کتاب منصرف کنند اما فروش بالا این مقصود را برای منتقدان و رقبا، برآورده نکرده است.