یک استاد دانشگاه تاکید کرد: پذیرش غنی‌سازی در خاک ایران امری ضمانت شده است اما سطح و محدوده آن محل چالش خواهد بود.
به گزارش شهداي ايران، جهانبخش ایزدی در گفت‌وگو با خبرنگار انرژی هسته‌ای خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، با اشاره به مذاکرات ایران و 1+5 درباره گام نهایی در چارچوب توافق ژنو گفت: مذاکرات اخیر در وین اولین مرحله از گام نهایی بود.
وی گفت: این مذاکرات از امور آسان به امور پیچیده‌تر، سخت‌تر و موضوعات با اغراض سیاسی بالا می‌رسد. در گام نهایی قرار است تکلیف مهم‌ترین مسائل در موضوع هسته‌ای روشن شود که هدف مذاکرات را تشکیل می‌دهند. از جمله اهداف گام نهایی موضوع غنی‌سازی و رفع همه تحریم‌ها در این بخش است؛ چرا که این دو موضوع همیشه وجه سلب و ایجاب مذاکرات ایران و 1+5 بوده است.
وی تاکید کرد: با توجه به ماهیت گروه 1+5 که هم قدرت‌های موثر بین‌المللی هستند و هم اغراض سیاسی بالایی دارند و از سویی در آینده موضوع هسته‌ای تاثیر دارند و درباره تحریم‌ها تصمیم‌گیرنده هستند مذاکرات آینده سخت، دشوار ، دیریاب‌تر و با ملاحظات متعدد حقوقی، سیاسی و فنی خواهد بود.
این کارشناس مسائل بین‌الملل اظهار کرد: گفتمان ایران و 1+5 بعد از مذاکرات وین ناظر بر این بود که در رابطه چارچوب بحث‌ها به نتیجه برسند سپس اولویت‌بندی مذاکرات و سطوح مذاکرات کارشناسی و بالاتر از کارشناسی را ترسیم کردند. آنچه مسلم است در دور اول مذاکرات درباره گام نهایی دو طرف وارد محتوا نشده‌اند.
وی درپاسخ به این پرسش که ارزیابی شما از اظهارات وندی شرمن در تل‌آویو مبنی بر اینکه نمی‌توان غنی‌سازی را از ایران گرفت، تصریح کرد: گفته خانم شرمن به لحاظ فنی حرف تاز‌ه‌ای نبود آقای اوباما هم پیش از گفته بود اگر می‌توانستند غنی سازی را در ایران بر می‌چیدند اما این آرزوی دست یافتنی و شدنی نیست اما اظهارات خانم شرمن از این جهت قابل ارزیابی است که نماینده آمریکا این اظهارات را در اسراییل که بیشترین استعداد مخالفت و دشمنی با ایران را دارد و در مذاکرات کارشکنی می‌کند مطرح و به وجود غنی‌سازی ایران و ناتوانی در برچیدن آن اعتراف کرد و به لحاظ تبلیغاتی بار روانی قابل توجهی دارد.
وی در پاسخ به اینکه برای ایران داشتن غنی‌سازی در خاکش مهم است یا دامنه و محدوده آن نیز مهم است؟ گفت: برنامه عمل مشترک به تحقق غنی‌سازی در ایران اشاره کرده است اما درباره دامنه و محدوده مسائلی را مطرح می‌کند که در این مورد دو طرف باید آنقدر بحث کنند تا نظرشان نسبت به اهدافی که دارند و خواسته‌هایشان تامین شود.
ایزدی در پاسخ به اینکه پیچیدگی مذاکرات گام نهایی از چه منظرهایی است با اشاره به توافق ژنو گفت: اضافه بر تعیین محدوده و گستره فعالیت‌های غنی‌سازی ایران توافق درباره گام‌های اضافی که بین گام اول و گام نهایی است و هنوز مشخص نیست از جمله مسایل چالش برانگیز است چرا که مشخص نیست این گام اضافی چیست. همچنین مسئله پرداختن به قطعنامه‌های شورای امنیت که بحث‌های نظامی و مطالعات ادعایی دراین چارچوب قرار دارند. یکی دیگر از پیچیدگی‌های بحث موضوع غنی‌سازی در مکان‌های خاص است که براساس توافق باید محل‌های غنی سازی نیز مشخص شود. بنابراین از آنجایی که چنین واژگان و تعابیری در متن توافقنامه وجود دارد مذاکرات آینده پیچیدگی‌های مضاعفی خواهد داشت.
وی ادامه داد: در توافق آمده است دو طرف باید درباره هر یک از مسائل به درک و پذیرش متقابل و مشترک برسند تا توافق به اجرا درآید یعنی هر موضوع کوچکی می‌تواند اجرای توافق و دست یافتن به نتیجه را سخت کند در عین حال به طور اصولی غنی‌سازی باید در خاک ایران باشد چرا که اگر بیرون از ایران باشد فضای بحث به سمت دیگری می‌رود. همچنین نظارت‌های بیشتر بر برنامه هسته‌ای و غنی سازی ایران زمانی معنا پیدا می‌کند که در خاک ایران این فعالیت ها صورت گیرد نه بیرون از کشور.
این استاد دانشگاه تصریح کرد: از سویی همه بحث‌ها معطوف به غنی‌سازی نیست و موضوعات دیگر از جمله راکتور آب سنگین اراک و فعالیت‌های دیگر در چرخه سوخت را شامل می‌شود آنها در بحث آب سنگین اراک از آنجایی که این راکتور با پلوتونیوم کار می‌کند به دنبال جمع کردن یا برچیدن اراک هستند و اینجاست که ایران بحث تغییر کاربری اراک را مطرح می‌کند و یا در بحث سایت فردو و سانتریفیوژهای نسل جدید بحث‌هایی وجود دارد.
ایزدی تصریح کرد: تفسیر کشورهای 1+5 از مفاد توافق ژنو با توجه به اینکه در تفسیر این موضوعات وزن سنگین‌تر دارند و این کشورها خاستگاه حقوقی این نوع ادبیات و واژگان حقوقی هستند طبیعی است بحث را پیچیده‌تر می‌کند و با توجه به وزن سیاسی و حقوقی این کشورها در برابر ایران کار برای کشور ما سخت خواهد بود.
وی تصریح کرد: در هر مذاکراتی یک غایت و مطلوبیت وجود دارد و یک دستاورد. آنچه مهم است اینکه حق غنی سازی ایران به رسمیت شناخته شود و یا به قول آقای ظریف غنی‌سازی ایران مورد پذیرش قرار گیرد که به نظر من نتیجه ملموس هر دو دیدگاه یکی است. نکته دیگر این است که ایران می‌خواهد حق غنی‌سازی را حفظ کند در عین حال نگرانی‌های 1+5 را رفع کند؛ اگر فرض را بر این بگیریم این نگرانی‌ها آلوده به مقاصد سیاسی نباشد.
وی در پاسخ به اینکه چگونه می‌توان نگرانی‌های آنها را رفع کرد گفت: یک دیدگاه این است که کل تاسیسات هسته‌ای ایران برای رفع نگرانی آنها جمع شود که این شدنی نیست. بنابراین با فرض اینکه چرخه سوخت هسته‌ای ایران مسالمت‌آمیز و برای تامین نیازهایش است باید به روند نگاه کرد. معتقدم برای اثبات نیازهای عملی و واقعی ایران مکانیزم‌های بین‌المللی وجود دارد که با رعایت آن مکانیزم‌ها کشورها بتوانند چرخه سوخت داشته باشند نظارت و بازرسی آژانس در چارچوب موافقت‌نامه پادمان جامع و یا اجرای کد 3.1 و پروتکل الحاقی از این جمله است.
این کارشناس مسائل بین‌الملل در پاسخ به اینکه برای رفع برخی از ابهامات و سوالات آژانس خواستار اجرای پروتکل الحاقی در گام‌های اولیه است نه در گام نهایی و یا نتیجه کار تصریح کرد: به نظرم آژانس روندی را تعقیب می‌کند که حاکم بر توافق ژنو است یعنی آنها پذیرفته‌اند از موضوعات سهل و آسان کار را شروع کنند تا ایران نیز مطمئن شود حقوقش به رسمیت شناخته شده است و کسی یا کشوری به دنبال تعضیف حقوق ایران نیست و از آنجایی که ایران چیزی برای پنهان کردن ندارد تفاهم برای اجرای پروتکل صورت بگیرد. مهم این است دو طرف بر سر اولویت‌ها به توافق برسند و موارد چالش برانگیز در ابتدای کار در دستور قرار نگیرد.
وی یکی از ویژگی‌های مهم توافق ژنو را داشتن گام نهایی عنوان کرد و گفت: در مذاکراتی که قبلا در دولت گذشته صورت گرفته است مذاکرات مشخص نبود به کجا می‌انجامد و هدف از آن ترسیم و مورد توافق قرار نگرفت اما این مذاکرات و توافق صورت گرفته دارای گام اولیه و گام نهایی است که هدف از آن تامین حقوق طرفین است در عین حال که چالش‌های زیادی در خود دارد.
وی گفت: این مذاکرات از امور آسان به امور پیچیده‌تر، سخت‌تر و موضوعات با اغراض سیاسی بالا می‌رسد. در گام نهایی قرار است تکلیف مهم‌ترین مسائل در موضوع هسته‌ای روشن شود که هدف مذاکرات را تشکیل می‌دهند. از جمله اهداف گام نهایی موضوع غنی‌سازی و رفع همه تحریم‌ها در این بخش است؛ چرا که این دو موضوع همیشه وجه سلب و ایجاب مذاکرات ایران و 1+5 بوده است.
وی تاکید کرد: با توجه به ماهیت گروه 1+5 که هم قدرت‌های موثر بین‌المللی هستند و هم اغراض سیاسی بالایی دارند و از سویی در آینده موضوع هسته‌ای تاثیر دارند و درباره تحریم‌ها تصمیم‌گیرنده هستند مذاکرات آینده سخت، دشوار ، دیریاب‌تر و با ملاحظات متعدد حقوقی، سیاسی و فنی خواهد بود.
این کارشناس مسائل بین‌الملل اظهار کرد: گفتمان ایران و 1+5 بعد از مذاکرات وین ناظر بر این بود که در رابطه چارچوب بحث‌ها به نتیجه برسند سپس اولویت‌بندی مذاکرات و سطوح مذاکرات کارشناسی و بالاتر از کارشناسی را ترسیم کردند. آنچه مسلم است در دور اول مذاکرات درباره گام نهایی دو طرف وارد محتوا نشده‌اند.
وی درپاسخ به این پرسش که ارزیابی شما از اظهارات وندی شرمن در تل‌آویو مبنی بر اینکه نمی‌توان غنی‌سازی را از ایران گرفت، تصریح کرد: گفته خانم شرمن به لحاظ فنی حرف تاز‌ه‌ای نبود آقای اوباما هم پیش از گفته بود اگر می‌توانستند غنی سازی را در ایران بر می‌چیدند اما این آرزوی دست یافتنی و شدنی نیست اما اظهارات خانم شرمن از این جهت قابل ارزیابی است که نماینده آمریکا این اظهارات را در اسراییل که بیشترین استعداد مخالفت و دشمنی با ایران را دارد و در مذاکرات کارشکنی می‌کند مطرح و به وجود غنی‌سازی ایران و ناتوانی در برچیدن آن اعتراف کرد و به لحاظ تبلیغاتی بار روانی قابل توجهی دارد.
وی در پاسخ به اینکه برای ایران داشتن غنی‌سازی در خاکش مهم است یا دامنه و محدوده آن نیز مهم است؟ گفت: برنامه عمل مشترک به تحقق غنی‌سازی در ایران اشاره کرده است اما درباره دامنه و محدوده مسائلی را مطرح می‌کند که در این مورد دو طرف باید آنقدر بحث کنند تا نظرشان نسبت به اهدافی که دارند و خواسته‌هایشان تامین شود.
ایزدی در پاسخ به اینکه پیچیدگی مذاکرات گام نهایی از چه منظرهایی است با اشاره به توافق ژنو گفت: اضافه بر تعیین محدوده و گستره فعالیت‌های غنی‌سازی ایران توافق درباره گام‌های اضافی که بین گام اول و گام نهایی است و هنوز مشخص نیست از جمله مسایل چالش برانگیز است چرا که مشخص نیست این گام اضافی چیست. همچنین مسئله پرداختن به قطعنامه‌های شورای امنیت که بحث‌های نظامی و مطالعات ادعایی دراین چارچوب قرار دارند. یکی دیگر از پیچیدگی‌های بحث موضوع غنی‌سازی در مکان‌های خاص است که براساس توافق باید محل‌های غنی سازی نیز مشخص شود. بنابراین از آنجایی که چنین واژگان و تعابیری در متن توافقنامه وجود دارد مذاکرات آینده پیچیدگی‌های مضاعفی خواهد داشت.
وی ادامه داد: در توافق آمده است دو طرف باید درباره هر یک از مسائل به درک و پذیرش متقابل و مشترک برسند تا توافق به اجرا درآید یعنی هر موضوع کوچکی می‌تواند اجرای توافق و دست یافتن به نتیجه را سخت کند در عین حال به طور اصولی غنی‌سازی باید در خاک ایران باشد چرا که اگر بیرون از ایران باشد فضای بحث به سمت دیگری می‌رود. همچنین نظارت‌های بیشتر بر برنامه هسته‌ای و غنی سازی ایران زمانی معنا پیدا می‌کند که در خاک ایران این فعالیت ها صورت گیرد نه بیرون از کشور.
این استاد دانشگاه تصریح کرد: از سویی همه بحث‌ها معطوف به غنی‌سازی نیست و موضوعات دیگر از جمله راکتور آب سنگین اراک و فعالیت‌های دیگر در چرخه سوخت را شامل می‌شود آنها در بحث آب سنگین اراک از آنجایی که این راکتور با پلوتونیوم کار می‌کند به دنبال جمع کردن یا برچیدن اراک هستند و اینجاست که ایران بحث تغییر کاربری اراک را مطرح می‌کند و یا در بحث سایت فردو و سانتریفیوژهای نسل جدید بحث‌هایی وجود دارد.
ایزدی تصریح کرد: تفسیر کشورهای 1+5 از مفاد توافق ژنو با توجه به اینکه در تفسیر این موضوعات وزن سنگین‌تر دارند و این کشورها خاستگاه حقوقی این نوع ادبیات و واژگان حقوقی هستند طبیعی است بحث را پیچیده‌تر می‌کند و با توجه به وزن سیاسی و حقوقی این کشورها در برابر ایران کار برای کشور ما سخت خواهد بود.
وی تصریح کرد: در هر مذاکراتی یک غایت و مطلوبیت وجود دارد و یک دستاورد. آنچه مهم است اینکه حق غنی سازی ایران به رسمیت شناخته شود و یا به قول آقای ظریف غنی‌سازی ایران مورد پذیرش قرار گیرد که به نظر من نتیجه ملموس هر دو دیدگاه یکی است. نکته دیگر این است که ایران می‌خواهد حق غنی‌سازی را حفظ کند در عین حال نگرانی‌های 1+5 را رفع کند؛ اگر فرض را بر این بگیریم این نگرانی‌ها آلوده به مقاصد سیاسی نباشد.
وی در پاسخ به اینکه چگونه می‌توان نگرانی‌های آنها را رفع کرد گفت: یک دیدگاه این است که کل تاسیسات هسته‌ای ایران برای رفع نگرانی آنها جمع شود که این شدنی نیست. بنابراین با فرض اینکه چرخه سوخت هسته‌ای ایران مسالمت‌آمیز و برای تامین نیازهایش است باید به روند نگاه کرد. معتقدم برای اثبات نیازهای عملی و واقعی ایران مکانیزم‌های بین‌المللی وجود دارد که با رعایت آن مکانیزم‌ها کشورها بتوانند چرخه سوخت داشته باشند نظارت و بازرسی آژانس در چارچوب موافقت‌نامه پادمان جامع و یا اجرای کد 3.1 و پروتکل الحاقی از این جمله است.
این کارشناس مسائل بین‌الملل در پاسخ به اینکه برای رفع برخی از ابهامات و سوالات آژانس خواستار اجرای پروتکل الحاقی در گام‌های اولیه است نه در گام نهایی و یا نتیجه کار تصریح کرد: به نظرم آژانس روندی را تعقیب می‌کند که حاکم بر توافق ژنو است یعنی آنها پذیرفته‌اند از موضوعات سهل و آسان کار را شروع کنند تا ایران نیز مطمئن شود حقوقش به رسمیت شناخته شده است و کسی یا کشوری به دنبال تعضیف حقوق ایران نیست و از آنجایی که ایران چیزی برای پنهان کردن ندارد تفاهم برای اجرای پروتکل صورت بگیرد. مهم این است دو طرف بر سر اولویت‌ها به توافق برسند و موارد چالش برانگیز در ابتدای کار در دستور قرار نگیرد.
وی یکی از ویژگی‌های مهم توافق ژنو را داشتن گام نهایی عنوان کرد و گفت: در مذاکراتی که قبلا در دولت گذشته صورت گرفته است مذاکرات مشخص نبود به کجا می‌انجامد و هدف از آن ترسیم و مورد توافق قرار نگرفت اما این مذاکرات و توافق صورت گرفته دارای گام اولیه و گام نهایی است که هدف از آن تامین حقوق طرفین است در عین حال که چالش‌های زیادی در خود دارد.
