یکی از پیش فرض های دولت امریکا که هرگز بیان نمی شود روی کار آوردن اصلاح طلبان در ایران با استفاده از مذاکرات هسته ای است.
به گزارش شهداي ايران به نقل از افکارنیوز، یک مقام بلند پایه دولت امریکا که تا چند ماه پیش خود عضو تیم مذاکره کننده امریکا در ۱+۵ بوده است، می گوید یکی از پیش فرض های دولت امریکا که هرگز بیان نمی شود این است که دوره زمانی گام نهایی با ایران را چنان بلند گرداند که در طی آن جریان اصلاح طلب برای همیشه در ایران بر سر کار بیاید.
جوفی جوزف مدیر سابق منع تکثیر در شورای امنیت ملی کاخ سفید و عضو تیم مذاکره کننده امریکا در ۱+۵ در مقاله ای که روز ۲۶ بهمن ۱۳۹۲ (۱۵ فوریه ۲۰۱۴) روی وب سایت مرکز بلفر، منتشر شده، نکات بسیار مهمی را درباره مذاکرات هسته ای ایران و ۱+۵ بر سر توافق نهایی بیان کرده است.
خلاصه تحلیلی این نکات چنین است:
۱- چالش محوری برای مذاکره کنندگان رسیدن به یک توافق مورد قبول متقابل خواهد بود که ایران را قادر سازد به برنامه هسته ای خانگی خود، از جمله غنی سازی بومی محدود، ادامه دهد و در عین حال زمینه فرار بالقوه ایران برای تولید سریع ماده شکافت پذیر برای یک سلاح هسته ای را محدود کند.
۲- به دشواری می توان حتی یک نفر را در دولت اوباما پیدا کرد که روی سیاست ایران کار کرده باشد و معتقد باشد دستیابی به یک توافق عاری از پذیرش غنی سازی ممکن بوده است. توسعه سریع توانایی ایران در زمینه سانتریفوژها در هفت سال گذشته و جایگاه احساس غرور به این برنامه در گفتمان سیاسی ایران شرایطی را ایجاد کرده است که ایران هرگز برنامه غنی سازی خود را کنار نخواهد گذاشت، مگر اینکه مجبور شود به طور کامل تسلیم شود.
۳- تیم اوباما احتمالا تمرکز خود را بر تضمین این نکته معطوف خواهد کرد که اگر ایران بخواهد فریبکاری کند و از محدودیت ها فرار کند، آمریکا و شرکایش برای متوقف کردن ایران قبل از اینکه بتواند اورانیوم غنی شده کافی با درجه خلوص تسلیحاتی برای ساختن یک یا بیش از یک بمب اتمی تولید کند، برای متوقف کردن این کشور وقت کافی داشته باشند. این خط زمانی تابعی از تعداد سانتریفوژهایی که ایران اجازه برخورداری از آنها را خواهد داشت، سطح پیشرفت و پیچیدگی نسبی آنها و مقدار اورانیوم کم غنی شده ای که ایران می تواند در هر زمان معینی داشته باشد، خواهد بود.
۴- ایران احتمالا درخواست خواهد کرد که، حداقل، اجازه حفظ نزدیک به ۱۰ هزار سانتریفوژ آی آر-۱ را که هم اکنون هم در نطنز و هم در فردو فعال هستند، داشته باشد. یک تقاضای حداکثری ممکن است شامل حفظ تقریبا ۲۰ هزار سانتریفوژ آی آر-۱ و آی آر-۲ باشد که در هر دو تاسیسات نصب شده اند و تقریبا نیمی از آنها هم اکنون فعال نیستند. ایران احتمالا این تقاضاها را بر این اساس مطرح خواهد کرد که نباید انتظار داشت این کشور پیشرفت های فنی قبلی خود را به عقب براند. هر کدام از این تقاضاها چیزی نیستند که دولت آمریکا بخواهد با پذیرش آنها کار را شروع کند، این تعداد کثیر از سانتریفوژها، حتی اگر به مدل آی آر-۱ ابتدایی محدود باشند، به معنای آن خواهد بود که ایران می تواند به صورت بالقوه بازرسان آژانس بین المللی انرژی اتمی را بیرون کند و به سرعت مقدار کافی اورانیوم با درجه خلوص تسلیحاتی برای نخستین بمب خود در عرض چند ماه، اگر نگوییم چند هفته، تولید کند.
۵- باید انتظار داشت که آمریکا روی یک برنامه بسیار کوچکتر اصرار کند که چه بسا شامل سه هزار سانتریفوژ همراه با اعمال محدودیت های سختگیرانه روی سطوح ۳/۵ درصدی اورانیوم غنی شده در هر زمان معینی باشد. ممکن است نیازی نباشد که ایران آن دسته از سانتریفوژهایی را که اجازه ندارد در یک تاسیسات غنی سازی نگهداری کند برچیند. این دسته از دستگاههای اضافی را می توان در یک تاسیسات جداگانه دیگر تحت نظارت دقیق نگهداری کرد تا از آنها به عنوان واحدهای تعویضی و پشتیبانی استفاده شود.
۶- بدون توجه به تعداد دقیق و انواع سانتریفوژها و مقدار مجاز ذخیره سازی اورانیوم غنی شده ۳/۵ درصدی، واشنگتن احتمالا دنبال این خواهد بود که مطمئن شود میان مرحله فرار ایران و تولید اورانیوم غنی شده درجه تسلیحاتی برای نخستین بمب هسته ای حداقل شش ماه فاصله باشد؛ ترجیح آمریکا احتمالا بیشتر روی یک دوره ۱۲ تا ۱۸ ماهه خواهد بود.
۷- فردو هم به سبب نحوه ساخت مخفیانه آن و هم به سبب قرار داشتن در عمق زمین که از آن در برابر یک حمله نظامی محافظت خواهد کرد، جنجال برانگیز است. از این رو، برای آمریکا دشوار خواهد بود که ادامه غنی سازی در این مرکز را که به منزله تاسیساتی محافظت شده برای فرار احتمالی نهایی خواهد بود، بپذیرد. با این حال، اگر ایران بتواند با توقف غنی سازی اورانیوم در این تاسیسات موافقت کند و همزمان کاربری آن را برای ایفای نقشی دیگر و کم اهمیت تر در چرخه سوخت هسته ای ایران تغییر دهد، بسیاری از نگرانی های بین المللی حل و فصل خواهد شد.
۸- در خصوص اراک، مشکل اصلی این نیست که ایران سرگرم احداث یک رئاکتور برق هسته ای است بلکه این است که این رئاکتور با آب سنگین کار خواهد کرد و از این رو مقدار پلوتونیوم درجه تسلیحاتی بالقوه ای که می توان از یک تاسیسات بازفراوری استخراج کرد افزایش خواهد یافت. بر این اساس، توافق ایران با تبدیل این رئاکتور به یک تاسیسات آب سبک ویا کاهش ظرفیت نیروی رئاکتور، و بدین ترتیب کاهش چشمگیر کیفیت و مقدار پلوتونیومی که می توان در فواصل منظم تولید کرد، کمک زیادی به رفع نگرانی های گروه پنج به اضافه یک خواهد کرد. اگر ایران واقعا بخواهد در تاسیسات اراک فقط به تولید ایزوتوپ های پزشکی بپردازد، باید بتواند با چنین تغییری بدون قیل و قال زیاد موافقت کند.
۹- ایران در ازای پرداختن به نگرانی های جامعه بین المللی بر سر برنامه هسته ای این کشور، انتظار خواهد داشت که رژیم تحریم های محدود کننده اقتصاد این کشور، به ویژه تحریم های نفتی و مالی تحمیل شده در سال های اخیر، برچیده شود. سوال محوری شامل این خواهد بود که چه مقدار از تحریم ها در مراحل اولیه اجرای یک توافق جامع لغو خواهد شد. برای تشویق ایران به ادامه همراهی و همکاری در کل دوره اجرای توافق جامع، آمریکا و دیگر قدرت های گروه پنج به اضافه یک احتمالا اصرار خواهند کرد که لغو تحریم ها در فواصل معینی بر اساس جدول زمانی توافق جامع لغو شود و همه تحریم های سازمان ملل نیز برای دوره های شش ماهه متوالی یا یک ساله به حال تعلیق درآید و لغو دائمی فقط در مراحل پایانی اجرای توافق جامع صورت گیرد.
۱۰- تنها مسئله باقیمانده زمان انقضای توافق دائمی خواهد بود. دولت اوباما تلاش خواهد کرد این مدت حتی الامکان طولانی و احتمالا یک دوره ۲۰ تا ۲۵ ساله باشد ، تا حداکثر اطمینان خاطر از اینکه ایران بلندپروازی های هسته ای خود را کنار می گذارد و از یک توافق کوتاه مدت برای یک تاخیر موقتی استفاده نمی کند، به دست آید. یک ملاحظه بیان نشده این است که مدت توافق جامع هرچه طولانی تر شود ، احتمال اینکه رژیم کنونی به یک رژیم دموکراتیک تر و سازگارتر با غرب تبدیل شود یا جای خود را به آن بدهد بیشتر خواهد بود.
جوفی جوزف مدیر سابق منع تکثیر در شورای امنیت ملی کاخ سفید و عضو تیم مذاکره کننده امریکا در ۱+۵ در مقاله ای که روز ۲۶ بهمن ۱۳۹۲ (۱۵ فوریه ۲۰۱۴) روی وب سایت مرکز بلفر، منتشر شده، نکات بسیار مهمی را درباره مذاکرات هسته ای ایران و ۱+۵ بر سر توافق نهایی بیان کرده است.
خلاصه تحلیلی این نکات چنین است:
۱- چالش محوری برای مذاکره کنندگان رسیدن به یک توافق مورد قبول متقابل خواهد بود که ایران را قادر سازد به برنامه هسته ای خانگی خود، از جمله غنی سازی بومی محدود، ادامه دهد و در عین حال زمینه فرار بالقوه ایران برای تولید سریع ماده شکافت پذیر برای یک سلاح هسته ای را محدود کند.
۲- به دشواری می توان حتی یک نفر را در دولت اوباما پیدا کرد که روی سیاست ایران کار کرده باشد و معتقد باشد دستیابی به یک توافق عاری از پذیرش غنی سازی ممکن بوده است. توسعه سریع توانایی ایران در زمینه سانتریفوژها در هفت سال گذشته و جایگاه احساس غرور به این برنامه در گفتمان سیاسی ایران شرایطی را ایجاد کرده است که ایران هرگز برنامه غنی سازی خود را کنار نخواهد گذاشت، مگر اینکه مجبور شود به طور کامل تسلیم شود.
۳- تیم اوباما احتمالا تمرکز خود را بر تضمین این نکته معطوف خواهد کرد که اگر ایران بخواهد فریبکاری کند و از محدودیت ها فرار کند، آمریکا و شرکایش برای متوقف کردن ایران قبل از اینکه بتواند اورانیوم غنی شده کافی با درجه خلوص تسلیحاتی برای ساختن یک یا بیش از یک بمب اتمی تولید کند، برای متوقف کردن این کشور وقت کافی داشته باشند. این خط زمانی تابعی از تعداد سانتریفوژهایی که ایران اجازه برخورداری از آنها را خواهد داشت، سطح پیشرفت و پیچیدگی نسبی آنها و مقدار اورانیوم کم غنی شده ای که ایران می تواند در هر زمان معینی داشته باشد، خواهد بود.
۴- ایران احتمالا درخواست خواهد کرد که، حداقل، اجازه حفظ نزدیک به ۱۰ هزار سانتریفوژ آی آر-۱ را که هم اکنون هم در نطنز و هم در فردو فعال هستند، داشته باشد. یک تقاضای حداکثری ممکن است شامل حفظ تقریبا ۲۰ هزار سانتریفوژ آی آر-۱ و آی آر-۲ باشد که در هر دو تاسیسات نصب شده اند و تقریبا نیمی از آنها هم اکنون فعال نیستند. ایران احتمالا این تقاضاها را بر این اساس مطرح خواهد کرد که نباید انتظار داشت این کشور پیشرفت های فنی قبلی خود را به عقب براند. هر کدام از این تقاضاها چیزی نیستند که دولت آمریکا بخواهد با پذیرش آنها کار را شروع کند، این تعداد کثیر از سانتریفوژها، حتی اگر به مدل آی آر-۱ ابتدایی محدود باشند، به معنای آن خواهد بود که ایران می تواند به صورت بالقوه بازرسان آژانس بین المللی انرژی اتمی را بیرون کند و به سرعت مقدار کافی اورانیوم با درجه خلوص تسلیحاتی برای نخستین بمب خود در عرض چند ماه، اگر نگوییم چند هفته، تولید کند.
۵- باید انتظار داشت که آمریکا روی یک برنامه بسیار کوچکتر اصرار کند که چه بسا شامل سه هزار سانتریفوژ همراه با اعمال محدودیت های سختگیرانه روی سطوح ۳/۵ درصدی اورانیوم غنی شده در هر زمان معینی باشد. ممکن است نیازی نباشد که ایران آن دسته از سانتریفوژهایی را که اجازه ندارد در یک تاسیسات غنی سازی نگهداری کند برچیند. این دسته از دستگاههای اضافی را می توان در یک تاسیسات جداگانه دیگر تحت نظارت دقیق نگهداری کرد تا از آنها به عنوان واحدهای تعویضی و پشتیبانی استفاده شود.
۶- بدون توجه به تعداد دقیق و انواع سانتریفوژها و مقدار مجاز ذخیره سازی اورانیوم غنی شده ۳/۵ درصدی، واشنگتن احتمالا دنبال این خواهد بود که مطمئن شود میان مرحله فرار ایران و تولید اورانیوم غنی شده درجه تسلیحاتی برای نخستین بمب هسته ای حداقل شش ماه فاصله باشد؛ ترجیح آمریکا احتمالا بیشتر روی یک دوره ۱۲ تا ۱۸ ماهه خواهد بود.
۷- فردو هم به سبب نحوه ساخت مخفیانه آن و هم به سبب قرار داشتن در عمق زمین که از آن در برابر یک حمله نظامی محافظت خواهد کرد، جنجال برانگیز است. از این رو، برای آمریکا دشوار خواهد بود که ادامه غنی سازی در این مرکز را که به منزله تاسیساتی محافظت شده برای فرار احتمالی نهایی خواهد بود، بپذیرد. با این حال، اگر ایران بتواند با توقف غنی سازی اورانیوم در این تاسیسات موافقت کند و همزمان کاربری آن را برای ایفای نقشی دیگر و کم اهمیت تر در چرخه سوخت هسته ای ایران تغییر دهد، بسیاری از نگرانی های بین المللی حل و فصل خواهد شد.
۸- در خصوص اراک، مشکل اصلی این نیست که ایران سرگرم احداث یک رئاکتور برق هسته ای است بلکه این است که این رئاکتور با آب سنگین کار خواهد کرد و از این رو مقدار پلوتونیوم درجه تسلیحاتی بالقوه ای که می توان از یک تاسیسات بازفراوری استخراج کرد افزایش خواهد یافت. بر این اساس، توافق ایران با تبدیل این رئاکتور به یک تاسیسات آب سبک ویا کاهش ظرفیت نیروی رئاکتور، و بدین ترتیب کاهش چشمگیر کیفیت و مقدار پلوتونیومی که می توان در فواصل منظم تولید کرد، کمک زیادی به رفع نگرانی های گروه پنج به اضافه یک خواهد کرد. اگر ایران واقعا بخواهد در تاسیسات اراک فقط به تولید ایزوتوپ های پزشکی بپردازد، باید بتواند با چنین تغییری بدون قیل و قال زیاد موافقت کند.
۹- ایران در ازای پرداختن به نگرانی های جامعه بین المللی بر سر برنامه هسته ای این کشور، انتظار خواهد داشت که رژیم تحریم های محدود کننده اقتصاد این کشور، به ویژه تحریم های نفتی و مالی تحمیل شده در سال های اخیر، برچیده شود. سوال محوری شامل این خواهد بود که چه مقدار از تحریم ها در مراحل اولیه اجرای یک توافق جامع لغو خواهد شد. برای تشویق ایران به ادامه همراهی و همکاری در کل دوره اجرای توافق جامع، آمریکا و دیگر قدرت های گروه پنج به اضافه یک احتمالا اصرار خواهند کرد که لغو تحریم ها در فواصل معینی بر اساس جدول زمانی توافق جامع لغو شود و همه تحریم های سازمان ملل نیز برای دوره های شش ماهه متوالی یا یک ساله به حال تعلیق درآید و لغو دائمی فقط در مراحل پایانی اجرای توافق جامع صورت گیرد.
۱۰- تنها مسئله باقیمانده زمان انقضای توافق دائمی خواهد بود. دولت اوباما تلاش خواهد کرد این مدت حتی الامکان طولانی و احتمالا یک دوره ۲۰ تا ۲۵ ساله باشد ، تا حداکثر اطمینان خاطر از اینکه ایران بلندپروازی های هسته ای خود را کنار می گذارد و از یک توافق کوتاه مدت برای یک تاخیر موقتی استفاده نمی کند، به دست آید. یک ملاحظه بیان نشده این است که مدت توافق جامع هرچه طولانی تر شود ، احتمال اینکه رژیم کنونی به یک رژیم دموکراتیک تر و سازگارتر با غرب تبدیل شود یا جای خود را به آن بدهد بیشتر خواهد بود.
