تحلیل راهبردی اعتراضات بازار تهران/۱️⃣ اهمیت «بازار تهران» در معادلات قدرت

شهدای ایران:امیر فتحی کارشناس علوم سیاسی/بازار تهران صرفاً یک فضای اقتصادی نیست؛ بلکه:
نهاد تاریخیِ پیونددهنده اقتصاد، سیاست و مذهب است در مقاطع حساس (مشروطه، انقلاب ۵۷، دهه ۶۰) نقش تعیین‌کننده داشته است.
اعتراض در بازار از نظر حاکمیت همیشه «زنگ خطر» تلقی می‌شود، چون: 
برخلاف اعتراضات خیابانی، ریشه‌دار، شبکه‌ای و قابل تداوم است و بازاریان ابزار قدرتمند «تعطیلی» دارند که مستقیماً اقتصاد شهری را فلج می‌کند.

* بنابراین حتی اگر تعداد تجمع‌کنندگان کم باشد، وزن نمادین اعتراض بسیار بالاست.

۲️⃣ چرا این اعتراضات «خودجوش ولی تصادفی» نیست؟
اعتراضات دیروز حاصل یک تجمع چند بحران هم‌زمان است:
 الف) بحران ارزیِ ساختاری:

نوسان شدید ارز باعث شده: 
قیمت‌گذاری عملاً ناممکن شود
فروش = ضرر / نخریدن = ورشکستگی
بازاریان برخلاف مردم عادی، اثر بحران را لحظه‌ای و مستقیم لمس می‌کنند

 ب) فروپاشی اعتماد:

مشکل اصلی فقط گرانی نیست
بلکه بی‌اعتمادی کامل به سیاست‌های اقتصادی تجربه‌های قبلی (دلار ۴۲۰۰، سرکوب قیمت‌ها، وعده‌های کنترل بازار) شکست خورده‌اند.

 ج) قطع کانال‌های رسمی اعتراض:

اتحادیه‌ها و اصناف عملاً بی‌اثر یا وابسته تلقی می‌شوند وقتی مسیر نهادی بسته است، اعتراض به خیابان می‌آید.

* نتیجه: اعتراض نه هیجانی است و نه صرفاً سیاسی؛ عقلانی ولی انفجاری است.

۳️⃣ تفاوت این اعتراض با موج‌های قبلی:

ویژگی اعتراضات گذشته: 
اعتراضات بازار بازیگر اصلی اقشار فرودست طبقه متوسط مولد ابزار تجمع خیابانی اعتصاب و تعطیلی خواسته معیشت ثبات، پیش‌بینی‌پذیری خطر برای حکومت متوسط بالا است.

 نکته کلیدی:
وقتی طبقه‌ای که مالیات می‌دهد، شغل ایجاد می‌کند و سنتاً محافظه‌کار است معترض می‌شود، یعنی بحران از «تحمل‌پذیر» عبور کرده است.

۴️⃣ واکنش حاکمیت؛ چرا محتاط ولی امنیتی؟

رفتار مشاهده‌شده:

عدم شفافیت خبری
کوچک‌نمایی یا امنیتی‌سازی
حضور کنترل‌شده نیروهای انتظامی
 (نه سرکوب سراسری)

چرا سرکوب شدید بازار می‌تواند
کل تهران را به اعتصاب بکشاند
و شکاف دولت–بازار را علنی کند؟

حکومت می‌داند که: 
ریشه مشکل اقتصادی است برخورد صرف امنیتی فقط زمان می‌خرد حل نمی‌کند. باید. تدبیری اساسی اقتصادی در رضایتمندی بازار ایجاد شود.

۵️⃣ سناریوهای محتمل آینده
 (۳ سناریوی اصلی)

* سناریوی اول: مهار موقت (کوتاه‌مدت)

۱)تزریق ارز
۲)وعده‌های فوری
۳)فشار امنیتی نرم

📉 احتمال: متوسط
 پیامد: اعتراض فروکش می‌کند ولی بازمی‌گردد.

 سناریوی دوم: فرسایشی شدن اعتراضات:

تعطیلی‌های مقطعی بازار
گسترش به اصناف دیگر (طلا، پوشاک، مواد غذایی)
اعتراضات پراکنده ولی مداوم

📈 احتمال: بالا
 پیامد: کاهش شدید اعتماد عمومی، بی‌ثباتی اقتصادی مزمن

* سناریوی سوم: پیوند بازار با اعتراضات اجتماعی:

همراهی مردم عادی
سیاسی شدن کامل شعارها
اعتصاب‌های گسترده‌تر

📉 احتمال: کم اما بسیار پرهزینه
 پیامد: بحران مشروعیت و ورود به فاز امنیتی گسترده

۶️⃣ جمع‌بندی نهایی (نکته کلیدی):

 مسئله اصلی دیگر «قیمت دلار» نیست؛ مسئله «قابل پیش‌بینی بودن آینده» است.

بازار وقتی می‌ایستد که:
نتواند آینده را محاسبه کند
احساس کند هزینه سکوت= هزینه اعتراض

اگر سیاست‌گذار فقط به کنترل خیابان فکر کند و نه اصلاح ساختار اقتصادی و بازسازی اعتماد، اعتراضات بازار نه آخرین بار خواهد بود و نه محدود می‌ماند.

قلب تپنده یک جامعه بازار است