دیدگاه کلی مردم عراق نسبت به ترکیه در سال‌های اخیر به دلیل مسائلی نظیر حضور نظامی ترکیه در شمال عراق، سدسازی روی رودهای دجله و فرات منفی بوده، اما ترکیه تلاش دارد با فعالیت‌های گسترده از طریق آژانس توسعه خود تصویر مثبتی از خود ایجاد کند.
اهمیت عراق برای ترکیه
عراق به دلیل موقعیت ژئوپلیتیک استراتژیک، منابع طبیعی غنی، و داشتن بازار 45 میلیونی برای ترکیه اهمیت دارد. این کشور نه‌تنها میزبان جمعیت قابل‌توجهی از ترکمن‌ها است، بلکه به دلیل منابع طبیعی و موقعیت استراتژیک، بستری برای رقابت‌های منطقه‌ای به‌ویژه میان ترکیه و ایران محسوب می‌شود.از این رو ترکیه از طریق آژانس همکاری و هماهنگی خود موسوم به تیکا در عراق به دنبال ارائه تصویر مثبت از خود در جامعه این کشور، گسترش صادرات، و کاهش نفوذ رقبای منطقه‌ای خود مانند ایران است. تیکا از سال ۲۰۱۶ و پس از بحران داعش، فعالیت‌های خود را در عراق با افتتاح دفتر بغداد آغاز کرد. تیکا با تمرکز بر کمک به اقشار نیازمند، به ویژه ترکمن‌های آسیب‌دیده از تروریسم، پروژه‌های همکاری توسعه‌ای متعددی را در این کشور به اجرا درآورده است.این فعالیت‌ها در زمینه‌های مختلفی از جمله آموزش، مشارکت در زندگی فرهنگی، توسعه واحدهای اداری، حمایت از سازمان‌های غیردولتی، بهداشت، رفع نیازهای اجتماعی، کشاورزی و موارد اورژانسی انجام شده ترکیه از طریق تیکا، با تمرکز بر قدرت نرم، به دنبال تقویت روابط فرهنگی و سیاسی با عراق و کاهش نفوذ ایران در این کشور است، ضمن اینکه از فرصت‌های اقتصادی برای حضور بیشتر در منطقه بهره می‌برد.
پروژه‌های بهداشتی و اجتماعی
تیکا در حوزه بهداشت و زیرساخت‌های اجتماعی فعالیت‌های قابل‌توجهی در عراق انجام داده است. در سال 2021، پروژه نوسازی تصفیه‌خانه‌های سلم و مکاسب در منطقه ریدوانیه بغداد اجرا شد که آب شرب 40 هزار نفر را تأمین کرد و شامل نصب دستگاه‌های تصفیه و کلرزنی و بازسازی پمپ‌های آب بود. همچنین، تیکا 20 ترانسفورماتور به اداره برق تلعفر اهدا کرد که برق 700 خانوار را تأمین می‌کند و زیرساخت‌های تخریب‌شده در دوره داعش را احیا کرد. این پروژه‌ها به بهبود کیفیت زندگی مردم و دسترسی به خدمات پایه کمک کرده‌اند.
پروژه‌های آموزشی و فرهنگی
در بخش آموزش و فرهنگ، تیکا پروژه‌های متنوعی را پیش برده است. در کرکوک، این سازمان از بنیاد همکاری و فرهنگ ترکمنلی برای دیجیتالی کردن آثار عثمانی حمایت کرد و با تأمین اسکنرهای حساس، رایانه و هارد دیسک، امکان دسترسی محققان جهانی به این منابع را فراهم آورد.همچنین، دانشکده پرستاری تلعفر که در حملات داعش ویران شده بود، در سال 2018 بازسازی و مجهز شد. این پروژه‌ها به حفظ میراث فرهنگی و آموزش نیروی انسانی کمک کرده‌اند.
پروژه‌های بشردوستانه و اجتماعی
تیکا در حوزه بشردوستانه نیز فعال بوده است. این سازمان بسته‌های غذایی را به 300 خانواده در اردوگاه‌های پناهندگان امیریه الصمود در استان الانبار تحویل داد و چادر پذیرایی برای راهپیمایان اربعین در مسیر کربلا برپا کرد که به مدت یک هفته خدمات ارائه داد. همچنین، مراسم عاشورا در بغداد با توزیع نذورات میان 2000 نفر برگزار شد. پارک ایازیه در تلعفر نیز بازسازی شد که فضایی امن برای کودکان و خانواده‌های ترکمن ایجاد کرد. در سال 2021، تیکا سالن جلسات معاونت حقوقی نخست‌وزیری عراق را بازسازی و مجهز کرد.
نفوذ ترکیه در جوامع محلی با پروژه‌های زیرساختی
فعالیت‌های تیکا در عراق نشان‌دهنده استراتژی ترکیه برای بهره‌برداری از قدرت نرم در راستای اهداف سیاسی و اقتصادی است. براساس برخی گزارش ها به نظر می‌رسد که دیدگاه کلی مردم عراق نسبت به ترکیه در سال‌های اخیر به دلیل مسائلی نظیر حضور نظامی ترکیه در شمال عراق،سدسازی روی رودهای دجله و فرات و.. در مجموع منفی بوده استاز این رو ترکیه تلاش دارد با فعالیت‌های گسترده و متنوع تیکا در عراق- به خصوص در مناطقی که اکثریت جمعیت آن را ترکمن‌ها تشکیل می‌دهند- نظیر کمک‌های بشردوستانه و پروژه‌های توسعه‌ای تیکا، به ویژه در زمان بحران‌ها و مشکلات، می تواند تا حدودی بر تصویر ترکیه در عراق تاثیر مثبت بگذارد.پروژه‌های بهداشتی، مانند تأمین آب شرب و بازسازی زیرساخت‌های برق، به دلیل تماس مستقیم با نیازهای اولیه مردم، وجهه‌ای مثبت برای ترکیه ایجاد می‌کنند و به کاهش نارضایتی‌های اجتماعی کمک می‌کنند. این اقدامات می‌توانند نفوذ ترکیه را در میان جوامع محلی تقویت کنند، به‌ویژه در مناطقی که ایران نیز به دنبال گسترش نفوذ خود است.پروژه‌های آموزشی و فرهنگی، مانند دیجیتالی کردن آثار عثمانی و بازسازی دانشکده پرستاری، با آموزش نخبگان و حفظ میراث مشترک، به شکل‌دهی هویت فرهنگی و تقویت پیوندهای تاریخی کمک می‌کنند و می‌توانند سیاست خارجی عراق را به طور غیرمستقیم با منافع ترکیه هم‌راستا کنند. با این حال، تأکید بیش از حد بر میراث عثمانی ممکن است حساسیت‌هایی را در میان گروه‌های غیرترکمن ایجاد کند.
پروژه‌های بشردوستانه و مذهبی، مانند توزیع غذا و برپایی چادر اربعین، بیانگر نگاه ترکیه به استفاده از تجمعات عظیم مذهبی مسلمانان کشورهای مختلف –بویژه شیعیان- در راستای افزایش نفوذ فرهنگی در جهان اسلام است.این فعالیت ها در عراق ضمن تقویت حس همدلی، می‌توانند به عنوان ابزاری برای نمایش حضور فرهنگی ترکیه در مناسبت‌های مذهبی شیعیان تفسیر شوند، که ممکن است در رقابت با ایران نقش داشته باشد. از منظر اقتصادی، پروژه های تیکا می‌توانند بستری برای حضور شرکت‌های ترک در عراق فراهم کنند، اما وابستگی پروژه‌ها به تجهیزات وارداتی از ترکیه ممکن است انتقاداتی را درباره خودکفایی محلی برانگیزد. در مجموع، این پروژه‌ها نفوذ نرم ترکیه را تقویت می‌کنند، اما موفقیت آن‌ها به تعادل میان اهداف سیاسی و نیازهای واقعی مردم بستگی دارد.
بنابراین فعالیت‌های تیکا در عراق، با تمرکز بر بهداشت، آموزش و کمک‌های بشردوستانه، ابزار موثری برای گسترش نفوذ نرم ترکیه در این کشور هستند در نهایت اهدف اصلی ترکیه از طریق فعالیت در عراق را می توان کاهش نفوذ ایران و ایجاد چهره مثبت از ترکیه در میان مردم عراق، احیای آثار عثمانی و کمک به ترکمن های عراق _که از لحاظ قومی به ترکیه نزدیک هستند_ و تسخیر بازار تک محصولی نسبتا بزرگ عراق که به شدت به واردات وابسته است، دانست.
