فضای شبکه‌های اجتماعی مانند فیس‌بوک از سنگرهای جدیدی است که ورود حوزویان به آن نیازمند کار کارشناسی است و برای ورود به آن باید به طور دقیق‌تر بحث و بررسی کرد.
به گزارش شهدای ایران به نقل ازحوزه؛ فیس بوک یک سرویس شبکه اجتماعی است که در سال2004 میلادی توسط مارک
زاکربرگ راه اندازی شد در کوتاه ترین مدت به محبوب ترین شبکه اجتماعی بین
مردم جهان تبدیل شد، این شبکه اجتماعی به زودی در کشور ما نیز نفوذ کرد و
حتی در حوادث اجتماعی، فرهنگی و سیاسی دارای نقش تاثیرگذاری بود.
فیلتر بودن این شبکه اجتماعی از یک طرف و تعداد فزاینده کاربران آن از سوی دیگر از مباحثی است که در ماه های اخیر، دامنه مباحث آن حتی تا مسئولان دولتی نیز کشانده شده است. برخی خواستار رفع فیلتر فیس‌بوک در ایران شدند، تعدادی از صاحب نظران نیز، آن را ابزار جاسوسی غرب برای ایجاد تحرکات سیاسی اجتماعی در ایران می دانند؛ اما در مقابل، عده ای نیز فیس‌بوک را یک رسانه جدید و یک فرصت می دانند.
اصولا کشور ما به علت دارا بودن فرهنگ سنتی خاصی که با آن روبه روست و به علت عدم فرهنگ سازی متولیان امر، با ورود یک ابزار و رسانه و تکنولوژی جدید، دچار تضادهایی می شود. ما امروز حتی در فرهنگ استفاده از تلفن همراه نیز دچار مشکل و تضاد هستیم، چرا که با ورود این ابزار جدید، در فرهنگ سازی آن کم کاری کردیم. فیس‌بوک نیز از شبکه های اجتماعی است که ابزار و رسانه مفیدی در جهت برقراری تعامل با جهان خارج است، اما آیا اقدامی در جهت نحوه درست و فرهنگ صحیح استفاده از آن انجام داده ایم یا باید مانند استفاده از دستگاه ویدئو که در سال های ابتدایی انقلاب، به یکی از چالش های فرهنگی اجتماعی تبدیل شده بود، حتی در استفاده کردن و یا نکردن از این رسانه و شبکه اجتماعی دچار تردید شویم؟
امروزه حوزه های علمیه و مبلغان تقریبا در همه عرصه های اجتماعی و فرهنگی و سیاسی و ورزشی ورود پیدا کرده اند که نمونه آن را می توان حضور مبلغان در ورزشگاه ها عنوان کرد، حوزه علمیه افتخار دارد، بزرگترین مرکز تولید نرم‌افزار در جهان اسلام را مدیریت می‌کند و از طرفی حضور روحانیون در شبکه جهانی چشم‌گیر است و حجم وسیعی از سایت‌ها و وبلاگ‌ها به این قشر فرهیخته اختصاص دارد، تا جایی که مراجع عظام تقلید علاوه بر پایگاه‌‌های اطلاع‌رسانی اقدام به تاسیس شبکه‌های ماهواره‌ای کرده‌اند، اما فعالیت در شبکه‌های اجتماعی مانند فیس‌بوک با توجه به بیم و امیدهای ورود به آن، نیازمند کار کارشناسی است در این گزارش، نظر چندتن از طلاب و روحانیون آذربایجان شرقی را در رابطه با ورود یا عدم ورود مبلغان و طلاب به فیس‌بوک و نهایتاً نظر دو تن مراجع عظام تقلید را جویا شدیم.
گفتگوی چهره به چهره در فیس‌بوک
سید رضا موسوی از طلبه های حوزه علمیه آذربایجان شرقی معتقد است: فیس‌بوک یک جامعه است با مختصات خاص خود، بسیاری از کاربران این شبکه اجتماعی، نوجوانان و جوانانی هستند که با شبهات بسیاری روبه رو هستند و این فضا را به دلیل جذابیت گفتگو و رودررویی مستقیم با مخاطبان انتخاب کرده اند، پس ما هم می توانیم در این فضای چهره به چهره وارد شویم.
وی می افزاید: ما از فیس‌بوک یک غول شاخ و دم دار ساخته ایم، در صورتی که اگر وارد این فضا شویم و محتوای آن را تسخیر کنیم، اتفاقا یک ابزار و رسانه جدیدی برای بیان عقاید ماست.
فضای دست نخورده تبلیغ
همچنین آقای صادقی از طلاب حوزه علمیه نیز با اشاره به اینکه فکر دینی باید به شکل صحیح ارائه شود، می گوید: اگر ما حوزویان نگاه بین‌المللی به تبلیغ آموزه‌های دینی داریم که قطعاً این نگاه در حوزه وجود دارد، باید تهدیدها را به فرصت تبدیل کنیم، هر چند بزرگان دینی ما به فیس‌بوک برای عوام‌الناس به عنوان یک تهدید می‌نگرند، اما طلاب و روحانیون که دغدغه تصرف این شبکه توسط معاندان دین را دارند می‌بایست با ورود صحیح و تاثیرگذار خود آن را فتح کنند و از این طریق ناآگاهان را به حقانیت آموزه‌های اسلام دعودت نمایند.
وی می افزاید: ما می توانیم از طریق فیس بوک با افرادی در ارتباط باشیم که در حالت عادی، دسترسی چندانی به آنها نداریم، البته طلبه ها در طول سال فرصتی برای تبلیغ دارند، اما فضای فیس بوک که یک محیط مجازی دست نخورده برای تبلیغ است.
*باید کار ایجابی کرد
حسن علیرضایی از دیگر طلاب حوزه علمیه تبریز با تاکید بر اینکه مرکز کامپیوتری علوم اسلامی، ابتکار بسیار خوبی در حوزه علمیه بود، تصریح می کند: این مرکز کارهای بسیار خوبی انجام داده است و با اقداماتی که صورت داده باعث شده کامپیوتر در حوزه علمیه کارکرد زیادی داشته باشد.
وی ادامه می دهد: متاسفانه برخی طلاب با فضاهای جدید رسانه ای غریبه هستند، فضاهایی مانند شبکه های اجتماعی، وبلاگ، سایت و ... البته نه اینکه نحوه کار کردن با این شبکه ها و رسانه ها را ندانند، اما در ورود به این عرصه ها دو دل هستند، در صورتی که طلبه ها و بویژه مبلغان باید به این عرصه بویژه فیس بوک نیز ورود پیدا کنند.
علیرضایی تاکید می کند: فیس‌بوک با همه تهدیداتی که برای جوانان دارد، اما نمی توان با فیلتر کردن مانع استفاده جوانان از آن شد، ما این راه ها را در سال های گذشته در مقابله با سایر رسانه ها امتحان کردیم و پاسخ معکوس گرفته ایم.
عضویت در فیس‌بوک به صلاح نیست
اما عابدینی از طلابی است که مخالف ورود به فضای فیس بوک است. وی می گوید: درست است که فیس‌بوک در کشور ما کاربران زیادی دارد، اما این رسانه جدید، ابزار جاسوسی برای غرب است و ما نباید با عضویت در آن و اطلاعاتی که رد و بدل می کنیم، فرصت جاسوسی را به آنان دهیم، عضویت طلاب و مبلغان در فیس بوک به صلاح نیست.
وی تاکید می کند: مبلغان ما باید به جای ورود به فیس بوک، در بسیاری از عرصه های دست نخورده وارد شوند که ضروری تر به نظر می رسد و دارای اولویت است.
نظرات دو مرجع تقلید
با توجه به اهمیت موضوع، مراجع عظام تقلید نیز در پاسخ به سئوال مقلدان خود وارد این مسئله مستحدثه شده و نظرات فقهی خود را در این خصوص اعلام کرده‌اند.
نظر آیت‌الله العظمی خامنه‌ای
رهبر معظم انقلاب در پاسخ به سئوالی نظر خود را در خصوص نحوه استفاده از این شبکه اجتماعی اعلام داشته که متن سئوال و پاسخ این مرجع تقلید در ذیل می‌آید.
بسم‌الله الرحمن الرحیم
با سلام و احترام
با توجه به اینکه وب‌سایت فیس بوک در ایران فیلتر شده است، آیا ورود به چنین سایتی صرفا برای ارتباط با دوستان و بدون هیچ فعالیت سوء علیه منافع ملی جمهوری اسلامی اشکال دارد؟با تشکر
*پاسخ معظم‌له
باسمه تعالی
سلام علیکم و رحمة الله و برکاته
به‌طور کلی اگر مستلزم مفسده (مانند ترویج فساد، نشر اکاذیب و مطالب باطل) بوده و یا خوف ارتکاب گناه باشد و یا موجب تقویت دشمنان اسلام و مسلمین شود، جایز نیست والا مانعى ندارد.
موفق و مؤید باشید.
نظر آیت‌الله العظمی مکارم
حضرت آیت‌الله مکارم شیرازی نیز در پاسخ به نامه جمعی از مومنین متن ذیل را که به نقل از دفتر معظم‌له در رسانه‌ها منتشر گردید مرقوم داشته‌اند.
جمعى از برادران و خواهران در نامه‌هاى متعدّد خود نوشته‌اند: اگر حضرت آيت الله العظمى مكارم شيرازى دليل حرمت اشتراك در فيس بوك را بيان كنند ممنون خواهيم شد و پاسخى براى پرسش‌گران خواهد بود.
پاسخ معظم‌له
عزيزان من! دليل آن روشن است و همان نشر گسترده فساد و انواع گناهان از اين طريق مى‌باشد. زيرا فيس بوك مانند شهر بى در و دروازه‌اى است كه همه كس، از دانشمندان و افراد نخبه گرفته تا دزدان و شيّادان و كلاهبرداران و كسانى كه به انواع فساد آلوده‌اند؛ هر كدام در اين شهر مغازه‌اى دارند و در اين مغازه‌ها گاه وسائل ضرورى زندگى و در بسيارى از موارد ابزار گناه و مفاسد و انحراف‌هاى اخلاقى فراگير و ايجاد اختلاف در ميان ملّت‌ها با برچسب‌هاى زيبا و پوشش‌هاى فريبنده در اختيار همگان قرار مى‌گيرد.
حال اگر ورود در اين شهر براى همه ممكن شود از جوانان كم سن و سال گرفته تا بزرگ‌سالان ناآگاه و غير آنها آيا هيچ فرد آگاهى مى‌تواند ورود به چنين شهرى را براى همه آزاد بگذارد؟ حتى جاسوسان و مفسدان فى الارض مى‌توانند در اين شهر بى در و پيكر مبادله اطّلاعات كنند و با رموز و اشاراتى بذر توطئه بپاشند.
ما مى‌گوييم بايد بر مطبوعات و رسانه‌ها به طور عام نظارتى باشد تا افراد فاسد و مفسد نتوانند از اين طريق جامعه را آلوده كنند. با اين حال چگونه فيس‌بوك بايد از هر قيد و شرطى آزاد باشد، آيا آزادى بى قيد و شرط در دنيا داريم؟ پاره‌اى از محدوديّت‌هاى غربى به هيچ وجه مشكلى را حل نمى‌كند و تكثير اشكال، حلّ اشكال نيست. آرى اگر ورود در اين شهر مخصوص افراد دانشمند و فرهيخته كه خوب و بد را كاملاً مى‌شناسند و سِره از ناسِره را تشخيص مى‌دهند آن هم براى تحقيقات اجتماعى آزاد بود، مانعى نداشت؛ درست مانند كتب ضلال كه فقها مطالعه آن را براى عموم تحريم مى‌كنند ولى براى محققان مذهبى آزاد شمرده مى‌شود.
والسلام عليكم و رحمة الله وبركاته.
فیلتر بودن این شبکه اجتماعی از یک طرف و تعداد فزاینده کاربران آن از سوی دیگر از مباحثی است که در ماه های اخیر، دامنه مباحث آن حتی تا مسئولان دولتی نیز کشانده شده است. برخی خواستار رفع فیلتر فیس‌بوک در ایران شدند، تعدادی از صاحب نظران نیز، آن را ابزار جاسوسی غرب برای ایجاد تحرکات سیاسی اجتماعی در ایران می دانند؛ اما در مقابل، عده ای نیز فیس‌بوک را یک رسانه جدید و یک فرصت می دانند.
اصولا کشور ما به علت دارا بودن فرهنگ سنتی خاصی که با آن روبه روست و به علت عدم فرهنگ سازی متولیان امر، با ورود یک ابزار و رسانه و تکنولوژی جدید، دچار تضادهایی می شود. ما امروز حتی در فرهنگ استفاده از تلفن همراه نیز دچار مشکل و تضاد هستیم، چرا که با ورود این ابزار جدید، در فرهنگ سازی آن کم کاری کردیم. فیس‌بوک نیز از شبکه های اجتماعی است که ابزار و رسانه مفیدی در جهت برقراری تعامل با جهان خارج است، اما آیا اقدامی در جهت نحوه درست و فرهنگ صحیح استفاده از آن انجام داده ایم یا باید مانند استفاده از دستگاه ویدئو که در سال های ابتدایی انقلاب، به یکی از چالش های فرهنگی اجتماعی تبدیل شده بود، حتی در استفاده کردن و یا نکردن از این رسانه و شبکه اجتماعی دچار تردید شویم؟
امروزه حوزه های علمیه و مبلغان تقریبا در همه عرصه های اجتماعی و فرهنگی و سیاسی و ورزشی ورود پیدا کرده اند که نمونه آن را می توان حضور مبلغان در ورزشگاه ها عنوان کرد، حوزه علمیه افتخار دارد، بزرگترین مرکز تولید نرم‌افزار در جهان اسلام را مدیریت می‌کند و از طرفی حضور روحانیون در شبکه جهانی چشم‌گیر است و حجم وسیعی از سایت‌ها و وبلاگ‌ها به این قشر فرهیخته اختصاص دارد، تا جایی که مراجع عظام تقلید علاوه بر پایگاه‌‌های اطلاع‌رسانی اقدام به تاسیس شبکه‌های ماهواره‌ای کرده‌اند، اما فعالیت در شبکه‌های اجتماعی مانند فیس‌بوک با توجه به بیم و امیدهای ورود به آن، نیازمند کار کارشناسی است در این گزارش، نظر چندتن از طلاب و روحانیون آذربایجان شرقی را در رابطه با ورود یا عدم ورود مبلغان و طلاب به فیس‌بوک و نهایتاً نظر دو تن مراجع عظام تقلید را جویا شدیم.
گفتگوی چهره به چهره در فیس‌بوک
سید رضا موسوی از طلبه های حوزه علمیه آذربایجان شرقی معتقد است: فیس‌بوک یک جامعه است با مختصات خاص خود، بسیاری از کاربران این شبکه اجتماعی، نوجوانان و جوانانی هستند که با شبهات بسیاری روبه رو هستند و این فضا را به دلیل جذابیت گفتگو و رودررویی مستقیم با مخاطبان انتخاب کرده اند، پس ما هم می توانیم در این فضای چهره به چهره وارد شویم.
وی می افزاید: ما از فیس‌بوک یک غول شاخ و دم دار ساخته ایم، در صورتی که اگر وارد این فضا شویم و محتوای آن را تسخیر کنیم، اتفاقا یک ابزار و رسانه جدیدی برای بیان عقاید ماست.
فضای دست نخورده تبلیغ
همچنین آقای صادقی از طلاب حوزه علمیه نیز با اشاره به اینکه فکر دینی باید به شکل صحیح ارائه شود، می گوید: اگر ما حوزویان نگاه بین‌المللی به تبلیغ آموزه‌های دینی داریم که قطعاً این نگاه در حوزه وجود دارد، باید تهدیدها را به فرصت تبدیل کنیم، هر چند بزرگان دینی ما به فیس‌بوک برای عوام‌الناس به عنوان یک تهدید می‌نگرند، اما طلاب و روحانیون که دغدغه تصرف این شبکه توسط معاندان دین را دارند می‌بایست با ورود صحیح و تاثیرگذار خود آن را فتح کنند و از این طریق ناآگاهان را به حقانیت آموزه‌های اسلام دعودت نمایند.
وی می افزاید: ما می توانیم از طریق فیس بوک با افرادی در ارتباط باشیم که در حالت عادی، دسترسی چندانی به آنها نداریم، البته طلبه ها در طول سال فرصتی برای تبلیغ دارند، اما فضای فیس بوک که یک محیط مجازی دست نخورده برای تبلیغ است.
*باید کار ایجابی کرد
حسن علیرضایی از دیگر طلاب حوزه علمیه تبریز با تاکید بر اینکه مرکز کامپیوتری علوم اسلامی، ابتکار بسیار خوبی در حوزه علمیه بود، تصریح می کند: این مرکز کارهای بسیار خوبی انجام داده است و با اقداماتی که صورت داده باعث شده کامپیوتر در حوزه علمیه کارکرد زیادی داشته باشد.
وی ادامه می دهد: متاسفانه برخی طلاب با فضاهای جدید رسانه ای غریبه هستند، فضاهایی مانند شبکه های اجتماعی، وبلاگ، سایت و ... البته نه اینکه نحوه کار کردن با این شبکه ها و رسانه ها را ندانند، اما در ورود به این عرصه ها دو دل هستند، در صورتی که طلبه ها و بویژه مبلغان باید به این عرصه بویژه فیس بوک نیز ورود پیدا کنند.
علیرضایی تاکید می کند: فیس‌بوک با همه تهدیداتی که برای جوانان دارد، اما نمی توان با فیلتر کردن مانع استفاده جوانان از آن شد، ما این راه ها را در سال های گذشته در مقابله با سایر رسانه ها امتحان کردیم و پاسخ معکوس گرفته ایم.
عضویت در فیس‌بوک به صلاح نیست
اما عابدینی از طلابی است که مخالف ورود به فضای فیس بوک است. وی می گوید: درست است که فیس‌بوک در کشور ما کاربران زیادی دارد، اما این رسانه جدید، ابزار جاسوسی برای غرب است و ما نباید با عضویت در آن و اطلاعاتی که رد و بدل می کنیم، فرصت جاسوسی را به آنان دهیم، عضویت طلاب و مبلغان در فیس بوک به صلاح نیست.
وی تاکید می کند: مبلغان ما باید به جای ورود به فیس بوک، در بسیاری از عرصه های دست نخورده وارد شوند که ضروری تر به نظر می رسد و دارای اولویت است.
نظرات دو مرجع تقلید
با توجه به اهمیت موضوع، مراجع عظام تقلید نیز در پاسخ به سئوال مقلدان خود وارد این مسئله مستحدثه شده و نظرات فقهی خود را در این خصوص اعلام کرده‌اند.
نظر آیت‌الله العظمی خامنه‌ای
رهبر معظم انقلاب در پاسخ به سئوالی نظر خود را در خصوص نحوه استفاده از این شبکه اجتماعی اعلام داشته که متن سئوال و پاسخ این مرجع تقلید در ذیل می‌آید.
بسم‌الله الرحمن الرحیم
با سلام و احترام
با توجه به اینکه وب‌سایت فیس بوک در ایران فیلتر شده است، آیا ورود به چنین سایتی صرفا برای ارتباط با دوستان و بدون هیچ فعالیت سوء علیه منافع ملی جمهوری اسلامی اشکال دارد؟با تشکر
*پاسخ معظم‌له
باسمه تعالی
سلام علیکم و رحمة الله و برکاته
به‌طور کلی اگر مستلزم مفسده (مانند ترویج فساد، نشر اکاذیب و مطالب باطل) بوده و یا خوف ارتکاب گناه باشد و یا موجب تقویت دشمنان اسلام و مسلمین شود، جایز نیست والا مانعى ندارد.
موفق و مؤید باشید.
نظر آیت‌الله العظمی مکارم
حضرت آیت‌الله مکارم شیرازی نیز در پاسخ به نامه جمعی از مومنین متن ذیل را که به نقل از دفتر معظم‌له در رسانه‌ها منتشر گردید مرقوم داشته‌اند.
جمعى از برادران و خواهران در نامه‌هاى متعدّد خود نوشته‌اند: اگر حضرت آيت الله العظمى مكارم شيرازى دليل حرمت اشتراك در فيس بوك را بيان كنند ممنون خواهيم شد و پاسخى براى پرسش‌گران خواهد بود.
پاسخ معظم‌له
عزيزان من! دليل آن روشن است و همان نشر گسترده فساد و انواع گناهان از اين طريق مى‌باشد. زيرا فيس بوك مانند شهر بى در و دروازه‌اى است كه همه كس، از دانشمندان و افراد نخبه گرفته تا دزدان و شيّادان و كلاهبرداران و كسانى كه به انواع فساد آلوده‌اند؛ هر كدام در اين شهر مغازه‌اى دارند و در اين مغازه‌ها گاه وسائل ضرورى زندگى و در بسيارى از موارد ابزار گناه و مفاسد و انحراف‌هاى اخلاقى فراگير و ايجاد اختلاف در ميان ملّت‌ها با برچسب‌هاى زيبا و پوشش‌هاى فريبنده در اختيار همگان قرار مى‌گيرد.
حال اگر ورود در اين شهر براى همه ممكن شود از جوانان كم سن و سال گرفته تا بزرگ‌سالان ناآگاه و غير آنها آيا هيچ فرد آگاهى مى‌تواند ورود به چنين شهرى را براى همه آزاد بگذارد؟ حتى جاسوسان و مفسدان فى الارض مى‌توانند در اين شهر بى در و پيكر مبادله اطّلاعات كنند و با رموز و اشاراتى بذر توطئه بپاشند.
ما مى‌گوييم بايد بر مطبوعات و رسانه‌ها به طور عام نظارتى باشد تا افراد فاسد و مفسد نتوانند از اين طريق جامعه را آلوده كنند. با اين حال چگونه فيس‌بوك بايد از هر قيد و شرطى آزاد باشد، آيا آزادى بى قيد و شرط در دنيا داريم؟ پاره‌اى از محدوديّت‌هاى غربى به هيچ وجه مشكلى را حل نمى‌كند و تكثير اشكال، حلّ اشكال نيست. آرى اگر ورود در اين شهر مخصوص افراد دانشمند و فرهيخته كه خوب و بد را كاملاً مى‌شناسند و سِره از ناسِره را تشخيص مى‌دهند آن هم براى تحقيقات اجتماعى آزاد بود، مانعى نداشت؛ درست مانند كتب ضلال كه فقها مطالعه آن را براى عموم تحريم مى‌كنند ولى براى محققان مذهبى آزاد شمرده مى‌شود.
والسلام عليكم و رحمة الله وبركاته.
