مناجات شب‌های ماه خدا و اشتیاق جوانان
با تقویت مساجد به عنوان پایگاه‌های مردمی و تشویق جوانان و نوجوانان به حضور جدی و پررنگ می‌توان در برابر تهاجم فرهنگی دشمنان ایستاد، همچنان‌که در دوران دفاع مقدس مساجد پایگاه هر نوع خدمت مردم به جبهه‌های حق علیه باطل بود.
شهدای ایران:همین که بوی ماه خدا به مشام می‌رسد، سوز صدایی حزن‌انگیز از مسجدی در
میدان 15 خرداد تهران شور عجیبی به دل‌ها می‌اندازد و قرار را از انسان
می‌گیرد. شوق جلسات پرحرارت سحرهای ماه رمضانِ مسجد ارک تعداد زیادی از
مشتاقان را از نقاط مختلف شهر (بلکه از شهرهای اطراف) به سمت خود کشانده و
این مسجد قدیمی یک‌تنه چهره شهر را دگرگون می‌سازد. مسجد ارک برای بسیاری
از بچه‌حزب‌اللهی‌ها نقطه وصل است. آلودگی‌هایی که در طول سال دل‌هایمان را
چرکین کرده، در قرار سالیانه سحرهای رمضانی مسجد ارک زدوده می‌شود و خلاصه
حال و هوایی خاص در فضای این مسجد عرشی منتشر می‌گردد.حال و هوایی که تا در اتمسفر آن قرار نگیری و تنفس در آن را تجربه نکنی، حس پروازش را درک نخواهی کرد.
سالهای زیادی است که مسجد ارک در ماه مبارک رمضان برای تعداد زیادی از جوانان متدیّن تهرانی پایگاهی برای بریدن از تعلقات دنیوی و ناز و راز و نیاز با خداوند متعال از طریق توسل به اهل بیت علیهم‌السلام شده است. کمتر کسی در تهران پیدا می‌شود که اهل مناجات سحرهای ماه رمضان باشد و سری به مسجد ارک نزده باشد یا حداقل اوصاف آن به گوشش نخورده باشد.
حال و هوای معنوی مساجد در ماه رمضان
امسال هم بساط روضه و مناجات در این مسجد برپاست. نیمه شب اگر سری به آنجا بزنی با جمعیتی رو‌به‌رو خواهی شد که از شرق و غرب و شمال و جنوب تهران به سمت آن سرازیر می‌شوند. عمده آنها هم جوانانی هستند که با هر وسیله نقلیه‌ای خود را به مسجد ارک می‌رسانند. شب جمعه سری به آنجا زدیم تا دقایقی با حال و هوای مردم همراه شویم.
شبستان اصلی و شبستان‌های اطراف و حتی حیاط بزرگ مسجد همان اوایل سخنرانی پر می‌شود و خیابان رو‌به‌رویی مسجد هم که توسط خادمین مسجد فرش شده است پاسخگوی جمعیت نیست.
هرچه به پایان سخنرانی و شروع روضه و مناجات نزدیک می‌شوی دیگر جایی برای نشستن پیدا نمی‌شود و جوانانی که با خانواده یا رفقایشان به مسجد آمده‌اند در نقاطی دورتر روی زیراندازهایی که خودشان آورده‌اند می‌نشینند و با خدا خلوت می‌کنند.
بازار تهران و خیابان‌های اطراف مسجد، دیگر جایی برای پارک ماشین و حتی موتور هم ندارند و آخرین نفراتی که خود را به مسجد ارک می‌رسانند، وسیله نقلیه‌شان را در میدان امام خمینی(ره) یا خیابان مصطفی خمینی پارک کرده و 10، 15 دقیقه پیاده‌روی می‌کنند تا به مسجد برسند.
با جوان حدوداً 30 سالهای که در حال قفل و زنجیر موتورسیکلتش است رو‌به‌رو می‌شوم. محمد از کرج خود را به مسجد ارک رسانده و در گفت‌وگوی کوتاهی که با او دارم از فضای معنوی مسجد ارک برایمان می‌گوید؛ «فضای معنوی مسجد ارک مانند دریایی است که هر قطره‌ای را در خود جای می‌دهد و فرقی نمی‌کند با چه پرونده‌ای می‌آیی. من حدود 50، 60 کیلومتر راه را طی می‌کنم تا خودم را به اینجا برسانم و به کمک این فضای پاک و روحانی بتوانم دقایقی با خدا حرف بزنم.»
جوان دیگری که دختر خردسالش را در آغوش گرفته و همسر و فرزند دیگرش همراه او هستند درباره انگیزه‌اش از حضور خانوادگی در این وقت شب می‌گوید: «من بیش از 10 سال است که پای ثابت جلسات ماه مبارک رمضان مسجد ارک هستم. از وقتی متاهل شده‌ام و خدا به ما اولاد عطا فرموده حیفم می‌آید تنها بیایم و به قول معروف تک‌خوری کنم.»
او می‌افزاید: «شاید بگویید بچه‌های خردسال که چیزی از این فضا متوجه نمی‌شوند. بله؛ اما بچه‌ها وقتی از بچگی در این فضاها قرار می‌گیرند انس بیشتری پیدا می‌کنند و به مرور به‌اندازه خود با خدا مانوس خواهند شد. ضمن اینکه فرزندانم معمولاً با بچه‌های دیگری که با پدر و مادرهایشان به مسجد ارک آمده‌اند هم بازی می‌شوند و لحظات خوبی برایشان ایجاد می‌شود.»
جاذبه‌های معنوی مسجد
اکثر خادمین مسجد، برکت زندگی خود را از خادمی جلسات اهل بیت علیهم‌السلام و انس با خدا می‌دانند و این افتخار را با هیچ چیز دیگری عوض نمی‌کنند.
آقا مرتضی که سال‌هاست در هیئت حسین جان مسجد ارک خدمت می‌کند از برنامه‌های رمضانی این مسجد برایمان می‌گوید.
او اظهار می‌دارد: «به نظرم یکی از جاذبه‌هایی که باعث شده برنامه‌های مسجد ارک با استقبال زیادی از سوی مردم واقع شود، برنامه‌هایی است که با ابتکار حاج آقا منصور ارضی برای رفع گرفتاری نیازمندان در جریان است.»
این خادم مسجد ارک توضیح می‌دهد: «ما هر شب از ابتدا تا انتهای مجلس مبالغی را برای تهیه جهیزیه، صدقه و کمک به موکب مسجد جمع‌آوری می‌کنیم که موجب رفع گرفتاری تعداد زیادی از نیازمندان می‌شود و حاج آقا گزارش هزینه این کمک‌ها را به مردم می‌دهند.»
خارج از مسجد، چند سالی است در محوطه میدان 15 خرداد، مزار 3 شهید گمنام واقع شده و این مکان مقدس بر معنویت فضای جلسات این شب‌ها افزوده است. به طوری که مردم اطراف این شهدا حلقه می‌زنند و با توسل به آنها در جست‌وجوی راهی به آسمان، دل‌های خود را شستشو داده و با معبود خویش نجوا می‌کنند.
پایگاه بسیج مسجد ارک نیز در این شب‌ها فعال است و با سازماندهی خادمین به برقراری نظم جلسه کمک می‌کنند. علاوه بر این قبل از شروع سخنرانی، بچه‌های بسیج محفل انس با قرآن را با قرائت یک جزء از قرآن برپا می‌کنند تا شرکت‌کنندگان در این محفل آمادگی بیشتری برای مناجات با خدا پیدا کنند.
مسجد ارک برای شهر نماد مناجات کردن است
شاید اولین و مهمترین سؤالی که به ذهن انسان متبادر می‌شود این است که علت اصلی جذب مردم به خصوص جوانان به این جلسه معنوی چیست؟
حتماً فطرت پاک انسانی و گرایش او به ارزش‌های الهی و میل انسان به یک محبت پاک و بی‌ریا موجب جذب به چنین مجالسی می‌شود. البته برانگیختن عواطف انسان‌ها نیازمند به کارگیری هنرهایی است که اگر خالصانه به کار گرفته شود چنین نتایجی را در پی خواهد داشت.
هنر مداحی و مناجات خوانی به‌اندازه‌ای رسا و گیراست که به تعبیر رهبر معظم انقلاب گاهی یک بیت شعر می‌تواند کار یک ساعت منبر را انجام بدهد.
کمتر شبی پیش می‌آید که واعظان و مداح قدیمی هیئت حسین جان، حاج منصور به مسائل روز جامعه اشاره و مردم را به مواضع اصولی انقلاب و حرکت در مسیر ولی فقیه دعوت نکنند.
به گفته بسیاری از مشتاقان و علاقه‌مندان حاضر در این جلسات، برنامه‌های وعظ و مناجات در مسجد ارک یک بسته کامل را ارائه می‌کند که در آن علاوه بر منافع معنوی و اخلاقی به مسائل روز، رفع گرفتاری نیازمندان و ایجاد انگیزه‌های اجتماعی و انقلابی نیز پرداخته می‌شود.
مطمئناً این جریان برای بهره‌برداری بیشتر مردم نیاز به واکاوی و بررسی علمی دارد. علیرضا سمیعی، پژوهشگر فلسفه و ادبیات در این باره اظهار می‌دارد: «جای تاسف است که اهل دانش و دانشگاه یا در مورد مسائل ما حرف نمی‌زنند یا طوری حرف می‌زنند که ما را انکار می‌کنند و نادیده می‌گیرند. انگار دارند در مورد غربی‌ها حرف می‌زنند. این دانش نیست، ترجمه است و ترجمه بدی هم هست. ترجمه‌ای که متن اصلی را سانسور می‌کند. در کشور ما و در حوزه علوم اجتماعی درباره نحوه پاساژ رفتن و در کافه نشستن، مقاله و کتاب داریم اما هیچ‌گاه درباره هیئت و این مراسمات که بسیار فراگیر و شگفت‌انگیز است نشست و بحثی صورت نگرفته است. این سانسور عمدی معنویت در ایران، به زیان علم است. این نه تنها نادیده گرفتن زندگی واقعی مردم است بلکه شکست علم است.»
او می‌افزود: «یکی از موثرترین اشخاص از لحاظ تاریخ بعد از انقلاب و هم از نظر تاثیرات فراگیر در هیئت‌های کشور، حاج منصور ارضی است.»
سمیعی با اشاره به اینکه حاج منصور، سخن گفتن درباره امام حسین(ع) را به مناجات تبدیل کرده است و از طریق حضرت با خداوند صحبت می‌کند، تصریح می‌کند: «او همان وجه شفاعت حضرات را به نمایش می‌گذارد. حاج منصور حتی زمانی که روضه می‌خواند یا نوحه‌ای برای سینه‌زنی می‌خواند، همان مناجات کردن را ادامه می‌دهد.
این در حالی است که مناجات بنیادی‌ترین جنبه انسان است.»
او با اشاره به اینکه حاج منصور «مناجات» کردن را از زمان جنگ در دوکوهه آغاز کرد و هنوز در تهران ادامه می‌دهد، می‌گوید: «او روزهای سه‌شنبه در حسینیه صنف لباس‌فروشان زیارت عاشورا می‌خواند اما در آنجا هم گویی مناجات می‌کند. بنیاد رفتار فرهنگی، هنری و حرفهای حاج منصور، مناجات است.»
سمیعی با اشاره به اینکه تمام هنرنمایی‌های حاج‌منصور ابتدای فعالیتش در دورانی رقم خورده است که باب زیارت در کشور برای حدود سه دهه بسته بود، تاکید می‌کند:
«در این دوران ایجاد فضای زیارت برعهده مداحان بود. وقتی افراد قادر نبودند به زیارت بروند، جای خالی زیارت را حسینیه‌ها و مساجد و جمع شدن مردم گرداگرد این نقطه سوز و گداز پر کرد. ما بعد از جنگ، شهرها را با این غیبت و سوز برپا کردیم. حاج منصور در تهران یکی از معماران ساخت شهر بود تا جایی که بسیاری تهران را به نام او و مناجات‌هایش می‌شناسند.»
بیان حرفهای سیاسی هنرمندانه در هیئت حجت‌الاسلام محسن حنیفی از اعضای موسسه قدیم‌الاحسان وابسته به حاج منصور ارضی در این باره می‌گوید: «عملکرد حاج منصور از سال ۶۰ تا‌کنون را در نظر بگیرید.
یکی از ابداعات او در گذشته، ردیف خواندن از لحاظ موسیقی است. این در حالی است که او موسیقی مقامی را نمی‌داند، اما براساس فضای شعر و مناجات، کلام را بیان می‌کند.»
او می‌افزاید: «یکی دیگر از ابتکارات حاج منصور زبان صمیمانه اشعار است. برخلاف گذشتگان که در این ۴۰ سال صرفاً معارف را بیان می‌کردند او علاوه بر این بعد، به جنبه عرفانی، احساسی و حتی سیاسی هم توجه دارد و مطالب را مرتبط می‌کند. او ۴ دهه است که حرف سیاسی می‌زند، اما هنرمندانه بیان می‌کند.»
جواد حیدری، شاعر آیینی و مدیرعامل موسسه قدیم‌الاحسان نیز در این باره می‌گوید: «حاج منصور ارضی در محرم و صفر سال گذشته، ۶۹ روز جلسه برگزار کرد. او ثبات شخصیت دارد و اگر به چیزی برسد پای آن می‌ایستد و این را در دو سال کرونا ثابت کرد. سال ۷۵ و ۷۶ توفیق شد با همراهی آیت‌الله سیدمهدی میرباقری و با حضور حاج منصور ارضی به دیدار مراجع تقلید رفتیم. آیت‌الله میرباقری تعریفی از حاج منصور در محضر مراجع تقلید می‌کرد که ایشان مداحی را به یک بلوغ تاریخی رساندند که آیت‌الله بهجت(ره) فرمود نگویید حاج منصور ارضی بگویید حاج منصور عرشی!»
حیدری با اشاره به اینکه حاج منصور قائل به این است که امام حسین(ع) تمام زندگی ارکان هیئت را عنایت می‌کند، اظهار می‌دارد: «حاج منصور به همین دلیل اهل صله گرفتن نیست. رهبر معظم انقلاب یک مرتبه درخصوص حاج منصور فرمودند ایشان از مداحی پول در نمی‌آورد، با این هنر و صدایی که دارد هنوز در منزلی در محله نازی‌آباد ساکن است.»
گفتنی است، جلسات مناجات در مسجد ارک تهران تا شب آخر ماه مبارک رمضان ادامه دارد. البته جلسات مشابه در دیگر نقاط تهران و سایر استان‌ها و شهرهای کشور نیز با همین شور و معنویت جریان دارد و این فرصت فراهم است تا بتوانیم از لحظه‌های ناب این ماه برای بازگشت به خداوند متعال حداکثر استفاده را ببریم. ان شاءالله.
شور و حال مساجد در غرب تهران
به شهرجدید اندیشه در 35 کیلومتری غرب تهران می‌رویم، شهر جدید اندیشه که قرار بود مستقل و به عنوان یک شهر شناخته شود اما به دلیل برخی مشکلات اداری فعلا یکی از زیرمجموعه‌های شهرستان شهریار در استان تهران محسوب می‌شود.
در فاز یک اندیشه مسجد امام صادق علیه‌السلام یکی از مساجد مهمی است که در مناسبت‌های خاص مثل همین ایام ماه مبارک رمضان مردم و خصوصا جوانان و نوجوانان حضوری پرشور در نمازهای جمعه و جماعت آن دارند.
در فاز سه اندیشه هم که مسجد امام علی علیه‌السلام دایر است در واقع مسجد جامع شهر جدید اندیشه محسوب می‌شود و اگر سری به این مسجد هم بزنیم خواهیم دید مردم با چه شور و حالی در صفوف نماز حضوری پرشور دارند و خصوصا وجود شهدای گمنام در ابتدای فاز چهار و نزدیک به این مسجد حال و هوای خاصی به این منطقه بخشیده است و شب‌های جمعه گروه‌های خودجوش مردمی تحت عنوان بسیج یا نیروهای پیرو ولایت گرد هم می‌آیند و دعای کمیل را بر مزار این شهدای گمنام قرائت می‌کنند و یا صبح‌های جمعه مساجد اندیشه مملو از جمعیت پیر و جوانی است که آمده‌اند تا دعای پرفیض ندبه را در مساجد مقدسه به جا بیاورند.
نکته حائز اهمیت در این میان حضور جوانان و نوجوانان به اتفاق پدر و مادر و اعضاء خانواده خود است، یکی از همین نوجوانان در لحظات افطار به حاضرین در بدو ورود خرما تعارف می‌کند و دیگری سینی چایی را بین مردم می‌آورد و هر جوان و نوجوانی به نوعی مشغول کاری است و هرکدام با اشتیاق تمام این کار را انجام می‌دهند.
با تقویت مساجد به عنوان پایگاه‌های مردمی و تشویق جوانان و نوجوانان به حضور جدی و پررنگ می‌توان در برابر تهاجم فرهنگی دشمنان ایستاد، همچنان‌که در دوران دفاع مقدس مساجد پایگاه هر نوع خدمت مردم به جبهه‌های حق علیه باطل بود.
*کیهان
