یکی از آداب ماه مبارک رمضان، صله رحم یا دید و بازدید است.
شهدای ایران:به نقل از تسنیم، ماه مبارک رمضان از نورانیترین و پر معنویتترین ماه
سال شمرده میشود. خداوند باب نعمات و برکات خود را در این ماه بیشتر به
روی بندگان باز میکند تا مسیر توبه به درگاهش هموارتر و آسانتر شود،
همچنان که برترین شب سال یعنی شب قدر را در این ماه پر خیر و برکت نهفت تا
فضیلتی دیگر بر ماه مهمانی خداوند باشد.
پیامبر صلی الله علیه و آله و اهل بیت وحی آموزههایی را به عنوان آداب و قلقهای رفتاری این ماه مطرح کردند تا به این ترتیب بهرهمندی شیعیان از ثمرات ماه مهمانی خدا مضاعف شود، از جمله آنکه رسول خدا در خطبه شعبانیه که درباره فضیلت و مراقبات ماه رمضان است، به برخی از این آداب اشاره کردند؛ از جمله آنکه فرمود
فَإِنَّ الشَّقِیَّ مَنْ حُرِمَ غُفْرَانَ اللَّهِ فِی هَذَا الشَّهْرِ الْعَظِیمِ وَ اذْکُرُوا بِجُوعِکُمْ وَ عَطَشِکُمْ فِیهِ جُوعَ یَوْمِ الْقِیَامَةِ وَ عَطَشَهُ وَ تَصَدَّقُوا عَلَی فُقَرَائِکُمْ وَ مَسَاکِینِکُمْ وَ وَقِّرُوا کِبَارَکُمْ وَارْحَمُوا صِغَارَکُمْ وَ صِلُوا أَرْحَامَکُمْ.
یعنی پس شقی و بدبخت، آن کسی است که در این ماه بزرگ، از آمرزش خدا بیبهره شود.
در این ماه:
1. با گرسنگی و تشنگی خود، گرسنگی و تشنگی روز قیامت را به یاد آورید
2. به فقیران و درماندگان کمک و یاری کنید. (صدقه)
3. به بزرگان احترام کنید
4. با کودکانتان ملاطفت و مهربانی کنید
5. و با خویشاوندان رفت و آمد داشته باشید.
درباره اهمیت صله رحم یا به اصطلاح ما، دید و بازدید، خداوند ثواب و ثمرات زیادی قرار داده است؛ درباره اهمیتش همین بس که خداوند ضمن آیهای از قرآن میفرماید: «... وَ اتَّقُوا اللَّهَ الَّذی تَسائَلُونَ بِهِ وَ الْأَرْحام؛ بترسید از خدایی که به نام او از یکدیگر در خواست میکنید و از قطع خویشاوندیها پروا کنید که خدا مراقب شماست.» (نساء 1). طول عمر، افزایش رزق و روزی، فقرزادیی، دفع بلا، آسانی حساب در روز قیامت و ... از جمله آثار و برکات صله رحم است که در روایات اهلبیت علیهمالسلام به آنها اشاره شده است. پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمود: «إنّ المرءَ لَیَصِلُ رَحِمَهُ و ما بَقِیَ مِن عُمُرِهِ إلاّ ثلاثةُ أیّامٍ فَیُنسِئُهُ اللّه ُ ثَلاثینَ سنةً، و إنّ الرجُلَ لَیَقطَعُ الرَّحِمَ و قد بَقِیَ مِن عُمرِهِ ثَلاثونَ سَنَةً فَیُصَیِّرُهُ اللّه ُ إلی ثَلاثةِ أیّامٍ؛ گاهی میشود از عمر کسی 3 روز باقی مانده است، اما صله رحم به جای میآورد، پس خداوند آن را تا 30 سال به تأخیر میاندازد و گاه میشود که از عمر کسی 30 سال باقی مانده است، اما قطع رحم میکند، پس خداوند آن را به سه روز تبدیل میکند.» (کنزالعمّال: 6920) امام رضا علیهالسلام در یک روایتی نزدیک به مفهوم این روایت نبوی، فرمود: «چه بسا مردی که سه سال از عمرش بیشتر نمانده، ولی صله رحم به جا آورد و خدا بهخاطر این کار، عمرش را به 30 سال افزایش دهد و خدا آنچه را میخواهد انجام میدهد؛ یَکونُ الرّجل یَصِلُ رَحِمَهُ فیکونُ قَد بَقِیَ من عمرِهِ ثلاثُ سنین فَیُصَیِّرُها اللهُ ثَلاثینَ سَنَهً …» (الکافی، ج2، ص150)
امام محمد باقر علیهالسلام در دیگر روایت درباره سایر اثرات صله رحم فرمود: «صله رحم، انسان را خوش اخلاق، با سخاوت و پاکیزهجان و روزى را زیاد مىکند و مرگ را به تأخیر مىاندازد؛ صِلَةُ الْأَرْحَامِ تُحَسِّنُ الْخُلُقَ وَ تُسَمِّحُ الْکَفَّ وَ تُطَیِّبُ النَّفْسَ وَ تَزِیدُ فِی الرِّزْقِ وَ تُنْسِئُ فِی الْأَجَلِ. (الکافی (ط - الإسلامیة)، ج2، ص151) امیرالمؤمنین علیهالسلام این عمل را محبتآور و از بین برنده دشمنیها معرفی کردهاند؛ «صِلَةُ الرَّحِمِ توجِبُ الْمَحَبَّةَ وَتَکْبِتُ العَدُوَّ» (غررالحکم، ح 5852).
درباره کیفیت صله رحم پیامبر صلی الله علیه و آله فرمود «صله رحم کن، گرچه با جرعهای آب باشد و بهترین راه برای خدمت خویشان و نزدیکان این است که آنان را اذیت نکنی و به آنها آزار نرسانی؛ صِل رَحِمَکَ وَلَو بِشَربَه مِن ماءٍ وَ أفضَلُ ما یُوصَلُ بِهِ الرَّحِمُ کَفُّ الأَذی عَنهُ» (مشکاة الانوار، ص 166) بنابراین نفس صله رحم، در وهله اول ارتباط گرفتن با خویشاوندان و بعد رسیدگی به مشکلات و معضلات آنهاست. اکنون با گسترش شبکههای مجازی حتی میتوان با یک پیام و یا یک تماس تلفن میتوان فاصلههای معنوی را کاست.
پیامبر صلی الله علیه و آله و اهل بیت وحی آموزههایی را به عنوان آداب و قلقهای رفتاری این ماه مطرح کردند تا به این ترتیب بهرهمندی شیعیان از ثمرات ماه مهمانی خدا مضاعف شود، از جمله آنکه رسول خدا در خطبه شعبانیه که درباره فضیلت و مراقبات ماه رمضان است، به برخی از این آداب اشاره کردند؛ از جمله آنکه فرمود
فَإِنَّ الشَّقِیَّ مَنْ حُرِمَ غُفْرَانَ اللَّهِ فِی هَذَا الشَّهْرِ الْعَظِیمِ وَ اذْکُرُوا بِجُوعِکُمْ وَ عَطَشِکُمْ فِیهِ جُوعَ یَوْمِ الْقِیَامَةِ وَ عَطَشَهُ وَ تَصَدَّقُوا عَلَی فُقَرَائِکُمْ وَ مَسَاکِینِکُمْ وَ وَقِّرُوا کِبَارَکُمْ وَارْحَمُوا صِغَارَکُمْ وَ صِلُوا أَرْحَامَکُمْ.
یعنی پس شقی و بدبخت، آن کسی است که در این ماه بزرگ، از آمرزش خدا بیبهره شود.
در این ماه:
1. با گرسنگی و تشنگی خود، گرسنگی و تشنگی روز قیامت را به یاد آورید
2. به فقیران و درماندگان کمک و یاری کنید. (صدقه)
3. به بزرگان احترام کنید
4. با کودکانتان ملاطفت و مهربانی کنید
5. و با خویشاوندان رفت و آمد داشته باشید.
درباره اهمیت صله رحم یا به اصطلاح ما، دید و بازدید، خداوند ثواب و ثمرات زیادی قرار داده است؛ درباره اهمیتش همین بس که خداوند ضمن آیهای از قرآن میفرماید: «... وَ اتَّقُوا اللَّهَ الَّذی تَسائَلُونَ بِهِ وَ الْأَرْحام؛ بترسید از خدایی که به نام او از یکدیگر در خواست میکنید و از قطع خویشاوندیها پروا کنید که خدا مراقب شماست.» (نساء 1). طول عمر، افزایش رزق و روزی، فقرزادیی، دفع بلا، آسانی حساب در روز قیامت و ... از جمله آثار و برکات صله رحم است که در روایات اهلبیت علیهمالسلام به آنها اشاره شده است. پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمود: «إنّ المرءَ لَیَصِلُ رَحِمَهُ و ما بَقِیَ مِن عُمُرِهِ إلاّ ثلاثةُ أیّامٍ فَیُنسِئُهُ اللّه ُ ثَلاثینَ سنةً، و إنّ الرجُلَ لَیَقطَعُ الرَّحِمَ و قد بَقِیَ مِن عُمرِهِ ثَلاثونَ سَنَةً فَیُصَیِّرُهُ اللّه ُ إلی ثَلاثةِ أیّامٍ؛ گاهی میشود از عمر کسی 3 روز باقی مانده است، اما صله رحم به جای میآورد، پس خداوند آن را تا 30 سال به تأخیر میاندازد و گاه میشود که از عمر کسی 30 سال باقی مانده است، اما قطع رحم میکند، پس خداوند آن را به سه روز تبدیل میکند.» (کنزالعمّال: 6920) امام رضا علیهالسلام در یک روایتی نزدیک به مفهوم این روایت نبوی، فرمود: «چه بسا مردی که سه سال از عمرش بیشتر نمانده، ولی صله رحم به جا آورد و خدا بهخاطر این کار، عمرش را به 30 سال افزایش دهد و خدا آنچه را میخواهد انجام میدهد؛ یَکونُ الرّجل یَصِلُ رَحِمَهُ فیکونُ قَد بَقِیَ من عمرِهِ ثلاثُ سنین فَیُصَیِّرُها اللهُ ثَلاثینَ سَنَهً …» (الکافی، ج2، ص150)
امام محمد باقر علیهالسلام در دیگر روایت درباره سایر اثرات صله رحم فرمود: «صله رحم، انسان را خوش اخلاق، با سخاوت و پاکیزهجان و روزى را زیاد مىکند و مرگ را به تأخیر مىاندازد؛ صِلَةُ الْأَرْحَامِ تُحَسِّنُ الْخُلُقَ وَ تُسَمِّحُ الْکَفَّ وَ تُطَیِّبُ النَّفْسَ وَ تَزِیدُ فِی الرِّزْقِ وَ تُنْسِئُ فِی الْأَجَلِ. (الکافی (ط - الإسلامیة)، ج2، ص151) امیرالمؤمنین علیهالسلام این عمل را محبتآور و از بین برنده دشمنیها معرفی کردهاند؛ «صِلَةُ الرَّحِمِ توجِبُ الْمَحَبَّةَ وَتَکْبِتُ العَدُوَّ» (غررالحکم، ح 5852).
درباره کیفیت صله رحم پیامبر صلی الله علیه و آله فرمود «صله رحم کن، گرچه با جرعهای آب باشد و بهترین راه برای خدمت خویشان و نزدیکان این است که آنان را اذیت نکنی و به آنها آزار نرسانی؛ صِل رَحِمَکَ وَلَو بِشَربَه مِن ماءٍ وَ أفضَلُ ما یُوصَلُ بِهِ الرَّحِمُ کَفُّ الأَذی عَنهُ» (مشکاة الانوار، ص 166) بنابراین نفس صله رحم، در وهله اول ارتباط گرفتن با خویشاوندان و بعد رسیدگی به مشکلات و معضلات آنهاست. اکنون با گسترش شبکههای مجازی حتی میتوان با یک پیام و یا یک تماس تلفن میتوان فاصلههای معنوی را کاست.